JĘZYK POLSKI KLASA I Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który opanował wiedzę i umiejętności: odtwarza fabułę utworu na poziomie dosłownym, wskazuje formy pozwalające rozpoznać nadawcę i adresata rozpoznaje podmiot liryczny w utworze, wskazuje metafory dotyczące człowieka, wskazuje w tekście epitety, wie, że uosobienie i ożywienie to rodzaje przenośni, wskazuje w tekście określenia dotyczące wyglądu postaci, wie, że epika to jeden z rodzajów wskazuje w tekście słownictwo typowe dla języka potocznego, na podstawie tekstu wymienia argumenty popierające tezę, wskazuje w tekście nazwy i określenia związane z teatrem, dzieli tekst na części kompozycyjne, wyodrębnia sceny, czyta płynnie tekst, odtwarza swoimi słowami jego treść, rozpoznaje narratora utworu, czyta ze zrozumieniem definicję symbolu, odszukuje w podanych źródłach informacje o przywołanych w tekście postaciach biblijnych, podaje z tekstu przykłady obrazujące proces rusyfikacji, określa tematy kolejnych notatek w dzienniku, wskazuje cytaty związane z różnymi dziedzinami nauki, wskazuje wyrazy i formy pozwalające rozpoznać osobę mówiącą rozpoznaje motyw wędrówki na poziomie dosłownym, określa jej trasę, wymienia elementy przedstawione na obrazie, zna fragmenty dzieł: Pamiętnik jedynaczki, Igor, Wyobraża sobie Pani życie bez czytania?, Kto mi dał skrzydła, Dzień kolibra, Panna Nikt, Wspomnienia niebieskiego mundurka, Syzyfowe prace, Dzienniki, Dziennik nastolatka, Telemach w dżinsach, Kolumb, Razem na biegun, Przygody Odyseusza, Wehikuł czasu, Świat Zofii, Faraon. krótko opisuje swoje otoczenie redaguje według wzoru krótki opis postaci, redaguje ogłoszenie według wzoru, zna układ graficzny listu, redaguje krótki list (tradycyjny i email) w sytuacji nieoficjalnej ( obejmuje wiedzę i umiejętności z I i II półrocza) podaje z tekstu przykłady fantastycznych urządzeń, postaci, miejsc, przedstawia cel podróży głównego bohatera, wie, co to neologizm wie, że Iliada to jedno z najważniejszych dzieł literackich w kulturze europejskiej, czyta uważnie definicję porównania homeryckiego, czyta płynnie tekst, wyodrębnia strofy, dostrzega rymy, wyodrębnia kolejne wydarzenia, wyodrębnia dialog, wie, że tekst jest balladą płynnie recytuje tekst rozpoznaje utwór jako balladę odróżnia tekst główny od tekstu pobocznego, wie, że utwór jest dramatem zna dwa znaczenia pojęcia samarytanin (Samarytanin) wie, kiedy żył i tworzył A. Mickiewicz, wie, co to jest motto, odróżnia akt od sceny dramatu, wskazuje fragmenty tekstu opisujące zachowanie, sposób mówienia bohaterów, wskazuje grę słów jako źródło humoru, podaje przykład fraszki, rozpoznaje fraszkę wśród innych tekstów literackich wymienia wyrazy i ich formy pozwalające wskazać osobę mówiącą w wierszu, wyczuwa regularność rytmu utworu, wskazuje w tekście wydarzenia typowe dla baśni wyodrębnia wypowiedzi narratora i wypowiedzi bohaterów rozróżnia plany obrazu, zna fragmenty dzieł: Dzienniki gwiazdowe, Podróż ósma, Iliada, Opowieści Okrągłego Stołu, Eragon, Pan Wołodyjowski, Legendy spod Giewontu, Frankenstein, Pewna wiadomość, Władca Pierścieni, Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie, Śpiąca królewna, zna postacie mitologiczne: Odys, Hestia. redaguje krótkie sprawozdanie, w którym podaje najważniejsze informacje o relacjonowanym wydarzeniu tytułuje kolejne strofy wiersza redaguje zaproszenie według podanego wzoru redaguje i poprawnie zapisuje graficznie dialogi 2
