Analiza wskaźników finansowych w sektorze produkcji żywności w Polsce w okresie 2000-2011

Sebastian Tomczak Analiza wskaźników finansowych w sektorze produkcji żywności w Polsce w okresie 2000-2011 Wstęp W gospodarce rynkowej występuje duża konkurencja między przedsiębiorstwami. Znajomość branży, a szczególnie średnich branżowych pozwoli przedsiębiorstwu na umiejscowienie swojego położenia w branży. Może się tak zdarzyć, że spółka zamyka tabele i musi nadgonić, aby stać się bardziej konkurencyjna na rynku, gdyż w przeciwnym przypadku może nawet zbankrutować. Warto zaznaczyć, że do tej pory na rynku ukazało się wiele modeli przewidujących upadłość (pozwalających określić kondycję finansową przedsiębiorstwa). Każdy z nich jest skonstruowany najczęściej na postawie kilku wskaźników finansowych. Na potrzeby tego artykułu zostały przeanalizowane 34 modele predykcji upadłości. Z wytypowanych modeli wyszczególniono najczęściej występujące wskaźniki finansowe. W sumie wytypowano 13 wskaźników z różnych grup: cztery wskaźniki obrotowości, trzy wskaźniki płynności, rentowności oraz zadłużenia. Do analizy wartości poszczególnych wskaźników finansowych wykorzystano raporty finansowe spółek z bazy Emerging Markets Information Service (EMIS). Baza EMIS jest najlepszym źródłem informacji o rynkach wschodzących. W bazie EMIS można znaleźć najistotniejsze informacje dotyczące zarówno rynku jak i przedsiębiorstw. W artykule skupiono się na jednej z ważniejszych gałęzi gospodarki, czyli na produkcji żywności. W badanym okresie wyszczególniono 1520 przedsiębiorstw z tego sektora. Okres badań obejmuje 12 lat począwszy od roku 2000 a kończąc na 2011. Następnie dla wyszczególnionych przedsiębiorstw obliczono wyselekcjonowane wskaźniki. Wyniki obliczonych wskaźników przedstawiono w postaci rysunków. Celem niniejszego artykułu jest ocena sektora produkcji żywności w okresie 2000-2011. Ocenie zostaną poddane średnie wartości najczęściej występujących wskaźników finansowych w modelach zintegrowa- Mgr, Zakład Zarządzania Finansami, Instytut Organizacji i Zarządzania, Politechnika Wrocławska, sebastian.tomczak@pwr.wroc.pl, 50-372 Wrocław, ul. Smoluchowskiego 25

410 Sebastian Tomczak nych. Obliczenie średnich wartości każdego wyszczególnionego wskaźnika dostarczy wartości wzorcowych dla branży produkcji żywności, umożliwi to choć w części ocenę przedsiębiorstwa występującego w danej branży. 1.Dobór wskaźników finansowych Selekcji wskaźników finansowych dokonano na podstawie analizy modeli dyskryminacyjnych. Modele analizy dyskryminacji (modele zintegrowane) wykorzystują analizę wskaźnikową oraz sformalizowane narzędzia wnioskowania (metody analizy statystycznej). Wskaźnik syntetyczny (agregatowy), konstruuje się na podstawie danych empirycznych, który składa się z kilku wskaźników cząstkowych, którym przypisuje się współczynniki tzw. wagi (które określają znaczenie poszczególnych wskaźników cząstkowych). Zastosowanie modeli zintegrowanych ma zredukować wielowymiarową przestrzeń liczby zmiennych do jednej zmiennej syntetycznej, agregatowej, która pozwala jednoznacznie sklasyfikować przedmiot oceny, przykładowo można stwierdzić, że dane przedsiębiorstwo ze względu na posiadaną wartość agregatową jest zagrożone upadłością. Ze względu na ograniczenie objętościowe artykułu więcej informacji na temat piszą tacy autorzy jak: Hołda, Micherda, Prusak, czy Sierpińska. Przeanalizowano 34 zintegrowane modele (w większości polskiego autorstwa), na podstawie których wyselekcjonowano grupę 13 najczęściej wykorzystywanych wskaźników finansowych. Wyselekcjonowane wskaźniki pochodzą z różnych grup: cztery wskaźniki obrotowości, trzy wskaźniki płynności, rentowności oraz zadłużenia. Poniżej zaprezentowano wybrane wskaźniki począwszy od tych najczęściej występujących w modelach analizy dyskryminacyjnej: wskaźnik bieżącej płynności, wskaźnik obrotu aktywów ogółem, wskaźnik ogólnego zadłużenia, wskaźnik rentowności inwestycji (ROI), wskaźnik rotacji zapasów, wskaźnik udziału kapitału własnego w finansowaniu majątku, wskaźnik pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową, wskaźnik wielkości kapitału pracującego (1), wskaźnik zyskowności aktywów (ROA), wskaźnik zyskowności brutto,

