Program,,Edukacja czytelnicza i medialnamoduł biblioteczny dla klas I-VI

Szkoła Podstawowa nr 3 im. Noblistów Polskich pl. Mieszka I 22 67-200 Głogów Program,,Edukacja czytelnicza i medialnamoduł biblioteczny dla klas I-VI Opracowała: Lucyna Kossowska 2004 rok 1

SPIS TREŚCI STRONA Wstęp... 3 Założenia programu... 3 Cele programu... 4 Treści edukacyjne... 6 Osiągnięcia ucznia po zrealizowaniu programu... 20 Procedury osiągania celów... 20 Metody oceny osiągnięć uczniów... 21 Ewaluacja... 21 Załączniki... 22 Bibliografia... 53 2

WSTĘP W dobie przekazu medialnego niezmiernie ważny jest rozwój czytelnictwa. Wspieranie go jest ważnym zadaniem współczesnej edukacji. Należy zachęcać uczniów nie tylko do czytania lektur, ale i sięgania po książki i czasopisma dostępne na rynku, w bibliotekach szkolnych i publicznych. Aby funkcjonować we współczesnym świecie uczeń musi umieć pobierać informacje, przetwarzać je i wykorzystywać do różnych celów. Bezpośredni kontakt z książką, biblioteką zapewnia dzieciom rozwój zainteresowań czytelniczych, dostęp do źródeł informacji, trwałe przeżycia estetyczne i emocjonalne. Nauczyciel poprzez świadome nauczanie winien pokierować pracą tak, by dzieci dostrzegły różnicę między wartościowymi pozycjami z literatury, filmu czy programów komputerowych, a komercyjną, masową produkcją. Korzystanie z różnych źródeł informacji wzbogaca wiedzę dziecka, a poprzez przyswajanie coraz to nowych słów, poszerza jego zasób słownictwa. Dlatego tak ważnym zadaniem dla nauczyciela bibliotekarza i pozostałych nauczycieli jest zachęcanie dzieci do korzystania ze zbiorów biblioteki, zgromadzonych w niej książek, czasopism i innych dokumentów. ZAŁOŻENIA PROGRAMU Reforma oświaty wprowadziła obowiązek realizacji ścieżek edukacyjnych, w tym także edukacji czytelniczej i medialnej. Ścieżka czytelnicza i medialna stawia przede wszystkim na umiejętności istotne dla rozwoju ucznia i jego samokształcenia: efektywne współdziałanie w grupie, rozwiązywanie problemów w sposób twórczy oraz poszukiwanie, porządkowanie i wykorzystywanie informacji z różnych źródeł. Część tych zadań w ramach ścieżki realizują nauczyciele bibliotekarza na zajęciach grupowych w bibliotece. Proponowany program,,edukacja czytelnicza i medialna moduł biblioteczny dla klas I-VI jest realizowany na zajęciach grupowych w bibliotece. Obejmuje pierwszy i drugi etap edukacji szkolnej. Został opracowany zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 5 lutego 2004 roku w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. Nr 25 z dnia 5 lutego 2004 r., poz. 220). W podstawie programowej dla sześcioletniej szkoły podstawowej znalazły się treści wprowadzające ucznia w zakres wiedzy z edukacji czytelniczej i medialnej. W nauczaniu zintegrowanym zagadnieniu temu służą takie treści jak: Słuchanie baśni, opowiadań i legend, w tym z własnego regionu, jako inspiracji do słownego i pozasłownego wyrażania treści i przeżyć. Sięganie do różnych źródeł informacji i technologii informacji, w tym korzystanie z czytelni i biblioteki szkolnej. Pisanie swobodnych tekstów, opowiadań i opisów. Głośne i ciche czytanie ze zrozumieniem. Wielość środków komunikacji. Na drugim etapie nauczania z treści ścieżki edukacji czytelniczej i medialnej zostały wybrane zagadnienia: Dzieje pisma, książki. Wydawnictwa informacyjne (encyklopedie, słowniki). Katalogi. Kartoteki. Literatura popularnonaukowa. Układ treści książki i czasopisma. Biblioteka domowa. Biblioteka publiczna osiedlowa. Rodzaje mediów, ich istota i zasady funkcjonowania. 3

CELE PROGRAMU CELE OGÓLNE wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia, w tym szczególnie umiejętności służących zdobywaniu wiedzy, przygotowanie do samodzielnego poszukiwania potrzebnych informacji i materiałów, przygotowanie do odbioru informacji rozpowszechnianych przez media, przygotowanie do świadomego i odpowiedzialnego korzystania ze środków masowej komunikacji (telewizji, komputerów, prasy itp.) kształtowanie postawy szacunku dla polskiego dziedzictwa kulturowego w związku z globalizacją kultury masowej. CELE SZCZEGÓŁOWE kształcenie umiejętności samodzielnego korzystania ze zbiorów bibliotecznych, wyrabianie nawyku czytania oraz zamiłowania do książek, poznanie terminów i pojęć związanych z biblioteką i książką, wdrażanie do poszanowania książek i innych dokumentów bibliotecznych jako dóbr kultury i czynników rozwoju społecznego, kształtowanie umiejętności wyszukiwania materiałów na określony temat za pomocą katalogów i kartotek, rozwijanie umiejętności korzystania z różnych typów wydawnictw i wyszukiwania w nich informacji, wdrażanie uczniów do tworzenia własnego warsztatu pracy umysłowej, rozwijanie i utrwalenie zainteresowań, potrzeb i nawyków czytelniczych z uwzględnieniem indywidualnych uzdolnień uczniów, kształcenie i utrwalenie nawyków kulturalnego obcowania z książką i innymi nośnikami informacji, wdrażanie do świadomego korzystanie ze środków masowego przekazu, kształcenie umiejętności rozróżniania i charakteryzowania podstawowych grup mediów, przygotowanie do odróżniania fikcji od rzeczywistości w przekazach medialnych. METODY aktywizujące, słowne, praktyczne, oglądowe. FORMY ORGANIZACYJNE praca indywidualna, praca zbiorowa, praca w grupach. 4

KLASY I-III Szczegółowe cele kształcenia i wychowania Materiał nauczania Zakres pojęciowy Procedury osiągania celów Opis osiągnięć ucznia Uwagi o realizacji Klasa I Kształtowanie nawyku kulturalnego obcowania z książką i innymi dokumentami bibliotecznymi. Zapoznanie pomieszczeniami biblioteki oraz jej zbiorami. 1. Witajcie w świecie książek! - Biblioteka domowa a biblioteka szkolna, - zbiory biblioteki szkolnej oraz jej pomieszczeniami, (wypożyczalnia, czytelnia, regały, książki, czasopisma, płyty CD, kasety wideo, komputer...) - regulamin biblioteki. Wycieczka do biblioteki szkolnej, - zapoznanie z układem księgozbioru, -przeglądanie książek i czasopism. Uczeń : - wie jak należy właściwie zachować się w bibliotece szkolnej, - rozumie potrzebę poszanowania książek i innych dokumentów bibliotecznych. n-l kształcenia zintegrowanego, biblioteka Kształcenie umiejętności samodzielnego korzystania ze zbiorów biblioteki. Kształtowanie postawy poszanowania książek i zasad wypożyczania książek. Pogłębianie postawy miłośnika książki. 2. Stajemy się czytelnikami biblioteki szkolnej-pasowanie na czytelnika. - Włączenie uczniów klas pierwszych w poczet czytelników biblioteki szkolnej, -zasady wypożyczania książek i czasopism, - Pasowanie na czytelnika, - rozwiązywanie zagadek, rebusów i łamigłówek, - układanie odpowiedzi na pytanie: O co prosi książka? - samodzielne przeglądanie książek i wypożyczanie do domu, Uczeń : - potrafi właściwie zachować się podczas uroczystości pasowania, - wybiera przy pomocy nauczyciela bibliotekarza odpowiednią dla siebie książkę, biblioteka 5

