lipiec (165) 2016 ISSN 1505-781X euro ifo dla małych i średich przedsiębiorstw www.ee.org.pl Marketig Co owego w iteretowy uijym prawie zaków towarowych? Program Zmiay w LIFE przepisach celych Perspektywy Realizacja projektów. O czym polskiego warto pamiętać, eksportu aby uikąć a problemów Wschód
Zachodiopomorskie Stowarzyszeie Park Naukowo-Techologiczy Cetrum Iowacji i Trasferu Techologii Rozwoju Gospodarczego Polska Wschód w Suwałkach Uiwersytet Warmińsko-Mazurski Szczecińskie Cetrum Przedsiębiorczości ul. Kolumba 86 70-035 Szczeci tel. 91 433 02 20 www.zsrg.szczeci.pl Sp. z o.o. ul. Iowacyja 1 16-400 Suwałki tel. 87 564 22 24 25 www.park.suwalki.pl w Olsztyie ul. Prawocheńskiego 9 10-720 Olszty tel. 89 523 39 00 www.uwm.edu.pl/ee Regioale Cetrum Stowarzyszeie Wola Warmińsko-Mazurska Agecja Podlaska Fudacja Iowacji i Trasferu Przedsiębiorczość Rozwoju Regioalego SA Rozwoju Regioalego Techologii ul. Jagiellońska 20-21 70-363 Szczeci tel. 91 449 43 54 www.iowacje.zut.edu.pl ul. Piekaricza 12A 80-126 Gdańsk tel. 58 751 40 02 www.ee.sopot.pl w Olsztyie pl. ge. Józefa Bema 3 10-516 Olszty tel. 89 521 12 50 www.wmarr.olszty.pl ul. Starobojarska 15 15-073 Białystok tel. 85 740 86 83 www.ee.pfrr.pl Eterprise Europe Network Toruńska Agecja Rozwoju Regioalego SA ul. Włocławska 167 87-100 Toruń tel. 56 699 54 80 83 www.ee.tarr.org.pl Cetrum Przedsiębiorczości i Trasferu Techologii Uiwersytetu Zieloogórskiego ul. Syrkiewicza 6 66-002 Nowy Kisieli tel. 48 504 070 281 www.cptt.uz.zgora.pl Polska Agecja Rozwoju Przedsiębiorczości ul. Pańska 81/83 00-834 Warszawa tel. 22 432 71 02 www.ee.org.pl Istytut Mechaizacji Budowictwa i Górictwa Skalego ul. Racjoalizacji 6/8 02-673 Warszawa tel. 22 847 53 68 www.ee-cetralpolad.eu Wrocławskie Cetrum Trasferu Techologii Politechika Wrocławska ul. Smoluchowskiego 48 50-372 Wrocław tel. 71 320 33 18 www.wctt.pl Dolośląska Agecja Rozwoju Regioalego SA ul. Szczawieńska 2 58-310 Szczawo-Zdrój tel. 74 64 80 450 www.darr.pl Stowarzyszeie Promocja Przedsiębiorczości w Opolu ul. Damrota 4 45-064 Opole tel. 77 456 56 00 www.ee.opole.pl Fudusz Górośląski SA Oddział w Katowicach ul. Powstańców 17 40-039 Katowice tel. 32 728 58 28 29 lub 32 728 58 65 www.eterprise.fudusz-silesia.pl Górośląska Agecja Przedsiębiorczości i Rozwoju sp. z o.o. ul. Wicetego Pola 16 44-100 Gliwice tel. 32 33 93 110 www.gapr.pl Agecja Rozwoju Regioalego SA w Koiie ul. Zakładowa 4 62-510 Koi tel. 63 245 30 95 www.arrkoi.org.pl Fudacja Uiwersytetu im. Adama Mickiewicza, Pozański Park Naukowo-Techologiczy Biuro Eterprise Europe Network w Pozaiu ul. Rubież 46 61-612 Pozań tel. 61 827 97 46 www.ppt.poza.pl Fudacja Kaliski Ikubator Przedsiębiorczości ul. Częstochowska 25 62-800 Kalisz tel. 62 765 60 58 www.kip.kalisz.pl Cetrum Trasferu Techologii Politechika Krakowska ul. Warszawska 24 31-155 Kraków tel. 12 628 28 45 lub 12 628 20 45 www.trasfer.edu.pl Izba Przemysłowo-Hadlowa w Krakowie ul. Floriańska 3 31-019 Kraków tel. 12 428 92 66 lub 12 428 92 54 www.euroifo.krakow.pl Fudacja Rozwoju Przedsiębiorczości ul. Piotrkowska 86 90-103 Łódź tel. 42 630 36 67 www.frp.lodz.pl Staropolska Izba Przemysłowo-Hadlowa ul. Siekiewicza 53 25-002 Kielce tel. 41 368 02 78 www.siph.com.pl Świętokrzyskie Cetrum Iowacji i Trasferu Techologii al. Solidarości 34 25-323 Kielce tel. 41 343 29 10 www.it.kielce.pl Uiwersytet Warszawski DELab UW ul. Dobra 56/66 00-312 Warszawa tel. 22 55 27 606 www.delab.uw.edu.pl/ strefa-dzialaia/ee-uw Lubelska Fudacja Rozwoju Ryek 7 20-111 Lubli tel. 81 528 53 11 12 www.lfr.lubli.pl Lubelskie Cetrum Trasferu Techologii Politechiki Lubelskiej ul. Nadbystrzycka 36 20-618 Lubli tel. 81 538 42 70 www.ee.pollub.pl Wyższa Szkoła Iformatyki i Zarządzaia w Rzeszowie ul. Sucharskiego 2 35-225 Rzeszów tel. 17 852 49 75 www.ee.wsiz.pl Rzeszowska Agecja Rozwoju Regioalego SA ul. Szopea 51 35-959 Rzeszów tel. 17 867 62 34 www.rarr.rzeszow.pl Stowarzyszeie Grupy Przedsiębiorców Przemysłu Loticzego Dolia Loticza ul. Szopea 51 35-959 Rzeszów tel. 17 850 19 35 www.dolialoticza.pl
Spis treści 4 Pla iwestycyjy dla Europy Czas iwestycji w UE 5 Realizacja projektów O czym warto pamiętać, aby uikąć problemów Od redakcji Drodzy Czytelicy, 1 maja 2016 r. wszedł w życie Uijy Kodeks Cely (UKC). Ozacza to istote zmiay dla przedsiębiorców zaagażowaych w hadel zagraiczy oraz dla producetów korzystających z procedur celych. Główym założeiem owych przepisów jest ujedoliceie i uproszczeie prawa celego w taki sposób, aby zapewić możliwość wykorzystaia owoczesych arzędzi i techologii (systemów elektroiczych), a także dostosowaie ich do potrzeb współczesego bizesu. Wymaga to przeprowadzeia prac przygotowawczych ze stroy admiistracji celych poszczególych państw Uii Europejskiej, dlatego harmoogram rozpoczęcia stosowaia poszczególych systemów został ustaloy w perspektywie do 2020 r. Z tego też powodu potrzebe było wprowadzeie przepisów przejściowych. Więcej iformacji a te temat moża uzyskać dzięki lekturze artykułu Zmiay w przepisach celych po 1 maja 2016 r. Oprócz zmia w tym obszarze, w ostatim czasie mamy do czyieia z wieloma owościami także w dziedziie zaków towarowych. Z tego powodu w bieżącym umerze Biuletyu publikujemy koleje dwa artykuły awiązujące do tego tematu. Zapraszamy także do zapozaia się z owymi ofertami współpracy międzyarodowej pochodzącymi z bazy POD (Partership Opportuities Database), prowadzoej przez Komisję Europejską za pośredictwem Eterprise Europe Network. Z wyrazami szacuku Zespół Redakcyjy Biuletyu Euro Ifo Komisja Europejska lub osoby występujące w jej imieiu ie są odpowiedziale za iformacje przedstawioe w Biuletyie Euro Ifo. Poglądy wyrażoe w tym czasopiśmie są poglądami autorów i ie muszą się pokrywać z działaiami Komisji Europejskiej. Redaktor aczely: Paweł Sikorski Zespół: dr Michał Polański, Witold Kajszczak Redakcja i korekta: Krakowska Fabryka Słów Adres redakcji: Eterprise Europe Network przy PARP ul. Pańska 81/83, 00-834 Warszawa tel.: 22 432 89 86, faks: 22 432 86 20 12 Zmiay w przepisach celych po 1 maja 2016 r. Wybrae regulacje 17 Co owego w uijym prawie zaków towarowych? Zmiay w rozporządzeiu w sprawie zaku towarowego Uii Europejskiej 19 Naruszeie prawa do zaku towarowego Wybór roszczeia i sposób jego kalkulacji 24 Lepiej, a awet dobrze czyli o irladzkiej gospodarce 27 Aktualości 29 Oferty współpracy gospodarczej Biulety Euro Ifo, który jest wydaway przez ośrodek Eterprise Europe Network przy Polskiej Agecji Rozwoju Przedsiębiorczości, jest współfiasoway przez Komisję Europejską ze środków pochodzących z programu COSME a lata 2014 2020 oraz ze środków budżetu państwa w ramach dotacji celowej Miisterstwa Rozwoju. Skład, druk i dystrybucja: Agecja Reklamowo-Wydawicza Arkadiusz Grzegorczyk www.grzeg.com.pl akład: 1400 egz. Redakcja ie zwraca materiałów iezamówioych oraz zastrzega sobie prawo do ich zmiay i redagowaia. Uwagi i kometarze prosimy kierować a adres: biulety_ei@parp.gov.pl Wszystkie teksty zawarte w Biuletyie Euro Ifo mogą być przedrukowae wyłączie po uzyskaiu zgody Redakcji. Zaiteresowaych preumeratą prosimy o kotakt z ajbliższym puktem Eterprise Europe Network. Publikacja została wydaa a papierze przyjazym dla środowiska aturalego (wyprodukowaym w 100% z makulatury, wybieloym w procesie PCF Processed Chlorie Free). Okładka: Bartosz Bartosiński
