BADANIE JAKOŚCIOWE NA TEMAT ZAGROŻEŃ DLA KONSUMENTÓW STWARZANYCH PRZEZ TOWARY PODRABIANE

Transkrypt

1 BADANIE JAKOŚCIOWE NA TEMAT ZAGROŻEŃ DLA KONSUMENTÓW STWARZANYCH PRZEZ TOWARY PODRABIANE CZERWIEC 2019 R.

2 BADANIE JAKOŚCIOWE NA TEMAT ZAGROŻEŃ DLA KONSUMENTÓW STWARZANYCH PRZEZ TOWARY PODRABIANE CZERWIEC 2019 R. 2

3 BADANIE JAKOŚCIOWE NA TEMAT ZAGROŻEŃ DLA KONSUMENTÓW STWARZANYCH PRZEZ TOWARY PODRABIANE Badania wykazały, że towary podrobione są często produkowane przez sieci przestępcze 1. Przedsiębiorstw zajmujących się produkcją towarów, które umyślnie naruszają prawa własności intelektualnej, z reguły nie interesuje jakość ani co ważniejsze bezpieczeństwo tych produktów. Mogą one zawierać substancje lub części, które nie spełniają europejskich wymogów w zakresie bezpieczeństwa i w związku z tym stanowić potencjalne zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów, co jest sprzeczne z wymogiem, zgodnie z którym na rynek UE można wprowadzać wyłącznie bezpieczne produkty 2. Europejskie obserwatorium do spraw naruszeń praw własności intelektualnej ( obserwatorium ) badało związek między podrabianymi a niebezpiecznymi towarami z perspektywy zarówno naruszenia praw własności intelektualnej, jak i niezgodności z obowiązującymi wymogami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa. W tym celu zbadano różne warianty gromadzenia dostępnych danych jakościowych i ilościowych, które mogłyby być przydatne na potrzeby tego badania. Badanie jakościowe pokazuje, w jakim stopniu podrabiane towary stanowią zagrożenie dla zdrowia, o czym świadczą ostrzeżenia zgłoszone przez unijne organy nadzoru rynku (zwane dalej organami nadzoru rynku ) w systemie szybkiego ostrzegania o niebezpiecznych produktach nieżywnościowych Komisji Europejskiej (system RAPEX). Jest to jedyny dostępny system zgłaszania środków zastosowanych przez władze w odniesieniu do niebezpiecznych produktów występujących na rynkach państw europejskich 3. W rzeczywistości system RAPEX dotyczy produktów posiadających podwójną cechę: niebezpieczne i podrobione lub co najmniej podejrzewane o bycie podrobionymi i oznaczone jako takie przez operacyjny organ nadzoru rynku. W sprawozdaniu skoncentrowano się na siedmiu najczęściej występujących zagrożeniach zgłoszonych w poddanych analizie ostrzeżeniach. Są to zagrożenie chemiczne, ryzyko urazu, uduszenia, udławienia, porażenia prądem, uszkodzenia słuchu i zagrożenie pożarem. Stanowią one prawie 92% wszystkich zagrożeń zgłoszonych w tych ostrzeżeniach. Z analizy ostrzeżeń w systemie RAPEX w latach wynika, że: 97% zarejestrowanych niebezpiecznych podrabianych towarów zostało ocenionych jako stanowiące poważne zagrożenie. Najpopularniejszy rodzaj produktu to zabawki, a następnie jest to odzież, wyroby włókiennicze i produkty związane z modą. Stwierdzono, że 80% użytkowników końcowych towarów zgłoszonych jako niebezpieczne i podrabiane to dzieci (zabawki, artykuły pielęgnacyjne dla dzieci i odzież dziecięca). 1 Sprawozdanie z 2017 r. dotyczące sytuacji w zakresie podrabiania produktów i piractwa w Unii Europejskiej: web/secure/webdav/guest/document_library/observatory/documents/reports/situation%20report%20euipo- Europol_en.pdf 2 Produkt bezpieczny, zgodnie z definicją w art. 2 lit. b) dyrektywy 2001/95/WE w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów 3 Państwa członkowskie UE + państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) (Norwegia, Islandia i Liechtenstein) htm 3