Analiza wskaźników finansowych w sektorze produkcji żywności 411 wskaźnik wielkości kapitału pracującego (2), wskaźnik rotacji należności, wskaźnik dynamiki przychodów. Następnie poddano analizie wyselekcjonowane wskaźniki pod kątem obliczenia wartości średniej, mediany i odchylenia standardowego. Do badań wykorzystano raporty finansowe poszczególnych przedsiębiorstw z sektora produkcji żywności. Analizie zostało poddane 1520 spółek z tej branży. Źródłem raportów finansowych jest baza EMIS. Natomiast okres badań obejmuje 12 lat (2000-2011). Wyniki obliczonych wskaźników przedstawiono w postaci rysunków. 2. Analiza wybranych wskaźników finansowych sektora produkcji żywności Badanie poszczególnych wskaźników finansowych, jak wcześniej wspomniano, zostało przeprowadzone na podstawie 1520 sprawozdań finansowych przedsiębiorstw z branży produkcji żywności. Dla każdego wskaźnika obliczono średnie wartości, medianę oraz odchylanie standardowe. Sumaryczne wyniki przeprowadzonych badań przedstawiono na rysunkach od 1 do 10. Z uwagi na ograniczenia artykułu następujące wskaźniki nie objęto szczegółową analizą: wskaźnik rotacji zapasów, dla którego średnia oscyluje 38-59 dni, natomiast mediana jest w przedziale 26-40 dni, wskaźnik udziału kapitału własnego w finansowaniu majątku, dla którego średnia oscyluje 42-52%, natomiast mediana jest w przedziale 43-53%, wskaźnik wielkości kapitału pracującego (2), dla którego średnia oscyluje 0,55-0,99, natomiast mediana jest w przedziale 0,34-0,40. Pierwszym analizowanym wskaźnikiem jest wskaźnik bieżącej płynności (rysunek 1).Wskaźnik bieżącej płynności (ang. current ratio) jest relacją aktywów obrotowych do zobowiązań krótkoterminowych. Relacja ta pozwala określić czy zobowiązania finansowe są pokryte przez krótkoterminowe składniki majątku przedsiębiorstwa. W literaturze za wzorcowy przedział tego wskaźnika uznaje się wartości 1,2-2,0 [Walczak, 2007, s. 356-357]. Gdy wskaźnik przekracza 2,0 wtedy uznaje się, że w przedsiębiorstwie występuje nadpłynność, tzn. że jednostka może posiadać dużą ilość gotówki w kasie lub na rachunkach bankowych, ale może również posiadać duże zapasy lub duży poziom należ-

412 Sebastian Tomczak ności. Jednakże, gdy wskaźnik jest niższy niż 1,2, to wówczas występuje brak płynności. Rysunek 1. Wartości wskaźnika bieżącej płynności w latach 2000-2011 Analizując powyższy rysunek, można powiedzieć, że średnie wartości wskaźnika płynności bieżącej w latach 2000-2011 oscylują pomiędzy 1,56-2,36 i rosną z czasem. Natomiast wartości mediany są niższe i oscylują w przedziale 1,15-1,37. Średnie wartości tego wskaźnika są porównywalne z preferowanymi wartościami podawanymi w literaturze. Jednakże należy zaznaczyć, że odchylenia od średniej branżowej są duże, co może trochę zatrzeć prawdziwy stan, przez to odpowiedniejszym miernikiem w tym przypadku jest mediana. Drugim analizowanym wskaźnikiem jest wskaźnik obrotu aktywów ogółem (rysunek 2). Za pomocą tego wskaźnika można zbadać wartość sprzedaży przypadającą na jedną złotówkę wykorzystywanego majątku. Za tendencję pozytywną uważa się wzrost wartości tego wskaźnika. Im wyższa wartość wskaźnika tym wyższa produktywność zaangażowanego majątku przedsiębiorstwa. Według danych literaturowych wartości tego wskaźnika powinny oscylować między 0,5 a 1,5. Interpretacja tych wartości polega na zobrazowaniu zwrotu zaangażowanego kapitału wyrażonego w złotówkach [Kowalak, 2008, s. 151].