Fiase Pla iwestycyjy dla Europy Czas iwestycji w UE Źródło: Komisja Europejska Od początku globalego kryzysu Uia Europejska boryka się z iskim poziomem iwestycji i wysokim bezrobociem. Tymczasem, aby uija gospodarka mogła się odbudować, iwestycje są koiecze. Jedak spowodowaa kryzysem iepewość oraz wysoki dług publiczy i prywaty sprawiają, że poziom iwestycji w UE spadł. Zasoby jedak istieją, ależy tylko skierować je tam, gdzie są ajbardziej potrzebe i opracować projekty w taki sposób, by jak ajlepiej wykorzystać te pieiądze. Jeszcze przed objęciem urzędu Przewodiczącego Komisji Europejskiej Jea-Claude Jucker mówił, że jego absolutym priorytetem będzie zwiększeie kokurecyjości Europy i pobudzeie iwestycji w celu tworzeia miejsc pracy. Pod koiec 2014 r. Komisja Juckera ogłosiła pla iwestycyjy, który ma przywrócić wzrost Europie także a ryku pracy. Składa się o z trzech wspierających się wzajemie elemetów: uruchomieie w ciągu trzech lat (2015 2018) dodatkowych iwestycji a kwotę co ajmiej 315 mld euro, poprzez Europejski Fudusz a rzecz Iwestycji Strategiczych; zapewieie, aby dodatkowe iwestycje wychodziły aprzeciw potrzebom realej gospodarki, czemu służyć ma m.i. europejski portal projektów iwestycyjych; wprowadzeie środków mających zapewić większą przewidywalość regulacyją i zieść bariery dla iwestycji, by Europa stała się bardziej atrakcyja, co zwielokroti efekt plau. Pla iwestycyjy jest wprowadzay przez Komisję Europejską wspólie z Europejskim Bakiem Iwestycyjym (EBI). Ziesieie barier iwestycyjych to zadaie przede wszystkim Komisji, we współpracy z pozostałymi istytucjami UE i państwami człokowskimi. Priorytetem jest usuwaie przeszkód prawych i pozaprawych adal istiejących w ważych sektorach, m.i. w sektorze eergii, telekomuikacji, ifrastruktury cyfrowej i trasportu, oraz barier a rykach usług i rykach produktowych. Europejski Fudusz a rzecz Iwestycji Strategiczych ma służyć uruchomieiu publiczo-prywatych iwestycji w gospodarce realej o wartości co ajmiej 315 mld euro do połowy 2018 r. Dzięki im w ciągu 3 lat może powstać 1,3 milioa miejsc pracy. W sytuacji gdy zasoby publicze są ograiczoe, atomiast istytucje fiasowe mają płyość fiasową, zaś osoby fizycze i firmy dyspoują środkami, które moża wykorzystać wyzwaiem dla Komisji Europejskiej jest przełamaie braku zaufaia. W plaie iwestycyjym przewiduje się iteligete uruchomieie publiczych i prywatych źródeł fiasowaia tak by każde euro ze środków publiczych wykorzystać a pozyskaie dodatkowych iwestycji prywatych, ale bez tworzeia owego zadłużeia. Efekt plau zostaie zwielokrotioy, jeżeli przyłączy się do iego jak ajwięcej zaiteresowaych stro: państwa człokowskie, krajowe baki rozwoju, władze regioale, iwestorzy prywati. Europejski Fudusz a rzecz Iwestycji Strategiczych (EFIS) został ustaowioy w 2015 r. w ramach EBI. Fudusz został wyposażoy początkowo w 21 mld euro ze środków uijych, a każde państwo człokowskie może wieść do iego wkład. Waże obszary iwestycyje to: ifrastruktura (sieci szerokopasmowe, sieci eergetycze i trasport), edukacja, badaia aukowe, iowacje, eergia odawiala, efektywość eergetycza. Jedą czwartą środków zarezerwowao a iwestycje w miejsze firmy. EFIS jest ukierukoway a projekty mające a celu m.i. wspieraie tworzeia miejsc pracy, także dla młodych, długotrwały wzrost gospodarczy i kokurecyjość. Rozwój bizesu dzięki idywidualemu wsparciu, dostępowi do fiasowaia i owym parterom bizesowym Promotorom projektów pomocą ma służyć rówież Europejski Portal Projektów Iwestycyjych, który wkrótce zostaie uruchomioy przez Komisję Europejską. Te portal iteretowy ma zapewiać uijym promotorom projek- 4 Biulety euro ifo (07)
Fiase tów z sektora publiczego lub prywatego dostęp do rozległej sieci iwestorów, kosultatów i usług doradczych, którzy mogą pomóc w stworzeiu właściwej struktury projektu i pozyskaiu fiasowaia. Iicjatywy iwestycyje moża zgłaszać poprzez formularz dostępy a portalu. Iformacje o projekcie zostaą opublikowae po sprawdzeiu przez Komisję Europejską, czy kwalifikuje się o do rejestracji. Projekty muszą spełiać astępujące waruki: mieć całkowity koszt wyoszący co ajmiej 10 ml euro; ależeć do jedego z określoych obszarów o wysokiej ekoomiczej wartości dodaej; rozpocząć się w ciągu 3 lat od zgłoszeia; być prowadzoe przez publiczy lub prywaty podmiot prawy mający siedzibę w państwie człokowskim UE; być zgode z wszystkimi stosowymi przepisami uijymi i krajowymi. Według stau a 12 kwietia 2016 r. fiasowaie z Europejskiego Fuduszu Iwe- stycji Strategiczych wyosi 11,2 mld euro a iwestycje o łączej wartości 82,1 mld euro (poad 220 zatwierdzoych trasakcji w 25 państwach człokowskich). Staowi to 26% całkowitej wartości iwestycji, jaką zakłada realizacja plau iwestycyjego w ciągu 3 lat (2015 2018), czyli 315 mld euro. Największą część staowi fiasowaie MŚP (34%) oraz duże iwestycje z sektora eergii (27%) i trasportu (16%). Na ostateczą decyzję o fiasowaiu z EBI czeka obecie jede duży projekt z Polski (rozbudowa mleczari), kilka iych jest przygotowywaych. Podpisao także 5 umów z gwaracją EFI a fiasowaie MŚP a kwotę 22 ml euro, które mają się przełożyć a iwestycje o wartości 707 milioów euro i z których skorzysta poad 10,6 tysiąca małych i średich przedsiębiorstw i start-upów. Fot. Bartosz Bartosiński Dotacje Realizacja projektów O czym warto pamiętać, aby uikąć problemów Witold Kajszczak Realizacja działań objętych wsparciem fiasowym ze środków publiczych ie jest prostym procesem. Nie ma tu zaczeia źródło pochodzeia środków fiasowych przezaczoych a dofiasowaie realizowaych projektów. Niezależie czy pochodzą oe z budżetu państwa, zostały przekazae w ramach bezzwrotej pomocy zagraiczej czy też są dostępe w ramach fuduszy strukturalych kierowaych do państw człokowskich Uii Europejskiej, pochodzą