Wstp! " #!$ " % & $ ' ( ) *+, -!! %.!! $ & & (! $!!!$ $& % / $ $ & & % 0!!! + $!!! & 1 $ # & 2 3 *4 % $ $ $ $!! "! ' % (! " $ $ $ " # 3 $ # &! & % & * 4 3(. 5667 $ " & *) ródło informacji: Wolfang von Richthofen Inspekcja pracy przewodnik po profesji, Midzynarodowa Organizacja pracy Genewa.
SPIS TRECI I Wprowadzenie...3 II. Działalno prewencyjna...4 1. Badanie okolicznoci i przyczyn wypadków przy pracy...4 2. Prawidłowo działania zakładowych zespołów powypadkowych...6 3. Przejmowanie do eksploatacji nowo wybudowanych i modernizowanych obiektów..8 4. Ocena stanowisk przygotowanych dla osób niepełnosprawnych...11 5. Przestrzeganie wymaga bhp przy konstruowaniu i produkcji maszyn i urzdze...14 6. Ocena ryzyka zawodowego...14 7. Realizacja wojewódzkiego programu promocji ochrony zdrowia...17 8. Skargi i wnioski...19 9. Monitoring sporów zbiorowych...22 10. Zakładowe układy zbiorowe pracy...23 11. Porady prawne i techniczne...27 13. Współpraca z partnerami zewntrznymi OIP...34 14. Współdziałanie z organami władzy, kontroli i nadzoru...40 15.Ocena rozwiza prawnych...52 III. Działalno nadzorczo kontrolna...54 1. Realizacja zada kontrolno-nadzorczych...54 2. Decyzje administracyjne inspektorów pracy...54 3. Wystpienia inspektorów pracy...58 4. Wystpienia do organów nadrzdnych...59 5. Skargi na decyzje organów OIP...59 6. Egzekucja administracyjna decyzji...61 7. Wykroczenia przeciwko prawom pracowniczym...62 8. Zawiadomienia prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestpstwa...64 1
IV. Ocena przestrzegania przepisów prawa pracy, w tym bhp...66 1. Wypłata wynagrodze i innych wiadcze...66 2. Czas pracy...70 3. Realizacja przez zakłady wyroków sdu pracy...72 4. Powództwa o ustalenie stosunku pracy...75 5. Uprawnienia pracowników zwizane z rodzicielstwem...76 6. Przestrzeganie przepisów przy zatrudnianiu młodocianych...77 7. Urlopy wypoczynkowe...78 8. Wpływ restrukturyzacji na przestrzeganie przepisów prawa...79 9. Wzmoony nadzór nad zakładami rónych bran...83 10. Bezpieczestwo pracy w zakładach prowadzcych działalno budowlan...85 11. Bezpieczestwo w obiektach uytecznoci publicznej...90 12. Przestrzeganie wymaga przy obrocie materiałami pirotechniki widowiskowej...91 13. Bezpieczestwo w zakładach energetyki cieplnej...93 14. BHP przy pozyskiwaniu drewna...95 15. Przestrzeganie przepisów prawa pracy w supermarketach i placówkach handlu detalicznego...97 16. Bezpieczestwo w zakładach gastronomicznych...104 17. Przestrzeganie przepisów prawa pracy w małych podmiotach gospodarczych...105 18. Realizacja szkole bhp...108 V. Statystyka publiczna...109 1. Wypadki i poszkodowani w wypadkach przy pracy na obszarze województwa witokrzyskiego w 2003 r. (dane z WUS)...109 2. Zagroenia czynnikami zwizanymi ze rodowiskiem i uciliwoci pracy oraz czynnikami mechanicznymi szczególnie niebezpiecznymi - dane z WUS - za rok 2003...110 3. Choroby zawodowe...111 4. Rolnictwo indywidualne (zagroenia w rolnictwie indywidualnym)...112 VI. Podsumowanie i wnioski...115 VII. Załczniki...122 2
I. Wprowadzenie Pastwowa Inspekcja Pracy jest podległym Sejmowi organem nadzoru i kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy w tym przepisów i zasad bezpieczestwa i higieny pracy. Taki te cel jako zasadniczy przypisany jest PIP ustawowo (art. 1 i 8 ustawy z 6 marca 1981r. o PIP j.t. Dz.U. z 2001r. nr 124, poz. 1362 z pón. zm.). Inspekcja pracy prowadzi równie szerok działalno prewencyjn głównie opart o poradnictwo, promocj rozwiza prawnych, informacj dla pracodawców i pracobiorców oraz działalno profilaktyczn ukierunkowan na zapobieganie zagroeniom wypadkowym. Ta druga forma prewencyjna ma za zadanie dotrze do znacznie szerszej grupy adresatów/pracodawców ni sucha zasada egzekwowania prawa pracy w ramach czynnoci kontrolno nadzorczych. Naley jednak zaznaczy, e czynnoci kontrole wykraczały te poza obszar bezpieczestwa pracowników i wizały si w czci z ograniczeniem zagroe publicznych. Działaniami takimi w roku sprawozdawczym były kontrole robót budowlanych i ziemnych w miejscach ogólnodostpnych, przygotowywanych imprez w obiektach uytecznoci publicznej, obrotu materiałami pirotechniki widowiskowej oraz kontrole zainicjowane zgłoszeniami do OIP o zagroeniu bezpieczestwa publicznego stworzonym przez danego pracodawc. Nadzór nad Pastwow Inspekcj Pracy sprawuje, w zakresie okrelonym w przywołanej wyej ustawie, Rada Ochrony Pracy powołana przez Marszałka Sejmu. Pastwow Inspekcj Pracy kieruje Główny Inspektor Pracy przy pomocy dwóch zastpców i 16 okrgowych inspektorów pracy. Okrgowym Inspektoratem Pracy w Kielcach kieruje Okrgowy Inspektor Pracy przy pomocy zastpcy ds. nadzoru i zastpcy ds. prawno organizacyjnych. Okrgowy Inspektor Pracy nadzoruje działalno inspektorów pracy zgrupowanych w trzech zespołach stanowisk ds. nadzoru i kontroli, sekcji profilaktyki i sekcji prawnej. Zespoły i sekcje koordynowane s przez nadinspektorów pracy. Zatrudnienie na dzie 31 grudnia 2003r. w OIP Kielce wynosiło 67,5 etatu i było o 0,5 etatu wysze ni notowane na koniec kadego roku w latach 2000-2002. Działalno OIP w roku sprawozdawczym oparta była o program działania obejmujcy zadania kontrolno nadzorcze realizowane w układzie długofalowym lub jednorocznym w całym kraju i koordynowane przez central PIP (w sumie 25 tematów), zadania własne prowadzone tylko w ramach właciwoci terytorialnej województwa witokrzyskiego (6) i tematy kontrolne rutynowe wprost wynikajce z zapisów ustawowych o PIP (12). Program ten zawierał take zadania o charakterze prewencyjnym wynikajce bezporednio lub porednio z prowadzonego przez PIP nadzoru nad warunkami pracy. 3