-oznakowanie książek z biblioteki szkolnej. - rozpoznawanie książek należących do biblioteki. - odróżnia książkę z biblioteki szkolnej od innych książek, - rozumie konieczność przestrzegania regulaminu biblioteki. Wyrabianie zamiłowania do książek. Zapoznanie z polską i światową literaturą dla dzieci. Zapoznanie z autorami książek dla dzieci i ich twórczością. Dokładne zapoznanie z księgozbiorem dla dzieci najmłodszych. 3. Poznajemy książki dla dzieci i ich twórców. - Bajki, wierszyki J. Tuwima, J. Brzechwy, baśnie Ch. H. Andersena, opowiadania, komiksy, legendy, - strona tytułowa, autor, ilustrator, wydawca, drukarz, introligator, - rola ilustracji. - Przeglądanie książek przeznaczonych dla dzieci najmłodszych, - słuchanie fragmentów bajek, baśni, wierszyków, - odgadywanie nazwisk autorów czytanych fragmentów, - zwrócenie uwagi na rolę ilustracji, - omówienie strony tytułowej książki, - wyjaśnienie roli autora, ilustratora, wydawcy, drukarza, introligatora w procesie powstawania książek, - wykonanie ilustracji do dowolne wybranego wiersza J. Tuwima, J. Brzechwy. Uczeń : - zapamiętuje nazwiska autorów wysłuchanych wierszy i baśni, - potrafi zilustrować wiersz, - omawia rolę ilustracji w książce, - wymienia osoby przyczyniające się do powstania książki, - wybiera i wypożycza książkę na podstawie przeglądu jej zawartości. biblioteka 6

KLASA II Zapoznanie z rodzajami zbiorów w czytelni. Poznanie zawartości księgozbioru podręcznego, tytułów czasopism dla dzieci. Wdrażanie do poszanowania książek, właściwego zachowania się w czytelni i umiejętności korzystania ze zbiorów. Kształtowanie prawidłowych postaw czytelniczych. 1.Czytelnia miejscem pracy i rozrywki. -Przeznaczenie czytelni, - księgozbiór podręczny (słowniki i encyklopedie dla młodszych dzieci), - czasopisma dla dzieci, - napisy informacyjne, - różnica między wypożyczalnią a czytelnią, - regulamin czytelni ( udostępnianie zbiorów na miejscu, obowiązek zachowania ciszy, wpis do księgi odwiedzin). -Zapoznanie z czytelnią i jej regulaminem, - przeglądanie czasopism dla dzieci dostępnych w bibliotece, - zapoznanie z księgozbiorem podręcznym, - wyjaśnienie pojęć czytelnia, księgozbiór podręczny, księga odwiedzin, czasopismo dziecięce i młodzieżowe, - ćwiczenia w praktycznym wpisywaniu się do księgi odwiedzin. Uczeń: - potrafi zapamiętać regulamin czytelni, - zna zasady zachowania się i korzystania ze zbiorów - wybiera interesujące go czasopismo, książkę do pracy w czytelni, - potrafi określić rodzaje książek zgrupowanych w księgozbiorze podręcznym, - wyjaśnia poznane pojęcia, - rozumie różnicę między czytelnią a wypożyczalnią. biblioteka Poznanie elementów składających się na szatę graficzną. Omówienie roli ilustratora współtwórcy książki. Uwrażliwienie na piękno i rolę ilustracji. Rozwijanie wyobraźni. Kształtowanie umiejętności 2. Jesteśmy ilustratorami książek. - Pojęcia: szata graficzna, książki, ilustrator, okładka, obwoluta, papier, druk, - wielkość czcionek w zależności od wieku adresata, -rola ilustratora jako współtwórcy książek, -Omówienie poszczególnych elementów budowy książki, - wyjaśnienie roli ilustratora jako współtwórcy książki, - zwrócenie uwagi na rodzaj książek w zależności od wieku dziecka ( plastikowe, tekturowe, lakierowane, miękkie, sztywne), wielkość czcionek i ilustracji, Uczeń: - wyjaśnia pojęcia szata graficzna, ilustrator, okładka, obwoluta, czcionka, papier, - rozumie rolę ilustratora jako współtwórcy książki, - projektuje i wykonuje ilustrację do dowolnie biblioteka 7

samodzielnego wyboru książki i wykonanie ilustracji do treści książki lub projektowanie okładki, obwoluty. - rodzaje i rola ilustracji, - proporcje między tekstem a ilością ilustracji. -,,odczytywanie z ilustracji tytułów i treści książek, - zaprojektowanie i wykonanie ilustracji do książki. wybranej książki. Kształcenie nawyku czytania i korzystania ze zbiorów biblioteki publicznej. Zapoznanie pomieszczeniami biblioteki oraz jej zbiorami. Zachęcanie do brania udziału w imprezach organizowanych przez biblioteką. 3. Jak zostać czytelnikiem biblioteki publicznej? - Zapoznanie z Miejską Biblioteką Publiczną Filia nr 3, - pojęcia: biblioteka publiczna, wypożyczalnia, czytelnia - dział dla dzieci, - katalogi ilustrowane dla najmłodszych czytelników, - rodzaje czasopism gromadzonych w bibliotece, - regulamin biblioteki, - rodzaje zajęć pozalekcyjnych dla czytelników. -Wycieczka do MBP Filia nr 3, - zwiedzenie pomieszczeń biblioteki, - zapoznanie z układem księgozbioru (szczególne zwrócenie uwagi na dział dla dzieci), - omówienie różnic między regulaminem biblioteki szkolnej a publicznej. Uczeń : - potrafi zachować się właściwie w bibliotece pozaszkolnej, - rozumie konieczność przestrzegania regulaminu biblioteki publicznej, -potrafi skorzystać z czytelni oraz wypożyczalni, - wie jakie warunki należy spełnić, aby zostać jej czytelnikiem. n- l bibliotekarz oraz pracownicy MBP Konkurs czytelniczy dla klasy drugiej,, Cudowna i zabawna kraina Juliana Tuwima załącznik nr 11. 8