z podatków obywateli krajów woszących wkład do wspólego budżetu, z którego możemy korzystać. Z tego też tytułu podlegają szczególej ochroie. Każdy wdrażay program akłada zarówo a istytucje zarządzające poszczególymi fuduszami, jak i a korzystających z tej formy wsparcia (Beeficjetów), szereg obowiązków wyikających z: regulacji arzucoych przez darczyńców, dyspoetów odpowiedzialych za dystrybucję środków fiasowych, ale też wewętrzych regulacji prawa kraju, do którego są kierowae środki. Tutaj obowiązuje prosta zasada. Te, kto udostępia środki, ustala dopuszczale ramy ich wykorzystaia. Jeśli stwierdza ich aruszeie, ma prawo odzyskać to, co zostało wykorzystae iezgodie z przezaczeiem lub z aruszeiem obowiązujących regulacji. Każde działaie czy projekt objęte wsparciem fiasowym ze środków publiczych podlega kotroli zarówo w trakcie realizacji, jak i po jej zakończeiu, ierzadko w perspektywie awet kilkuletiej. Aby uikąć problemów, warto zatem pamiętać, że projekty objęte wsparciem fiasowym ze środków publiczych będą podlegały weryfikacji a każdym etapie wdrażaia, akładając a każdą ze stro tego procesu szereg obowiązków. Biulety euro ifo (07) 5
Dotacje Fot. Bartosz Bartosiński Na co ależy zwrócić uwagę, ubiegając się o pozyskaie wsparcia ze środków publiczych? Jakie pojawiają się zagrożeia? Jakie mogą być tego kosekwecje? To zaledwie kilka pytań, a które warto zać odpowiedzi. Wiosek o dofiasowaie, ale czy tylko Wydawałoby się, że pierwszym krokiem do uzyskaia wsparcia jest złożeie wiosku o dofiasowaie projektu. Praktyka pokazuje, że ie jest to prawda. Zaim Wioskodawca przystąpi do wypełieia wiosku, powiie wikliwie zapozać się z pełą dokumetacją dla działaia, w ramach którego może być realizoway projekt, udostępioą a stroie iteretowej przez istytucję ogłaszającą abór wiosków. Taka dokumetacja to ie tylko regulami kokursu, formularz wiosku o dofiasowaie, istrukcja jego wypełieia czy wzór umowy o dofiasowaie projektu. Dokumetacja to także, w dużej mierze, regulacje prawe. W przypadku działań fiasowaych z fuduszy strukturalych (programy operacyje) są to chociażby obowiązujące regulacje wspólotowe, prawo krajowe oraz wytycze opracowae przez istytucje odpowiedziale za zarządzaie programami operacyjymi. Nie zawsze wszystkie z wymieioych materiałów są publikowae a stroie iteretowej poświęcoej daemu kokursowi, ale ależy pamiętać, że udostępioa dokumetacja kokursowa zawsze wyczerpująco określa podstawy prawe, mające zastosowaie w daym aborze, czyli m.i.: regulami kokursu będzie o odwoływał się do podstaw prawych obo- Opracowaie plau eksportu drogą do rozwoju firmy ekomeble Beeficjet: ekomeble Wartość projektu: 15 375 PLN Wartość dofiasowaia z Uii Europejskiej: 10 000 PLN Projekt współfiasoway przez Uię Europejską ze środków Europejskiego Fuduszu Rozwoju Regioalego w ramach Programu Operacyjego Iowacyja Gospodarka Działaie 6.2 Paszport do Eksportu Przyzaie wsparcia czy zawsze droga do sukcesu? Złożeie wiosku o dofiasowaie projektu często jest traktowae jak pierwszy krok do osiągięcia sukcesu. Pytaie, czy zawsze będzie to rzeczywisty sukces? Doświadczeia w pracy z projektami często weryfikują początkowy etuzjazm Wioskodawców. Pierwsze problemy pojawiają się już a etapie ocey wiosku. Pomijając możliwe do uzupełieia braki lub błędy formale, istotym problemem dla Wioskodawcy jest przygotowaie takiego opisu plaowaego przedsięwzięcia, który co do zasady ie podlega zmiaom ai uzupełieiom. Podkreśleia wymaga fakt, że przedsięwzięcie to musi zostać zrealizowawiązujących a etapie ubiegaia się o pomoc fiasową, umowa o dofiasowaie projektu będzie zawierała odiesieia do podstaw prawych, które będą miały zastosowaie a etapie wdrażaia projektu po przyzaiu wsparcia. Wioskodawca powiie zapozać się z wymieioymi w dokumetach aktami prawymi, aby mieć pełą świadomość, w jakich ramach będzie się poruszał, jakie będą ciążyć a im obowiązki oraz jakie kosekwecje mogą go spotkać w sytuacji aruszeia zasad ustaloych dla daego działaia. Każdy wdrażay program akłada zarówo a istytucje zarządzające poszczególymi fuduszami, jak i a korzystających z tej formy wsparcia (Beeficjetów), szereg obowiązków. Praktyka potwierdza, że Wioskodawcy często pomijają te etap, kocetrując się wyłączie a regulamiie kokursu. Nie zawsze też zwracają uwagę a zapisy projektu umowy, uzając, że to dopiero kolejy etap. To poważy błąd. Złożeie wiosku o dofiasowaie, jego podpisaie, a także podpisaie pozostałych wymagaych w daym kokurs dokumetów to formy oświadczeia Wioskodawcy, że: zapozał się z obowiązującymi zasadami kokursu, za ramy prawe (wspólotowe, krajowe), w których będzie się poruszał, realizując zaplaowae działaia, akceptuje wszystkie reguły określające zasady wdrażaia plaowaego przedsięwzięcia, opisae w regulamiie kokursu i jego załączikach, w tym w załączoym wzorze umowy. Podpisaie przez Wioskodawcę składaego wiosku o dofiasowaie, iezależie od przyjętej formuły (podpis a wydruku, podpis elektroiczy bądź też iy sposób określoy przez zasady kokursu), jest rówocześie formą poświadczeia, że wszystkie iformacje zawarte we wiosku i jego załączikach są prawdziwe i zgode ze staem faktyczym. Podaie przez Wioskodawcę ieprawdziwych czy iezgodych ze staem faktyczym iformacji może zostać ujawioe i zakwestioowae zarówo w trakcie realizacji projektu, jak i dopiero po jego zakończeiu. Kosekwecją dla beeficjeta będzie zawsze zwrot odpowiedio części lub całości wypłacoego wsparcia wraz z ależymi odsetkami. Może się to rówież wiązać z zakazem udzielaia mu ze środków publiczych jakiegokolwiek wsparcia przez okres trzech lat. Trzeba mieć także świadomość, że poświadczeie ieprawdy w świetle obowiązującego prawa podlega odpowiedzialości karej. Stwierdzeie tego typu ieprawidłowości przez podmiot udzielający wsparcia lub każdy iy podmiot uprawioy do prowadzeia kotroli projektu (zarówo w trakcie realizacji, jak i po jego zakończeiu) z reguły kończy się wystąpieiem o wszczęcie postępowaia karego wobec ierzetelego Beeficjeta. 6 Biulety euro ifo (07)