tworzy dialog między postaciami przedstawionymi na plakacie redaguje według wzoru dedykację przy pomocy nauczyciela redaguje streszczenie, korzystając z podanego planu wydarzeń przy pomocy nauczyciela redaguje krótki opis przedmiotu przy niewielkiej pomocy redaguje opowiadanie o dalszych losach bohatera, wypisuje cytaty dotyczące przyjaźni, formułuje krótko własną opinię na temat utworu korzystając z wzoru, zapisuje dialog opowiada własnymi słowami przebieg wydarzeń, redaguje prostą instrukcję dotyczącą konkretnych działań redaguje notatkę, korzystając z podanego wzoru, redaguje gratulacje, redaguje krótką charakterystykę postaci według wzoru, korzystając z wzoru, redaguje ogłoszenie, wypisuje z tekstu zdania o charakterze sentencji. wymienia elementy przyrody przywołane w utworze, wymienia bohaterów tekstu, krótko ich przedstawia, odtwarza własnymi słowami zawartość treściową fragmentu powieści, przedstawia się w kilku zdaniach wymienia i nazywa elementy przedstawione na plakacie, wie, że J. Kochanowski to jeden z najwybitniejszych pisarzy polskich, wie, że rzeczywistość przedstawiona w utworze ma charakter fikcyjny, rozróżnia świat rzeczywisty i fikcyjny, opowiada własnymi słowami treść utworu, opowiada treść mitu o Syzyfie przypomina przyczyny tułaczki Odyseusza, przedstawia krótko postać Krzysztofa Kolumba, układa pytania, wie, czym są i gdzie się znajdują piramidy wymienia i krótko omawia elementy świata przedstawionego, opowiada o wybranym wydarzeniu, wypowiada się na temat lektur szkolnych Mały Książę,, Opium w rosole. rozpoznaje i tworzy formę osoby, liczby, rodzaju, czasu, rozpoznaje czasownik, rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, przysłówek, przyimek, partykułę, spójnik, wykrzyknik, zaimek, wśród innych części redaguje podziękowanie według wzoru wypisuje z tekstu określenia dotyczące wyglądu, usposobienia bohaterów korzystając ze słownika, dobiera wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne opowiada wybrane wydarzenie, wymienia rycerskie atrybuty, przedstawia podstawowe zasady rycerskiego postępowania w formie kodeksu wymienia fantastyczne postacie, dzieli je na bohaterów pozytywnych i negatywnych, wskazuje związki utworu z baśnią określa miejsce, czas przedstawionych wydarzeń, wymienia bohaterów biorących w nich udział, przedstawia własnymi słowami treść legendy, opowiadania, rozpoznaje motyw nieba, przypomina symboliczne znaczenie nieba, określa ogólnie miejsce wydarzeń, przedstawia bohaterów, wstępnie określa nastrój utworu, zna utwory Balladyna, Dziady cz. II, opowiada własnymi słowami tekst, stosuje narrację trzecioosobową, przedstawia narratora utworu wymienia zwierzęcych bohaterów utworu, dostrzega i wyjaśnia różnice między faktem i plotką, przypomina treść mitu o Prometeuszu, wie co to jest przypowieść, wyjaśnia istotę wolontariatu, określa temat kilku wybranych fraszek, podaje przykłady przenośni, odróżnia zdanie od równoważnika zdania, rozpoznaje wypowiedzenia oznajmujące, pytające, rozkazujące, wykrzyknikowe wyodrębnia logiczne związki wyrazów w zdaniu, wie, o czym informuje orzeczenie, na jakie pytania 3
