IZABELA POSPIESZNA Praca z projektem na lekcji języka niemieckiego jako skuteczna metoda motywowania uczniów do nauki Jestem nauczycielką języka niemieckiego w jarocińskim gimnazjum od prawie trzech lat. Trzy lata to niewiele w dorobku nauczyciela, dlatego cały czas staram się doskonalić i wzbogacać swój warsztat pracy, cały czas szukam nowych dróg i nowych rozwiązań. Bardzo duży nacisk w mojej pracy kładę na motywowanie uczniów do nauki. Nie jest sztuką praca z uczniem zdolnym, ambitnym. Sztuką jest zmotywowanie i zachęcenie do nauki ucznia słabego. Wśród wielu sprawdzonych i wypróbowanych metod w tym zakresie niezwykle pomocna i skuteczna okazuje się praca metodą projektu. Istotą pracy z projektem jest samodzielna praca ucznia, podczas której nauczyciel jest jedynie dyskretnym doradcą i koordynatorem, a nie ekspertem. Dzięki podejmowanym przez ucznia decyzjom związanym z realizacją tego projektu zwiększa się zaangażowanie ucznia w pracę, co w rezultacie wpływa na kształtowanie pozytywnego stosunku do niej. Wśród wielu zalet i korzyści, jakie niesie ze sobą praca metodą projektu, wymienić należy kształtowanie u uczniów następujących umiejętności: umiejętność pracy w zespole formułowanie problemów i celów planowanie i organizacja własnej pracy korzystanie z różnych źródeł informacji umiejętne integrowanie wiedzy z różnych przedmiotów nauczania krytyczne analizowanie informacji zapisywanie i prezentowanie zebranych materiałów przygotowanie i praktykowanie wystąpień publicznych formułowanie i wyrażanie własnych opinii słuchanie opinii wyrażonych przez innych członków grupy samoocena Ponadto praca z projektem: rozwija samodzielność rozwija umiejętność współpracy i życia w grupie rówieśniczej (integruje ją) stymuluje rozwój poznawczy uwzględnia indywidualne zainteresowania i uzdolnienia uczniów rozwija myślenie twórcze wzmacnia motywację poznawczą integruje wiedzę szkolną i pozaszkolną W pracy metodą projektu swoje miejsce odnajduje również uczeń słaby, który doświadcza radości uczenia się, odkrywa swoje nieujawnione dotychczas umiejętności i zdolności. Radość i satysfakcję sprawia mu fakt, że potrafił rozwiązać problem, że został doceniony przez innych. (Mezglewska 2003:125) Sądzę, że mając na uwadze ten choćby fakt, należy poświęcać cenny czas na tę formę pracy. Aby praca z projektem przyniosła zamierzone efekty, poczynić należy następujące kroki:
dokładnie zaplanować pracę z projektem określić temat i cele przydzielić zadania poszczególnym członkom grupy korzystać z różnych źródeł informacji określić termin prezentacji oraz konsultacji z nauczycielem określić sposób prezentacji i jej czas podać kryteria oceny projektu Na ocenę końcową projektu składa się najczęściej ocena grupy oraz ocena nauczyciela. Oceniając projekt, należy wziąć pod uwagę szereg istotnych elementów: wybór tematu, jego ujęcie i oryginalność wykorzystanie różnych źródeł informacji pomysłowość wizualizację komunikatywność brak błędów (poprawność językową) terminowość zaangażowanie dodatkową lekturę Projekty uczniowie powinni wykonywać samodzielnie. Idealnie byłoby zorganizować pracę tak, aby częściowo przebiegała ona na lekcjach, natomiast w znacznej mierze powinna to być praca domowa. Punktem kulminacyjnym pracy metodą projektu jest jego prezentacja. Do najczęściej spotykanych form prezentacji należą: plakaty, albumy, broszury, książeczki, modele, pokazy filmu wideo. Spośród wielu zrealizowanych przeze mnie projektów w klasach I-III niezwykłym zainteresowaniem cieszył się projekt Moje drzewo genealogiczne. Wykonanie i prezentacja tego drzewa były efektem pracy poświęconej na realizację tematów z kręgu tematycznego Familie und Verwandte (rodzina i krewni). Przed przystąpieniem do realizacji projektu zgromadziłam niezbędny materiał gramatyczno-leksykalny i podzieliłam go na kolejne jednostki lekcyjne. W czasie pracy nad projektem uczniowie doskonalili między innymi następujące sprawności i umiejętności: opis obrazków słuchanie ze zrozumieniem (uzupełnianie tekstu z lukami) 2. Hor noch einmal zu und erganze die Satze. Posłuchaj jeszcze raz i uzupełnij zdania. Die Oma von Frank ist..., aber fit. Sie mag Aerobic und spielt... Schach. Der Opa ist auch alt, aber.... Er mag Skateboard. Die Mutter ist stark und.... Sie mag... und.... Der Vater hat eine Glatze, aber ist schick. Er... gern und mag Disco. Die Tante ist... und.... Sie mag Technik. 2