Dotacje e w pełym zakresie opisaym we wiosku, zgodie z zatwierdzoym budżetem. Przygotowaie projektu bardzo często jest zlecae podmiotom zewętrzym, wyspecjalizowaym (jak się reklamują) w pisaiu wiosków o dofiasowaie ze środków uijych, bez zastaowieia się ad potecjalymi kosekwecjami. To kolejy poważy błąd. Wioskodawca, o ile ma przemyślay pomysł a plaowae przedsięwzięcie, zazwyczaj doskoale za jego sile i słabe stroy, potrafi wskazać potecjale zagrożeia i będzie wiedział, jak ich uikąć bez szkody dla osiągięcia założoych rezultatów. Wykoawcy zewętrzi przygotowują projekty według wypracowaych przez siebie schematyczych wzorców, rzadko kiedy uwzględiających tak specyfikę opisywaych przedsięwzięć, jak i samych Wioskodawców. Takie projekty są bardzo trude w realizacji, gdyż w rzeczywistości odstają od realiów, w których działa Beeficjet, a zaplaowae działaia i wyikające z ich rezultaty, opisae w sposób bardzo ambity ( bo tak lepiej prezetują się we wiosku ), zaczie przekraczają potecjał, możliwości Wioskodawcy, a często i jego reale potrzeby wyikające z ryku, a którym działa. Każde działaie czy projekt objęte wsparciem fiasowym ze środków publiczych podlega kotroli zarówo w trakcie realizacji, jak i po jej zakończeiu. Eksperci oceiający wioski, zający specyfikę daego ryku i braż, w których działają Wioskodawcy, stosukowo łatwo potrafią wskazać wszystkie braki przedsięwzięcia, jego iespójości, ieprzemyślae elemety lub błędy merytorycze, czy też istote zagrożeia, które zacząco ograiczą lub wręcz ie pozwolą a osiągięcie założoych rezultatów. Nieprzyzaie dofiasowaia będzie w takim przypadku przysługą dla Wioskodawcy, a ie jego porażką. Pomijając koszty przygotowaia wiosku przez firmę zewętrzą, dzięki egatywej oceie eksperta Wioskodawca uikie koieczości poiesieia dodatkowych akładów, w tym rówież fiasowych, aby zrealizować wszystkie zaplaowae działaia dokładie w takim zakresie, jaki został opisay we wiosku. W praktyce bowiem może okazać się, że: rezultat końcowy działaia będzie iewspółmiery do poiesioych akładów i iezgody z założeiami, a podstawie których zostało przyzae wsparcie; ie będzie możliwe zachowaie trwałości rezultatów, bo zrealizowae przedsięwzięcie jest ekoomiczie ieefektywe; w oceie kotrolujących, wysokość poiesioych wydatków jest ieuzasadioa w odiesieiu do zakresu zaplaowaych działań, przez co w części, bądź całości, iekwalifikowala. W kosekwecji może się to przełożyć a obiżeie kwoty wypłacaego wsparcia albo spowodować koieczość zwrotu części wypłacoych środków, uzaych jako pobrae ieależie lub w admierej wysokości. W takim przypadku zwrot całości lub części wypłacoych środków zostaie powiększoy o ależe odsetki. Wsparcie jest przyzawae Beeficjetowi a podstawie umowy cywilo-prawej, według wzoru staowiącego załączik do dokumetacji kokursowej. Przed złożeiem wiosku o udzieleie wsparcia powiie się o zapozać co ajmiej ze wzorem umowy, aby mieć świadomość, w jakich ramach będzie się poruszał i jakie będą ciążyć a im obowiązki. Tutaj trzeba zwrócić uwagę, że zapisy w umowach o udzieleie wsparcia ie podlegają egocjacji. Beeficjeci zapozają się z umowami zazwyczaj dopiero przed ich podpisaiem (chociaż bardzo częste są przypadki, że awet i wtedy tego ie robią), ie wspomiając już o regulacjach prawych, do których umowy się odwołują. Realizując projekt, ierzadko są zaskoczei, że umowa akłada a Beeficjeta określoe obowiązki, zapisae wprost lub wyikające z odiesień do właściwych aktów prawych. Wcześiejsze zapozaie się z postaowieiami umowy w wielu przypadkach pozwoliłoby Wioskodawcy a oceę, czy ma iezbęde zasoby orgaizacyje i osobowe, jakie dodatkowe akłady musi poieść, aby zapewić prawidłową obsługę projektu. Licze błędy i uchybieia Beeficjetów stwierdzae przez ekspertów w trakcie prowadzoych kotroli wyikają przede wszystkim z braku wiedzy o wymogach w zakresie obsługi admiistracyjo-księgowej wdrażaego przedsięwzięcia. Zaim Wioskodawca przystąpi do wypełieia wiosku, powiie wikliwie zapozać się z pełą dokumetacją dla działaia, w ramach którego może być realizoway projekt. Zawarcie umowy ie gwaratuje, że przyzae wsparcie zostaie wypłacoe. Umowa to swojego rodzaju promesa, przyrzeczeie wypłaty wsparcia pod warukiem zrealizowaia projektu w pełym zakresie merytoryczym i po dopełieiu wszystkich formalości, związaych z prawidłowym rozliczeiem i udokumetowaiem poiesioych wydatków. Umowa określa maksymalą kwotę przyzaego wsparcia oraz maksymaly udział procetowy wsparcia w kwocie wydatków kwalifikowalych. Ozacza to, że wypłata wsparcia ie musi zostać zrealizowaa w pełej kwocie wsparcia przyzaego (wypłata do wysokości, a ie w wysokości). Wysokość wypłaty (refudacji) zależy od wartości poiesioych wydatków kwalifikowalych, czyli: takich, których kategorie zostały określoe w dokumetacji projektowej (lista wydatków określoa zgodie z zaplaowaymi działaiami i ujęta w plaie fiasowym projektu), faktyczie poiesioych (w rozumieiu kasowym, co ozacza wypływ środków z rachuku bakowego w formie przelewu lub płatości gotówkowej, o ile jest dopuszczala), bezpośredio związaych z projektem i iezbędych do jego realizacji (bez których działaie ie mogłoby zostać zrealizowae) i w uzasadioej wysokości. Kwestią sporą bywa czasem uzasadioa wysokość wydatku. Otóż uzasadioa wy- Biulety euro ifo (07) 7
Dotacje sokość wydatku to taka, która wyika ze stawek rykowych i może zostać potwierdzoa przeprowadzoym rozezaiem ryku. Każde iezajdujące uzasadieia zawyżeie wydatków a podstawie ce lub stawek odbiegające od powszechie obowiązujących a ryku może być podstawą do obiżeia kwoty refudacji lub wręcz uzaia daego wydatku za iekwalifikowaly. Koszt, który ie został zaplaoway w plaie fiasowym projektu złożoym wraz z wioskiem o dofiasowaie, może zostać uzay za iekwalifikowaly i ie będzie podlegać zwrotowi przez istytucję oceiającą wiosek o płatość i dokoującą płatości. Podaie przez Wioskodawcę ieprawdziwych czy iezgodych ze staem faktyczym iformacji może zostać ujawioe i zakwestioowae zarówo w trakcie realizacji projektu, jak i dopiero po jego zakończeiu. Waży jest rówież okres kwalifikowalości wydatków, tj. ramy czasowe, w jakich poiesioe wydatki mogą być uzae za kwalifikowale. Nie tylko więc rodzaj wydatku, ale rówież termi, w jakim został o poiesioy, jest istoty dla uzaia wydatków za kwalifikowale. Blaski i cieie wdrażaia projektu Bardzo często moża spotkać się z opiiami Beeficjetów, że skoro umowa o dofiasowaie została podpisaa, odiesioo sukces i wystarczy już tylko zrealizować projekt. Nic bardziej błędego. Sukcesem ie jest złożeie wiosku o dofiasowaie i podpisaie umowy. Sukcesem jest zrealizowaie projektu w pełym zakresie i osiągięcie założoych w im rezultatów, a astępie jego prawidłowe rozliczeie i uzyskaie refudacji we wioskowaej kwocie. Praktyka potwierdza, że jest to dla Beeficjetów ajtrudiejszy, obarczoy ajwiększym ryzykiem etap działań. Trzeba pamiętać, że realizacja projektu odbywa się w realiach ryku. Każda, często awet ieistota dla przeciętego uczestika ryku zmiaa sytuacji gospodarczej może mieć poważy wpływ ie tylko a Beeficjeta, ale i a realizowae przez iego