mowy, wie, że czasownik jest odmienną częścią mowy, stosuje prawidłowo odmianę czasowników ruchu (iść, wejść) w czasie przeszłym, rozpoznaje formy trybu oznajmującego, rozkazującego, przypuszczającego czasownika, wie, ze tryb przypuszczający wyróżnia cząstka by, tworzy prawidłowe formy przypadków i liczby, wie, że istnieją rzeczowniki odmieniające się według odmiennych reguł, stosuje prawidłowe formy rzeczowników przyjaciel, rok, podaje przykłady przymiotników, wie, że niektóre przymiotniki mają trudną odmianę, rozpoznaje przysłówki wśród innych części mowy, rozpoznaje liczebnik wśród innych części mowy, wie, co określają liczebniki, wie, że niektóre liczebniki mają trudną odmianę, wie, że zaimki mogą zastępować różne części mowy, używa poprawnie dłuższych i krótszych form zaimków odpowiada, wie, o czym informuje podmiot, na jakie pytania odpowiada, wie, że przydawka jest częścią zdania, wymienia pytania, na które odpowiada przydawka, wie, że dopełnienie jest częścią zdania, wymienia pytania, na które odpowiada dopełnienie, wie, że okolicznik jest częścią zdania, wymienia pytania, na które odpowiada okolicznik, wyodrębnia w zdaniu związek główny Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który opanował wiedzę i umiejętności na ocenę dopuszczającą, czyta płynnie tekst, uwzględnia znaki interpunkcyjne, odczytuje tekst na poziomie dosłownym, nazywa i określa nadawcę i adresata wypowiedzi lirycznej, przedstawia sytuację liryczną, rozpoznaje i nazywa podstawowe środki poetyckie, rozpoznaje narratora w tekście, szereguje wydarzenia wątku, wymienia główne cechy powieści i opowiadania, rozpoznaje w tekście głównym dialogi i monologi, wyszukuje w odpowiednich słownikach wskazane informacje tworzy poprawnie zdania rozwinięte i złożone, nie popełnia błędów zakłócających komunikację językową, redaguje samodzielnie użytkowe formy redaguje samodzielnie opowiadanie, wprowadza dialogi, redaguje samodzielnie charakterystykę postaci. słucha uważnie całości wypowiedzi nauczyciela i kolegów, unika powtórzeń wyrazów, stara się prawidłowo je wymawiać i akcentować, przedstawia się w sytuacji oficjalnej i nieoficjalnej, samodzielnie wydobywa z tekstu najważniejsze informacje, wymienia główne cechy gatunkowe fraszki, wie, że ballada ma cechy różnych rodzajów rozpoznaje elementy realistyczne i fantastyczne, komentuje warstwę przedstawieniową obrazu, wymienia podstawowe cechy epiki jako rodzaju literackiego, dostrzega ciągłość podstawowych motywów wymienia podstawowe cechy liryki jako rodzaju literackiego zachowuje podstawowe cechy każdej z form redaguje samodzielnie opis postaci, miejsca, przedmiotu, redaguje samodzielnie użytkowe formy wypowiedzi odtwarza pełną treść cudzej odtwarza własnymi słowami treść pytań i poleceń, wypowiada się na podany temat, zachowuje wewnętrzną logikę odtwarza główne wydarzenia, akcję dramatu, 4
opowiada własnymi słowami sytuację liryczną zobrazowaną w wierszu, wstępnie charakteryzuje bohatera utworu, nazywa i krótko przedstawia uczucia bohaterów przedstawia znaczenie terminów i pojęć, wykorzystując podane definicje, formułuje pytania związane z dosłownymi znaczeniami utworu. rozróżnia czasowniki nazywające czynności i stany, rozpoznaje i tworzy stronę czynną i bierną, rozróżnia czasowniki przechodnie i nieprzechodnie, stosuje prawidłowo odmianę czasowników o poszerzonym temacie (umieć, rozumieć), rozpoznaje i tworzy formy trybu oznajmującego, rozkazującego, przypuszczającego, zna zasady pisowni cząstki by, odróżnia rzeczowniki pospolite i własne, określa i tworzy prawidłowe formy przypadków, liczby, rodzaju, wie, co nazywają i na jakie pytania odpowiadają przysłówki, rozpoznaje liczebniki główne i porządkowe, stosuje