Analiza wskaźników finansowych w sektorze produkcji żywności 413 Rysunek 2. Wartości wskaźnika obrotu aktywów ogółem w latach 2000-2011 Na postawie rysunku 2 stwierdzono, że w analizowanym okresie średnia wartość wskaźnika obrotu aktywami oscylowała w przedziale 2,23-2,84. Natomiast wartości mediany są nieznacznie niższe i oscylują w przedziale 1,82-2,23. Średnie wartości tego wskaźnika są wyższe od preferowanych wartości podawanymi w literaturze, co przekłada się na wyższą stopę zwrotu zaangażowanego kapitału wyrażonego w złotówkach. Jednakże w ostatnich lata badanego okresu można zauważyć zmniejszenie zwrotu. Kolejnym badanym wskaźnikiem jest wskaźnik ogólnego zadłużenia (rysunek 3). Wskaźnik ten określa udział zobowiązań (kapitałów obcych) w finansowaniu majątku przedsiębiorstwa. Wzorcowa wartość tego wskaźnika według zachodnich standardów oscyluje w przedziale 57-64%. Jednakże zbyt wysoka wartość wskaźnika sygnalizuje o dużym ryzyku finansowym, jest to informacja dla kierownictwa o perspektywie utraty zdolności do spłaty zobowiązań [Ćwiąkała-Małys, Nowak, 2005, s. 121]. Interpretując rysunek 3. można stwierdzić, że w analizowanym okresie przedsiębiorstwa korzystały z kapitału obcego w podobnym stopniu, co z kapitału własnego. Średnie wartości tego wskaźnika są niższe od preferowanych wartości podawanymi w literaturze, co przekłada się na niskie ryzyko finansowe. Warto zaznaczyć, że występuje tendencja spadkowa wykorzystania kapitałów obcych w branży, może to być spowodowane zwiększeniem restrykcji związanych z otrzymaniem kredytów bądź usamodzielnieniem się przedsię-

414 Sebastian Tomczak biorstw od pożyczkodawców, co zwłaszcza w czasie kryzysu jest pozytywnym zjawiskiem. Rysunek 3. Wartości wskaźnika ogólnego zadłużenia w latach 2000-2011 Następnym rozpatrywanym wskaźnikiem jest wskaźnik pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową, również bywa nazywany wskaźnikiem zdolności kredytowej (rysunek 4). Wartość wskaźnika precyzuje stopień pokrycia zobowiązań ogółem przy pomocy wygenerowanej nadwyżki finansowej przez przedsiębiorstwo. Za korzystną tendencją uznaje się wzrost tego wskaźnika, gdyż oznacza to zmniejszenie czasu potrzebnego firmie na spłatę zobowiązań [http://www.findict.pl/, dostęp dnia 9.01.2013]. Rysunek 4 przedstawia średnie wartości pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową. Wartości tego wskaźnika oscylują w przedziale 0,33-0,66. Natomiast wartości mediany są niższe i oscylują w przedziale 0,15-0,21. Średnie wartości tego wskaźnika wzrastają, nie wliczając ostatniego roku, co może oznaczać zmniejszenie czasu potrzebnego firmie na spłatę zobowiązań. Zwłaszcza w czasie kryzysu jest to korzystnym zjawiskiem. Należy zaznaczyć, że odchylenia od średniej branżowej są duże, co może trochę zatrzeć prawdziwy stan, przez to odpowiedniejszym miernikiem w tym przypadku jest mediana.

Analiza wskaźników finansowych w sektorze produkcji żywności 415 Rysunek 4. Wartości wskaźnika pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową w latach 2000-2011 Piątym z kolei wskaźnikiem jest wskaźnik rentowności inwestycji stopa zwrotu ROI (rysunek 5). Wskaźnik rentowności inwestycji określa stopień rentowności działalności operacyjnej przedsiębiorstwa, czyli podstawowej działalności, dla której przedsiębiorstwo zostało powołane do życia. Rysunek 5. Wartości wskaźnika rentowności inwestycji (ROI) w latach 2000-2011

