- 1 - P/08/115 LWR- 41032-1/2008 Wrocław, dnia 29.12.2008 r. Pan Marek Adamowicz Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla miasta Wrocławia WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli (j.t. Dz. U. z 2007 r. nr 231, poz. 1701), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura we Wrocławiu, skontrolowała Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego dla miasta Wrocławia w zakresie legalizacji samowoli budowlanych oraz prawidłowości prowadzenia postępowań egzekucyjnych w latach 2005 2008 (I półrocze). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym bez zastrzeŝeń, NajwyŜsza Izba Kontroli, stosownie do art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Inspektorowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia działania PINB, mimo stwierdzonych nieprawidłowości w zakresie legalizacji samowoli budowlanych oraz prawidłowości prowadzenia postępowań egzekucyjnych. Nieprawidłowości te polegały na zaniechaniu w 2 przypadkach kontynuacji działań zmierzających do wydania decyzji administracyjnych nakazujących rozbiórkę wybudowanych samowolnie 7 obiektów budowlanych, na 15 spraw prowadzenia robót budowlanych bądź budowy obiektów bez pozwolenia lub zgłoszenia. Ponadto z opóźnieniem wszczynano postępowania egzekucyjne zmierzające do przymuszenia inwestorów i właścicieli obiektów budowlanych do wykonania obowiązków nałoŝonych w drodze decyzji administracyjnych, jak równieŝ nie we wszystkich przypadkach kontrolowano ich realizację.
- 2 - Przyjęta ocena ogólna znajduje uzasadnienie w ocenach cząstkowych badanych obszarów działalności: 1. W kontrolowanym okresie PINB wydał 15 postanowień w sprawie wstrzymania prowadzonych robót budowlanych dla budów prowadzonych bez decyzji o pozwoleniu na budowę. PowyŜsze postanowienia wydane zostały w trybie art. 48 ust. 2 Prawa budowlanego 1 i spełniały wymogi określone w tym przepisie. Aktami tymi wstrzymywano prowadzenie robót budowlanych i ustalano niezbędne wymagania odnośnie zabezpieczenia budowy przed dostępem osób trzecich. Nakładano takŝe na inwestora obowiązek przedłoŝenia w określonym terminie dokumentów niezbędnych do ustalenia stanu prawnego prowadzonych robót budowlanych. Inwestorzy zobowiązani zostali do przedłoŝenia zaświadczeń wydanych przez Prezydenta Wrocławia w sprawie zgodności budowy z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz dokumentacji technicznej z niezbędnymi opiniami i uzgodnieniami. Wymagane dokumenty w wyznaczonym terminie przedłoŝyli inwestorzy realizujący 7 obiektów budowlanych, a pozostałych 8. nie przedłoŝyło stosownych zaświadczeń Prezydenta Wrocławia. W badanym okresie, w trybie powyŝszego przepisu Prawa budowlanego, wydanych zostało 13 decyzji w sprawie rozbiórki obiektów budowlanych realizowanych bez wymaganego pozwolenia na budowę. W wyniku postępowania odwoławczego prowadzonego przez Dolnośląskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego (DWINB) utrzymanych w mocy zostało 5 decyzji, a 8 uchylonych i przekazanych do ponownego rozpatrzenia. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu postanowieniami uchylił 3 decyzje utrzymane w mocy przez DWINB. 2. NajwyŜsza Izba Kontroli nie wnosi uwag co do prawidłowości naliczania opłat legalizacyjnych. W badanym okresie PINB wydał 9 postanowień w sprawie ustalenia opłaty legalizacyjnej w łącznej kwocie 1.235.000 zł. W wyniku postępowania odwoławczego, 8 postanowień w sprawie ustalenia tych opłat w łącznej kwocie 1.185.000 zł zostało uchylonych. Uchylenie opłat legalizacyjnych dotyczyło 7 obiektów wybudowanego węzła betoniarskiego przy ul. śmigrodzkiej 242b oraz wytwórni mas mineralno-bitumicznych przy ul.chałupniczej 21a we Wrocławiu. Do dnia rozpoczęcia kontroli nie wydano decyzji w sprawie rozbiórki 1 ustawa z 7.07.1994 r. Prawo budowlane Dz.U. z 2006 r. nr 156, poz. 1118