II. Działalno prewencyjna 1. Badanie okolicznoci i przyczyn wypadków przy pracy W 2003 roku inspektorzy pracy zbadali okolicznoci i przyczyny 61 zgłoszonych do OIP wypadków przy pracy. Wypadki zgłoszone przez pracodawców w 2000r. 2001r. 2002r. 2003r poszczególnych latach i zbadane w OIP Liczba zbadanych wypadków 64 58 52 61 Poszkodowani w wypadkach 77 83 63 73 Liczba wypadków zbiorowych 11 16 8 11 Poszkodowani w wypadkach zbiorowych 24 41 19 23 Poszkodowani w wypadkach miertelnych 12 13 19 19 Poszkodowani w wypadkach cikich 36 23 25 28 W 2003r. w porównaniu do 2002r. nastpił wzrost o 17,4% liczby przeprowadzonych bada wypadków. Liczba osób poszkodowanych w tych wypadkach wzrosła o 15,9%. Zanotowano wzrost liczby poszkodowanych w wypadkach powodujcych cikie uszkodzenia ciała o 12,0% oraz wzrost o 21,1% liczby poszkodowanych w wypadkach zbiorowych. Udział poszkodowanych w wypadkach miertelnych nie uległ zmianie. Dane z roku sprawozdawczego s korzystniejsze ni z 2000r. za wyjtkiem wypadków miertelnych. Ze szczegółowej analizy wypadków zbadanych w 2003r. wynika, e: - najwicej wypadków zarejestrowano w zakładach sektora prywatnego - blisko 17% wzrost w stosunku do 2002r., - co trzeci poszkodowany zatrudniony był w duych zakładach zatrudniajcych powyej 100 pracowników (do 500), - ponad 1/3 wypadków miertelnych miało miejsce w małych podmiotach gospodarczych zatrudniajcych do 10 osób, - najwicej wypadków nastpiło podczas kierowania rodkami transportu (głównie w wypadkach drogowych), - najczciej wypadkom ulegali pracownicy z niewielkim staem pracy (do 1 roku) i rutyniarze (powyej 8 lat pracy), - marginalnym zjawiskiem były wypadki zaistniałe w godzinach nadliczbowych. Zasadnicze problemy, które doprowadziły do tragicznych w skutkach zdarze wypadkowych to: dominujcy udział czynnika ludzkiego w przyczynach wypadków, w tym wynikajcych z nieprawidłowego zachowania si pracowników w procesie pracy, niewłaciwa (ogólna i na konkretnych stanowiskach) organizacja pracy w czci zapewnienia przez pracodawców bezpiecznych warunków pracy, wady konstrukcyjne lub niewłaciwe rozwizania techniczne i ergonomiczne czynnika materialnego. 4
Dominujce przyczyny wypadków przy pracy, to : ludzkie - niedostateczna koncentracja uwagi na wykonywanej czynnoci, lekcewaenie zagroenia, zbyt szybka jazda, nie uywanie przez pracownika ochron osobistych, organizacyjne - brak nadzoru, niewłaciwa koordynacja prac zbiorowych, tolerowanie przez nadzór odstpstw od zasad bezpiecznej pracy, brak umiejtnoci (niedostateczna praktyka), tolerowanie przez nadzór niewłaciwej technologii, techniczne - nieodpowiednia wytrzymało czynnika materialnego, brak lub niewłaciwe urzdzenia zabezpieczajce, ukryte wady materiałowe czynnika materialnego. Szczegółowe dane z badania wypadków przez OIP Kielce zawiera załcznik nr 1. W wydanych przez inspektorów rodkach prawnych przewaały decyzje dotyczce: stanowisk i procesów pracy zwizane głównie z brakiem lub niewłaciwym opracowaniem instrukcji bhp dotyczcych procesów technologicznych oraz wykonywania prac zwizanych z zagroeniami wypadkowymi lub zagroeniami zdrowia pracownika, przygotowania pracowników do pracy głównie dotyczce braku lub niewłaciwie przeprowadzonych szkole bhp, braku bada lekarskich profilaktycznych, dodatkowych uprawnie energetycznych, braku udokumentowania i zapoznania zatrudnionych z ocen ryzyka zawodowego, eksploatacji maszyn, urzdze i instalacji w zakresie dotyczcym niewłaciwego ich stanu technicznego, braku instrukcji eksploatacji, obsługi i realizacji prac niebezpiecznych, nieprawidłowoci w stosowaniu sprztu ochronnego. Zarzdzone przez inspektorów pracy przedsiwzicia poprawiajce warunki pracy wykonano w ponad 80% (pozostałe bd realizowane w 2004r.). W 15 przypadkach inspektorzy pracy nałoyli mandaty karne na ogóln kwot 4.650 zł (rednio 310,0zł). W trzech przypadkach skierowano do sdu wnioski o ukaranie, a w 2 przypadkach zastosowano rodki wychowawcze. Najwaniejszym działaniem zapobiegajcym zagroeniom wypadkowym jest prewencja. Na podstawie zbadanych wypadków przy pracy, wyników przeprowadzonych kontroli warunków pracy oraz informacji sygnalnych z innych Okrgów wystosowano pisma profilaktyczne do 1002 pracodawców, których problem dotyczył. Odpowiedzi na powysze udzieliło 289 (28,8%), informujc o sposobie wykorzystania przedłoonych problemów. Pisma takie skierowano równie w 203 przypadkach głównie do stowarzysze pracodawców w regionie i ponadzakładowych struktur zwizkowych. Zasadna jest kontynuacja tej formy propagowania zagadnie z zakresu zagroe wystpujcych w procesie pracy oraz uczulanie na skutki, jakie nios za sob zaniedbania w dziedzinie bhp. Z merytorycznej oceny udzielonych odpowiedzi na pisma profilaktyczne wynika, e wikszo pracodawców doszukuje si bezporedniego przełoenia pomidzy zjawiskiem sygnalizowanym, a konkretnym stanem majcym pełne odwzorowanie w ich działalnoci. Informacje o pismach profilaktycznych zawiera załcznik nr 2. Inspektorzy pracy podczas biecych kontroli dokonuj oceny zastosowania si pracodawców do wniosków zawartych w pismach profilaktycznych. 5
Wyniki dotychczasowych kontroli oraz wnioski wypływajce z analiz powypadkowych wskazuj na potrzeb prowadzenia przez inspektorów pracy wzmoonej działalnoci kontrolnej w zakładach pracy, która w szczególnoci bdzie obejmowa w 2004r.: - problemy zwizane ze stanem technicznym maszyn i urzdze, w tym skutecznym działaniem osłon czci ruchomych, wyłczników itp. zabezpiecze, - ocen znajomoci przez pracodawc cicych na nim obowizków, w tym przestrzeganie przepisów i zasad bhp, - problematyk szkole z zakresu bhp i zapoznanie pracowników z ryzykiem zawodowym, które wie si z wykonywan prac. Procedury te bd wzbogacone o przedsiwzicia prewencyjne. Dotychczasowe dowiadczenia wykazuj, e działania takie s skuteczne i przyczyniaj si do ograniczenia szeregu zagroe, poprawy warunków pracy i w znacznym stopniu do zmniejszenia wypadkowoci. 2. Prawidłowo działania zakładowych zespołów powypadkowych W 2003 r. inspektorzy pracy przeprowadzili 31 kontroli realizacji przez pracodawców postanowie rozporzdzenia R.M. z dnia 28.07.1998 r. w sprawie ustalenia okolicznoci i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania. W kontrolowanych zakładach zarejestrowano 164 wypadki (w tym zbiorowe) i sporzdzono 170 dokumentacji powypadkowych indywidualnie dla kadego poszkodowanego, w tym 162 uznane jako wypadki przy pracy. Inspektorzy pracy dokonali kontroli 143 dokumentacji powypadkowych sporzdzonych przez zakładowe zespoły powypadkowe. Nieprawidłowoci przy ustalaniu okolicznoci i przyczyn wypadków głównie dotyczyły: 1) ustalenie tylko wydarze i okolicznoci, w jakich wypadek miał miejsce w 22 przypadkach bez wskazania ich przyczyn, a w dalszych 31 bez wyczerpania wszystkich elementów przyczyniajcych si do wypadków, 2) ustalenie przyczyn wypadku nieadekwatnych do przyczyn faktycznych 11 przypadków, 3) niedokonywanie przez zespół powypadkowy ogldzin miejsca wypadku, a w tym stanu technicznego maszyn i urzdze 18 przypadków, 4) przystpienie do badania wypadku z nieuzasadnion zwłok - 17 przypadków, 5) niepodanie w protokóle naruszonych przepisów, na które wskazuj przyczyny zaistniałego wypadku w 12 przypadkach, 6) niedotrzymanie piciodniowego terminu zatwierdzenia protokółu przez pracodawc 14 przypadków, Nieprawidłowoci zwizane z brakiem lub niewłaciwym ustaleniem przyczyn zaistniałych wypadków (64 przypadki 28,7%) wiadczy mog o niedostatecznym przygotowaniu członków zespołu powypadkowego do wykonywania swoich funkcji. 6