KLASA III Poznanie podstawowych elementów budowy książki i ich funkcji. Wyrabianie umiejętności określania treści książki na podstawie karty tytułowej, spisu treści. Kształcenie umiejętności właściwego korzystania z książki z wykorzystaniem jej aparatu pomocniczego. Wyrabianie nawyku stosowania zakładek. 1. Jak zbudowana jest książka? - Cechy fizyczne książki (oprawa, obwoluta, okładka, trzon książki, format, objętość), - części tekstu (karta przedtytułowa, karta tytułowa, tekst główny, spis treści, ilustracje), - oznaczenie kolejności stron, - rola ilustracji, - informacje o książce występujące na stronie tytułowej: autor, tytuł, wydawnictwo, miejsce i rok wydania, ilustrator, tłumacz, - szata graficzna książki. - Omówienie cech fizycznych książki, elementów jej budowy na przykładzie dowolnie wybranych książek, - zapisanie metryczki książki (dane o książce ułatwiające jej poszukiwanie), - poszukiwanie za pomocą spisu treści odpowiednich rozdziałów książki, - rozwiązywanie krzyżówki oraz uzupełnianie tekstu z lukami. Uczeń : - wskazuje i nazywa poszczególne elementy budowy książki, - rozumie różnicę pomiędzy poszczególnymi elementami budowy książki oraz ich rolę informacyjną, ochronną, zdobniczą, reklamową, - potrafi przy pomocy spisu treści znaleźć określony wiersz, opowiadanie, rozdział, - rozwiązuje krzyżówkę oraz uzupełni tekst z lukami. biblioteka załącznik nr 9 Kształcenie umiejętności korzystania z katalogów znajdujących się w bibliotece. Zapoznanie z pojęciem,,karta katalogowa. Wyrabianie umiejętności 2. Informator o ciekawych książkach katalog ilustrowany. - Wyjaśnienie pojęcia: katalog, katalog ilustrowany karta katalogowa, - rola informacyjna katalogu w - Zapoznanie z katalogiem ilustrowanym znajdującym się w bibliotece, - odczytywanie istotnych informacji o książce znajdujących się na karcie Uczeń : - potrafi skorzystać z katalogu ilustrowanego przy wyborze książki - odczytuje informacje o książce z karty biblioteka 9

,,czytania karty katalogowej i znajdowanie na niej podstawowych informacji o książce. Samodzielny wybór książki i umiejętne sporządzenie karty katalogowej. Wspólne budowanie katalogu. bibliotece, zasady korzystania -elementy opisu bibliograficznego książki na karcie katalogowej, - rola ilustracji na kartach katalogowych. katalogowej katalogu ilustrowanego, - wskazanie współzależności na stronie tytułowej książki i na karcie katalogowej tej samej książki, - samodzielne wykonanie karty katalogowej do swojej ulubionej książki, - włączenie kart do katalogu. katalogowej - potrafi wykonać kartę katalogu ilustrowanego (autor, tytuł, miejsce i rok wydania, ilustracja), - wymienia elementy opisu na karcie wykonanej przez siebie, - wyjaśnia rolę ilustracji na karcie katalogowej. Poznanie budowy słownika. Wyszukiwanie wyrazów o określonej trudności ortograficznej. Wyrabianie nawyku posługiwania się słownikiem w procesie samodzielnego uczenia się. 3. Jak zostać mistrzem ortografii? Korzystamy ze słownika ortograficznego. Pojęcia: słownik, hasło, ortografia, - zawartość słownika ortograficznego, - sposób ułożenia wyrazów w słowniku, - skróty używane w tego typu wydawnictwach, - Wyjaśnienie pojęć: słownik, hasło, ortografia, - zapoznanie z budową słownika ortograficznego, - odczytywanie ważniejszych skrótów i symboli znajdujących się w słowniku, - wyszukiwanie w słowniku wyrazów z określoną trudnością i zapisanie ich w kolejności alfabetycznej. Uczeń : - potrafi posługiwać się słownikiem ortograficznym, - wie jak odszukać w słowniku poszukiwane słowo, - uzasadnia przydatność słownika ortograficznego w pisaniu słów z trudnością ortograficzną, - wyjaśnia pojęcia; słownik, hasło, ortografia, - zna podstawowe skróty używane w tego typu wydawnictwach. biblioteka, słownik ortograficzny dla każdego ucznia Konkurs czytelniczy dla klasy trzeciej,,czy znasz wiesze Jana Brzechwy? załącznik nr 12. 10

KLASY IV-VI Szczegółowe cele kształcenia i wychowania Materiał nauczania Zakres pojęciowy Procedury osiągania celów Opis osiągnięć ucznia Uwagi o realizacji KLASA IV Zapoznanie uczniów z historią pisma i jego znaczeniem dla rozwoju cywilizacji. 1. Jak powstało pismo? Rodzaje pisma, materiały i narzędzia piśmiennicze, rola Indian, Egipcjan, Fenicjan i Greków w rozwoju pisma. Oglądanie ilustracji z różnych epok historycznych przedstawiających rodzaje pisma oraz narzędzia piśmiennicze, - rysowanie pisma z różnych epok, - uzupełnianie tekstu z lukami. Uczeń: - potrafi przyporządkować materiały i narzędzia piśmiennicze różnym rodzajom pisma, a także narodom, które je stworzyły, - rozpoznaje, nazywa i krótko charakteryzuje rodzaje pisma, - wymienia nazwy materiałów pisarskich. biblioteka 11

Ukazanie praktycznej roli katalogu alfabetycznego w dotarciu do książek danego autora. Nauczenie czytania karty katalogowej i znajdowania na niej podstawowej informacji o książce. Kształtowanie postawy i nawyków racjonalnego konsumenta usług bibliotecznych i informacyjnych. 2. Od A do Z katalog alfabetyczny w mojej bibliotece. Strona tytułowa książki, autor, tytuł książki, wydawnictwo, miejsce wydania, karta katalogowa, hasło, opis katalogowy, sygnatura, numer inwentarzowy, - pojęcia: katalog, katalog alfabetyczny, hasło karty katalogowej, - sposób uporządkowania kart w katalogu alfabetycznym, - rola katalogu alfabetycznego w procesie wyszukiwania informacji o książce. Wyjaśnienie pojęć: katalog, katalog alfabetyczny, hasło, - odczytywanie informacji o książce z karty katalogowej, - powtórzenie i utrwalenie alfabetu, - porządkowanie kart katalogu alfabetycznego zgromadzonych na stolikach według alfabetu. Uczeń : - potrafi odczytać podstawowe informacje o książce na podstawie karty katalogowej, - odnajduje w katalogu alfabetycznym kartę poszukiwanej książki, - potrafi znaleźć i wypisać tytuły książek wskazanego autora. biblioteka, tablice poglądowe, załącznik nr 10 Przygotowanie do samodzielnego poszukiwania potrzebnych informacji i materiałów. Ćwiczenie umiejętności odnalezienia podstawowych informacji w wydawnictwach informacyjnych. Zapoznanie uczniów z podstawowym zestawem słowników i encyklopedii. 3. Z encyklopedią i słownikiem na co dzień. Encyklopedie ogólne i specjalne, słowniki językowe, przekładowe i rzeczowe, leksykony, przewodniki, - hasło, układ alfabetyczny i przedmiotowy, indeks, - podstawowe skróty używane w tego typu wydawnictwach. Porządkowanie wydawnictw informacyjnych według rodzajów i funkcji, - wybieranie odpowiednich informatorów w zależności od potrzebnych informacji, - wyszukiwanie w wydawnictwach informacyjnych potrzebnych wiadomości. Uczeń : -potrafi wyszukać odpowiednią informację w słowniku, encyklopedii, -właściwie odczytuje podstawowe skróty stosowane w informatorach - potrafi wybierać z danego hasła potrzebne informacje i zwięźle je zanotować. biblioteka 12