przedsięwzięcie. Realizacja dofiasowywaego projektu wymaga stałego moitorowaia działań i odpowiedio wczesego reagowaia a wszelkie pojawiające się problemy, utrzymywaia bieżących kotaktów z istytucją, która przyzała wsparcie, aby w sytuacjach krytyczych móc wspólie wypracować rozwiązaie pojawiających się problemów i wprowadzić do projektu ewetuale korekty (o ile są koiecze i dopuszczale). Beeficjeci często zapomiają, że działaia projektowe zaplaowali a dłuższy okres, p. a kilka lat. W tym czasie wiele w otoczeiu rykowym może się zmieić, a każda zmiaa zakresu projektu wymaga wcześiejszej akceptacji stroy przyzającej wsparcie. Jeżeli Beeficjet dobrze za swój projekt, jego sile i słabe stroy, potrafi wskazać potecjale zagrożeia i oceić ich skutki w dłuższej perspektywie, będzie wiedział, jak ich uikąć bez szkody dla osiągięcia założoych rezultatów. Będzie rówież potrafił zapropoować i uzasadić koiecze zmiay w takim zakresie i w taki sposób, aby projekt mógł być dalej realizoway bez szkody dla jego wartości merytoryczej, która była podstawą przyzaia wsparcia. W oceie sprawdzających wioski, w przypadku projektów opracowywaych a zamówieie Beeficjeta, bywa z tym różie. Propoowae działaia aprawcze wymagają często poważej igerecji w strukturę i zakres merytoryczy przedsięwzięcia. Nierzadko okazuje się, że działaia ie mogą być dalej realizowae, umowa podlega rozwiązaiu, a Beeficjet poosi kosekwecje zwrotu środków (jeśli jakieś zostały już wypłacoe) wraz z ależymi odsetkami. Koszty rozwiązaia umowy mogą być jeszcze wyższe w przypadku, gdy Beeficjet zaciągął p. kredyt bakowy lub pozyskał ie fudusze iwestycyje podlegające zwrotowi. Etap wdrażaia przedsięwzięcia, zwłaszcza w sytuacjach kryzysowych, jedozaczie weryfikuje podejście Beeficjetów do przygotowaia projektów czy robią to samodzielie, czy powierzają to zadaie wykoawcy zewętrzemu. Kosekwecje błędych decyzji w tym zakresie mogą być poważe, a ich koszty zazwyczaj są wysokie. Środki publicze przekazywae Beeficjetom są zaczoe. Ozacza to, że ie mogą być wydatkowae a ie cele iż te związae bezpośredio z wdrażaymi projektami, muszą być łatwo idetyfikowale w księgach rachukowych Beeficjeta, a wszystkie dokumety potwierdzające ich wydatkowaie odpowiedio opisae i ozaczoe. W przypadku środków pochodzących z fuduszy strukturalych oraz źródeł zagraiczych ma to rówież bezpośredi związek z prawem podatkowym (ie są opodatkowae podatkiem dochodowym). Każdy Beeficjet jest zobowiązay do prowadzeia odrębej ewidecji księgowej, w tym ewidecji podatku VAT. W sytuacji gdy są przewidziae płatości zaliczkowe lub okresowe, a Beeficjecie ciąży obowiązek prowadzeia rozliczeń i dokoywaia płatości za pośredictwem odrębego rachuku bakowego, wskazaego wyłączie do obsługi realizowaego projektu. Każdy dokumet fiasowy, potwierdzający poiesieie wydatków w ramach przedsięwzięcia, musi być trwale ozaczoy i opisay zgodie z udostępioym wzorem lub musi zawierać iformacje wymagae przez istytucję udzielającą wsparcia. Wykoawcy zewętrzi przygotowują projekty według wypracowaych przez siebie schematyczych wzorców, rzadko kiedy uwzględiających tak specyfikę opisywaych przedsięwzięć, jak i samych Wioskodawców. Wszystkie dokumety wytworzoe w związku z obsługą realizowaego projektu muszą być ozaczoe określoymi logotypami (wizualizacja), jeżeli taki obowiązek został arzucoy przez darczyńców 8 Biulety euro ifo (07)
Dotacje lub dyspoetów przekazywaych środków. W przypadku wsparcia pochodzącego z fuduszy strukturalych, wymagaa wizualizacja obejmuje co ajmiej logotyp Uii Europejskiej, logotyp daego programu operacyjego oraz iformację słową o współfiasowaiu działaia ze środków Uii Europejskiej w ramach określoego programu operacyjego. Podobe wymagaia dotyczą ozaczeia pomieszczeń, w których jest realizoway projekt, materiałów iformacyjo-promocyjych, zakupioego sprzętu, wyposażeia, maszy i urządzeń, wszelkich iwestycji ifrastrukturalych itp. Szczegółowe wytycze w tym zakresie są udostępiae przez dyspoetów środków. Beeficjeci, podpisując umowę o udzieleie wsparcia, zobowiązują się do przestrzegaia wszystkich ałożoych a ich obowiązków w przedstawioym zakresie. W praktyce często o tym zapomiają, traktując je jako wymysł biurokratyczy, który iepotrzebie zajmuje czas i podosi koszty działalości. Moża z tym dyskutować, ale po raz kolejy moża odieść się do prostej zasady. Te kto udostępia środki, arzuca określoe wymagaia. O ile wizualizacja projektu ma przede wszystkim zaczeie wizerukowe, o tyle w przypadku ozaczaia i opisywaia dokumetów rozliczeiowych, posługiwaia się odrębym rachukiem bakowym, mamy przede wszystkim do czyieia z aspektami dowodowymi. Potwierdzoe zostaje, że wykorzystaie środków, przyajmiej od stroy formalej, odbyło się zgodie z przezaczeiem, co zajduje odzwierciedleie w dokumetacji projektowej oraz zapisach księgowych, które łatwo zidetyfikować. Chyba ikogo ie trzeba przekoywać, że braki w dokumetacji, zwłaszcza w odiesieiu do środków publiczych, często zwolioych z obowiązku podatkowego, to dla orgaów skarbowych szerokie pole do działaia, a kosekwecje dla Beeficjetów mogą być bardzo przykre. Brak wymagaych opisów lub ozaczeń może rówież spowodować zakwestioowaie poiesioych wydatków i obiżeie kwoty wsparcia podlegającego wypłacie albo uzaie wydatków za iekwalifikowale. Odrębą kwestią jest potwierdzeie celowości i wysokości pooszoych wydatków. Nie ma żadego uzasadieia zlecaie działań wykoawcom zewętrzym, jeżeli Beeficjet dyspouje własymi specjalistami, którzy pozwalają wykoać określoe zadaie bez wpływu a obiżeie wartości merytoryczej daego zadaia lub jakości wykoaych prac. Nie ma także uzasadieia podoszeie lub zawyżaie wyagrodzeia pracowików zaagażowaych w realizację projektu tylko dlatego, że Beeficjet dyspouje dodatkowymi środkami pochodzącymi z projektu. Nie ma rówież uzasadieia do przyzawaia dodatkowego wyagrodzeia pracowikom z tytułu realizacji działań projektowych, chyba że pod ściśle określoymi warukami zezwalają a to przepisy prawa pracy albo odrębych ustaw, p. przepisy regulujące zasady wyagradzaia pracowików admiistracji samorządowej lub auczycieli. Podobie jest w przypadku wszystkich iych wydatków. Beeficjet musi uzasadić, że koszt zakupu daego towaru lub usługi ie odbiega od ce obowiązujących a ryku. Nie ma atomiast obowiązku, aby podstawowym kryterium wyboru była cea. Waże jest uzasadieie ekoomicze, wyikające z relacji cey do jakości, termiu dostawy lub koieczych akładów. Brak uzasadieia w przypadkach budzących wątpliwości oraz każde ieuzasadioe zawyżeie wydatków mogą być podstawą do zakwestioowaia