Uczelnia Wydział Kierunek studiów Poziom kształcenia Profil kształcenia Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Wydział Prawa i Administracji Kierunek prawno-biznesowy Studia pierwszego stopnia Profil ogólnoakademicki K A R T A P R Z E D M I O T U Nazwa przedmiotu Tryb studiów Finanse przedsiębiorstw stacjonarne Rok studiów III Semestr/-y V Status przedmiotu Język przedmiotu podstawowy A polski Forma zajęć Wykład Ćwiczenia Inne formy zajęć (jakie?) konwersatoria, lektoraty, praktyki Liczba godzin w semestrze 15 30 - Jednostka prowadząca Zakład Finansów Podmiotów Gospodarczych Koordynator przedmiotu Prowadzący zajęcia Wymagania wstępne Dr Magdalena Jaworzyńska wykład dr Magdalena Jaworzyńska ćwiczenia dr Magdalena Jaworzyńska inne Znajomość rachunkowości, analizy ekonomiczno-finansowej
Efekty kształcenia (wstawić tabelę) Numer efektu (symbol) bez rozdzielania na poziomy: wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych Efekty kształcenia modułowe student, który zaliczył przedmiot, potrafi: Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia Odniesienie do obszarowych efektów kształcenia 01 Zna rodzaje więzi prawnych i ekonomicznych oraz rządzące nimi prawidłowości 0 Ma podstawową wiedzę o roli człowieka w gospodarce zarówno w charakterze przedsiębiorcy lub jego pracownika, jak i konsumenta 03 Potrafi wykorzystywać podstawową wiedzę teoretyczną z zakresu prawa i ekonomii w celu analizowania konkretnych procesów i zjawisk gospodarczych 04 Wykorzystuje zdobytą wiedzę z zakresu prawa (w tym dorobek doktryny oraz orzecznictwo) i ekonomii do rozstrzygania dylematów pojawiających się w działalności gospodarczej 05 Potrafi uzupełniać i doskonalić nabytą wiedzę i umiejętności Wykład Zakres tematów K_W04 K_W05 K_U0 K_U07 K_K06 S1A_W04 S1A_W05 S1A_U0 S1A_U06 S1A_K06 I. Wstęp do zarządzania finansami. Istota finansów i zarządzania finansami. Czynniki zewnętrzne determinujące sferę finansową. Elementy i rodzaje rynku finansowego. Znaczenie rynku finansowego dla zarządzania finansami przedsiębiorstwa. Zmiana priorytetów i zasad działania. Czynniki wewnętrzne determinujące rolę sfery finansowej. Mierniki celu: zysk księgowy i wartość przedsiębiorstwa. Model Du Ponta. Zależność między zyskiem księgowym a zyskiem ekonomicznym. Obszary zarządzania finansami. Dekompozycja wartości. Zasady polityki finansowej. Różnice między dyrektorem finansowym a głównym księgowym. Funkcje dyrektora finansowego. Teoria agencji i koszty agencji. Hipoteza asymetrii informacji i sygnalizacji II. Sprawozdania finansowe i analiza sprawozdań finansowych. Elementy sprawozdania finansowego. Zasady sporządzania sprawozdania finansowego. Podstawy oceny sprawozdań finansowych. III. Zależność dochód ryzyko. Ryzyko systematyczne i niesystematyczne. Miary ryzyka: Liczba godzin 1