prawidłowo ich formy, wie, na jakie pytania odpowiada przymiotnik, przez jakie formy się odmienia krótko wypowiada się na temat wartości przedstawianych w tekście, przedstawia rzeczowe i emocjonalne argumenty w dyskusji na temat znanych mu z doświadczenia problemów, płynnie recytuje tekst, przestrzega intonacji zdaniowej opowiada własnymi słowami fabułę krótkiego utworu epickiego zastępuje zdania ich równoważnikami, przekształca zdania oznajmujące w pytające, rozkazujące, wykrzyknikowe, wyodrębnia związek główny, tworzy poprawne związki główne w swoich wypowiedziach, posługuje się terminami: podmiot, orzeczenie, rozpoznaje orzeczenie czasownikowe, prawidłowo używa go w zdaniu, wskazuje podmiot gramatyczny, rozpoznaje podmiot domyślny, wie, że przydawka jest określeniem rzeczownika, dopełnienie jest określeniem czasownika, okolicznik jest określeniem czasownika, wyodrębnia w zdaniu grupę podmiotu i grupę orzeczenia Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który opanował wiedzę i umiejętności na ocenę dostateczną, czyta płynnie tekst, dobiera odpowiednie tempo i intonację, wydobywa i porządkuje istotne informacje, określa relacje między nadawcą i adresatem w utworze lirycznym, wyjaśnia, czym cechują się utwory liryczne, wyjaśnia rolę narratora w tekście, wyodrębnia etapy akcji utworu, wyjaśnia, czym cechuje się powieść, opowiadanie, dostrzega w tekstach ironię, samodzielnie korzysta z odpowiednich słowników wyodrębnia obrazy poetyckie, odczytuje naddane znaczenia tekstu, określa funkcję różnych środków poetyckich, wyjaśnia, czym jest fraszka, wyjaśnia, czym cechują się utwory epickie, wskazuje brak narratora i cechy budowy jako ważne wyróżniki rodzajowe dramatu, wskazuje w balladzie cechy różnych rodzajów zestawia teksty, w których występuje ten sam motyw literacki, rozpoznaje na obrazie znaczenia naddane, wskazuje elementy symboliczne łączy logicznie zdania, redaguje opowiadanie zawierające dialogi i opisy, pisze tekst przejrzysty kompozycyjnie, redaguje charakterystykę postaci, stosuje bogate stosuje akapity, słownictwo nazywające cechy, redaguje użytkowe formy stosuje redaguje rozwinięty opis postaci, miejsca, odpowiednie słownictwo, środki językowe przedmiotu, podkreślające intencję wypowiedzi redaguje opowiadanie zawierające dialogi i opisy, redaguje charakterystykę postaci, stosuje bogate słownictwo nazywające cechy 5
nawiązuje do cudzych wypowiedzi we własnej pracy, pracy, selekcjonuje informacje z wysłuchanej selekcjonuje informacje z wysłuchanej stara się przestrzegać zasad poprawnej wymowy i stara się przestrzegać zasad poprawnej wymowy i akcentowania, akcentowania, stosuje odpowiednie słownictwo, stosuje odpowiednie słownictwo, opowiada i dookreśla sytuację liryczną, opowiada i dookreśla sytuację liryczną, charakteryzuje i krótko ocenia bohatera utworu, charakteryzuje i krótko ocenia bohatera utworu, omawia wartości przedstawiane w tekście, omawia wartości przedstawiane w tekście, wyjaśnia samodzielnie znaczenie terminów i pojęć, wyjaśnia samodzielnie znaczenie terminów i pojęć, potrafi wyjaśnić sens pytań i poleceń potrafi wyjaśnić sens pytań i poleceń porządkuje treść swojej świadomie ją porządkuje treść swojej świadomie ją komponuje, komponuje, rozróżnia czasowniki w formie osobowej i wyjaśnia, czym cechuje się zdanie, a czym nieosobowej, dokonane od niedokonanych, określa równoważnik, aspekt czasownika, sprawnie posługuje