Poznanie układu treści czasopisma. Omówienie wartości informacyjnych i wychowawczych czasopism. Wyrabianie nawyku przeglądania i korzystania z czasopism jako źródeł informacji. Kształcenie umiejętności wyszukiwania informacji i określania ich przydatności w pracy własnej, 4. Czasopisma uczą i bawią budowa czasopisma. Pojęcia: czasopismo, gazeta, prasa, częstotliwość, krąg odbiorców, stałe rubryki, artykuł, - cechy czasopisma (układ treści, stałe działy, tytulatura, treść), - szata graficzna (ilustracje, papier, czcionka) - podział czasopism ze względu na częstotliwość ich ukazywania się, adresatów i treść.. -Przegląd czasopism dziecięcych znajdujących się w bibliotece szkolnej, - omówienie budowy czasopisma ze szczególnym zwróceniem uwagi na stale działy, - wyszukiwanie w czasopismach informacji na wybrany temat, - zaprezentowanie swojego ulubionego czasopisma, - krytyczna ocena czasopism ze względu na ich zawartość, - omówienie roli prasy w procesie zdobywania szybkiej, aktualnej informacji o otaczającym świecie. Uczeń: - potrafi wyjaśnić pojęcie: prasa, czasopismo, gazeta, - wymienia rodzaje czasopism, - rozróżnia gazetę, czasopismo i dziennik, - potrafi wymienić główne działy (stałe rubryki) czasopisma, - odszuka czasopiśmie stopkę redakcyjną i omówi jej zawartość, - zaprezentuje czasopismo prenumerowane przez siebie. biblioteka Konkurs czytelniczy dla klasy czwartej,, Czy znasz baśnie Hansa Christiana Andersena? załącznik nr 13. 13

KLASA V Zapoznanie uczniów z najważniejszymi wiadomościami o historii książki. 1. Czy wszystko wiem o dawnych książkach? Postacie książki, gliniana tabliczka, papirusowe i pergaminowe, kodeksy, rękopis, druk Gutenberg, książka. Oglądanie ilustracji z różnych epok historycznych przedstawiających różne formy książek, - korzystanie z map w celu odnalezienia państw i miejscowości znaczących dla dziejów książki, - uzupełnianie tekstu z lukami. Uczeń: - potrafi rozpoznać na ilustracji lub wystawie różne postaci książek, - wymienić ich najważniejsze cechy, - wyjaśnić czym zasłużył się Jan Gutenberg dla powstania książki, - wymienia zalety druku i książki. biblioteka 14

Pobudzanie zainteresowań poznawczych uczniów. Kształcenie nawyku czytania książek popularnonaukowych. Ukazanie przydatności literatury popularnonaukowej w pogłębianiu wiedzy i uzupełnianiu wiadomości. 2. Z książką popularnonaukową poznaję świat. Pojęcia: książka popularnonaukowa, jej funkcja i budowa, -aparat naukowy i pomocniczy książki (spis treści, ilustracji, mapek, planów, odsyłacze, przypisy, indeksy osobowe i rzeczowe, bibliografia), - układ treści książki: tytulatura, teksty wprowadzające, tekst główny i jego podział, - materiały uzupełniające: ilustracje, tabele, wykresy, mapy, plany. Rozróżnianie, na podstawie ustalonych kryteriów, książek popularnonaukowych od innych rodzajów literatury, - ustalenie, na podstawie aparatu naukowego i pomocniczego oraz kartkowania, przydatność książki do zadanego tematu, - wyszukiwanie potrzebnego fragmentu, Uczeń : - zna pojęcia książka popularnonaukowa, aparat pomocniczy, - zna różnice między beletrystyką a literaturą naukową, - potrafi odróżnić książkę beletrystyczną od książki z literatury popularnonaukowej, - umie wyszukać potrzebną informację na określony temat za pomocą aparatu pomocniczego biblioteka Pogłębienie umiejętności samodzielnego wyszukiwania informacji. Kształtowanie nawyku korzystania z katalogów celem świadomego doboru książek i innych dokumentów zgodnie z zainteresowaniami. 3. W poszukiwaniu książki - katalog rzeczowy. Pojęcia : katalog rzeczowy, klasyfikacja, - sposób uporządkowania kart w katalogu rzeczowym, - rodzaje katalogów rzeczowych: działowy (symbole literowe działów w bibliotece szkolnej i publicznej), -Poznanie budowy katalogu rzeczowego oraz kryterium układu kart katalogowych, - układanie katalogu rzeczowego z kart katalogowych dowolnie rozłożonych na stole książek, Uczeń : - zna pojęcia : katalog rzeczowy, działowy, klasyfikacja, - zna układ kart w katalogu rzeczowym, - potrafi wyszukać książkę beletrystyczną w katalogu działowym biblioteka 15

przedmiotowy, systematyczny (symbole cyfrowe działów literatury niebeletrystycznej), - zasady UKD, jej podstawowe działy i poddziały, - rola katalogu rzeczowego w procesie wyszukiwania informacji na dany temat. - przyporządkowywanie książek z literatury pięknej dla dzieci i młodzieży odpowiednim symbolom literowym, - przyporządkowanie książek z różnych dziedzin wiedzy odpowiednim symbolom cyfrowym UKD. a popularnonaukową w dziesiętnym, - potrafi odszukać potrzebną dziedzinę wiedzy w schemacie UKD. Kształtowanie umiejętności rozróżniania i charakteryzowania podstawowych grup mediów. Rozumienie znaczenia mediów jako pośredników w procesach komunikowania. Przygotowanie do świadomego i odpowiedzialnego korzystania ze środków masowej komunikacji. 4. Media źródłem informacji. Pojęcia: media(telewizja, radio, prasa, książki, albumy, fotografie, plakaty, przezrocza foliogramy, kserokopie, kasety audio i wideo, multimedia: programy komputerowe, płyty CD-ROM, płyty DVD, Internet, - cechy charakterystyczne poszczególnych rodzajów mediów, -ogólny podział mediów: słuchowe (audialne), wzrokowe (wizualne), słuchowo-wzrokowe (audiowizualne). -Opisywanie poszczególnych rodzajów mediów ich zalet i wad, - omówienie ulubionego sposobu przekazywania informacji i spędzania czasu wolnego, - zaprezentowanie ciekawej audycji radiowej, programu TV, gry komputerowej, Uczeń: - zna pojęcia: media, multimedia, Internet, - potrafi wymienić różnice w przekazie tej samej informacji za pośrednictwem mediów, - odróżnia fikcję od rzeczywistości w przekazach medialnych. biblioteka 16

KLASA VI Przygotowanie do korzystania z kartotek w poszukiwaniu informacji, Wyrabianie nawyku samodzielnego tworzenia kartotek tekstowych. Tworzenie podstaw warsztatu pracy umysłowej ucznia. 1.W poszukiwaniu przysłów i cytatów pomagają nam kartoteki. Rodzaje kartotek: kartoteki bibliograficzne (zagadnieniowe, osobowe, regionalne, materiałów repertuarowych), kartoteki tekstowe ( przysłów, cytatów, wycinków prasowych), kartoteki pomocnicze (adresów lub telefonów, wydawnictw, hurtowni książek, bibliotek), - skrócony opis bibliograficzny książki i artykułu z czasopisma. -Przeglądanie kartotek bibliotecznych, analizowanie ich zawartości, ocenianie ich przydatności praktycznej, -wybieranie materiałów z kartotek na określony temat, -tworzenie kartotek tekstowych przez uczniów (wycinki prasowe). Uczeń: - potrafi odnaleźć w kartotekach określone materiały, - sporządza opis bibliograficzny książki i artykułu z czasopisma, - rozpoczyna tworzenie kartotek tekstowych w domu jako jeden z elementów własnego warsztatu pracy. lekcja w MBP Filia nr 3 Kształcenie umiejętności samodzielnego sporządzania bibliografii załącznikowej do własnych opracowań. 2. Uczymy się sporządzać zestawienie bibliograficzne. Bibliografia załącznikowa książek, ich fragmentów, artykułów z czasopism na określony temat, - wykorzystanie katalogów, kartotek zgromadzonych w bibliotece i bibliografii załącznikowej - Wyjaśnieni pojęcia: bibliografia, bibliografia załącznikowa, - ćwiczenia redagowania opisu bibliograficznego, - układanie zestawienia bibliograficznego na określony temat. Uczeń: - rozumie pojęcia bibliografia, bibliografia załącznikowa, - potrafi sporządzić bibliografię załącznikową do własnego opracowania biblioteka 17