poiesioych wydatków i uzaia ich w części lub całości za iekwalifikowale. Wszystkie zakupy usług, towarów lub wykoaie robót budowlaych, dokoywae a ryku, muszą być prowadzoe z zachowaiem zasady przejrzystości i kokurecyjości. Podstawą w tym zakresie jest ustawa Prawo zamówień publiczych (Pzp). Beeficjeci, którzy z mocy ustawy ie mają obowiązku stosowaia postępowań zgodie z ustawą Pzp, są zobowiązai przestrzegać trybów kokurecyjych opisaych w odrębych regulacjach, ustaloych dla daego źródła fiasowaia przez darczyńców lub dyspoetów środków publiczych. Obowiązek stosowaia przepisów ustawy Pzp lub zwolieie z tego obowiązku może budzić wątpliwości. W takich przypadkach Beeficjet powiie uzyskać opiię prawą w tym zakresie, bowiem wiele podmiotów zaliczaych do sektora prywatego jest zobowiązaych do stosowaia regulacji Pzp (ie ma zastosowaia zwolieie podmiotowe). Wyika to z zapisów w statutach lub umowach spółki, klasyfikujących je jako podmioty powołae do realizacji zadań publiczych. Wsparcie jest przyzawae Beeficjetowi a podstawie umowy cywilo-prawej, według wzoru staowiącego załączik do dokumetacji kokursowej. Przejrzystość i kokurecyjość postępowań to jede z istotych elemetów w zakresie działań projektowych, podlegających kotroli. W przypadku stwierdzeia ieprawidłowości prowadzącej do wszczęcia postępowaia admiistracyjego lub sądowego, kosekwecje dla Beeficjetów mogą być bardzo przykre, łączie z odpowiedzialością karą. Błędy lub uchybieia w zamówieiach publiczych (zgodie z ustawą Pzp lub zasadami kokurecyjości określoymi w odrębych regulacjach) zawsze mogą się zdarzyć. W przypadku ich stwierdzeia, Fot. Bartosz Bartosiński Biulety euro ifo (07) 9
Dotacje trzeba się liczyć z możliwością aliczeia tzw. korekty, której skutkiem jest obiżeie kwoty wsparcia. Korekta ie zawsze przesądza o iekwalifikowalości poiesioego wydatku. Jest atomiast formą sakcji, wpływającą a obiżeie wysokość wioskowaego wsparcia lub określającą kwotę do zwrotu, gdy błędy/uchybieia zostały stwierdzoe po rozliczeiu wydatku. W odiesieiu do środków pochodzących z fuduszy strukturalych, wysokość korekt jest ustalaa zgodie z taryfikatorem korekt, publikowaym przez podmiot zarządzający wydatkowaiem środków (Istytucja Zarządzająca programem operacyjym). Zwrot zawsze jest powiększay o ależe odsetki. Zawarcie umowy ie gwaratuje, że przyzae wsparcie zostaie wypłacoe. Wcześiejsze wikliwe zapozaie się z dokumetacją określającą ramy wdrażaia takich przedsięwzięć powiy dać Wioskodawcy odpowiedź, czy posiada iezbędy potecjał orgaizacyjy i fiasowy, aby sprostać wszystkim wymagaiom. Te aspekt jest bardzo często pomijay przy podejmowaiu decyzji dotyczącej ubiegaia się o wsparcie ze środków publiczych. Zazwyczaj decyduje liczba zer przy kwocie potecjalego wsparcia. Praktyka potwierdza, że iedopełieie wymagań orgaizacyjych Powiązaie międzyarodowego doświadczeia ze zajomością lokalych ryków bądź księgowych może ziweczyć wysiłki i zaprzepaścić rezultaty merytorycze wyikające z działań zrealizowaych w ramach projektu. Wydatki zostaą poiesioe, ale wsparcie zostaie wypłacoe w zaczie iższej kwocie iż spodziewaa, ie zostaie w ogóle wypłacoe albo wręcz Beeficjet będzie musiał poieść koszty ałożoych kar, wyikających z obowiązujących przepisów prawych, p. ależe odsetki od kwot ieprawidłowo wydatkowaych lub dokumetowaych, pobraych ieależie lub w admierej wysokości. W skrajych przypadkach u Beeficjeta mogą pojawić się orgaa ścigaia. Czy warto ryzykować, ie mając potecjału adekwatego do skali plaowaego przedsięwzięcia? Na to pytaie każdy powiie odpowiedzieć sobie sam, zaim podejmie przygotowaia do ubiegaia się o wsparcie ze środków publiczych. Kotrola u bram Kotrole realizacji projektu budzą u Beeficjetów wiele emocji. Są często traktowae jako zło koiecze, jako oręż przeciwko Beeficjetowi, jako działaie mające a celu zalezieie błędów i ałożeie sakcji. Tak ie jest. Jeśli działaia są realizowae zgodie z opisem projektu, wydatki pooszoe i dokumetowae prawidłowo, przestrzegae wszystkie reguły określoe dla programu, z którego pochodzi fiasowaie, ie ma powodu do obaw. Faktem jest, że kotrole pozwalają wychwycić błędy albo uchybieia po stroie Beeficjeta, ale dają rówież możliwość ich aprawieia, a w przyszłości uikaia podobych pomyłek. Beeficjet zawsze ma prawo do złożeia wyjaśień, ale też obowiązek skorygowaia popełioych błędów i wdrożeia działań aprawczych. Faktem jest rówież, że kotrole pozwalają a zidetyfikowaie ieprawidłowości, przy czym im wcześiej te ieprawidłowości zostaą wykryte, tym większa jest możliwość ich aprawieia albo zmiimalizowaia kosekwecji, które mogą być dla Beeficjeta bardzo przykre w skutkach. Do ajczęściej stwierdzaych ieprawidłowości w przypadku projektów współfiasowaych z fuduszy Uii Europejskiej w Polsce zalicza się: błędy w postępowaiach wyikających z obowiązku przestrzegaia procedur związaych z zamówieiami publiczymi, fałszowaie dokumetów, określaie zasadości i kwalifikowalości wydatków, brak dokumetów potwierdzających poiesieie wydatku, realizacja projektu w iym zakresie iż zatwierdzoy, ieprzestrzegaie waruków umowy o dofiasowaie, ieprawidłowości związae z wioskami o płatość. uzasadioa wysokość wydatku to taka, która wyika ze stawek rykowych i może zostać potwierdzoa przeprowadzoym rozezaiem ryku. Należy pamiętać, że każdy projekt musi być realizoway zgodie z podpisaą przez Beeficjeta umową o dofiasowaie. W przypadku wykrycia ieprawidłowości i koieczości zwrotu dofiasowaia, Beeficjetom może grozić awet odpowiedzialość kara. Poadto polskie istytucje odpowiedziale za dyspoowaie środkami pochodzącymi z budżetu Uii Europejskiej są zobowiązae do przekazywaia iformacji o zaistiałych ieprawidłowościach do Komisji Europejskiej. Kotrole mogą być prowadzoe w trakcie realizacji projektu oraz po jego zakoń- 10 Biulety euro ifo (07)