Stwierdzono 32 przypadki nieprawidłowoci dotyczce wniosków i rodków profilaktycznych, majcych zapobiega negatywnym zjawiskom w przyszłoci. wiadczy to moe o niedocenianiu przez pracodawców roli działa profilaktycznych w zarzdzaniu bezpieczestwem i higien pracy w zakładzie. Ujawniono 8 przypadków nieprawidłowoci przy sporzdzaniu statystycznej karty wypadku. W czasie przeprowadzonych kontroli (tak w roku sprawozdawczym jak i w latach poprzednich) inspektorzy pracy nie zarejestrowali ani jednego przypadku kontroli pracodawcy przez GUS pod ktem przestrzegania przepisów o statystyce publicznej. Nie zostały take zarejestrowane przypadki sankcji przewidzianych ustaw za nieprzekazanie lub przekazanie po ustalonym terminie statystycznej karty wypadku przy pracy. Z danych statystycznych wynika, e nastpiła poprawa w realizacji zagadnie dotyczcych: - bezzwłocznego zgłaszania wypadku przez poszkodowanego, a nie w odległym terminie, - przystpowania do ustalania okolicznoci i przyczyn wypadku bezporednio po zaistniałym zdarzeniu, - prawidłowoci składu powypadkowego, - uzasadnienia w treci protokołu przedłuenia terminu prowadzenia dochodzenia powypadkowego powyej 14 dni. Pogorszenie nastpiło w zakresie nastpujcych zagadnie : - ustalania przyczyn wypadku nieadekwatnych do przyczyn ustalonych w trakcie kontroli, - ustalania przez zespół powypadkowy wniosków profilaktycznych nieadekwatnych do przyczyn wypadku, - stosowania przez pracodawc w praktyce rodków profilaktycznych. Inspektorzy pracy wystosowali do pracodawców 50 wniosków zwizanych z: doprecyzowaniem procedur przy ustalaniu okolicznoci i przyczyn wypadków przy pracy z celem uzyskania bardziej skutecznej prewencji i ograniczenia zagroe wypadkowych, eliminacj nieprawidłowoci przy rejestracji wypadków przy pracy i sporzdzaniu karty statystycznej. Wnioski zostały przyjte do realizacji. Wykonane zostały w 84,0%, a pozostałe s w trakcie realizacji. W 3 przypadkach zwizanych z wykroczeniami inspektorzy pracy nałoyli mandaty karne na ogóln kwot 800 zł (rednio 266,7 zł). Przy kontrolach rutynowych w 2004r. inspektorzy bd prowadzi działania informacyjnodoradcze ze szczególnym ukierunkowaniem na weryfikacj oceny ryzyka zawodowego po właciwie przeprowadzonych dochodzeniach powypadkowych. 7
3. Przejmowanie do eksploatacji nowo wybudowanych i modernizowanych obiektów W postpowaniu dotyczcym uzyskiwania pozwole na uytkowanie obiektów budowlanych na terenie działania Okrgowego Inspektoratu Pracy w Kielcach inspektorzy pracy przeprowadzili 240 kontroli w 202 zakładach pracy. Stanowi to 34 % wszystkich obiektów zgłoszonych do odbioru. Nie uczestniczono w odbiorze 463 zgłoszonych obiektów, w wikszoci małych obiektów biurowych, stacji bazowych telefonii komórkowej, niewielkich jednostek handlowych i usługowych, w których nie przewidziano zatrudnienia pracowników oraz innych budowli zgłoszonych przez inwestorów do odbioru, nieposiadajcych pomieszcze pracy. Z ogólnej liczby odbieranych jednostek 120 (50%) dotyczyło obiektów handlowousługowych, 47 (19,5%) budynków przemysłowych i magazynowych, 29 (12 %) obiektów uytecznoci publicznej, 19 (8 %) budynków biurowych. Na skutek nieprawidłowoci stwierdzonych w toku prowadzonych kontroli inspektorzy pracy wydali łcznie 253 decyzje i wystosowali 60 wniosków. Informacje zebrane na koniec okresu sprawozdawczego potwierdzaj wykonanie 218 decyzji i 33 wnioski. Pozostałe przeszły do zakoczenia realizacji w 2004r. W 130 przypadkach kontrole odbiorowe nie wykazały istnienia odstpstw od przepisów i zasad bezpieczestwa i higieny pracy. Nie wniesiono, zatem adnych zastrzee, a co za tym idzie nie stosowano rodków prawnych zwizanych z odbiorem nowo wybudowanych lub przebudowywanych zakładów pracy (64% odbieranych obiektów). Wskazuje to na właciwe wypełnianie swych obowizków przez uczestników procesu inwestycyjnego. Do najczciej stwierdzanych uchybie naleały nieprawidłowoci dotyczce urzdze i instalacji energetycznych (grupa F na wykresie danych z odbiorów), obiektów i pomieszcze pracy (grupa A), wentylacji, ogrzewania i owietlenia pomieszcze pracy (grupa C) maszyn i urzdze technicznych (grupa E), procesów technologicznych (grupa D), zaplecza higieniczno-sanitarnego (grupa B). Dane porównawcze 45,00% 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% 23,30% 25,60% 24,20% 21,00% 6,00% 6,80% 7,30% 4,00% 12,80% 12,00% 11,90% 11,10% 10,00% 10,70% 16,10% 6,30% 7,80% 6,20% 4,90% 6,70% 20,30% 23,60% 23,90% 41,10% Grupa A Grupa B Grupa C Grupa D Grupa E Grupa F 2000 2001 2002 2003 Rys. 1 Dane porównawcze w zakresie stwierdzanych nieprawidłowoci (ujcie procentowe) 8