się różnymi typami stosuje i prawidłowo zapisuje formy czasu wypowiedzeń, przeszłego czasowników zakończonych na ąć wyodrębnia związki poboczne, tworzy poprawne (wziąć), związki poboczne, przekształca zdania, wykorzystując różne formy posługuje się terminami: przydawka, dopełnienie, trybu czasownika, zapisuje poprawnie cząstkę by, okolicznik, odróżnia rzeczowniki konkretne i abstrakcyjne, rozpoznaje orzeczenie imienne, prawidłowo używa potrafi wyodrębnić temat i końcówkę rzeczownika, go w zdaniu, wie, że przymiotnik podlega stopniowaniu, wskazuje podmiot logiczny, zna stopnie przymiotnika, stosuje prawidłowe wskazuje podmiot szeregowy i towarzyszący formy stopniowania przymiotników trudnych w go w zdaniu, zdaniu, wie, jakimi częściami mowy może być wyrażana wie, od jakich części mowy tworzone są przydawka, przysłówki, wie, jakimi częściami mowy może być wyrażone wie, kiedy należy użyć liczebników zbiorowych, dopełnienie, stosuje prawidłowo ich formy, stosuje prawidłowe wie, jakimi częściami mowy mogą być wyrażane trudne formy odmiany liczebnika, okoliczniki, rozpoznaje zaimki ze względu na część mowy, wskazuje w związkach wyrazowych wyrazy którą zastępują, stosuje je w wypowiedziach, określane i określające wie, co można wyrazić za pomocą partykuł, stosuje je w swych wypowiedziach, rozpoznaje przyimki złożone, stosuje je w wypowiedzi Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który opanował wiedzę i umiejętności na ocenę dobrą, czyta tekst, uwzględnia jego organizację rytmiczną, odczytuje i komentuje naddane znaczenia tekstu, charakteryzuje postawę nadawcy wobec świata, opisuje i komentuje obrazy poetyckie, uzasadnia, dlaczego utwór należy do liryki, wykorzystuje wiedzę o przynależności gatunkowej utworu lirycznego do interpretacji tekstu, określa narratora i narrację utworu, twórczo wykorzystuje informacje z tekstu we własnej pracy, charakteryzuje adresata wypowiedzi lirycznej, formułuje znaczenia wynikające z zastosowanych środków poetyckich, wyjaśnia, czym cechuje się ballada jako gatunek literacki, uzasadnia, dlaczego utwór należy do epiki, wymienia cechy dramatu jako rodzaju literackiego, 6
komentuje przebieg akcji utworu, rozpoznaje budowę fabuły, rozpoznaje różne rodzaje powieści, wyjaśnia rolę i funkcję ironii, posługuje się informacjami zaczerpniętymi ze słowników, stosuje funkcjonalnie bogate słownictwo, dba o estetykę zapisu, redaguje opis postaci, miejsca, przedmiotu, stosuje bogate słownictwo nazywające i określające cechy wyglądu, stosuje porównania, redaguje charakterystykę postaci, uzasadnia podane cechy, przedstawia ocenę postaci wykorzystuje twórczo cudze rozpoznaje intencje zawarte w pytaniach i poleceniach tworzy rozbudowaną wypowiedź na podany temat, zachowuje logikę, spójność i kompozycję bezbłędnie wymawia i akcentuje wyrazy, tworzy wypowiedź o charakterze autoprezentacji, komentuje sytuację liryczną, charakteryzuje i ocenia bohatera utworu, przedstawia i komentuje motywy jego postępowania, prezentuje własne stanowisko wobec wartości przedstawianych w tekście, formułuje pytania problemowe dotyczące wszystkich składników utworu, wyjaśnia, czym wyróżnia się czasownik spośród wszystkich części mowy, rozpoznaje i tworzy formy czasownika: osobę, liczbę, rodzaj, czas, stronę, aspekt, redaguje ogłoszenie, stosując funkcjonalnie różnorodne formy czasownika, stosuje prawidłowo odmianę trudnych czasowników, formułuje