Dotacje czeiu w okresie do 5 lat od daty ostateczego rozliczeia i zamkięcia programu, w ramach którego beeficjet otrzymał wsparcie. Kotrole są prowadzoe a podstawie plaów kotroli, a Beeficjet otrzymuje z wyprzedzeiem iformację, że takie działaie zostaie wobec iego podjęte. Wyjątkiem są kotrole ad hoc (bez zapowiedzi), przeprowadzae w przypadku podejrzeia wystąpieia ieprawidłowości albo stwierdzeia, że ieprawidłowości miały miejsce. Każdy Beeficjet jest zobowiązay do prowadzeia odrębej ewidecji księgowej, w tym ewidecji podatku VAT. Beeficjet, zawierając umowę o dofiasowaie projektu, zobowiązuje się poddawać kotrolom w zakresie realizacji działań projektowych, prowadzoym przez uprawioe do tego istytucje. Ich lista jest długa, ale to, która z ich będzie przeprowadzać kotrolę, zależy od zakresu tej ostatiej. Beeficjeci ajczęściej mogą spodziewać się wizyt ze stroy istytucji, z którymi zawarli umowy, p. Polskiej Agecji Rozwoju Przedsiębiorczości. Ma to związek chociażby z obowiązkiem sprawdzeia przez PARP dokumetacji przedłożoej do rozliczeia etapu realizacji projektu, całości zrealizowaego przedsięwzięcia albo wyika z ustaloego a day rok plau kotroli poprawości realizacji projektów objętych wsparciem. Obowiązkiem Beeficjeta jest poddaie się kotroli zarówo w jego siedzibie, jak i w miejscu realizacji projektu. Każde utrudieie lub uiemożliwieie przeprowadzeia kotroli może być podstawą do wypowiedzeia umowy i żądaia zwrotu dotychczas wypłacoych środków. Żądaie zwrotu środków wypłacoych w ramach umowy może być rówież wyikiem kotroli przeprowadzoej po zakończeiu działań i rozliczeiu przyzaego wsparcia (rówież powtórej weryfikacji dokumetów), jeżeli ie zostaą dotrzymae waruki wyikające z obowiązku zachowaia trwałości rezultatów albo pojawią się owe okoliczości lub dowody potwierdzające wystąpieie ieprawidłowości, których ie moża było zidetyfikować a etapie wcześie prowadzoych kotroli, moitorigu działań projektowych lub a podstawie udostępioych dokumetów projektowych. Mogą zatem mieć miejsce przypadki, kiedy powtórie sprawdzoa dokumetacja bazująca a pozyskaych dodatkowych iformacjach wskazuje a wystąpieie ieprawidłowości. Doświadczeia programów wsparcia pochodzących ze środków publiczych potwierdzają, że takie przypadki były ujawiae po kilku latach od zakończeia realizacji projektów. Beeficjeci mają obowiązek przechowywać pełą dokumetację związaą z realizacją projektu oraz udzielać wszelkich iformacji związaych ze zrealizowaym projektem przez okres wskazay w umowie. W przypadku środków pochodzących z fuduszy Uii Europejskiej, dokumetacja musi być dostępa przez okres 5 lat od daty zamkięcia programu i w tym czasie projekt może podlegać kotroli. Tutaj ależy zwrócić uwagę, że umowa o udzieleie wsparcia ie wygasa z diem zamkięcia i rozliczeia projektu, a dopiero w momecie, kiedy ustają obowiązki stro w zakresie moitorowaia trwałości rezultatów oraz sprawozdawczości z wdrażaia programu, w ramach którego był fiasoway projekt. Przejrzystość i kokurecyjość postępowań to jede z istotych elemetów w zakresie działań projektowych, podlegających kotroli. Rygorystycze podejście do kotroli i moitorowaia przebiegu realizacji projektów ikogo ie powio dziwić. W końcu kotrola i moitorig dotyczą środków publiczych, a które składają się podatki płacoe przez wszystkich obywateli, rówież tych, którzy korzystają z dostępych programów wsparcia. Czy gra jest warta świeczki? Na to pytaie każdy już musi odpowiedzieć sobie sam, ważąc korzyści i obowiązki wyikające z możliwości pozyskaia wsparcia fiasowego ze środków publiczych. Wsparcie pozyskae ze środków publiczych, w tym pochodzących z fuduszy Uii Europejskiej, ma zazwyczaj charakter pomocy bezzwrotej i stwarza możliwości sfiasowaia szeregu przedsięwzięć, które ie mogłyby uzyskać dofiasowaia ze źródeł komercyjych. Wsparcie pozyskae ze środków publiczych, w tym pochodzących z fuduszy Uii Europejskiej, ma zazwyczaj charakter pomocy bezzwrotej i stwarza możliwości sfiasowaia szeregu przedsięwzięć, które ie mogłyby uzyskać dofiasowaia ze źródeł komercyjych. Wiąże się to z koieczością spełieia wielu waruków i wypełieia wielu obowiązków. Trzeba jedak pamiętać, że baki lub ie istytucje fiasowe, które przekazują środki, rówież akładają a swoich klietów wiele zobowiązań oraz wymagają szeregu zabezpieczeń. Przedstawioe w iiejszym materiale wymagaia, obowiązki oraz potecjale zagrożeia pozwolą Beeficjetom wsparcia uikąć popełieia błędów, zwłaszcza skutkujących powstaiem ieprawidłowości, i tym samym z sukcesem zrealizować plaowae lub wdrażae przedsięwzięcia. Witold Kajszczak Departamet Promocji Gospodarki Polska Agecja Rozwoju Przedsiębiorczości Biulety euro ifo (07) 11
Prawo Zmiay w przepisach celych po 1 maja 2016 r. Wybrae regulacje Katarzya Izdebska Od 1 maja 2016 r. w Uii Europejskiej jest stosoway Uijy Kodeks Cely (UKC) 1, który wprowadził duże zmiay w dotychczas obowiązujących przepisach celych. Nowe regulacje uchylają rozporządzeie (WE) r 450/2008 Parlametu Europejskiego i Rady z dia 23 kwietia 2008 r. ustaawiające Wspólotowy Kodeks Cely (zmoderizoway kodeks cely, dalej: WKC) 2 oraz rozporządzeie Komisji (EWG) r 2454/93 z dia 2 lipca 1993 r. ustaawiające przepisy w celu wykoaia rozporządzeia Rady (EWG) r 2913/92 ustaawiającego Wspólotowy Kodeks Cely (dalej: RWKC) 3. Dopełieie uregulowań zawartych w owym kodeksie celym staowią: Rozporządzeie delegowae Komisji (UE) 2015/2446 z dia 28 lipca 2015 r. uzupełiające rozporządzeie Parlametu Europejskiego i Rady (UE) r 952/2013 w odiesieiu do szczegółowych zasad dotyczących iektórych przepisów Uijego Kodeksu Celego 4 ; Rozporządzeie wykoawcze Komisji (UE) 2015/2447 z dia 24 listopada 2015 r. ustaawiające szczegółowe zasady wykoaia iektórych przepisów rozporządzeia Parlametu Europejskiego i Rady (UE) r 952/2013 ustaawiającego Uijy Kodeks Cely 5. Wprowadzeie podziału przepisów wykoujących postaowieia Uijego Kodeksu Celego a delegowae i wykoawcze wyika z artykułów 290 i 291 Traktatu o fukcjoowaiu Uii Europejskiej 6. Rozporządzeie delegowae uzupełia ie iż istote elemety Uijego Kodeksu Celego, atomiast rozporządzeie wykoawcze określa przepisy procedurale dotyczące stosowaia zasad określoych w UKC i rozporządzeiu delegowaym. Z puktu widzeia przedsiębiorców bardzo istote są przepisy przejściowe, które pozwolą a stopiowe wprowadzaie owych regulacji w poszczególych obszarach, aż do pełego wdrożeia kodeksu. Ustaowieie okresu przejściowego dla przepisów UKC wyika z założeia, że wszelka wymiaa iformacji, takich jak: deklaracje, zgłoszeia, wioski, decyzje między orgaami celymi oraz między przedsiębiorcami a orgaami celymi, a także przechowywaie tych iformacji zgodie z wymogami przepisów prawa celego, odbywa się za pomocą techik elektroiczego przetwarzaia daych (art. 6 ust. 1 UKC). Mając jedak a uwadze iedostępość a dzień 1 maja 2016 r. systemów teleiformatyczych iezbędych do wymiay iformacji zgodie z założeiami kodeksu, ustaowioo środki przejściowe, które zostały określoe w art. 278 UKC oraz w wydaym a podstawie art. 279 UKC rozporządzeiu delegowaym Komisji (UE) 2016/341 z dia 17 grudia 2015 r. uzupełiającym rozporządzeie Parlametu Europejskiego i Rady (UE) r 952/2013 w odiesieiu do przepisów przejściowych dotyczących iektórych przepisów Uijego Kodeksu Celego w okresie, gdy