w książkach, - układ opisów bibliograficznych w zestawieniu. na określony temat, - rozumie konieczność sporządzania bibliografii załącznikowej. Przygotowanie do świadomego korzystania ze środków masowego przekazu. Kształtowanie umiejętności dostrzegania informacyjnych i perswazyjnych cech reklam. Kształtowanie postawy świadomego i krytycznego odbioru reklam. 3. Moja ulubiona reklama. - Reklama, rodzaje reklamy (telewizyjna, prasowa, radiowa, uliczna) i specyfika tych reklam, - rola reklamy, - funkcje reklamy (informacyjna i nakłaniająca), - zagrożenia i korzyści reklamy, - etapy powstawania reklamy -Wyjaśnienie pojęcia: reklama, - wzięcie udziału w dyskusji,,moja ulubiona reklama uzasadnianie swojego wyboru, - ustalenie etapów powstawania reklamy, - zaprojektowanie i przedstawienie w grupach reklamy dowolnego produktu. Uczeń: - próbuje odczytać ukryte przesłania reklamy, - potrafi opowiedzieć jak powstaje reklama, - zna cele reklamy, - zna rodzaje reklamy, - potrafi odróżnić fikcję od rzeczywistości w reklamie, - rozumie korzyści i zagrożenia płynące z reklamy. biblioteka, uczniowie przynoszą materiały plastyczne Przygotowanie do swobodnego korzystania z bibliotek funkcjonujących w lokalnym środowisku ucznia. Przygotowanie do samodzielnego gromadzenia biblioteki domowej, 4. Rodzaje bibliotek. Ich funkcje i zbiory. Biblioteka domowa. Biblioteka szkolna, publiczna, zawodowa, naukowa, domowa, - odbiorcy poszczególnych typów bibliotek, - kryteria kompletowania zbiorów do biblioteczki domowe, - sposoby porządkowana biblioteczki domowej ( według kryterium formalnego-wydawnictwa informacyjne, Wycieczka do biblioteki publicznej, poznanie jej zbiorów, i procedury korzystania z nich. Ustalenie nazw i adresów bibliotek funkcjonujących w miejscowości ucznia. Przegląd książek i wybór do swojej biblioteczki pod kątem zainteresowań i tego co powinno się w niej znaleźć. Uczeń: - potrafi skorzystać ze zbiorów biblioteki publicznej, - określi treść i wartość książki na podstawie przeglądania, kartkowania, czytania recenzji, - trafnie dobiera książki do własnego księgozbioru, MBP, n-l bibliotekarz 18

literatura piękna, literatura popularnonaukowa, treściowego-podział na dziedziny wiedzy, według kryterium indywidualnegopropozycje uczniów). -potrafi uporządkować własną biblioteczkę domową, -scharakteryzować swój domowy księgozbiór. 19

OSIĄGNIĘCIA UCZNIA PO ZREALIZOWANIU PROGRAMU Uczeń powinien: znać i przestrzegać zasad regulaminu biblioteki oraz czytelni szkolnej i publicznej, znać podstawowe terminy i pojęcia związane z biblioteką i książką, wiedzieć jakie informacje o książce zawiera strona tytułowa, zapisać metryczkę książki, rozumieć współzależność informacji występujących na stronie tytułowej książki i na karcie katalogowej, wymienić nazwy zawodów ludzi tworzących książki: pisarz, ilustrator, tłumacz, introligator, wydawca, wiedzieć co zawiera spis treści, rozumie różnicę między książką a czasopismem, czytelnią a wypożyczalnią, opisać swoje ulubione czasopismo, określić jego podstawowe cechy wydawnicze oraz wskazać najbardziej ulubione przez siebie działy, samodzielnie wybrać i wypożyczyć interesujący dokument, książkę, czasopismo, odróżnić książkę beletrystyczną od popularnonaukowej, znaleźć określoną informację w encyklopedii, słowniku, książce popularnonaukowej, posługiwać się aparatem naukowym i pomocniczym książki, swobodnie korzystać z zasobów biblioteki w najbliższym środowisku, wyszukiwać informacje na określony temat przy pomocy katalogów i kartotek, umieć selekcjonować informacje, sporządzić bibliografię załącznikową do własnego opracowania, wymienić podstawowe rodzaje mediów, odróżnić fikcję od rzeczywistości w przekazach medialnych. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW Stosowanie na lekcjach aktywnych metod nauczania to doskonały sposób na zaangażowanie do pracy całej społeczności klasowej. Oczywiście dobór metod musi być uzależniony od możliwości intelektualnych dzieci. Ważne jest, by uczniowie uczyli się przez działanie. Dzieci chcą poszerzać swoją wiedzę i umiejętności, a nabywana w trakcie procesu edukacyjnego wiedza musi być rzetelna i uwzględniać najnowsze osiągnięcia techniki. Do każdego tematu lekcyjnego podano szczegółowe procedury osiągania celów. Zostały one podane w postaci konkretnych zadań dla ucznia i dotyczą poszczególnych jednostek lekcyjnych. Każde z proponowanych zadań można traktować jako końcowe zadanie uczniowskie. Zadania wymagają wykonania praktycznego. W codziennej pracy wskazane jest stosowanie różnych form organizacyjnych, aby uczniowie wzajemnie porozumiewali się i komunikowali. Zadania stawiane uczniom powinny być różnorodne pod wieloma względami: uruchamiania operacji umysłowych, wykonywania działań praktycznych oraz stosowania różnorodnych środków dydaktycznych. Zadania powinny być zróżnicowane w zależności od poziomu rozwoju dziecka i dostosowane do jego możliwości poznawczych. Stosowanie różnego rodzaju zadań przyczyni się do prawidłowej realizacji programu: zadania związane z poszukiwaniem informacji w różnych źródłach, zadania związane z gromadzeniem i praktycznym wykorzystaniem pozyskanych informacji, zadania polegające na wykonywaniu konkretnych poleceń, zadania wymagające działania w grupie, 20

