Sześciolatek w szkole zasoby, trudności, wyzwania, perspektywy 19-20.01.2012 r. Rezultaty pracy warsztatowej W pierwszym bloku pracy warsztatowej uczestnicy analizowali zasoby i trudności szkół związane z przyjęciem dzieci sześcioletnich. W wyniku tej analizy uczestnicy zwrócili uwagę na kilka ważnych obszarów. Są to m.in. takie obszary jak: przygotowanie i kompetencje nauczycieli do pracy z dzieckiem sześcioletnim, wsparcie nauczycieli i szkoły przez specjalistów oraz instytucje zewnętrzne np. poradnie psychologiczno-pedagogiczne, placówki doskonalenia nauczycieli, przygotowanie, dostępność różnorodnych programów nauczania, organizacja i funkcjonowanie pracy szkoły, współpraca z JST, współpraca szkoły i przedszkola, współpraca z rodzicami, gotowość dzieci sześcioletnich do rozpoczęcia nauki w szkole. Uczestnicy wskazywali na wiele zasobów, którymi obecnie dysponują szkoły i nauczyciele. Jednak zwrócili także uwagę na to, że różnie wygląda sytuacja w poszczególnych placówkach. Zasoby w jednych placówkach, dla innych mogą okazać się trudnościami. Dużą uwagę skupiono wokół dyskusji dotyczących przygotowania nauczycieli do pracy z dzieckiem sześcioletnim. Poniższa tabela pokazuje efekty pracy warsztatowej. Analiza zasobów i trudności szkół związanych z przyjęciem dzieci sześcioletnich Zasoby Trudności Przygotowanie nauczycieli, doskonalenie, wsparcie specjalistyczne, programy nauczania odpowiednie wykształcenie nieodpowiednie przygotowanie kadry nauczycieli i przygotowanie ich do oraz mentalność nauczycieli, brak pracy w szkole (odpowiednie doświadczenia nauczycieli w pracy z
kwalifikacje, dodatkowa wiedza i dzieckiem 6-letnim, obawy umiejętności dotyczące m.in. pracy z nauczycieli związane z pracą z dziećmi sześcioletnimi, nauczyciele dzieckiem sześcioletnim, brak czasu, pasjonaci, nauczyciele twórczy, zrozumienia, kreatywności zaangażowani, perfekcyjni, funkcjonowanie Karty Nauczyciela (osobowość nauczyciela) brak znajomości psychologii funkcjonowanie systemu rozwojowej dziecka przez nauczycieli doskonalenia nauczycieli (ośrodki oraz wynikających z niej różnic doskonalenia nauczycieli) między sześcio- i siedmiolatkiem, możliwość ciągłego doskonalenia niska świadomość potrzeb możliwość udziału w projektach sześciolatków (szkoły wchodzące w programy, niewystarczająca świadomość kadry projekty MEN np. Radosna szkoła, pedagogicznej w zakresie Indywidualizacja procesu dokonujących się zmian, brak nauczania ) gotowości do zmian nowatorstwo pedagogiczne, trudności nauczycieli związane z innowacyjność nauczyciela wykorzystaniem nabytej wiedzy w jasno sprecyzowane przepisy prawne praktyce - podstawa programowa brak zaangażowania nauczycieli w dostosowana do potrzeb dziecka 6- sensowną organizację zajęć, letniego, jasność nauczania rutynowe działania, brak stosowania dostrzeganie szansy na pozytywne odpowiednich metod i form pracy, lęk zmiany w szkole przed zmianą zatrudnianie w placówkach silne przywiązanie nauczyciela do specjalistów: pedagog, psycholog, materiałów metodycznych, logopeda - większy potencjał ograniczające aktywność twórczą do specjalistów aranżowania sytuacji dydaktycznych i funkcjonowanie programów wychowawczych adaptacyjnych w szkole często niedostosowana, różnej przygotowana obudowa metodyczna jakości oferta szkoleń skierowanych nowej podstawy programowej do nauczycieli rutynowe działania, przyzwyczajenia nauczycieli, bazowanie na gotowym warsztacie pracy, niechęć do zmian, nauczyciele pracujący starą metodyką pracy