odchylenie standardowe i wsp. beta. Model CAPM.. Linia charakterystyczna rynku papierów wartościowych CML. Linia bezpieczeństwa rynku papierów wartościowych- SML. Hipoteza rynków efektywnych. Finanse behawioralne rola czynników psychologicznych w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych IV. Planowanie finansowe. Istota planowania finansowego. Planowanie oddolne i od góry. Plan działalności biznesplan. Prognozy finansowe. Metoda % od sprzedaży (AFN). Budżetowanie i controlling V. Finansowanie. Rodzaje i charakterystyka środków finansowych i źródeł finansowania: akcje, zyski, amortyzacja, sprzedaż aktywów, faktoring, forfaiting, sekurytyzacja, finansowanie hybrydowe, kredyty długoterminowe, obligacje, leasing, krótkoterminowe kredyty, krótkoterminowe papiery wartościowe, zobowiązania handlowe. Klasyfikacje środków finansowych: bilansowe i pozabilansowe, środki własne i obce, wewnętrzne i zewnętrzne, długoterminowe i krótkoterminowe. Koszt środków finansowych. Kryteria wyboru źródeł finansowania. Koszt kapitału a ryzyko wykorzystania danego rodzaju źródła finansowania. Dostępność źródeł finansowania w kolejnych etapach rozwoju podmiotu. Sposoby i techniki pozyskiwania środków finansowych: 3F, aniołowie biznesu, private equity, venture capital, banki, giełda papierów wartościowych, franchising, project finance, partnerstwo publiczno-prywatne. Procedura wprowadzania papierów wartościowych do obrotu publicznego. Korzyści i koszty wejścia do obrotu publicznego VI. Zarządzanie strukturą kapitału. Pojęcie kapitału i struktury kapitału. Elementy kapitału własnego akcje zwykłe, uprzywilejowane, zysk zatrzymany. Elementy kapitału obcego kredyt bankowy, obligacje. Różnice między kapitałem własnym i obcym. Zakres decyzyjny zarządzania kapitałem. Kształtowanie poziomu kapitału. Kształtowanie struktury kapitału. Czynniki determinujące strukturę kapitału. VII. Zależność pomiędzy wartością przedsiębiorstwa a strukturą kapitału. Model Modiglianiego Millera w wersji bez podatków dochodowych. Model Modiglianiego Millera z podatkiem dochodowym od przedsiębiorstwa. Model Millera. Model struktury kapitału z uwzględnieniem kosztów agencji i bankructwa. Teoria hierarchii źródeł finansowania VIII. Polityka dywidend. Istota polityki dywidend. Zależność pomiędzy kursem akcji a dywidendami. Teorie polityki dywidend. Praktyczne rozwiązania w zakresie polityki dywidend. Czynniki determinujące politykę dywidend. Inne formy transferu dochodu do akcjonariuszy Metody dydaktyczne wykład informacyjny, problemowy, prezentacja multimedialna, Ćwiczenia (inne formy zajęć) Zakres tematów I. Analiza wartości pieniądza w czasie. Analiza wartości przyszłej (kapitalizacja). Analiza wartości bieżącej (dyskontowanie). Przepływy pieniężne i ich cechy. Ustalanie wartości bieżącej i przyszłej przepływów pieniężnych zadania. Wykorzystanie tablic finansowych. Liczba godzin II. Analiza portfelowa. Dochód z akcji oczekiwana stopa zwrotu. Ryzyko akcji odchylenie standardowe stóp zwrotu. Rodzaje ryzyka. Cechy portfela. Portfel akcji dwóch spółek. Portfela akcji wielu spółek. Budowa krzywej CML. Portfel zawierający akcje i instrumenty wolne od ryzyka. Krzywa SML. Model CAPM. Współczynnik i jego charakterystyka. 4 III. Źródła finansowania przedsiębiorstwa oraz koszt ich obsługi i pozyskania. Rodzaje długoterminowych środków finansowych. Obligacje - podstawowe cechy obligacji, rodzaje obligacji, wartość nominalna, emisyjna i rynkowa. stopa zwrotu do terminu zapadalności a stopa zwrotu do przedterminowego wykupu obligacji, wycena obligacji. Akcje - podstawowe cechy akcji, rodzaje akcji, rynek pierwotny a rynek wtórny, formy efektywności rynku 10