zadania wymagające działania indywidualnego według własnego pomysłu. Realizacja poszczególnych zadań powinna odbywać się poprzez aktywność poznawczą uczniów: indywidualną i podejmowaną w ramach pracy grupowej. Należy tak organizować proces nauczania, aby stwarzać uczniom warunki do zaspokajania naturalnej ciekawości świata poprzez możliwość samodzielnego korzystania z różnych źródeł informacji. METODY OCENIANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW Ważnym elementem procesu nauczania jest kontrola i ocena. Powinna ona pełnić nie tylko funkcję informacyjną, ale także wspierającą i motywującą. Ocenie podlegać będą konkretne wytwory, jak i wysiłek oraz zaangażowanie ucznia. Ocena jaką może otrzymać uczeń, zależeć będzie od wymagań jakie ustali nauczyciel w odniesieniu do konkretnego zadania uwzględniając możliwości indywidualne ucznia. Obserwując ucznia na bieżąco w trakcie realizacji jakiegoś zadania praktycznego nauczyciel powinien dokonać pełnych i obiektywnych ocen jego wysiłku, osiągnięć i wytworów jego pracy. Każde zadanie, które jest realizowane przez ucznia, musi zostać poddane ocenie i omówieniu. Należy pamiętać, że ocena powinna stymulować ucznia do działania. Oceniać powinniśmy przede wszystkim to, co uczeń umie i wie. Ocenianie powinno wspierać, a nie zniechęcać uczniów do uczenia się. Dlatego tak ważne jest podejście indywidualne. Jeżeli zadanie zostało wykonane na niskim poziomie, oznacza to, że trzeba wprowadzić dodatkowe ćwiczenia, by uczeń mógł udoskonalić swoje umiejętności.. Ocenianie powinno motywować ucznia do pracy, promować świadomą i rozumną wiedzę, nabyte umiejętności. Dlatego oprócz ocen cząstkowych nauczyciel powinien stosować zróżnicowany system oceniania, np. pochwałę ustną lub pisemną, dyplom, zaprezentowanie dorobku ucznia na forum klasy lub szkoły, możliwość wykazania się w konkursach. Niezmiernie ważne w ocenianiu jest umiejętność samooceny, dzięki której uczeń przyjmuje na siebie odpowiedzialność za naukę. W procesie nauczania proponuje się: ocenianie zgodne z WSO, ocenę opisową, pochwałę, samoocenę ucznia, wyróżnienie pracy poprzez umieszczenie jej na wystawie. EWALUACJA Aby przekonać się czy zostały zrealizowane cele wychowawcze i edukacyjne, a uczniowie opanowali wymagane umiejętności, przynajmniej na standardowym poziomie, konieczne jest przeprowadzenie ewaluacji. W jej wyniku otrzyma się informacje niezbędne do oceny wartości merytorycznej i metodycznej programu oraz wskazówki do jego modyfikacji. Ewaluacja zostanie przeprowadzona metodą: testu, ankiety. 21

ZAŁĄCZNIKI Załącznik nr 1 Test pisemny sprawdzający ogólne wiadomości z edukacji czytelniczej i medialnej klasa I... imię i nazwisko, klasa Instrukcja dla ucznia Otrzymujesz test składający się z 8 zadań. Aby je rozwiązać, musisz uważnie przeczytać polecenia. W zadaniach podkreśl prawidłową odpowiedź. Nie spiesz się. Na rozwiązanie wszystkich zadań masz 20 minut. Nie używaj korektora!. Jeżeli się pomylisz, skreśl jeden raz. Powodzenia. 1.Miejscem, w którym wypożyczamy książki jest: biblioteka, sala lekcyjna, sekretariat szkoły. 2. W bibliotece możemy wypożyczyć: piłkę, książkę, farbki. 3. Zasady korzystania z biblioteki zawarte są w: regulaminie biblioteki, regulaminie szkoły, książce. 4. W bibliotece należy zachowywać się: głośno, zgodnie z regulaminem, jak się chce. 5. Książki kupujemy w : księgarni, bibliotece, czytelni. 6. Twórcą ilustracji w książce jest: wydawca, bibliotekarz, ilustrator. 7. Książki drukuje: pisarz, drukarz, księgarz. 8. Nazwisko autora i tytuł książki podany jest: na stronie tytułowej książki, 22

w spisie treści, pod ilustracją. Załącznik nr 2 Test pisemny sprawdzający ogólne wiadomości z edukacji czytelniczej i medialnej klasa II... imię i nazwisko, klasa Instrukcja dla ucznia Otrzymujesz test składający się z 9 zadań. Aby je rozwiązać, musisz uważnie przeczytać polecenia. W zadaniach podkreśl prawidłową odpowiedź. Nie spiesz się. Na rozwiązanie wszystkich zadań masz 20 minut. Nie używaj korektora!. Jeżeli się pomylisz, skreśl jeden raz. Powodzenia. 1. Wypożyczalnia to miejsce, w którym: wypożycza się książki i inne zbiory, kupuje się książki i czasopisma, oprawia się książki. 2. Czytelnia jest miejscem, w którym: czytamy książki na miejscu, kupujemy książki, wypożyczamy książki. 3. Księga odwiedzin to zeszyt, do którego wpisujemy się gdy: korzystamy z książek na miejscu, wypożyczamy książkę do domu, zwracamy książkę do biblioteki. 4. Książki oprawia się w folię, żeby: były ładniejsze, chronić okładkę przed zniszczeniem, łatwiej było z nich korzystać. 5. Zbiory biblioteki to: książki, czasopisma, taśmy magnetofonowe, filmy wideo, plakaty, makulatura, puszki, butelki, pudełka, regały, szafki, tablice, biurka. 6. Książkę z biblioteki szkolnej od innych książek można odróżnić dzięki: pieczątce biblioteki z jej nazwą, dodatkowej, kolorowej okładce, zakładce do książek. 23

7. W Miejskiej Bibliotece Publicznej można: kupować książki, odrabiać lekcje, korzystać z czytelni i wypożyczalni. 8. Żeby zostać czytelnikiem Miejskiej Biblioteki Publicznej: mogę zapisać się sam, może zapisać mnie nauczyciel, muszę przyjść z rodzicem. 9. Znany na całym świecie bajkopisarz to: Hans Christian Andersen, Jan Brzechwa, Ludwik Jerzy Kern. Załącznik nr 3... imię i nazwisko, klasa Instrukcja dla ucznia Test pisemny sprawdzający ogólne wiadomości z edukacji czytelniczej i medialnej klasa III Otrzymujesz test składający się z 11 zadań. Aby je rozwiązać, musisz uważnie przeczytać polecenia. W zadaniach podkreśl prawidłową odpowiedź. Nie spiesz się. Na rozwiązanie wszystkich zadań masz 20 minut. Nie używaj korektora!. Jeżeli się pomylisz, skreśl jeden raz. Powodzenia. 1. Pierwsza strona książki zawierająca tytuł, nazwisko autora, ilustratora i inne dane to: okładka, strona tytułowa, spis treści. 2. Obwoluta: rodzaj okładki mającej charakter ochronny lub reklamowy, zestaw znaków i pieczątek, którymi opatrzona jest książka, to samodzielny rozdział w książce. 3. Rzemieślnik, który oprawia książki to: inżynier, oprawiacz, 24

introligator. 4. Ilustruje książki: drukarz, tłumacz, ilustrator. 5. Zbiór kart katalogowych zawierających informacje o książce to: katalog, spis treści, karty czytelnika. 6. Na karcie katalogu ilustrowanego oprócz danych o książce znajduje się: pieczątka biblioteki, ilustracja, nazwa szkoły. 7. Karty katalogowe w katalogu ułożone są: w kolejności alfabetycznej, według nazwy wydawnictw, według roku wydania. 8. Zbiór alfabetycznie ułożonych wyrazów z objaśnieniem ich pisowni to: słowniczek ortograficzny, spis treści, encyklopedia. 9. Jeżeli masz wątpliwości jak napisać wyraz,,kukułka czy,,kukółka to sprawdzasz jego pisownię w: czytance, czasopiśmie, słowniczku ortograficznym. 10. Które informacje są potrzebne, aby ustalić czy książka znajduje się w bibliotece: tytuł, rok wydania, nazwisko autora, tytuł książki, rok wydania, kolor okładki, treść książki. 11.Obok autora współtworzą książkę: ilustrator, reżyser, recenzent. 25