trudności z wyborem pomocy dydaktycznych, brak finansów na nie lub złe wykorzystanie, pośpiech w pracy, gonitwa programowa, przerabianie podręczników sprawowanie nadzoru przez dyrektora brak wsparcia, mała autonomia nauczyciela, brak systemu weryfikacji umiejętności nauczycieli niedostosowanie metod pracy z dzieckiem 6-letnim, znikoma potrzeba ruchu u nauczyciela brak konsekwencji w polityce oświatowej, brak stabilizacji prawnej i jednoznacznej interpretacji prawa trudności związane z ocenianiem uczniów, nastawienie nauczycieli na wymagania (w zakresie realizacji programu) wobec dzieci, a w mniejszym stopniu skupienie na potrzebach dzieci, testowanie dzieci brak znajomości podstawy programowej przez nauczycieli obawy przed utratą pracy nauczycieli przedszkoli Organizacja i funkcjonowanie pracy szkoły odpowiednia baza lokalowa i jej braki w bazie lokalowej (np. za małe przygotowanie; dobre zaplecze sale, brak łazienek przystosowanych sportowe do młodszych dzieci, brak jednolite klasy, tylko 6-latki odpowiedniego wyposażenia, brak odpowiednie wyposażenie w szkoły wystarczających środków w place zabaw i pomoce finansowych) - brak wsparcia ze dydaktyczne (udział w programach i strony samorządów, projektach np. Radosna Szkoła ) niewykorzystane możliwości
dobra organizacja pracy szkoły, w pozyskania pieniędzy brak tym opieki świetlicowej, organizacja wsparcia merytorycznego, obiadów w szkole, dowozu dzieci i ograniczone środki na edukację opieki medycznej dużo biurokracji, papierowej pracy, możliwość zatrudniania specjalistów zbyt obszerna dokumentacja, zapisy możliwość zorganizowania zajęć ze spotkań pozalekcyjnych (w tym opieki z zróżnicowany wiek dzieci w jednej ciekawym zagospodarowaniem klasie, klasy łączone (6, 7 latki), czasu dziecka) liczne klasy 26-30 nieodpowiednie warunki organizacyjne (np. zmianowość, system lekcyjny) częste zmiany w decyzjach odgórnych, zdezorientowanie, niedoinformowanie brak procedur opieki nad dziećmi w sytuacjach kryzysowych lub dla dzieci wymagających stałej pomocy np. w czynnościach samoobsługowych funkcjonowanie zespołów szkoła podstawowa i gimnazjum w jednym budynku zła organizacja pracy świetlicy, nie rozdzielanie dzieci młodszych od starszych rywalizacja między placówkami, rankingi placówek Współpraca z placówkami wspierającymi działania szkoły oraz z JST Współpraca szkoły i przedszkola dobra współpraca szkoły z gminą niewystarczająca współpraca z dostępność do instytucji organem prowadzącym wspierających brak współpracy między współpraca przedszkola i nauczycieli przedszkolem a szkołą
ze szkołą, przekaz informacji szkoła brak porozumienia między przedszkole samorządami a MEN renoma szkoły w środowisku lokalnym Współpraca z rodzicami współpraca z rodzicami (akceptacja organizacja czasu rodziny działań szkoły, aktywni rodzice) kultura rodziców świadomość możliwości dzieci, mentalność rodziców obawy rodziców związane m.in. ze skracaniem dzieciństwa, obawy przed nowymi sytuacjami w życiu dziecka, nowymi większymi obowiązkami, straszenie dzieci szkołą wpływ mediów na decyzje rodziców brak informacji z przedszkola o dziecku nie odpowiedni sposób przekazywania informacji o dziecku rodzicom brak rzetelnej informacji na temat korzyści rozpoczęcia nauki przez dziecko sześcioletnie - stereotypy i przekonania rodziców np. rodzice uważają, że dzieci uczą się za mądrych rzeczy dezorientacja Gotowość dzieci sześcioletnich do rozpoczęcia nauki w szkole objęcie dzieci obowiązkowym niewystarczająca dojrzałość rocznym przygotowaniem emocjonalna i społeczna dzieci przedszkolnym brak podstawowych umiejętności np.