informacje, polecenia, prośby, przypuszczenia, stosując odpowiednie formy trybu, zapisuje je zgodnie z zasadami ortografii, wymienia kategorie nazywane rzeczownikami, rozpoznaje rzeczowniki pospolite, własne, konkretne, abstrakcyjne, określa i tworzy prawidłowe formy gramatyczne rzeczowników, rozpoznaje temat i końcówkę rzeczownika, stosuje prawidłowe formy gramatyczne przymiotnika, sposoby stopniowania, prawidłową odmianę i stopniowanie trudnych form przymiotnika, prawidłowo stopniuje przysłówki, stosuje prawidłowe formy liczebników ułamkowych i nieokreślonych, prawidłową odmianę liczebników wielowyrazowych, prawidłową odmianę trudnych form liczebnika, porównuje i komentuje sposób wykorzystania tego samego motywu literackiego w różnych tekstach, wyjaśnia rolę środków języka malarskiego w tworzeniu znaczeń obrazu tworzy tekst bez błędów, przejrzysty kompozycyjnie, redaguje użytkowe formy wypowiedzi zgodnie z wszystkimi cechami kompozycyjnymi i językowymi danej formy, redaguje twórcze opowiadanie zakończone puentą, notuje informacje i główne myśli cudzej stosuje funkcjonalnie różnorodne środki językowe, opowiada fabułę utworu, świadomie wykorzystuje tempo mówienia, intonację, opowiada akcję dramatu, eksponuje głosowo punkt kulminacyjny, określa uczucia i przeżycia bohaterów, uzasadnia swą wypowiedź odwołaniami do tekstu, swobodnie posługuje się w wypowiedziach terminami i pojęciami, interpretuje głosowo utwór posługuje się wszystkimi rodzajami argumentów w dyskusji na różne tematy, wykorzystuje funkcjonalnie równoważniki w wypowiedziach, celowo wykorzystuje różne typy wypowiedzeń dla osiągnięcia zamierzonych efektów tworzy logiczne struktury zdaniowe, sprawnie posługuje się nazwami wszystkich części zdania, rozpoznaje wszystkie rodzaje orzeczenia, prawidłowo używa ich w zdaniach, rozpoznaje i wskazuje wszystkie rodzaje podmiotu, rozpoznaje zdania bezpodmiotowe, rozpoznaje przydawki, dopełnienia, celowo i funkcjonalnie wykorzystuje je w swoich wypowiedziach, rozpoznaje okoliczniki, celowo i funkcjonalnie stosuje wszystkie rodzaje okolicznika w swych wypowiedziach, tworzy poprawny wykres zdania 7
rozpoznaje zaimki ze względu na funkcję, jaką pełnią, stosuje je w wypowiedziach, stosuje prawidłowo i funkcjonalnie wykrzykniki i partykuły w swych wypowiedziach, stosuje celowo spójniki dla wyrażenia łączności, przeciwstawienia, rozłączności, wynikania Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który opanował wiedzę i umiejętności na ocenę bardzo dobrą, osiągnięcia w znacznym stopniu wykraczają poza wymagania dopełniające i sytuują się na poziomie ponadprogramowym, prezentuje wysoki poziom wiedzy i erudycji interdyscyplinarnej jego praca cechuje się samodzielnością i kreatywnością świadomie i funkcjonalnie posługuje się bogatym słownictwem terminologicznym, formułuje problemy, proponuje sposoby ich rozwiązania tworzy bezbłędne pod każdym względem wypowiedzi ustne samodzielnie analizuje i interpretuje teksty literatury pięknej, literatury faktu, czyta, rozumie i wykorzystuje teksty popularnonaukowe i naukowe potrafi analizować i interpretować dzieła malarskie z uwzględnieniem specyfiki środków języka malarskiego, tworzy bezbłędne pod każdym względem wypowiedzi pisemne, odnosi sukcesy w konkursach przedmiotowych publikuje swoje teksty tworzy bezbłędne pod każdym względem wypowiedzi ustne redaguje własny tekst z wykorzystaniem rozmaitych związków frazeologicznych 8