Załącznik nr 4 Test pisemny sprawdzający ogólne wiadomości z edukacji czytelniczej i medialnej klasa IV... imię i nazwisko, klasa Instrukcja dla ucznia Otrzymujesz test składający się z 13 zadań. Aby je rozwiązać, musisz uważnie przeczytać polecenia. W zadaniach podkreśl prawidłową odpowiedź. Nie spiesz się. Na rozwiązanie wszystkich zadań masz 20 minut. Nie używaj korektora!. Jeżeli się pomylisz, skreśl jeden raz. Powodzenia. 1.Katalog biblioteczny jest spisem książek: wydanych w Polsce, przydatnych do nauki języka angielskiego, znajdujących się w bibliotece. 2. Katalog alfabetyczny zawiera spis książek uporządkowanych według: nazwiska autorów i tytułów prac zbiorowych, nazw wydawnictw i tytułów książek. treści książek. 3.Tytuł książki jest hasłem w katalogu alfabetycznym wtedy, gdy książka została napisana przez: jednego autora, więcej niż trzech autorów, dwóch autorów. 4. Z katalogu alfabetycznego korzysta czytelnik, który zna: alfabet, regulamin czytelni, układ książek na półce. 5. Sygnatura oznacza: miejsce książki w czytelni, miejsce książki na półce, ilość egzemplarzy danej książki. 6. W znalezieniu dowolnej książki J. R.R. Tolkiena pomoże Ci najbardziej: podręcznik szkolny, katalog alfabetyczny, encyklopedia. 7. Encyklopedie i słowniki biblioteka gromadzi w księgozbiorze: lektur obowiązkowych, literatury pięknej, podręcznym. 26

8. Masz wątpliwości jak powiedzieć pomarańcz czy pomarańcza. W jakim słowniku sprawdzisz? słowniku wyrazów obcych, słowniku ortograficznym, słowniku poprawnej polszczyzny. 9. Czasopismo, które ukazuje się raz na trzy miesiące, nazywamy: miesięcznikiem, kwartalnikiem, rocznikiem. 10. W gazetach poszukujemy informacji: szczegółowych, ogólnych, aktualnych. 11. Gazety i czasopisma to inaczej: prasa, miesięcznik, wydawnictwo. 12. Czasopismo Victor Junior jest: miesięcznikiem, tygodnikiem, kwartalnikiem. 13. Pismo starożytnych Egipcjan to: pismo klinowe, hieroglify, pismo alfabetyczne. Załącznik nr 5 Test pisemny sprawdzający ogólne wiadomości z edukacji czytelniczej i medialnej klasa V... imię i nazwisko, klasa Instrukcja dla ucznia Otrzymujesz test składający się z 14 zadań. Aby je rozwiązać, musisz uważnie przeczytać polecenia. W zadaniach podkreśl prawidłową odpowiedź. Nie spiesz się. Na rozwiązanie wszystkich zadań masz 20 minut. Nie używaj korektora!. Jeżeli się pomylisz, skreśl jeden raz. Powodzenia. 1. Którą z wymienionych książek zaliczysz do literatury popularnonaukowej: Sienkiewicz H.,,Krzyżacy, Lindgren A.,, Dzieci z Bullerbyn, Alderton D.,,Małe zwierzęta domowe. 2. Poszukiwanie informacji w książce popularnonaukowej ułatwią Ci: 27

indeksy, wykaz skrótów, numeracja stron. 3. Czasopismem popularnonaukowym jest:,,gala,,,national Geographic,,Gazeta Wyborcza. 4. Literaturę do referatu z przyrody odnajdziesz w katalogu: rzeczowym, tytułowym, alfabetycznym. 5.Książka popularnonaukowa popularyzuje: programy telewizyjne, naukę, wydarzenia sportowe. 6. Książkę popularnonaukową czytamy po to, aby: poprawić technikę czytania, wyjaśnić pisownię trudnych wyrazów, poszerzyć wiadomości na dany temat. 7. Poszukiwanie książki na temat fotografii ułatwi Ci: podręcznik szkolny, katalog alfabetyczny, katalog rzeczowy. 8. Karty w katalogu rzeczowym uporządkowane są według: nazwisk autorów, działów wiedzy, zainteresowań czytelników. 9. Mass media to: środki masowego przekazu, skrót od Media Markt, gra komputerowa. 10. Środki masowego przekazu to: telewizja, radio, prasa, Internet, szkoła, dom, biblioteka, supermarket. 11. Skrót UKD oznacza: Uniwersalną Klasyfikację Dziesiętną, Uniwersalny Kolportaż Druków, Uniwersalną Klasyfikację Dzieł. 12. Księgozbiór podręczny zawiera: czasopisma i literaturę piękną, książki popularnonaukowe, encyklopedie, słowniki, atlasy, albumy. 28

13. Wynalazca druku był: Długosz, Gutenberg, Magellan. 14. Miasto Pergamon słynęło z: wyrobu papieru, wyrobu pergaminu, wyrobu skóry. Załącznik nr 6 Test pisemny sprawdzający ogólne wiadomości z edukacji czytelniczej i medialnej klasa VI... imię i nazwisko, klasa Instrukcja dla ucznia Otrzymujesz test składający się z 14 zadań. Aby je rozwiązać, musisz uważnie przeczytać polecenia. W zadaniach podkreśl prawidłową odpowiedź. Nie spiesz się. Na rozwiązanie wszystkich zadań masz 20 minut. Nie używaj korektora!. Jeżeli się pomylisz, skreśl jeden raz. Powodzenia. 1. Kartoteka to : zbiór kart zawierających informacje określonego rodzaju, zbiór przepisów prawnych, zbiór kart zawierających fragmenty książek. 2. Kartoteka zagadnieniowa zawiera: informacje o piśmiennictwie dotyczącym określonych zagadnień, zagadki, rebusy i krzyżówki, informacje o wybitnych postaciach z dziedziny literatury. 3. Kartoteka osobowa zawiera: informacje o znaczących postaciach z rożnych dziedzin życia, informacje o hodowli zwierząt domowych, informacje o aktualnościach wydawniczych. 4. Opisy artykułów z czasopism zawiera: kartoteka zagadnieniowa, katalog alfabetyczny, katalog rzeczowy. 5. Bibliografia informuje o: książkach w bibliotece, biografiach autorów, książkach wydanych. 29

6. Tworząc bibliografię załącznikową informujemy o: literaturze znajdującej się w bibliotece, literaturze wykorzystanej do opracowania, sposobie wykonania opracowania. 7. Opis bibliograficzny książki zawiera informacje wybrane z: okładki, obwoluty, karty tytułowej. 8. Sporządzone zestawienie bibliograficzne układamy w: porządku alfabetycznym nazwisk autorów, porządku chronologicznym dat wydania, porządku alfabetycznym nazwisk redaktorów. 9. Wskaż prawidłowy wzór opisu książki w bibliografii załącznikowej: nazwisko i imię autora, tytuł opracowania, miejsce i rok wydania, tytuł opracowania, wydawca i rok wydania, tytuł serii wydawniczej, tytuł opracowania i rok wydania. 10. Reklama pełni funkcję: informacyjną i nakłaniającą, ostrzegającą przed kupnem jakiegoś towaru, zniechęcającą. 11. Reklama może być: radiowa, telewizyjna, prasowa, uliczna, zauważalna i niewidoczna, skierowana do przedmiotów martwych. 12. Do literatury pięknej zaliczamy: encyklopedie, słowniki, kroniki, recenzje, leksykony, atlasy, powieści, opowiadania, wiersze. 13. Suplement to: dodatek, uzupełnienie treści dzieła, pisemne zobowiązanie do wykupienia określonego dzieła, numer książki w bibliotece. 14. Który z wymienionych pisarzy jest laureatem Nagrody Nobla: Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz, Jan Brzechwa. 30