Najwiksza liczba nieprawidłowoci (21% ogółu) obejmowała zagadnienia zwizane z brakiem lub niewłaciwym oznakowaniem, opisaniem urzdze i instalacji elektrycznych i energetycznych. W mniejszym zakresie stwierdzone uchybienia dotyczyły braku stosowania znaków i barw bezpieczestwa i zwizanych z tym oznakowaniem miejsc niebezpiecznych, braku pomiarów natenia i równomiernoci owietlenia elektrycznego, oznakowania kolorami i kierunkiem przepływu mediów przewodów rurowych, opisów tablic i rozdzielnic elektrycznych. Nie stwierdzono przypadków nieuwzgldnienia wymaga bezpieczestwa i higieny pracy powodujcych to, i dopuszczenie obiektów budowlanych do eksploatacji mogłoby spowodowa bezporednie zagroenie ycia lub zdrowia pracowników. Dlatego nie było sprzeciwów przed przejciem tych obiektów do uytkowania, jako decyzji wynikajcych z uprawnie nadanych ustaw o PIP. Stwierdzono jednak odstpstwa od wymaga przepisów bhp lub realizacj inwestycji niezgodn z projektem technicznym. Dlatego te w trybie art. 56 Prawa budowlanego wniesiono w 72 przypadkach do organów nadzoru budowlanego sprzeciwy, bd uwagi zwizane z ubieganiem si inwestorów o pozwolenie na uytkowanie obiektów. Powysze działania prewencyjno-nadzorcze zobligowały przyszłych uytkowników do podjcia działa, których efektem była likwidacja stwierdzonych nieprawidłowoci, poprawa warunków bezpieczestwa i higieny pracy a co za tym idzie ograniczenie ryzyka zawodowego zwizanego z wykonywan prac. Powtórne kontrole tych obiektów wykazały, i nieprawidłowoci bdce podstaw wydania sprzeciwów lub uwag zostały usunite i odbierane obiekty mogły by przejte do uytkowania. Dane z kontroli odbiorowych zawiera załcznik nr 3. Opiniowanie projektów budowlanych przez rzeczoznawców ds. bhp. W 11 przypadkach kontrole ujawniły wykonanie obiektów w oparciu o dokumentacj na podstawie, której wydano decyzj o pozwoleniu na budow, a dokumentacje te nie były opiniowane przez rzeczoznawców do spraw bezpieczestwa i higieny pracy. Miało to miejsce w przypadku, co dziewitnastego odbieranego obiektu. W piciu istotnych dla bezpieczestwa przypadkach skierowano do właciwych organów nadzoru budowlanego zawiadomienia o realizacji zada inwestycyjnych na podstawie projektów budowlanych niezaopiniowanych przez rzeczoznawców do spraw bezpieczestwa i higieny pracy. Kontrole odbiorowe obiektów, których projekty nie były zaopiniowane przez rzeczoznawców do spraw bezpieczestwa i higieny pracy, nie wykazały jednak istnienia racych i istotnych odstpstw od wymaga bezpieczestwa i higieny wpływajcych trwale na pogorszenie warunków pracy i wymagajcych cofnicia uprawnie rzeczoznawcom. W roku 2003 podobnie jak w 2002 r. nie stwierdzono adnego przypadku wydania decyzji pozwolenia na budow na podstawie dokumentacji zaopiniowanej przez nieuprawnionych rzeczoznawców. Jednostki projektowe rozpoczły współprac z rzeczoznawcami legitymujcymi si aktualnymi uprawnieniami. W toku prowadzonych kontroli dokonywano oceny poprawnoci merytorycznej i rzetelnoci opinii wydawanych przez rzeczoznawców do spraw bezpieczestwa i higieny pracy działajcych na podstawie Rozporzdzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. 9
Nie mona stwierdzi, i w kadym przypadku wydanie pozytywnej opinii gwarantowało spełnianie wszelkich wymaga bezpieczestwa i higieny pracy stawianych obiektom budowlanym, pomieszczeniom pracy oraz pomieszczeniom higieniczno-sanitarnym. Niemniej jednak nie stwierdzono, aby odstpstwa te naruszały w sposób racy przepisy bd, aby opinie nie uwzgldniały istotnych uregulowa w przedmiotowym zakresie. Brak powyszych przesłanek spowodował, i nie podejmowano działa zmierzajcych do cofnicia uprawnie rzeczoznawcom opiniujcym dokumentacje projektowe. Stwierdzane nieprawidłowoci w dokumentacjach projektowych, które pozytywnie i bez uwag zostały zaopiniowane przez rzeczoznawców ds. bhp - nie charakteryzowały si znaczn rang. W 2003r. prowadzono postpowania w przedmiocie wyraania zgody na usytuowanie posadzek pomieszcze stałej pracy poniej poziomu przyległego terenu oraz na stosowanie w pomieszczeniach stałej pracy wyłcznie owietlenia sztucznego. W sprawach tych wpłynły do OIP Kielce 34 wnioski, w tym 21 dotyczyło zagłbienia posadzek poniej poziomu terenu i 13 obejmowało odstpstwa od wymaga w zakresie owietlenia naturalnego pomieszcze pracy. Dotyczyły one głównie pomieszcze w zakładach o charakterze handlowym, gastronomicznym oraz misno-wdliniarskim. Po ich rozpatrzeniu w jednym przypadku nie wyraono zgody na usytuowanie pomieszcze stałej pracy w zagłbieniu w stosunku do przyległego terenu. Dotyczyło to pomieszcze RTG w obiekcie słuby zdrowia z uwagi na wykluczenie takiej moliwoci przez przepis szczególny. W dwóch przypadkach nie wyraono zgody na stosowanie wyłcznie owietlenia sztucznego, a dotyczyło to hali uboju trzody w modernizowanym obiekcie w Kielcach i pomieszczenia biurowego w hurtowni owoców cytrusowych w Sandomierzu. Ponadto w jednym przypadku nie wyraono zgody na dowietlanie wiatłem sztucznym, przy braku normatywnego owietlenia wiatłem dziennym pomieszcze biurowych Hurtowni płytek ceramicznych w Kielcach. Strony nie wnosiły zaale na negatywne postanowienia do Okrgowego Inspektora dotyczcych obnienia posadzek poniej poziomu terenu oraz na stosowanie wyłcznie owietlenia elektrycznego w pomieszczeniach stałej pracy. Nie zajto negatywnego stanowiska w sprawie 6 złoonych do OIP wniosków o odstpstwa. Spowodowane to było tym, i ich przedmiotem były pomieszczenia nie bdce pomieszczeniami stałej pracy. Liczba nieprawidłowoci w procesach inwestycyjnych ma tendencj spadkow notowan na przestrzeni trzech ostatnich lat. wiadczy to o bardziej skutecznej działalnoci uczestników procesu budowlanego i organów nadzoru nad warunkami pracy. Nie mniej jednak, w ujciu procentowym naley odnotowa wzrost iloci obiektów, co do uytkowania których inspektorzy pracy zgłosili sprzeciwy bd uwagi w trybie art. 56 Prawa Budowlanego. Spowodowane to było przede wszystkim niezgodn z dokumentacj projektow realizacj zada przez jednostki prowadzce roboty budowlane. Przyczyn tego stanu rzeczy naley upatrywa w braku wiedzy i dowiadczenia niektórych wykonawców (w szczególnoci małych przedsibiorstw budowlanych), jak te niedostatecznego wykorzystywania swoich uprawnie przez inwestorów. Na powyszy stan miał równie w znacznym stopniu wpływ brak zgłaszania obiektów do odbioru przed zakoczeniem wykonania całoci robót budowlanych. 10