papierów wartościowych, wycena akcji. Koszt długu. Koszt akcji zwykłej i uprzywilejowanej. Koszt zatrzymanych zysków. Metody ustalania kosztu zatrzymanych zysków. Model Gordona, model CAPM, model dochodu z obligacji plus premia za ryzyko. Koszt obligacji o stałym dochodzie. Koszt obligacji o przedterminowym wykupie. Koszt obligacji zerokuponowych. Koszt obligacji zamiennych na akcje. Średnioważony koszt kapitału. Krańcowy koszt kapitału. Punkty nieciągłości krańcowego kosztu kapitału. Krzywa IOS-MCC. IV. Struktura kapitału i dźwignia finansowa. Ryzyko operacyjne. Ryzyko finansowe. Dźwignia operacyjna. Dźwignia finansowa. Wpływ źródeł finansowania na zyskowność kapitałów własnych. Wartość firmy a struktura kapitału. Model Modiglianiego-Miller'a bez podatków. Model Modiglianiego Miller'a z podatkiem dochodowym od przedsiębiorstw. Wartość firmy a struktura kapitału po uwzględnieniu kosztów agencji i kosztów bankructwa. Czynniki determinujące strukturę kapitału. V. Zarządzanie krótkoterminowym kapitałem obrotowym. Pojęcie kapitału pracującego charakterystyka. Model cyklu konwersji gotówki. Strategie inwestowania w aktywa bieżące. Strategie finansowania aktywów bieżących. Charakterystyka źródeł finansowania krótkoterminowego. Zalety i wady finansowania krótkoterminowego. Zarządzanie zapasami - przyczyny i koszty utrzymywania zapasów, model ekonomicznej wielkości zamówienia EOQ, zarządzanie zapasami w nowych uwarunkowaniach. Zarządzanie należnościamimotywy i koszty występowania należności, polityka kredytowa przedsiębiorstwa. Zarządzanie środkami pieniężnymi i papierami wartościowymi- motywy i koszty utrzymywania gotówki, model Baumola, model Millera Ora. Instrumenty krótkookresowego inwestowania. 4 10 Metody dydaktyczne Forma zaliczenia ćwiczeń (innych zajęć) Forma zaliczenia przedmiotu ćwiczenia przedmiotowe, metoda aktywizująca, analiza i rozwiązywanie kazusów, dyskusja dydaktyczna, prezentacja multimedialna końcowe zaliczenie pisemne, ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność), śródsemestralne pisemne testy kontrolne. egzamin testowo-opisowy + zadania, Literatura podstawowa 1. P. Karpuś (red.), Zarządzanie finansami przedsiębiorstw, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Lublin 006. E.F. Brigham, Podstawy zarządzania finansami, t I, II i III, PWE, Warszawa 1996 3. E.F. Brigham, L.C. Gapenski, Zarządzanie finansami, t I i II, PWE, Warszawa 000. 4. J. Gajdka, E. Walińska, Zarządzanie finansami, t I i II, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 1998 5. K. Jajuga, T. Jajuga, Inwestycje, instrumenty finansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa, PWN, Warszawa 000 Literatura uzupełniająca 1. T. Jajuga, T. Słoński, Finanse spółek. Długoterminowe decyzje inwestycyjne i finansowe, WAE, Wrocław 1998. M. Jerzemowska, Analiza teorii kształtowania struktury kapitału w spółkach akcyjnych, WUG, Gdańsk, 1996 3. A. Duliniec, Struktura i koszt kapitału w przedsiębiorstwach, PWN, Warszawa 1998
4. M. Sierpińska, Polityka dywidend w spółkach kapitałowych, PWN, Warszawa Kraków 1999 Nakład pracy studenta godziny kontaktowe (140), w tym: Wstawić tabelę Punkty ECTS - wykład - ćwiczenia - konsultacje - inne (jakie): 140 ilość godzin przygotowanie do zajęć(łącznie dla wszystkich form): 0 przygotowanie do zaliczenia przedmiotu (łącznie dla wszystkich form) 0 łącznie godzin: 180 ilość punktów ECTS: 4