Załącznik nr 7 Ankieta dla uczniów klas 3 Ankieta jest anonimowa, będzie wykorzystana tylko w celach badawczych. Właściwą odpowiedź proszę podkreślić. 1. Czy uważasz, że kto dużo czyta, ten ładniej mówi i robi mniej błędów w pisaniu? tak nie 2. Czy lubisz przychodzić do biblioteki? tak nie 3. Czy lubisz uczestniczyć w zajęciach organizowanych w bibliotece? tak nie 4. Czy uważasz, że zajęcia organizowane w bibliotece są: ciekawe nudne niepotrzebne można wiele się nauczyć 5. Czy uważasz, że uczestnicząc w tych zajęciach pogłębiasz swoją wiedzę o bibliotece, książkach i ich autorach? tak nie 6. Czy chciałbyś, aby takie zajęcia odbywały się częściej? tak nie Załącznik nr 8 Ankieta dla uczniów klas 6 Ankieta jest anonimowa, będzie wykorzystana tylko w celach badawczych. Właściwą odpowiedź proszę podkreślić. 1. W jakim celu najczęściej przychodzisz do biblioteki szkolnej? wypożyczyć książkę przygotować się do lekcji, znaleźć potrzebną informację uczestniczyć w zajęciach z edukacji czytelniczej i medialnej 2. Czy uważasz, że zajęcia z edukacji czytelniczej i medialnej organizowane w bibliotece 31

zaspakajają Twoje potrzeby w zakresie umiejętności korzystania z zasobów biblioteki? tak raczej tak raczej nie nie 3. Czy uważasz, że zajęcia z edukacji czytelniczej i medialnej : są ciekawe uczą potrzebnych rzeczy są nudne są niepotrzebne 3.Czy masz trudności z samodzielnym korzystaniem ze zbiorów biblioteki? tak raczej tak raczej nie nie 4. Czy uważasz, że zajęcia organizowane w bibliotece pomagają Ci swobodnie korzystać z zasobów biblioteki? tak raczej tak raczej nie nie 5. Czy wykorzystujesz zdobytą wiedzę na zajęciach w praktyce np. przygotowując jakąś prace długoterminową? tak raczej tak raczej nie nie 6. Czy korzystasz z katalogów znajdujących się w bibliotece? tak nie 7. Czy potrafisz sprawdzić w katalogu alfabetycznym jakie książki znajdują się w bibliotece danego autora? tak nie 8. Czy uważasz, że zajęcia z edukacji czytelniczej i medialnej powinny być nadal organizowane? tak nie nie wiem 9. Czy uważasz, że zajęcia te powinny odbywać się częściej? tak nie nie wiem 32

Załącznik nr 9 Konspekt lekcji z edukacji czytelniczej dla klasy III Temat: Jak zbudowana jest książka? Forma pracy: zespołowa, grupowa, indywidualna. Cel główny: poznanie podstawowych elementów budowy książki i ich funkcji. Cele operacyjne: Na poziomie wiadomości uczeń po lekcji powinien ~ zapamiętać nazwy i układ elementów tworzących książkę, ~ rozumieć różnicę pomiędzy poszczególnymi elementami budowy książki oraz ich rolę informacyjną, ochronną, zdobniczą, reklamową. Na poziomie umiejętności uczeń powinien w sytuacjach typowych : ~ wskazać odpowiedni element w książce, ~ wykazać różnice w budowie książek, ~ wybrać informacje przydatne do prezentacji danego elementu, w sytuacjach problemowych: ~ wzbogacić budowę książki o nowy element, ~ zaplanować budowę książki i skonstruować ją wykorzystując zdobytą wiedzę. Pomoce: część główna książki szyta nićmi, część główna książki klejona, książki z kanonu lektur klasy III, w których występuje strona tytułowa i spis treści, książki z różnymi rodzajami opraw (sztywna, lakierowana, płócienna oraz książki z obwolutami), tablica poglądowa, karty pracy, plansza,,droga do celu. PLAN LEKCJI Ogniwa lekcji Tok lekcji w zarysie Metody Pomoce Część organizacyjna Przywitanie uczniów. Losowanie wizytówek.,,autoprezentacja zwiększenie otwartości uczniów, poznanie się. Utworzenie grup. Ćwiczenia wprowadzające i integrujące. Organizacja grup. Wizytówki przedstawiające jeden z elementów budowy książki z miejscem na wpisanie imienia (dla każdego ucznia). Wprowadzenie do tematu Wskazywanie wylosowanych elementów na tablicy. Próba określenia ich funkcji. Wyjaśnienie celu lekcji. Podanie tematu. Rozmowa kierowana Tablica poglądowa:,,budowa książki. Poszczególne elementy budowy książki na pojedynczych kartkach. 33

Część zasadnicza Wskazywanie elementów budowy książki, różnic w budowie, wyjaśnienie pojęć, funkcji poszczególnych części. Prezentacja cech kolejnych elementów. Rozwiązywanie krzyżówki i uzupełnienie tekstu z lukami. Oglądowa. Objaśnienia i instruktaż nauczyciela. Ćwiczenia analityczne, poszukujące. Zestawy książek. Kartki dla grup z cechami do rozpoznania. Karty pracy. Posumowanie lekcji Uporządkowanie najważniejszych informacji, wyjaśnienie ewentualnych niejasności. Gra dydaktyczna. Droga do celu ocena własnych umiejętności i wiedzy przez uczniów. Konwersacja z klasą. Informacja zwrotna. Plansza,,Droga do celu Przebieg lekcji 1. Losowanie wizytówek. Po powitaniu prowadzący prosi o wylosowanie identyfikatorów mówiąc, że na dzisiejszych zajęciach każdy z uczniów będzie stanowił bardzo ważny element pewnej całości. Uczniowie losują znaczki, a następnie w miejscu do tego przeznaczonym wpisują swoje imię. Kartki przypinają do ubrań w widocznym miejscu. Oprócz imienia widniejącego na kartce, każdy dzieli się z pozostałymi informacjami, o tym co najbardziej lubi, a czego nie znosi. Następnie uczniowie zajmują miejsca przy stolikach z takimi samymi elementami jakie wylosowali. 2. Wprowadzenie do tematu lekcji. Czytając książkę nikt nie zastanawia się nad jej poszczególnymi elementami, z których została zbudowana. Każdego z nas interesuje tylko treść książki. Na dzisiejszych zajęciach przyjrzymy się dokładnie poszczególnym elementom tworzącym książkę, określimy ich funkcje oraz dowiemy się jakie są różnice w budowie książek. Spójrzcie teraz na tablicę poglądową,,budowa książki i odszukajcie na niej swój element. Spróbujcie się zastanowić nad jego rolą. 3. Praca w grupach. Każda grupa przygląda się książkom znajdującym się na jej stoliku. Uczniowie odszukują i porównują w tych książkach wszystkie elementy znajdujące się na tablicy poglądowej a więc: obwolutę, okładkę, wyklejkę, kartę przedtytułową, kartę tytułową, trzon, czyli część główną książki, spis treści. Zwracają uwagę na wielkość książek, czyli format, objętość oraz na to, czy książka jest szyta, czy klejona. Pod kierunkiem nauczyciela próbują definiować poszczególne pojęcia, określają ich rolę dla czytelnika i dla samej książki. Wskazują różnicę między tymi elementami budowy w różnych książkach. Elementy budowy książki: obwoluta papierowa ochrona okładki książki, pełni również funkcję ozdobną, reklamową, 34