Do pozytywnych aspektów prowadzonej w 2003 r. w tym wzgldzie działalnoci rozpoznawczej OIP naley zaliczy to, i nie stwierdzano, bd stwierdzano pojedyncze przypadki nieprawidłowoci dotyczcych: niedostosowania pomieszcze pracy do wymaga technologicznych, przekazania do eksploatacji pomieszcze stałej pracy bez uzyskania zgody właciwych organów na odstpstwa od wymogów, braku wymaganych pomieszcze higieniczno-sanitarnych lub niespełniania wymaga w zakresie ich rodzaju i iloci, braku lub niewłaciwej wymiany powietrza w pomieszczeniach pracy i pomieszczeniach higienicznosanitarnych, niezgodnego z wymaganiami norm owietlenia pomieszcze wiatłem dziennym, braku wyposaenia stanowisk pracy w urzdzenia do usuwania czynników szkodliwych i niebezpiecznych z miejsc ich powstawania, braku osłon stref niebezpiecznych przy maszynach i urzdzeniach, wyposaenia stanowisk pracy w maszyny i urzdzenia nie posiadajce certyfikatu na znak bezpieczestwa bd deklaracji zgodnoci, oraz braku odpowiednich rodków ochrony indywidualnej pracowników. 4. Ocena stanowisk przygotowanych dla osób niepełnosprawnych Na terenie działania okrgowego inspektoratu pracy zlokalizowane s 73 podmioty, posiadajce status zakładu pracy chronionej. Posiadaj 223 oddziały. 26 zakładów pracy chronionej, których oddziały s na terenie województwa maj siedzib zlokalizowan poza terenem działania OIP Kielce. W 2003r. skontrolowano kompleksowo 30 zakładów pracy chronionej. We wszystkich zakładach posiadajcych status przeprowadzono w sumie 52 kontrole o rónej tematyce. Spowodowane były wnioskami pracodawców o przeprowadzenie odbiorów stanowisk, bd oddziałów, skargami oraz koniecznoci rekontroli. Kontrolami objto take 13 innych jednostek organizacyjnych zakładów pracy chronionej, których siedziba zlokalizowana jest poza terenem działania OIP. W skontrolowanych 30 zakładach zatrudnionych było 2168 osób niepełnosprawnych. W jednym przypadku skontrolowano zakład aktywnoci zawodowej (jedyny na terenie województwa) zatrudniajcy 40 niepełnosprawnych. W roku sprawozdawczym zgłoszono do OIP i rozpatrzono nastpujce wnioski pracodawców: - pi o zbadanie warunków pracy celem nabycia uprawnie do statusu ZPCh, zakoczonych wydaniem 5 pozytywnych decyzji inspektorskich, - cztery o odbiór stanowisk w ZPCh, zakoczonych pozytywnymi opiniami, - 32 o zbadanie warunków pracy w jednostkach, o które rozszerzały sw działalno ZPCh, a wic i ich status, zakoczone 32 decyzjami, w tym jedn negatywn z uwagi na stwierdzone uchybienia, - 20 o odbiór stanowisk dla niepełnosprawnych w zakładach bez statusu, zakoczone 17 stanowiskami pozytywnymi (3 były negatywne w zwizku z odnotowanymi nieprawidłowociami). 11
W dwóch przypadkach powiadomiono Wojewod o wynikach kontroli, z czego jeden był szczególny z uwagi na zaniechanie przez pracodawc działalnoci produkcyjnej i brak wypłat pracowniczych nalenoci pieninych przez okres ok. 1 roku. Zakład ten utracił status z pocztkiem 2003r. W latach 2000 2002 w zakładach pracy chronionej zaistniało ogółem 57 zakwalifikowanych jako lekkie wypadków przy pracy pracowników niepełnosprawnych. Najwicej w 2000r. Wydarzeniami najczciej powodujcymi te wypadki były upadki i potknicia si na płaszczynie oraz zetknicie si z bdcymi w ruchu ostrymi narzdziami. Upadki i potknicia si wydarzyły si głównie na terenie nalecym do obcych podmiotów zlecajcych zakładom pracy chronionej róne prace, np. porzdkowe, ochron mienia. Przyczynami głównie powodujcymi wypadki było niewłaciwe zachowanie si pracownika (a w tym niedostateczna koncentracja uwagi) oraz niewłaciwy stan techniczny czynnika materialnego prowadzcy do urazów. W niewielkim stopniu do wypadków przyczyniła si organizacja pracy. W zakładach ubiegajcych si o przyznanie statusu ZPCh nie zarejestrowano wypadków przy pracy z udziałem osób niepełnosprawnych. W skontrolowanych zakładach pracy chronionej nie odnotowano chorób zawodowych osób niepełnosprawnych. W roku 2003, który był ogłoszony Europejskim Rokiem Osób Niepełnosprawnych szczególn uwag podczas kontroli inspektorzy pracy zwracali na eliminowanie barier architektonicznych. Najistotniejsze nieprawidłowoci dotyczyły: - wystpowania schodów, progów, wskich przej i nieprawidłowych szerokoci drzwi, - braku wind lub innych rozwiza technicznych ułatwiajcych przemieszczanie si niepełnosprawnym ruchowo w obiektach wielokondygnacyjnych, - nieprzystosowania pomieszcze higienicznosanitarnych do rodzajów niepełnosprawnoci zatrudnionych pracowników, a zwłaszcza osób z dysfunkcj ruchow, - braku pomiarów stwierdzajcych skuteczno ochrony przeciwporaeniowej oraz właciwych zabezpiecze instalacji i urzdze głównie energetycznych. Dane w powyszym zakresie zawiera załcznik nr 4. W 2003 roku wystpił /w stosunku do lat poprzednich/ wzrost liczby zakładów, w których zostały ujawnione nieprawidłowoci z zakresu bezpieczestwa i higieny pracy (głównie zwizanych z pomieszczeniami pracy i barierami architektonicznymi. Na tym samym poziomie jak rok wczeniej utrzymywały si nieprawidłowoci, dotyczce maszyn i urzdze (w tym energetycznych) i pomieszcze higienicznosanitarnych. Zmalała liczba zakładów, w których stwierdzono nieprawidłowoci zwizane z owietleniem i wentylacj. Wzrosła ilo pracodawców popełniajcych błdy przy udzielaniu urlopów pracowniczych niepełnosprawnym i szkoleniu bhp. Na tym samym poziomie odnotowano uchybienia zwizane z badaniami lekarskimi i prac w godzinach nadliczbowych. W skontrolowanych zakładach pracy chronionej wydano w 2003r. 315 decyzji i 60 wniosków w wystpieniach. 12
Wobec 2 pracodawców zastosowano rodki wychowawcze, jednego skierowano do sdu, 9 - zostało ukaranych mandatami na łczn kwot 2.350 zł. Naley podkreli fakt, e wystpujce nieprawidłowoci z zakresu bezpieczestwa i higieny pracy w wikszoci przypadków zostały uregulowane decyzjami ustnymi i usunite podczas trwania kontroli. Moe to wiadczy o tym, e pracodawcy nie posiadali jeszcze pełnej wiedzy w zakresie obowizujcych przepisów dotyczcych zatrudniania osób niepełnosprawnych. Inspektorzy pracy udzielali tym pracodawcom porad prawnych. Podstawow przyczyn tego stanu rzeczy jest brak funduszy, zwłaszcza na remonty w obiektach starych. Nieprawidłowoci potguje brak pełnej wiedzy w zakresie wymaga dotyczcych technicznego bezpieczestwa pracy stawianych pracodawcom zatrudniajcym osoby niepełnosprawne i ch zaoszczdzenia moliwie jak najwikszych rodków finansowych. Od kilku lat obserwowana jest coraz trudniejsza sytuacja ekonomiczna zakładów pracy chronionej poprzednich spółdzielni inwalidów. Powoduje to m.in. zaległoci w wypłacie wynagrodze i innych wiadcze pracowniczych. Podobne