416 Sebastian Tomczak Stopa zwrotu ROI umożliwia określenie zdolności aktywów do generowania zysku, niezależnie od sposobu ich sfinansowania [Skowrońska-Mielczarek, Leszczyński, 2007, s. 160]. Interpretując rysunek 5, można stwierdzić, że w analizowanym okresie przedsiębiorstwa wygenerowały zysk operacyjny w przedziale 6-16%. Natomiast wartości mediany są nieznacznie niższe i oscylują pomiędzy 6-10%. Średnie wartości tego wskaźnika są na wysokim poziomie, co oznacza, że branża dobrze sobie rodziła w badanym okresie przynosząc zyski. Szóstym z kolei badanym wskaźnikiem jest wskaźnik wielkości kapitału pracującego (rysunek 6). Przyjmuje się, że wysoki wskaźnik poziomu kapitału pracującego oznacza duże zaangażowanie kapitału pracującego w aktywach ogółem, jak również wysoką płynność finansową firmy. Jednakże, należy zauważyć, iż na wielkość wskaźnika wpływa zaangażowany majątek trwały i stopień jego zużycia. Wartość wskaźnika będzie stosunkowo wysoka, gdy przedsiębiorstwo będzie miało niski stan majątku trwałego bądź znaczny stopień jego zużyciu. W tej sytuacji nie będzie to oznaczało korzystnej sytuacji jednostki [Kusak, 2006 s. 46-47]. Rysunek 6. Wartości wskaźnika wielkości kapitału pracującego (1) w latach 2000-2011 Wskaźnik poziomu kapitału pracującego w badanym okresie oscyluje w przedziale 0,12-0,21. Natomiast wartości mediany oscylują pomiędzy 0,14-0,19. Wartości te mogą oznaczać, że zaangażowanie kapita-

Analiza wskaźników finansowych w sektorze produkcji żywności 417 łu pracującego w aktywach ogółem jest na odpowiednim poziomie, co jest korzystnym zjawiskiem. Siódmym z kolei rozważanym wskaźnikiem jest wskaźnik zyskowności aktywów ROA (rysunek 7). Wskaźnik ten ukazuje efektywność majątku przedsiębiorstwa. Należy jeszcze zauważyć, że wskaźnik ten określa zdolność aktywów przedsiębiorstwa do generowania zysków. Za wzorcową wartość uznaje się przedział od 2% do 6%. Należy zaznaczyć, iż dla małych przedsiębiorstw poziom tego wskaźnika powinien być wyższy aniżeli dla dużych [http://inwestycje.pl/, dostęp dnia 9.01.2013]. Rysunek 7. Wartości wskaźnika zyskowności aktywów ROA w latach 2000-2011 Na postawie rysunku 7 stwierdzono, że w analizowanym okresie średnia wartość wskaźnika zyskowności oscylowała w przedziale 4-11%. Natomiast wartości mediany są nieznacznie niższe i oscylują w przedziale 4-7%. Średnie wartości tego wskaźnika są wyższe od preferowanych wartości podawanymi w literaturze, co oznacza, że przedsiębiorstwa w branży efektywnie zarządzają swoim majątkiem. Ósmym z kolei badanym wskaźnikiem jest wskaźnik rotacji należności (rysunek 8). Wskaźnik szybkości realizacji należności oznacza przeciętną liczbę dni, w ciągu których następuje spłata należności od odbiorców. Wysoki poziom tego wskaźnika świadczy o nieskutecznej polityce ściągalności należności, co dla przedsiębiorstwa jest niekorzyst-

418 Sebastian Tomczak ne, gdyż oznacza większe zaangażowanie kapitału w obrocie. Wysoki jego poziom może oznaczać występowanie należności trudno ściągalnych a w przyszłości nieściągalnych [Mohr, 2006, s. 48-52]. Rysunek 8. Wartości wskaźnika rotacji należności w latach 2000-2011 Wartości średnie wskaźnika rotacji należności w badanym okresie oscylują w przedziale 61-75 dni. Natomiast wartości mediany są niższe i oscylują pomiędzy 54-64 dni. W badanym okresie przedsiębiorstwa średnio co 64 dni ściągały swoje należności. Dziewiątym z kolei badanym wskaźnikiem jest wskaźnik rentowności (zyskowności) brutto (rysunek 9). Wskaźnik zyskowności brutto pokazuje łączny efekt finansowy przed opodatkowaniem, wynikający z całej działalności jednostki w relacji do wielkości sprzedaży. Zawiera marżę brutto uzyskaną z działalności operacyjnej, koszty funkcjonowania przedsiębiorstwa, koszty sprzedaży, jak również efekty operacji finansowych i wynik nadzwyczajny. Wskaźnik ten pokazuje pełny obraz osiągniętej przez przedsiębiorstwo efektywności sprzedaży przed opodatkowaniem [Kowalczyk, Kusak, 2006, s. 4-5].