przygotowanie dzieci do podjęcia nauki dostępne narzędzia do diagnozy gotowości szkolnej np. SGE-5 wykonywania czynności samoobsługowych (typu ubieranie się, jedzenie) różne przygotowanie dzieci Drugi blok spotkania był poświęcony wypracowaniu sposobów radzenia sobie z trudnościami związanymi z rozpoczęciem przez dzieci sześcioletnie nauki w szkole. Poniżej prezentujemy zestawienie pomysłów uczestników spotkania. Pomysły uczestników dotyczyły przede wszystkim zmian/modyfikacji i działań w takich obszarach jak: - organizacja pracy szkoły, przygotowanie i doskonalenie nauczycieli, - współpraca z JST, warunki lokalowe dostosowanie i/lub zmiana, - współpraca z rodzicami, budowanie świadomości rodziców, - współpraca przedszkole szkoła. Wypracowanie sposobów radzenia sobie z trudnościami związanymi z rozpoczęciem nauki przez dzieci sześcioletnie efekty pracy grupowej Organizacja pracy szkoły, przygotowanie i doskonalenie nauczycieli zmiany systemowe w kształceniu nauczycieli, organizacja różnorodnych szkoleń dla nauczycieli stosownie do zapotrzebowania (np. warsztaty z metodyki pracy z dzieckiem sześcioletnim, przypomnienie wiadomości z psychologii rozwojowej i pedagogiki zabawy dla nauczycieli II etapu edukacyjnego), zapewnienie nauczycielom czasu na różne formy doskonalenia, atrakcyjne oferty szkolenia i miejsc, w których się odbywają, udział w lekcjach koleżeńskich w I etapie edukacyjnym praktyki nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej w przedszkolu; (zaliczenie praktyk - 2 konspekty, 2 godziny zajęć przeprowadzonych z sześciolatkiami) angażowanie nauczycieli do różnych zadań wynikających z potrzeb szkoły zmiana systemu motywowania nauczycieli do pracy (awans zawodowy), motywowanie nauczycieli do pracy, informacje zwrotne, dodatki motywacyjne, nagrody, motywacja wewnętrzna wewnętrzne przekonanie o wartości podejmowanych zadań, zaangażowanie, pasje organizacja zajęć otwartych, dni otwartych szkoły, pikników rodzinnych opracowanie procedur i zmiana przepisów prawnych (dwóch nauczycieli lub pomoc w klasie), egzekwowanie przepisów prawnych dotyczących rozdzielania zespołów,
pracowanie przepisów prawnych przez MEN dotyczących liczebności klas, organizowanie spotkań nauczycieli dotyczących zmian w prawie oświatowym (zadania nauczyciela wynikające z przepisów prawa oświatowego) zarządzanie demokratyczne powołanie rzecznika sześciolatków w samorządzie szkolnym Współpraca z JST, warunki lokalowe pozyskiwanie sojuszników (sponsorzy, projekty unijne, instytucje) np. na remonty, wyposażenie i rozbudowę placówki; zakładanie stowarzyszeń i fundacji dbanie o dobrą współpracę z JST współpraca ze środowiskiem lokalnym (np. firmami działającymi na rynku lokalnym, urzędami itp.) uatrakcyjnienie szkoły np. możliwość korzystania z basenu, ciekawa oferta zajęć, w tym zajęć pozalekcyjnych Współpraca z rodzicami, budowanie świadomości rodziców rzetelne informacje na temat korzyści podjęcia nauki przez dziecko sześcioletnie spójne, jednolite informacje przedszkole szkoła funkcjonowanie programów adaptacyjnych: drzwi otwarte, spotkania, lekcje w szkole, intencyjny list skierowany do dziecka (trójkąt więzi), tydzień otwartych zajęć przed