- 3 - obiektów budowlanych wchodzących w skład węzła betoniarskiego oraz wytwórni mas mineralno-bitumicznych, mimo Ŝe postanowienia w sprawie ustalenia opłat legalizacyjnych zostały uchylone w postępowaniu odwoławczym juŝ w 2006 r. Inwestor samowolnej nadbudowy budynku mieszkalnego nr 4-4a przy ul. Cichej we Wrocławiu dokonał dnia 25 października 2005 r. wpłaty opłaty legalizacyjnej w kwocie 50.000 zł, w wyniku czego dnia 7 listopada 2005 r. wydana została decyzja sankcjonująca tą samowolę. Decyzja ta w postępowaniu odwoławczym została uchylona, a sprawa przekazana do ponownego rozpatrzenia przez PINB. Dnia 7 lutego 2007 r. PINB wydał decyzję nakazującą rozbiórkę przedmiotowej nadbudowy. Wydając decyzję odmawiającą usankcjonowania samowoli, nie podjęto działań zmierzających do zwrotu wpłaconej opłaty legalizacyjnej. W postępowaniu odwoławczym decyzja ponownie została uchylona, a po rozpatrzeniu sprawy w dniu 7 lutego 2008 r., wydana została przez PINB kolejna decyzja w sprawie rozbiórki ww. nadbudowy. W wyniku ponownego uchylenia przedmiotowej decyzji, wszczęte zostało postępowanie administracyjne, które zostało zawieszone do czasu ustalenia przez Prezydenta Wrocławia warunków zabudowy dla przedmiotowej działki. 3. W przypadkach innych niŝ określone w art. 48 ust. 1 art. 49b ust. 1 Prawa budowlanego, wydanych zostało łącznie 115 postanowień o wstrzymaniu prowadzenia robót budowlanych, w tym 46 w związku z prowadzeniem robót budowlanych wymagających pozwolenia na budowę lub zgłoszenia (art. 50 ust. 1 pkt 1) oraz 42 w związku z prowadzeniem robót budowlanych w sposób istotnie odbiegający od ustaleń i warunków określonych w pozwoleniach na budowę (art. 50 ust. 4). Kontrola 35 spraw wykazała, Ŝe w 40 % przypadków rozpoczęcie postępowania następowało w wyniku składanych skarg przez obywateli. W 16 przypadkach skargi dotyczyły prowadzonych robót budowlanych, natomiast w 19 przypadkach robót budowlanych juŝ zakończonych. W przypadku realizowanych robót budowlanych wydane zostały postanowienia o ich wstrzymaniu oraz nałoŝono na inwestora obowiązek dostarczenia dokumentacji technicznej. W kontrolowanym okresie wydanych zostało 29 decyzji w trybie art. 51 ust. 1 Prawa budowlanego, którymi zobowiązano inwestorów do wykonania czynności mających na celu doprowadzenie prowadzonych robót budowlanych do stanu zgodnego z prawem w określonym terminie. Zaledwie 6 inwestorów, z pośród 15 zobowiązanych do wykonania określonych
- 4 - obowiązków, potwierdziło ich wykonanie. W pozostałych przypadkach nie domagano się informacji o sposobie wykonania obowiązków i nie kontrolowano sposobu realizacji nałoŝonych obowiązków. Nie sprawdzano równieŝ sposobu realizacji wszystkich decyzji wydanych na podstawie art. 51 ust. 1 pkt. 2 Prawa budowlanego. Sprawdzono 13 z 15 wydanych w trybie tego przepisu. Z wydanych w trybie art. 51 ust. 4 Prawa budowlanego 16 decyzji, 6 dotyczyło zatwierdzenia projektów i udzielanie pozwolenia na wznowienie robót, a 10 zatwierdzenia projektu zamiennego powykonawczego. 4. Wydawanie decyzji w sprawie obiektów budowlanych będących w złym stanie technicznym lub stanowiących zagroŝenie dla Ŝycia i zdrowia ludzkiego (art. 66 Prawa budowlanego) poprzedzone było kaŝdorazowo kontrolą tych obiektów. Badania 35 spraw wydanych w powyŝszym trybie wykazały, iŝ tylko w 2 przypadkach decyzje w sprawie usunięcia nieprawidłowości wydane zostały na podstawie innych kontroli obiektów przeprowadzanych przez PINB. W pozostałych przypadkach postępowania wszczynane były na podstawie skarg uŝytkowników obiektów, właścicieli lub zarządców obiektów. W celu usunięcia istniejących zagroŝeń 6 decyzjom (17% ) nadano rygor natychmiastowej wykonalności. W badanym okresie PINB przeprowadził ogółem 4.097 kontroli budów i obiektów budowlanych, z czego 3.330 (81,3%) stanowiły kontrole budów, a 766 (18,7%) kontrole obiektów budowlanych. W wyniku interwencji i skarg podjętych zostało 2.444 kontroli, a w związku z prowadzonymi przez PINB postępowaniami przeprowadzono 1.488 kontroli. Nieprawidłowości stwierdzone zostały w 2.467 kontrolach (60,2% przeprowadzonych kontroli), z czego 625 przypadków dotyczyło utrzymania obiektów budowlanych, a 1.842 przypadki samowoli budowlanych. 5. Z opóźnieniem wszczynano postępowania egzekucyjne wobec podmiotów, które nie wykonały nałoŝonych obowiązków w trybie art. 48 ust.1, art. 49 ust. 3 art. 49 ust. 3 i 7, art. 50a, art. 51 ust. 3 pkt. 2 i ust. 5 oraz art. 66 Prawa budowlanego. Badania 36 prowadzonych postępowań egzekucyjnych wykazały, Ŝe wszczynane one były po upływie od 19 do 646 dni od daty wykonania obowiązku określonego w decyzjach i postanowieniach. Przed upływem 1 miesiąca po upływie terminu wykonania obowiązku wysłano 6 upomnień (16,7%). W okresie miedzy jednym miesiącem a dwoma miesiącami wysłano 9 upomnień (25,0%), a