problemy finansowe w 2003r. dotyczyły take czci innych zakładów pracy chronionej zwłaszcza tych, które miały kłopoty ze sprzeda swoich wyrobów lub usług. Naley zaznaczy, e samo niepłacenie wynagrodze nie jest podstaw prawn do cofnicia tym pracodawcom statusu zakładu pracy chronionej. Efektywnym i wynikajcym równie z praktyk unijnych rodkiem stosowanym przez inspektorów pracy wobec pracodawców było pouczenie przy omawianiu wyników kontroli. Takie pouczenia przynosiły oczekiwane pozytywne rezultaty. Bezzwłoczne usunicie nieprawidłowoci dało widoczny bezporednio przez pracowników niepełnosprawnych efekt ograniczenia zagroenia wypadkowego, w tym poraenia prdem elektrycznym, zapewnienia dróg ewakuacji i porzdku w miejscu pracy, czy te wyposaenia w odpowiednie ochrony indywidualne. Efektem realizacji decyzji pisemnych (terminowych) była poprawa stanu technicznego budynków i pomieszcze, w tym higienicznosanitarnych z dostosowaniem do rodzajów niepełnosprawnoci zatrudnionych osób. Midzy innymi zapewniono właciwe powierzchnie i kubatur w 53 pomieszczeniach pracy poprawiajc warunki 204 pracownikom niepełnosprawnym, usunito bariery architektoniczne w 49 obiektach, ułatwiajc przemieszczanie si 363 niepełnosprawnym, usunito nieprawidłowoci przy 76 maszynach i urzdzeniach, zapewniono właciwe pomieszczenia higienicznosanitarne w 25 obiektach, ograniczono naraenie na czynniki szkodliwe w 20 pomieszczeniach pracy (poprawa dla 220 niepełnosprawnych), usunito nieprawidłowoci przy 15 instalacjach elektroenergetycznych. W zakresie prawnej ochrony pracy w kontrolowanych zakładach poprawiono regulaminy pracy, zaprowadzono prawidłowo akta osobowe, usunito nieprawidłowoci w zatrudnianiu niepełnosprawnych w czasie przekraczajcym obowizujcy ich wymiar, zaprowadzono ewidencj czasu pracy, zlikwidowano zaległoci i usunito nieprawidłowoci przy udzielaniu niepełnosprawnym urlopów wypoczynkowych. W 2003r. dwóch pracodawców zostało wyrónionych przez Pastwow Inspekcj Pracy w konkursie Pracodawca organizator pracy bezpiecznej t.j. Powiatowy Zakład Aktywnoci Zawodowej w Stykowie i Zakład Produkcyjno-Handlowy,,ADAX" w Ostrowcu w. 13
5. Przestrzeganie wymaga bhp przy konstruowaniu i produkcji maszyn i urzdze W 2003r. przeprowadzono ogółem 3 kontrole, których celem była ocena przestrzegania wymaga bezpieczestwa i higieny pracy przy konstruowaniu i produkcji maszyn i urzdze przez producentów. Zastrzeenia wizały si z nastpujcymi przypadkami: przenonik zgrzebłowy posiadał boczne osłony napdu, w których zamontowano uchylne wzierniki zamykane na zamek typu klamkowego nie powodujcy natychmiastowego zatrzymania ruchu po otwarciu tych wzierników, masownica masarska próniowa V-600 1 została wyposaona w osłon uchyln bbna obrotowego, której podniesienie w górne połoenie wstrzymywało ruch bbna, lecz po jej opuszczeniu nastpowało ponowne uruchomienie maszyny. Osłona spełniała rol włcznika urzdzenia co jest niezgodne z Polsk norm PN-EN 1088 Maszyny. Bezpieczestwo. Urzdzenia blokujce sprzone osłonami, woskownik WW-03 posiadał nie oznakowany zgodnie z PN-88/E-08501 wyłcznik główny (sieciowy), piec wyposaony został w dokumentacj techniczn, lecz bez informacji o koniecznoci wyznaczenia i oznakowania obszarów pól elektromagnetycznych. Do producentów skierowano 3 wnioski pokontrolne, które zostały zrealizowane. Stwierdzone wady konstrukcyjne zostały wyeliminowane. W ramach podjtych działa prewencyjnych Okrgowy Inspektorat Pracy w Kielcach w 2003r. zorganizował 3 szkolenia dla 40 pracodawców zrzeszonych w Kieleckim Forum Pracodawców w trakcie, których omówiono wymagania bezpieczestwa i higieny pracy przy konstruowaniu i produkcji maszyn i urzdze oraz narzdzi pracy. 6. Ocena ryzyka zawodowego W 2003r. przeprowadzono w 11 zakładach pracy kontrole dotyczce oceny ryzyka zawodowego. Ogółem w skontrolowanych zakładach pracy zatrudnionych było 933 pracowników w tym 265 kobiet i 15 młodocianych. Kontrol objto zakłady, w których utworzono słub bezpieczestwa i higieny pracy (zatrudniajce wicej ni 100 pracowników), w których zadania słuby bhp wykonuj pracodawcy, specjalici spoza zakładu lub pracownicy zatrudnieni przy innej pracy. Przygotowanie w firmach oceny ryzyka zawodowego najczciej nie obejmowało okrelenia metody i kryteriów oceny, sporzdzenia wykazu stanowisk pracy oraz ustalenia sposobu informowania pracowników o wynikach oceny tego ryzyka. Ocena ta nadal jest dokonywana bez udziału pracowników, co w konsekwencji przekłada si na czciowe zidentyfikowanie wystpujcych zagroe. Pracodawcy ograniczaj si wyłcznie do głównych czynników szkodliwych wystpujcych w rodowisku pracy z pominiciem czynników niebezpiecznych. 14
Nie zapewniaj rzetelnego zebrania informacji dotyczcych: lokalizacji stanowisk pracy, realizowanych na nich zada, osób pracujcych na tych stanowiskach, ze szczególnym uwzgldnieniem tych, dla których przyjmuje si szczególne kryteria (kobiet w ciy, młodocianych lub niepełnosprawnych), stosowanych materiałów, wykonywanych operacji technologicznych, moliwych skutków zagroe wystpujcych na stanowiskach pracy. W procesie okrelania dopuszczalnoci ryzyka zawodowego wystpiły najczciej nieprawidłowoci polegajce na nie oszacowaniu i nie wyznaczeniu dopuszczalnoci ryzyka dla kadego zagroenia wystpujcego na stanowisku, błdnym oszacowaniu niepozwalajcym na prawidłowe wyznaczenie jego dopuszczalnoci. W przewaajcej mierze skontrolowane zakłady potraktowały ocen ryzyka jako wymóg formalny nie podejmujc i nie planujc jakichkolwiek działa z niej wynikajcych. Liczba stwierdzanych nieprawidłowoci w ocenie ryzyka zawodowego jest porównywalna u wszystkich pracodawców bez wzgldu na liczb zatrudnionych pracowników. Stwierdzano przypadki braku opisu zastosowanej metody w tym nieokrelenie matrycy do wartociowania ryzyka. Niewłaciwe szacowanie ryzyka czsto wynikało z braku okrelenia prawdopodobiestwa szkód zdarzenia oraz nieprawidłowego wartociowania, polegajcego na przypisywaniu im tych samych wielkoci, zamiast wyznaczania wskanika poprzez obliczanie iloczynu parametrów ryzyka i odczytywanie jego poziomu z matrycy. wiadczyło to o braku pełnej znajomoci danej metody, co w konsekwencji przekładało