Analiza wskaźników finansowych w sektorze produkcji żywności 419 Rysunek 9. Wartości wskaźnika rentowności sprzedaży brutto w latach 2000-2011 Rysunek 9 przedstawia średnie wartości rentowności sprzedaży brutto. Wartości tego wskaźnika oscylują w przedziale -1-8%. Natomiast wartości mediany są nieznacznie niższe i oscylują pomiędzy 3-5%. Można zauważyć że najgorszym rokiem dla branży był rok 2008, gdyż wtedy średnia wyniosła -1%, czyli przedsiębiorstwa osiągały stratę. Ostatnim analizowanym wskaźnikiem jest wskaźnik dynamiki przychodów (rysunek 10). Poziom wskaźnika dynamiki przychodów w przedsiębiorstwach o dobrej kondycji, w przeciwieństwie do przedsiębiorstw o słabszej kondycji, zazwyczaj wzrasta [Mączyńska, Zawadzki, 2006, s. 16]. Rysunek 10. Wartości wskaźnika dynamiki przychodów w latach 2000-2011

420 Sebastian Tomczak Interpretując rysunek 10, można stwierdzić, że w analizowanym okresie przedsiębiorstwa zwiększały przychody ze sprzedaży średnio o 14% rocznie (średnie wartości oscylowały w przedziale 9-29%), jest to pożądana tendencja w każdym przedsiębiorstwie. Zakończenie W przeprowadzonych badaniach przeanalizowano 34 modele predykcji upadłości. Na podstawie analizy badanych modeli wyszczególniono najczęściej występujące wskaźniki finansowe. Wyszczególnionych zostało 13 wskaźników finansowych, które pochodzą z różnych grup: cztery wskaźniki obrotowości, trzy wskaźniki płynności, rentowności oraz zadłużenia. Wybrane wskaźniki zostały poddane analizie pod kątem obliczenia wartości średniej, mediany i odchylenia standardowego. W badaniach wykorzystano raporty finansowe poszczególnych przedsiębiorstw z branży produkcji żywności (1520 raportów spółek z wyszczególnionej branży). Źródłem tych raportów finansowych jest baza EMIS. W artykule okres badań obejmuje 12 lat (2000-2011). Wyniki obliczonych wskaźników przedstawiono w postaci graficznej. Analiza wyselekcjonowanych wskaźników wykazała, że wartości wzorcowe wskaźników dla wybranej branży oscylują w przedziałach (średnia, mediana): 1,56-2,36 (1,15-1,37) dla wskaźnika bieżącej płynności, 2,23-2,84 (1,82-2,23) dla wskaźnika obrotu aktywów ogółem, 45-56% (45-57%) dla wskaźnika ogólnego zadłużenia, 0,33-0,66 (0,15-0,21) dla wskaźnika pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową, 38-59 dni (26-40 dni) dla wskaźnika rotacji zapasów, 6-16% (6-10%) dla wskaźnika rentowności inwestycji (ROI), 42-52% (43-53%) dla wskaźnika udziału kapitału własnego w finansowaniu majątku, 0,12-0,21 (0,14-0,19) dla wskaźnika kapitału pracującego (1), 4-11% (4-7%) dla wskaźnika zyskowności aktywów (ROA), 61-75 dni (54-64 dni) dla wskaźnika rotacji należności, -1-8% (3-5%) dla wskaźnika rentowności sprzedaży brutto, 0,55-0,99 (0,34-0,40) dla wskaźnika kapitału pracującego (2), 9-29% (2-12%) dla wskaźnika dynamiki przychodów. Analizując wyliczone wartości wskaźników można stwierdzić, że branża charakteryzuje się:

Analiza wskaźników finansowych w sektorze produkcji żywności 421 wysokim zwrotem zaangażowanego kapitału wyrażonego w złotówkach, chociaż nastąpił jego spadek pod koniec badanego okresu, umiarkowanym zadłużeniem wynoszącym ok. 50% wartości aktywów, co przekłada się na niskie ryzyko finansowe, wysokim stopniem pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową, co może oznaczać zmniejszenie czasu potrzebnego firmie na spłatę zobowiązań. Zwłaszcza w czasie kryzysu jest to korzystnym zjawiskiem, wysoką stopą zwrotu z inwestycji oraz wysoką zdolnością aktywów przedsiębiorstwa do generowania zysków, wysokim zaangażowaniem kapitału pracującego w aktywach ogółem, umiarkowaną ściągalnością należności, średnio do 64 dni przedsiębiorstwa ściągały swoje należności, nie jest o oszałamiający wynik. Branża produkcji żywności ma się dobrze według oceny wyszczególnionych wskaźników. Znając już wartości wzorcowe dla branży następnym krokiem w badaniach będzie przeanalizowanie przedsiębiorstw upadłych w sektorze w celu znalezienia przyczyny ich upadku. Literatura 1. Ćwiąkała-Małys A., Nowak W. (2005), Zarys metodologiczny analizy finansowej, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław. 2. Hołda A., Micherda B. (2007), Kontynuacja działalności jednostki i modele ostrzegające przed upadłością, Wyd. Krajowej Izby Biegłych Rewidentów, Warszawa. 3. Kowalak R. (2007), Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa, Wyd. ODDK, Gdańsk. 4. Kowalczyk J., Kusak A. (2006), Decyzje finansowe firmy: Metody analizy, Wyd. C H BECK, Warszawa. 5. Kusak A. (2006), Płynność finansowa Analiza i sterowanie, Wydanie rozszerzone i uzupełnione, WWZ, Warszawa. 6. Mączyńska E., Zawadzki M., Dyskryminacyjne modele predykcji bankructwa przedsiębiorstw, Ekonomista, nr 2/2006. 7. Mohr A. (2006), Zarządzanie finansami, co mówią liczby, Wyd. Helion, Gliwice. 8. Prusak B. (red.) (2007), Ekonomiczne i prawne aspekty upadłości przedsiębiorstw, Difin, Warszawa.

422 Sebastian Tomczak 9. Sierpińska E. (2002), Metody pomiaru i oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa, TNOIK, Toruń. 10. Skowrońska-Mielczarek A., Leszczyński Z. (2007), Controling- analiza i monitoring w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Difin, Warszawa. 11. Walczak M. (red.) (2007), Analiza finansowa w zarządzaniu współczesnym przedsiębiorstwem, Difin, Warszawa. 12. http://www.findict.pl/academy/analiza_finansowa/analiza_wskazni kowa/wskazniki_wyplacalnosci.php, dostęp dnia 9.01.2013. 13. http://inwestycje.pl/wiadomosci_gieldowe/analiza-wskaznikowa ;3310;0.html, dostęp dnia 9.01.2013. Streszczenie Obecnie, w dobie kryzysu gospodarczego, istotnym czynnikiem jest określenie zdolności przedsiębiorstwa do kontynuowania działania (określenia jego kondycji finansowej). W tym celu wykorzystywane są różne modele pozwalające określić kondycję finansową danego przedsiębiorstwa. Szereg tych modeli można nazwać modelami zintegrowanymi. Modele zintegrowane wykorzystują analizę wskaźnikową, gdyż są one konstruowane zazwyczaj na podstawie wskaźników finansowych. Część z tych modeli wykorzystuje podobne wskaźniki finansowe, a w wielu przypadkach korzysta z tych samych wskaźników finansowych. Niniejszy materiał zajmuje się selekcją najczęściej występujących wskaźników finansowych, na podstawie których opierają się zintegrowane modele, poza tym zajmuje się obliczeniem wartości wzorcowych dla wybranych wskaźników dla sektora produkcji żywności, gdyż wartości wskaźników finansowych są różne dla poszczególnych branż. Słowa kluczowe wskaźniki finansowe, produkcja żywności, modele zintegrowane Selected financial indicators of the sector of food manufacturing in Poland(Summary) At the height of economic crisis, the determination of a company s capability of staying afloat (to be in good financial condition) seems to be the crucial factor. With this end in view different models are used which permit calculation of probability that a particular company would go out of business. A series of such models can be described as an integrated models. The integrated models are constructed on the basis of financial indicators. Some of these models use similar financial indicators in many cases use the same financial indicators. The present study deals with a choice of financial indicators on which the integrated models rests, except that the calculation of standard value for the

Analiza wskaźników finansowych w sektorze produkcji żywności 423 selected indicators of the sector of food manufacturing because of financial indicators vary from industry. Keywords financial indicators, food manufacturing, integrated models