4 Najbardziej powszechne zgłoszone zagrożenie (32%) było związane z narażeniem na niebezpieczne substancje chemiczne i toksyczne, które mogą powodować nagłe lub długotrwałe problemy zdrowotne z powodu bezpośredniego lub długoterminowego narażenia. 24% niebezpiecznych produktów odnotowanych jako towary podrobione stwarza więcej niż jedno zagrożenie dla użytkowników. Przyczyny stwierdzonych zagrożeń dotyczyły produktów wadliwie skonstruowanych, użycia materiałów i komponentów o niższej jakości, a także braku zrozumienia przepisów lub mechanizmów bezpieczeństwa. Chiny zarejestrowano jako największe źródło niebezpiecznych produktów podrabianych w UE. W latach z Chin pochodziło 73% produktów, natomiast z Unii Europejskiej 13%. W wyniku przeglądu tych źródeł danych stało się jasne, że chociaż dostępne informacje są wystarczające do opisania ryzyka związanego z towarami, co do których istnieje podejrzenie, że są podrabiane, oraz wykazania skutków za pomocą jednoznacznych przykładów, zbiór danych nie był wystarczająco duży, aby służyć za podstawę sprawozdania ilościowego. Chociaż organy nadzoru rynku powinny zgłaszać w systemie RAPEX wszystkie środki podejmowane wobec produktów niebezpiecznych i zawierać wskazówki, czy takie produkty są lub mogą być podrobione, z analizy wynika, że nie wszystkie środki podjęte w odniesieniu do takich produktów, które również stanowiły naruszenie prawa własności intelektualnej, zostały zgłoszone. Dlatego też badania podkreślają potencjalną możliwość dalszej współpracy z organami nadzoru rynku, aby zrozumieć przyczyny podrabiania i zapewnić im pomoc w przypadku, gdy napotkają one te potencjalne produkty podrobione, w tym możliwość udzielenia im dostępu do bazy danych EDB. Termin niebezpieczne był często przytaczany w komunikatach prasowych i oświadczeniach operacyjnych organów ścigania w przypadku zatrzymania określonych rodzajów towarów. Rzadko jednak dokonuje się oceny potencjalnych zagrożeń, jakie towary mogą stwarzać dla konsumentów. Natomiast towary naruszające prawa własności intelektualnej zostają zniszczone tuż po potwierdzeniu ich nielegalnego charakteru przez właściwych posiadaczy praw, zgodnie z przepisami zawartymi w rozporządzeniu (UE) nr 608/ Towary jako takie nie są badane pod kątem potencjalnego ryzyka, jakie stwarzają. Wymienione braki wskazują na to, że nie ma jasnego obrazu zjawiska niebezpiecznych podrabianych towarów w UE i że konieczne są dalsze działania w celu zebrania informacji na ten temat. Badanie pomogło zatem określić obszary, w których można podjąć dalsze działania w nadchodzących latach: Obserwatorium mogłoby inwestować w działania mające na celu uzyskanie większej ilości danych dotyczących spraw i operacji poprzez analizę i testy towarów potencjalnie podrobionych i niebezpiecznych, we współpracy z właściwymi organami. Takie informacje pozwolą na bardziej szczegółową analizę w przyszłości. O ile zostanie to uznane za przydatne, obserwatorium mogłoby pomóc organom nadzoru rynku i organom celnym w lepszym zrozumieniu procedur roboczych obu stron aby określić możliwie najłatwiejszy sposób rozwiązania obu problemów, inwestując jednocześnie w sprawozdawczość, aby lepiej je zrozumieć. Ponadto ważne jest zwiększenie świadomości na temat zjawiska przestępczości zorganizowanej związanej ze sprzedażą podrabianych towarów, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa obywateli UE. Zagadnienie to ma szersze skutki niż zwykłe naruszenia praw własności intelektualnej, a zatem należy robić więcej we współpracy z organami egzekwującymi prawo i Komisją Europejską, aby uwypuklić to zjawisko. 4 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 608/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej przez organy celne oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1383/

5 BADANIE JAKOŚCIOWE NA TEMAT ZAGROŻEŃ DLA KONSUMENTÓW STWARZANYCH PRZEZ TOWARY PODRABIANE 5