ie działają jeszcze odpowiedie systemy teleiformatycze, i zmieiające rozporządzeie delegowae Komisji (UE) 2015/2446 7, a także odpowiedie przepisy rozporządzeia delegowaego i wykoawczego. Przepisy przejściowe przewidują, że ajpóźiej do 31 grudia 2020 r. moża wykorzystywać w sytuacji gdy ie zostały jeszcze wdrożoe systemy teleiformatycze iezbęde do stosowaia przepisów kodeksu środki wymiay i przechowywaia iformacji ie iż techiki elektroiczego przetwarzaia daych, o których mowa w art. 6 ust. 1. Termi uruchamiaia poszczególych systemów iformatyczych będzie więc ozaczał zakończeie okresu przejściowego w daym obszarze i rozpoczęcie stosowaia przepisów UKC. Przewidywae termiy wdrożeia systemów zostały wskazae w załącziku do decyzji wykoawczej Komisji z dia 11 kwietia 2016 r., ustaawiającej program prac dotyczący rozwoju i wykorzystywaia systemów teleiformatyczych przewidziay w Uijym Kodeksie Celym 8. Program prac podlega coroczej aktualizacji. W okresie przejściowym, tj. od 1 maja 2016 r. do 31 grudia 2020 r., będą obowiązywały odpowiedio dostosowae do przepisów UKC rozwiązaia prawe, oparte w dużej części a dotychczas stosowaych przepisach WKC i RWKC. W Tytule IX rozporządzeia delegowaego zostały uregulowae szczegółowe zasady w wymieioym zakresie. Okresem przejściowym zostaą objęte p.: krajowe systemy importowe, owy uijy system do obsługi wiosków i decyzji, system do rejestracji wiosków i pozwoleń AEO, system teleiformatyczy dotyczący wiążącej iformacji taryfowej (WIT). W Polsce od 1 maja 2016 r. ie przewiduje się zmia w zakresie daych podawaych w zgłoszeiach celych oraz obsługi tych zgłoszeń przesyłaych do systemów elektroiczych: CELINA, ECS, NCTS. 12 Biulety euro ifo (07)
Prawo W okresie przejściowym systemy iformatycze będą sukcesywie dostosowywae do przepisów UKC, z uwzględieiem harmoogramu określoego przez Komisję Europejską. Iformacje a temat wdrażaia zmia fukcjoalości systemów mają być udostępiae a stroie www. puesc.gov.pl (Platforma Usług Elektroiczych Służby Celej) oraz przekazywae w ewsletterach 9. Uijy Kodeks Cely oraz wymieioe rozporządzeia staowią łączie tzw. pakiet prawy Uijego Kodeksu Celego. Zmiay w krajowym prawie celym Zmiaa uijych przepisów celych spowodowała koieczość owelizacji prawa krajowego, czyli: ustawy z dia 19 marca 2004 r. Prawo cele 10, ustawy z dia 27 sierpia 2009 r. o Służbie Celej 11, ustawy z dia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług 12, ustawy z dia 6 grudia 2008 r. o podatku akcyzowym 13, oraz aktów wykoawczych do wymieioych ustaw, a także iych ustaw, w których zajdują się odwołaia do przepisów uijego prawa celego. Zakres zmia będzie w większości ograiczał się do dostosowaia regulacji prawa krajowego do przepisów uijych, w szczególości poprzez: wprowadzeie defiicji, które ie fukcjoowały dotychczas w prawie celym; zmiaę zapisów zawierających odesłaia do przepisów WKC i RWKC; uchyleia przepisów dotyczących kwestii uregulowaych w owym prawie uijym, bądź sprzeczych z tym prawem; wprowadzeia owych istytucji prawych, takich jak p. procedury specjale, samoobsługa cela. Rozpoczęcie procesu legislacyjego polskich przepisów było możliwe dopiero po opublikowaiu wszystkich przepisów uijego prawa celego. Projekt ustawy o zmiaie ustawy Prawo cele oraz iektórych iych ustaw w diu 13 kwietia 2016 r. został skieroway pod obrady Stałego Komitetu Rady Miistrów. Na koferecji dla przedsiębiorców poświęcoej ajważiejszym zmiaom w przepisach celych, która odbyła się 30 marca 2016 r. w Miisterstwie Fiasów, przekazao iformację, że prawdopodobie ie uda się do dia 1 maja 2016 r. przeprowadzić wszystkich zmia w krajowym prawie celym, dostosowujących krajowe przepisy do UKC (ustawy i akty wykoawcze) 14. W takim przypadku po 1 maja 2016 r. prawo uije będzie stosowae bezpośredio, a obecie obowiązujące przepisy krajowe jedyie uzupełiająco w zakresie zgodym z UKC. Główe cele wprowadzeia owych przepisów 15 Reforma uijego prawa celego miała a celu przede wszystkim ujedoliceie i uproszczeie przepisów prawa celego, aby zapewić możliwość wykorzystaia owoczesych arzędzi i techologii, a także dostosować je do potrzeb współczesego bizesu. W celu ułatwieia legalej wymiay hadlowej oraz zwalczaia adużyć zmiejszoo liczbę procedur celych poprzez ich połączeie. Pozostawioo tylko te, które są ekoomiczie uzasadioe. Wprowadzoo przepisy zapewiające szybkie i ujedolicoe postępowaie cele. Ustaowioo zasadę, że wszystkie trasakcje cele i hadlowe powiy być przeprowadzae elektroiczie, a systemy wykorzystywae w operacjach celych powiy oferować przedsiębiorcom we wszystkich państwach człokowskich takie same ułatwieia. Przepisy UKC promują upoważioych przedsiębiorców AEO jako rzetele i gode zaufaia podmioty gospodarcze, przyzając im daleko idące ułatwieia. Jedocześie w celu zapewieia lepszej ochroy iteresów fiasowych Uii Europejskiej i państw człokowskich wprowadzoo bardziej restrykcyje przepisy dotyczące zabezpieczeń. Wybrae regulacje wprowadzoe przez UKC Zmiay wprowadzoe przez Uijy Kodeks są ajwiększą reformą prawa celego od poad 20 lat. Nowe regulacje dotykają większości obszarów prawa celego. Zmiay w przepisach UKC dotyczą m.i.: procedur celych; upoważioego przedsiębiorcy; uproszczeń celych; przedstawicielstwa celego; przepisów proceduralych regulujących postępowaie w sprawach celych, zabezpieczeń celych składaia zabezpieczeia w przypadku czasowego składowaia oraz korzystaia z procedur specjalych, a także zabezpieczeia geeralego i korzystaia z zabez- PAKIET PRAWNY UKC ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 952/2013 z dia 9 paździerika 2013 r. ustaawiające Uijy Kodeks Cely ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2015/2447 z dia 24 listopada 2015 r. ustaawiające szczegółowe zasady wykoaia ieektórych przepisów rozporządzeia Parlametu Europejskiego i Rady (UE) r 952/2013 ustaawiającego Uijy Kodeks Cely Źródło: Opracowaie włase ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2015/2446 z dia 28 lipca 2015 r. uzupełiające rozporządzeie Parlametu Europejskiego i Rady (UE) r 952/2013 w odiesieiu do szczegółowych zasad dotyczących iektórych przepisów Uijego Kodeksu Celego ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2016/341 z dia 17 grudia 2015 r. uzupełiające rozporządzeie Parlametu Europejskiego i Rady (UE) r 952/2013 w odiesieiu do przepisów przejściowych dotyczących iektórych przepisów Uijego Kodeksu Celego w okresie, gdy ie działają jeszcze odpowiedie systemy teleiformatycze, i zmieiające rozporządzeie delegowae Komisji (UE) 2015/2446 Biulety euro ifo (07) 13