si na niewłaciw ocen kocow. Najczciej wystpujc przyczyn nieprawidłowoci było przeprowadzanie oceny ryzyka przez osoby nie posiadajce dostatecznej wiedzy z tego zakresu oraz niedostateczna znajomo zagroe wystpujcych na stanowiskach pracy. Przyczyny tkwi w: - traktowaniu oceny ryzyka i dokumentacji z ni zwizanej jako zbdnego wymogu formalnego potrzebnego do okazania organom kontroli nad warunkami pracy, - niedostrzeganiu przez pracodawców podstawowego celu oceny ryzyka zawodowego, jakim jest stała poprawa bezpieczestwa i higieny pracy, - wykorzystywanie do oceny ryzyka i jego dokumentowania rozpowszechnionych wzorów, które nie uwzgldniaj specyfiki danego zakładu i zagroe wystpujcych na stanowiskach pracy, - nierzetelne przeprowadzanie oceny przez zleceniobiorców takich prac spoza zakładu. W opinii pracodawców przyczynami wystpujcych nieprawidłowoci s: - wysokie koszty pracy i trudna sytuacja finansowa przekładajca si na brak rodków umoliwiajcych pokrycie kosztów przeprowadzenia oceny, - wysokie koszty szkolenia pracowników poza zakładem pracy, - nadmierny formalizm przepisów prowadzcy do tworzenia dodatkowych dokumentów, - trudny dostp do literatury i poradników okrelajcych zasady postpowania przy ocenie ryzyka zawodowego. Dane z kontroli zawiera załcznik nr 5. W wyniku kontroli wydano ogółem 19 decyzji oraz 44 wnioski. Nie stosowano rodków karno-administracyjnych. W chwili opracowania sprawozdania zrealizowano 89% decyzji i 77% wniosków zawartych w wystpieniach. W pozostałych przypadkach pracodawcy nie udzielili stosownych odpowiedzi na otrzymane rodki prawne. 15
Nie mniej jednak naley stwierdzi, e w zakładach, w których stwierdzono nieprawidłowoci: - okrelono metod i kryteria oceny ryzyka ustalajc przy tym sposób informowania pracowników o ryzyku (poinformowanie nastpiło po udokumentowaniu wyników oceny), - zidentyfikowano zagroenia wczeniej pomijane, a w tym uwzgldniono kryteria zatrudniania kobiet w ciy, młodocianych i niepełnosprawnych, - oszacowano ryzyko zawodowe bd te przeprowadzono weryfikacj w tym zakresie wyznaczajc dopuszczalno tego ryzyka i kierunki działa korygujcych. Zastrzeenia moe jeszcze budzi mało aktywny udział pracowników w realizacji oceny. Równie nie we wszystkich przypadkach zakoczono działania korygujce. Prace w tym zakresie s w toku realizacji. Ustalenia dokonane w czasie kontroli wskazuj, e niezalenie od organizacji nadzoru i kontroli stanu bhp, zarówno w zakładach, w których utworzono słub bezpieczestwa i higieny pracy (o zatrudnieniu powyej 100 osób) oraz w zakładach, w których zadania słuby bhp wykonuj pracodawcy, czy pracownicy zatrudnieni przy innej pracy bd specjalici spoza zakładu, nadal w równym stopniu wystpuj nieprawidłowoci przy ocenianiu ryzyka zawodowego. Opublikowana na stronach internetowych PIP prosta metoda oceny w piciu krokach dotychczas nie była wykorzystywana przez kontrolowanych pracodawców. Dua ilo błdów popełnianych w procesie oceny ryzyka wskazuje na potrzeb kontynuacji działa kontrolnych w tym zakresie. W ramach podjtych działa prewencyjnych zwizanych z ocen ryzyka zawodowego Okrgowy Inspektorat Pracy w Kielcach przeprowadził szereg szkole, konferencji i spotka z pracodawcami i partnerami społecznymi, podczas których omówiono oraz przekazano materiały pisemne dotyczce metod i sposobów przeprowadzania oceny oraz stosowania rodków zapobiegajcym zagroeniu u ródła. W szkoleniach tych uczestniczyli pracodawcy ze Staropolskiej Izby Przemysłowo- Handlowej oraz Kieleckiego Forum Pracodawców, Staszowskiej Izby Gospodarczej, przedsibiorstw budowlanych oraz społeczni inspektorzy i działacze zwizkowi firm. Na spotkaniu członków Zwizku Miast i Gmin Regionu witokrzyskiego, przedstawiciele Okrgowego Inspektoratu Pracy omówili formy działalnoci profilaktycznej PIP oraz przedsiwzicia na rzecz bezpieczestwa pracy. Szczegółowe materiały pisemne dotyczce omawianych zagadnie, przekazano uczestnikom oraz dla Zarzdu Zwizku, z propozycj dalszej współpracy informacyjno- edukacyjnej na rzecz podejmowania przedsiwzi w zakresie ochrony pracy. W wystpieniach wskazano kilka płaszczyzn do współpracy z samorzdami gminnymi: - Urzd Gminy lub Miasta jako pracodawca, - Samorzd Gminny jako organ sprawujcy nadzór nad przedsibiorstwami lub innymi jednostkami organizacyjnymi pastwowymi lub samorzdowymi, - Gmina jako jednostka organizacyjna samorzdu terytorialnego współpracujca z pracodawcami na swoim terenie. W dniu ogłoszonym DNIEM BEZPIECZE STWA w LAFARGE CEMENT POLSKA S.A. w Małogoszczy przedstawiciele Okrgowego Inspektoratu Pracy dokonali prezentacji dotyczcej m.in. oceny ryzyka oraz systemowego zarzdzania bezpieczestwem i higien pracy. 16
W prezentacji uczestniczyli równie pracodawcy i przedstawiciele 11 firm współpracujcych z cementowni. W Dniu Bezpieczestwa na terenie zakładu zorganizowano festyn z pokazami ratownictwa oraz konkursami wiedzy o bezpieczestwie pracy. W czasie festynu czynne było stoisko PIP, na którym mona było uzyska broszury oraz informacje i porady z zakresu bezpieczestwa i higieny pracy w tym dokumentowania oceny ryzyka zawodowego w piciu krokach i systemu zarzdzania bezpieczestwem i higien pracy. Na X Targach Materiałów Budownictwa Mieszkaniowego i Wyposaenia Wntrz oraz VIII Midzynarodowych Targach Kamienia i Maszyn Kamieniarskich Okrgowy Inspektorat Pracy zorganizował stoisko porad prawnych i technicznych, upowszechnianie ulotek i broszur z zakresu oceny ryzyka zawodowego oraz bezpieczestwa pracy w budownictwie. W targach uczestniczyło 179 firm zwizanych z budownictwem i 60 firm kamieniarskich. Na spotkaniu z Zarzdem FORUM PRACODAWCÓW ustalono, e Stowarzyszenie moe liczy na pomoc i wsparcie OIP przy przeprowadzaniu seminariów dla członków tego Stowarzyszenia obejmujcych zagadnienia ochrony pracy oraz w zakresie doradztwa inspektorów pracy przy wdraaniu przez konkretn firm systemu zarzdzania bezpieczestwem i higien pracy. 