rozpoczęciem roku szkolnego organizacja różnego typu zajęć otwartych, organizacja grup wsparcia dla rodziców dzieci, które mają rozpocząć naukę zapoznanie z podstawa programową (program, podręcznik) warsztaty dla rodziców, spotkania z rodzicami, zapraszanie rodziców i nauczycieli na wspólne szkolenia, spotkania dla rodziców ze specjalistami, nauczycielami, możliwość konsultacji z psychologiem, pedagogiem budowanie pozytywnych relacji: szkoła rodzic angażowanie rodziców do działań na rzecz szkoły, zachęcanie do współpracy, organizowanie wspólnych aktywności dla rodziców i dzieci przygotowywanie materiałów informacyjnych (zapewnienie środków na materiały informacyjne), aktualizowana na bieżąco strona internetowa, dostęp do artykułów, książek, publikacji dotyczących rozwoju, pracy z dziećmi współpraca z lokalną prasą organizacja spotkań z absolwentami
organizacja wywiadówek inaczej (różne formy spotkań z rodzicami, przekazywanie pozytywnych informacji, wspólne rozwiązywanie problemów) ukazywanie i omawianie z rodzicami korzyści i ewentualnych trudności związanych z przyjęciem sześciolatka do szkoły Współpraca przedszkole szkoła współpraca przedszkola ze szkołą poprzez organizację wspólnych szkoleń nauczycieli szkół i przedszkoli, różne formy spotkań, rozwiązywanie problemów, seminaria, treningi interpersonalne, spójność oddziaływań przedszkola i szkoły obserwacja zajęć przedszkolu przez nauczycieli ze szkół, prowadzenie zajęć pod okiem nauczyciela przedszkola organizacja grup wsparcia dla nauczycieli sześciolatka (6-10 osób) tworzenie przez samorządy dobrego klimatu do współpracy między placówkami praca zespołów przedmiotowych przedszkole szkoła kwiecień/maj karciane godziny nauczycieli klas I - III realizowane w przedszkolu (doskonalenie) zobligowanie przez organ prowadzący dyrektorów przedszkoli i szkól do zrealizowania praktyk nauczycielskich przedszkole - informacja o dziecku powinna trafić do szkoły, przekonanie o tym rodziców udział przedszkolaków w imprezach, lekcjach, festynach w szkole przedszkole mówi dobrze o szkole, szkoła o przedszkolu Trzecia blok był poświęcony wypracowaniu konkretnych pomysłów działań sprzyjających jak najlepszemu przygotowaniu szkoły na przyjęcie dziecka sześcioletniego. Poniżej znajdują się propozycje działań opracowane przez uczestników spotkania. Uczestnicy pracujący w pierwszej grupy wypracowali pomysły do trzech obszarów takich jak: - współpraca szkoły i przedszkola - organizacja procesu dydaktycznego w szkole - planowanie i organizacja doskonalenia zawodowego nauczycieli. Natomiast uczestnicy drugiej grupy wypracowali propozycje dotyczące działań w takich obszarach jak: -metody, które sprawdzają się w pracy z dziećmi sześcioletnimi i w grupach różnowiekowych -współpraca z rodzicami