- 5 - między dwoma a trzema miesiącami wysłano 4 upomnienia (11,1%). Po upływie od trzech do sześciu miesięcy wysłano 11 upomnień (30,6%), po upływie okresu od 6 miesięcy do jednego roku wysłano 5 upomnień (13,9%), a po upływie ponad jednego roku wysłano 1 upomnienie (2,8%). W badanej grupie 22 podmioty zrealizowały nałoŝone obowiązki w terminie określonym w upomnieniu. Wobec 14 podmiotów, które nie wykonały nałoŝonego na nie obowiązku, zastosowano środek przymusu w postaci grzywny. Łącznie w tych przypadkach nałoŝono grzywny na kwotę 42.500 zł. Podobnie jak w przypadku wysyłania upomnień, postanowienia w sprawie nałoŝenia grzywien wydawane były z opóźnieniem, które dochodziło do 6 miesięcy od upływu terminu wykonania obowiązku określonego w upomnieniu. W badanej grupie 2 grzywny nałoŝono przed upływem jednego miesiąca od terminu wykonania obowiązku, w 3 przypadkach w okresie między jednym miesiącem a dwoma miesiącami, a w czasie miedzy dwoma miesiącami a pół rokiem wystawiono 6 upomnień. Organ odwoławczy, rozpatrując 11 odwołań w sprawie nałoŝenia grzywien, nie dopatrzył się nieprawidłowości w przedmiotowych sprawach i utrzymał wszystkie postanowienia w mocy. Wobec 3 podmiotów, które wykonały obowiązek po dacie wydania postanowienia o nałoŝeniu grzywny, umorzono nałoŝone kary pienięŝne w łącznej kwocie 12.500 zł. Nie stwierdzono przypadków kilkakrotnego nakładania grzywien na jednego inwestora oraz zwrotu grzywien wyegzekwowanych w drodze postępowania egzekucyjnego. 6. Negatywnie naleŝy ocenić brak działań PINB w zakresie informowania organów ścigania o stwierdzonych przypadkach samowoli budowlanych. Obowiązek takiego działania wynika z postanowień art. 304 2 Kodeksu postępowania karnego, który to przepis zobowiązuje instytucje podejmujące wiadomości o popełnieniu przestępstwa do niezwłocznego powiadamiania o tym fakcie organów ścigania. Zgodnie z postanowieniami art. 90 Prawa budowlanego, Kto w przypadkach określonych w art. 48, art. 49b, art. 50 ust. 1 pkt. 1 lub pkt. 2, wykonuje roboty budowlane podlega karze grzywny, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat. 7. Pozytywnie natomiast naleŝy ocenić, w kontrolowanym okresie, wzrost zatrudnienia w PINB oraz partycypację Gminy Wrocław w kosztach utrzymania PINB. Zatrudnienie wzrosło z 19 osób w 2005 r. do 31 osób na koniec czerwca 2008 r., a z pracy w tym okresie
- 6 - odeszły ogółem 23 osoby. Postępowania administracyjne z zakresu nadzoru budowlanego prowadziło na koniec czerwca 2008 r. 18 pracowników, z których 16 miało uprawnienia do prowadzenia kontroli budów i obiektów budowlanych. Gmina Wrocław ponosiła w tym okresie ponad 43% kosztów funkcjonowania Inspektoratu. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o : 1. Zakończenie postępowań administracyjnych w sprawie obiektów budowlanych wykonanych bez pozwolenia na budowę na posesjach nr 21a przy ul. Chałupniczej i nr 242b przy u. śmigrodzkiej we Wrocławiu. 2. BieŜące kontrolowanie sposobu realizacji obowiązków określonych w decyzjach administracyjnych wydanych w trybie art. 51 i 66 Prawa budowlanego. 3. Niezwłoczne wszczynanie postępowań egzekucyjnych po upływie terminu wykonania obowiązku określonego w prawomocnych postanowieniach i decyzjach zmierzających do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości. 4. Informowanie organów ścigania o stwierdzonych przypadkach samowoli budowlanych określonych w art. 90 Prawa budowlanego. 5. Zorganizowanie systemu kontroli wewnętrznej umoŝliwiającego bieŝące nadzorowanie i monitorowanie terminowości rozpatrywania spraw przez PINB. 6. Podjęcie działań organizacyjnych zmierzających do zwrotu opłaty legalizacyjnej pobranej w 2005 r. od inwestora nadbudowy budynku mieszkalnego nr 4-4a przy ul. Cichej we Wrocławiu w związku z zawieszeniem postępowania administracyjnego w sprawie usankcjonowania samowoli budowlanej. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura we Wrocławiu na podstawie art. 62 ust.1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Inspektora w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź o działaniach w celu realizacji wniosków lub przyczyn niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK w terminie 7 dni od otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego Pan Inspektor ma prawo zgłosić do dyrektora Delegatury
- 7 - NIK we Wrocławiu umotywowane zastrzeŝenia w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust.2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK o ich rozpatrzeniu.