7. Realizacja wojewódzkiego programu promocji ochrony zdrowia Rok 2003 był kolejnym okresem z picioletniego cyklu realizacji Zakładowych Programów Ochrony Słuchu, w którym brało udział 24 przedsibiorstwa z terenu woj. witokrzyskiego. W maju, na skutek ogłoszonej w upadłoci Odlewni Ostrowieckich, lista zakładów biorcych udział w przedsiwziciu uległa zmniejszeniu. Wg stanu na 15.12.2003r. przedsibiorstwa te zatrudniały 10779 pracowników, w tym 1852 pracujcych w warunkach przekroczenia normatywów higienicznych hałasu. Bezporednio Programem objto 1062 zatrudnionych. Inspektorzy pracy przeprowadzili w zakładach biorcych udział w Programie 8 kontroli. W zwizku ze stwierdzonymi nieprawidłowociami wydano 7 decyzji pisemnych. Zagadnienia regulowane przez inspektorów pracy dotyczyły : opracowania instrukcji stanowiskowych, uwzgldniajcych zagadnienia ochrony przed hałasem - 3 przypadki; ponowienia pomiarów hałasu - 2 przypadki; prawidłowego wyznaczenia stref zagroenia hałasem - 2 przypadki. Pracodawcy zrealizowali wszystkie wydane decyzje. Rok sprawozdawczy zwizany był z prewencyjnym charakterem działania inspekcji pracy w zakresie promocji i ochrony zdrowia w rodowisku pracy. Typowe czynnoci kontrolne zastpowano audytami sprawdzajcymi i poradnictwem technicznym. Program jest realizowany przy współpracy z Wojewódzkim Orodkiem Medycyny Pracy w Kielcach. 17
W ramach działa programowych miały miejsce dwa spotkania warsztatowe z pracownikami słub bhp z przedsibiorstw uczestniczcych w Programie oraz liderami promocji zdrowia. W gronie osób bezporednio zaangaowanych w realizacj Programu omawiano biece zagadnienia dotyczce problematyki ochrony przed hałasem oraz sprawy organizacyjne zwizane z funkcjonowaniem przedsiwzicia. W padzierniku odbyła si konferencja podsumowujca realizacj zakładowych programów. Organizatorem spotkania był WOMP w Kielcach, w obradach wzili udział przedstawiciele OIP Kielce, PIS Kielce, słub BHP z 20 przedsibiorstw biorcych udział w Programie, słuby medycyny pracy liderzy promocji zdrowia (lekarze i pielgniarki). W grudniu 2003r. zebrano dane dot. realizacji Programu w poszczególnych przedsibiorstwach. W oparciu o analiz posiadanych informacji, uwzgldniajc wyniki kontroli przeprowadzonych w poprzednich latach oraz sposób i zakres realizacji wydanych przez inspektorów pracy rodków prawnych mona oceni, i wykonanie zada programowych przebiega prawidłowo. We wszystkich zakładach biorcych udział w Programie spełniono wymagania okrelone przepisami prawa pracy, tzn.: wyznaczono strefy, w których wystpuje ponadnormatywny hałas, pomiary hałasu prowadzone s z zachowaniem obowizujcych terminów, pracownicy zatrudnieni w tych strefach posiadaj aktualne orzeczenia z bada profilaktycznych, a osobom bezporednio objtym Programem zapewniono dodatkow opiek medyczn i wszystkich zatrudnionych zaopatrzono w odpowiednie ochrony słuchu, pracowników zapoznano z wynikami oceny ryzyka zawodowego przy wykonywaniu prac w naraeniu na ponadnormatywny hałas, prowadzone s systematycznie szkolenia w celu upowszechnienia zachowa słucych ochronie słuchu wród pracowników eksponowanych na hałas w miejscu pracy, wprowadzane s zmiany organizacyjne majce na celu ograniczenie naraenia na hałas; podejmowane s działania dorane majce na celu zmniejszenie emisji i naraenia pracowników na hałas w rodowisku pracy, w przedsibiorstwach sporzdzono plany przedsiwzi na najblisze lata w zakresie walki z hałasem. Efekty realizacji załoe programowych w 2003r. liczba zakładów, w których prowadzono inwestycje oraz modernizacje infrastruktury technicznej Modernizacja parku Likwidacja stanowisk Zmiana technologii Ochrony zbiorowe 19 7 10 11 % (odniesiony do 23 zakładów) 82,6 30,4 43,5 47,8 Szczegółowa ocena efektów funkcjonowania Programu zostanie dokonana w 2005r. wspólnie z przedstawicielami WOMP i PIS, w roku który jest ogłoszonym jako ROK WALKI z HAŁSEM. Kontakty i współpraca z pracodawcami w ramach realizacji Programu bdzie mie du warto promocyjn i mobilizujc innych do działa w tym zakresie. 18
Spodziewane korzyci, bdce wynikiem podjtych działa : dla pracowników - wiadoma odpowiedzialno za własne zdrowie, racjonalne stosowanie ochron słuchu, postrzeganie zdrowia jako wartoci niezbdnej do osigania celów yciowych, dla zakładów pracy - wiadomo pracodawców, e zdrowie pracowników jest take kapitałem, podniesienie prestiu pracodawcy w opinii rodowiska lokalnego, zwikszenie efektywnoci pracy wykonywanej przez zdrowych pracowników, dla regionu - zmniejszenie przypadków zawodowego uszkodzenia słuchu, zmniejszenie wydatków finansowych spowodowanych patologi zawodow, poprawa poziomu diagnostyki medycznej. 8. Skargi i wnioski W 2003 roku do Okrgowego Inspektoratu Pracy w Kielcach wpłynło 650 skarg i wniosków, tj. o 1,8 % mniej ni w roku 2002 i o 20,2 % mniej ni w roku 2001. Z ogólnej liczby skarg, 20 zostało wycofanych przez skarcych, 52 przekazano wg właciwoci do rozpatrzenia przez inne organy, a 22 były na koniec okresu sprawozdawczego w toku załatwiania. Z rozpatrzonych skarg 23,4% było bezzasadnych. Pozostałe okazały si zasadne w całoci 38,5%, lub w czci - 38,1% ogółu skarg. W porównaniu do lat poprzednich zmniejszyła si ilo skarg bezzasadnych. W wikszoci skargi składane były przez pracowników lub osoby, z którymi pracodawca rozwizał ju stosunek pracy ( 70,2% ogółu i mniej o 8% w stosunku do roku 2002). Skarg anonimowych było 15,2% (wzrost o 6% w porównaniu z 2002r.). 6,3% stanowiły skargi skierowane przez organizacje zwizkowe, 2,3% - parlamentarzystów, a przez organy administracji rzdowej i samorzdowej tak jak w roku 2002-0,6%. Problematyka skarg głównie wizała si z tematami wiodcymi, takimi jak: 1) wynagrodzenia za prac i inne wiadczenia zwizane ze stosunkiem pracy 42,5 %, 2) zwolnienia z pracy i nawizanie stosunku pracy 14,5%. 3) czas pracy 9,4 %. 4) warunki pracy 5,8% 5) wypadki 3,2%. Pozostałe skargi dotyczyły: zakładowych uregulowa w zakresie funduszu socjalnego, uprawnie zwizkowych, ochrony pracy kobiet, nieprzestrzegania postanowie układu zbiorowego pracy, urlopów pracowniczych. Od lat dominujcym tematem wród problemów zgłaszanych w skargach jest łamanie przez pracodawc prawa pracownika do wynagrodzenia za prac i innych wiadcze ze stosunku pracy (prawa do odpraw pieninych przysługujcych pracownikom w zwizku z rozwizaniem stosunku pracy z przyczyn dotyczcych pracodawcy, odpraw emerytalnych i rentowych). 19