Współpraca szkoły i przedszkola - Jakie konkretne działania możemy podjąć razem aby jak najlepiej przygotować dzieci 6-letnie do rozpoczęcia nauki w szkole? Cykl spotkań Dzieci Dzieciom (szkoła podstawowa + przedszkole) Przedstawienia teatralne Wieczorki literackie Sportowe spartakiady (rodzinne) Plenerowe zajęcia artystyczne Konkursy, zabawy taneczne pod hasłem. Akcje charytatywne, ekologiczne Wycieczki edukacyjne Dzieci szkolne przewodnikami dla przedszkolaków Rodzice Rodzicom Spotkania informacyjne, warsztaty Pikniki, festyny, spartakiady rodzinne Kiermasze Wyjazdy integracyjne (teatr, kino) Strona internetowa wymiana doświadczeń Wspólne szkolenia ze specjalistami Nauczyciele Nauczycielom Przekazywanie informacji o dziecku z przedszkola do szkoły Zajęcia adaptacyjne dla uczniów klas pierwszych Wspólne szkolenia oraz spotkania integracyjne Koordynacja współpracy (szkoły z przedszkolem) Promocja w lokalnych mediach Praca dydaktyczna Jak pracować w szkole z dzieckiem 6-letnim i klasą zróżnicowaną wiekowo? (wskazówki, praktyczne pomysły, co robić a czego unikać, jakimi metodami ) Organizowanie w salach kącików zainteresowań (na wzór sal przedszkolnych) Wyposażanie kącików w zależności od realizowanych celów dydaktycznych (zmiany) Przykład metody indywidualny plan aktywności (wykorzystanie kącików zainteresowań)
Kącik językowy (książki) Kącik konstrukcyj ny Kącik plastyczny Kącik matematy. PO + N WT + + ŚR + CZ W PT Kącik naukowy + Gry Zabawy w teatr (kosz z ubraniami, lustro) Praca w grupach Metody aktywizujące (np. tworzenie książek, albumów) Metoda zadań Metody pedagogiki zabawy Przemienność aktywności (zawsze aktywność ruchowa) Jak najmniej siedzenia w ławkach, metod wykładowych, tablica Doskonalenie zawodowe Jakiego wsparcia potrzebują nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej w zakresie pracy z dzieckiem 6-letnim? Zaproponowana tematyka szkoleń dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej : Psychologiczny portret 6-latka 6 godzin Metody i formy pracy z 6-latkiem w klasie pierwszej 10 godz. Plus prezentacja praktycznych rozwiązań (lekcje otwarte) 5 godz. Organizacja dnia pracy w klasie pierwszej 3 godz. Jak aktywizować współprace z rodzicami? 5 godz. Analiza podstawy programowej wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej, podstawy prawne 4-6 godz. Kryteria doboru środków dydaktycznych ( podręcznik) 4 godz. Jakie metody sprawdzają się w pracy z 6-latkami i grupą różnowiekową metody aktywizujące (drama, scenki rodzajowe, inscenizacja ruchem) konstruowanie gier
praca na komputerach doświadczenia-zabawy badawcze wycieczki nauka przez sztukę praca projektem pedagogika zabawy system Doroty Dziamskiej metoda 18 struktur metoda dobrego startu ćwiczenia sensomotoryczne elementy metody Weroniki Sherborne zabawy tematyczne elementy metody Dennisona praca wg. programu Kreator metody sprzyjające integracji zwłaszcza w grupie różnowiekowej praca z bajką trening kreatywności i twórczości metody relaksacyjne elementy pedagogiki Montessori metody budowania poczucia własnej wartości Współpraca z rodzicami rozwijanie samodzielności dzieci (formułowanie oczekiwań, zapoznanie rodziców z podstawą programową, docenianie starań dziecka, informowanie rodzica o tym, co umie dziecko rzetelna informacja) pytanie rodziców o ich potrzeby i obawy, informowanie o szkole oraz o możliwości spotkania ze specjalistami, słuchanie rodziców i szacunek dla ich opinii rzetelna oferta szkoły otwarcie na potrzeby rodziców np. organizacja świetlicy dbałość o zapewnienie optymalnych warunków higienicznych i bezpieczeństwa dzieci w szkole