Der Onkel ist... und.... Er ist auch lustig. Er mag... und spielt Gitarre. Der Bruder von Frank ist noch.... Er mag..., besonders Johann Sebastian Bach. Die Schwester ist... und schlank. Sie spielt Saxophon. Das Kind heibt.... Es spielt gern Game Boy. Und das sind die Cousine und der Cousin. Sie sind Zwillinge. Sie sind fast identisch. wymowa praca samodzielna (uzupełnianie tabeli cechami dotyczącymi wyglądu i charakteru) CHARAKTER UND AUSSEHEN- ORDNE ZU! alt / ruhig / schlank / traurig / blondes Haar / faul / attraktiv / intelligent / klein / witzig / braune Augen / kurzes Haar / bescheiden / CHARAKTER AUSSEHEN praca w grupach praca ze słownikiem (uczniowie zostali podzieleni na 2 grupy; jedna z grup szukała dalszych cech dotyczących wyglądu, druga grupa charakteru) szukanie antonimów (np. dick schlank, lustig traurig) integrowanie wiedzy szkolnej i pozaszkolnej (lista porzekadeł dotyczących relacji dzieci rodzice): KINDER ELTERN ALTE WAHRHEITEN Małe dzieci mały kłopot, duże dzieci duży kłopot. Jaki ojciec, taki syn. Jaka matka, taka natka. Jaka mać, taka nać. Niedaleko pada jabłko od jabłoni. Jakie drzewo, taki owoc. Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał. Małe dzieci spać nie dają, duże dzieci żyć nie dają. Małe dzieci gniotą kolana, duże dzieci serce. Dobrze z dziećmi póki kieszeni nie dorosną. Kochaj dzieci sercem, a wychowuj ręką. Nie mów nikomu, co się dzieje w domu. Do ludzi po rozum, do matki po serce. 3
Za pieniądze matki nie kupisz. Matka miła, choćby biła. Dziecko uparte, niewiele warte. Błogosławieństwo rodziców buduje dzieciom dom. Dzieci najuważniej słuchają, kiedy się mówi nie do nich. Dzieci płaczą, gdy są małe. Gdy dorosną, płaczą ich rodzice. Bez pogodnego, pełnego dziecięctwa całe życie potem jest kalekie. Dzieci nie są głupsze od dorosłych, mają tylko mniej doświadczenia. Kto nigdy nie był dzieckiem, nie może stać się dorosłym. czytanie ze zrozumieniem (zagadki, humor) logiczne myślenie (zagadki) pisanie (opis członków rodziny) mówienie (prezentacja projektu) Na prezentację projektów poświęciłam dwie jednostki lekcyjne. Oceniając projekt brałam pod uwagę wszystkie elementy, o których wcześniej pisałam. Podczas opisu drzewa genealogicznego nie poprawiałam wszystkich błędów, jakie uczniowie popełniali. Zrobiłam listę najczęściej występujących błędów i omówiłam je na lekcji podsumowującej. Na lekcji podsumowującej przeprowadziłam również wśród 15 uczniów ankietę, której wyniki potwierdzają fakt, iż praca z projektem na lekcji języka niemieckiego jest skuteczną metodą motywowania uczniów do nauki. WYNIKI ANKIETY: 1. Jak oceniasz lekcje poświęcone projektowi Moje drzewo genealogiczne? a) interesujące 14 b) nudne 0 c) nie różniły się od innych lekcji 0 d) inne uwagi lekcje ciekawe, przyjemne, czasami śmieszne, można poznać dużo nowych słówek 2. Praca nad projektem: a) jest stratą czasu 2 b) daje dużo satysfakcji 13 c) nie różni się od innych zadań domowych 0 d) motywuje do nauki 10 e) inne uwagi mam satysfakcję z tego, co zrobiłam, praca motywuje poprzez opisywanie, można rozwijać swoją wyobraźnię, można się dowiedzieć wielu interesujących rzeczy i podzielić się swoją wiedzą z innymi, przygotowywanie projektu jest bardzo czasochłonne 3. Czy powinno być więcej lekcji poświęconych pracy z projektem? a) tak 14 4
b) nie 0 c) bez różnicy 1 4. Jakie korzyści daje praca z projektem na lekcji języka niemieckiego? - można dostać dobrą ocenę 8 - poznajemy bliżej koleżanki, kolegów i ich rodziny 5 - przy prezentacji jest dużo śmiechu i dobrej zabawy 5 - lekcje są ciekawsze 5 - poznajemy dużo nowych słówek i zwrotów 5 - ćwiczymy wymowę 3 - taka forma pracy to dobra metoda nauki przez zabawę 3 - nie ma kartkówek 2 - nic nie jest zadane na następną lekcję 2 - miło mija czas - możemy wysłuchać zdania kogoś innego - jest interesująco - uczymy się opowiadać o sobie i rodzinie - lekcje się nie dłużą - jest to przyjemny sposób nauki języka niemieckiego - robienie projektu nie jest tak nudne jak inne pisemne prace domowe - praca z projektem jest bardzo motywująca - takie prace urozmaicają szarą rzeczywistość i lekcje - podczas prezentacji projektu rozwija się umiejętność mówienia po niemiecku - prezentacja projektu pozwala przełamać bariery językowe - wszyscy mogą się wypowiedzieć - szybko i przyjemnie mija czas - lekcje są luźniejsze - przy robieniu drzewa można dowiedzieć się czegoś nowego i interesującego o swojej rodzinie 5. Jakie widzisz minusy w pracy z projektem na lekcji języka niemieckiego? - nie ma żadnych 12 - niektórzy nie przykładają się do pracy 3 - trzeba poświęcić dużo czasu na przygotowanie projektu 3 - trzeba się przygotować do prezentacji projektu i dużo mówić po niemiecku 3 BIBLIOGRAFIA CHWASTEK, D. (2002): O metodzie projektów. W: Forum humanistów nr 5. Warszawa. KRÓLIKOWSKI, J. (2000): Projekt edukacyjny. Warszawa. 5
MEZGLEWSKA, B. (2003): Projekt na lekcji języka niemieckiego. W: Języki obce w szkole 1. Warszawa, Wydawnictwo CODN, str.119-123. NOWACKI, T. (1999): O metodzie projektów. Warszawa. 6