Reforma emerytalna w ±wietle modelu z nakªadaj cymi si pokoleniami (OLG) Jan Hagemejer, Krzysztof Makarski, Joanna Tyrowicz wsparcie: Marcin Bielecki, Agnieszka Borowska, Karolina Goraus GRAPE@WNE UW/SGH/NBP 2 listopada 2013
Wprowadzenie Skrócony plan Problemy i pytania badawcze Zmiany demograczne wpªywaj na stabilno± (skaln i polityczn ) systemów emerytalnych Reforma emerytalna : (DB => DC) + (PAYG => cz ±ciowe FF), w dªu»szym okresie pozwala na obni»enie obci»enia skalnego, ale powoduje spadek stóp zast pienia (reforma emerytalna 1999) Pytania: jak rozªo»y jej koszty mi dzy obecne i przyszªe pokolenia? Jaki jest wpªyw na oszcz dno±ci (kapitaª i PKB) oraz poda» pracy? Rozwa»ania dotycz ce dobrobytu Krótkookresowe koszty reformy s wysokie, a krótkookresowe korzy±ci z niej zaniechania - du»e (reformy JVR 2011 i 2013)
Wprowadzenie Skrócony plan Dzisiejsza prezentacja 1 (Znacznie skrócony) opis modelu 2 Reforma emerytalna 1999 3 Reformy emerytalne min. Rostowskiego (JVR) 2011 i 2013
Wprowadzenie Model ogólnie Gªówne cechy modelu (1) Konsument (optymalizacja wewn trzokresowa i mi dzyokresowa) wybór konsumpcja/oszcz dno±ci, niespójno± preferencji w czasie decyzje o poda»y pracy - wybór praca/czas wolny 80 pokole«, model rozwi zywany dla ka»dego roku Reprezentatywny producent (funkcja Cobba-Douglasa z post pem uciele±nionym w pracy) Rynki pracy i kapitaªu Rz d: opodatkuje czynniki produkcji i konsumpcj, wydaje na spo»ycie publiczne, decyt FUS i obsªug dªugu Zmienny wiek emerytalny System emerytalny przed i po reformie 1999 (DB+PAYG => NDC+PAYG i FF+DC)
Wprowadzenie Model ogólnie Gªówne cechy modelu (2) Modelowanie: steady state i ±cie»ka przej±cia mi dzy dwoma SS ±cie»ka przej±cia: 60 okresów prognozy demogracznej + nowy stan ustalony = 250 okresów baseline - 250 okresów bez reformy, scenariusze - 250 okresów z reform Lump-Sum Redistribution Authority (LSRA) - transfery mi dzypokoleniowe i ocena skutków dobrobytowych Demograa (na podstawie prognozy demogracznej do 2060 r), Indywidualna produktywno± pracy zale»na od wieku - BAEL cie»ka tempa wzrostu produktywno±ci pracy - AWG Kalibracja w oparciu o wielko±ci z Rachunków Narodowych
Scenariusze reformy 1999 Zaªo»enia Punkt startowy/baseline: system DB PAYG o stopie zast pienia 60% b 1,j,t = ρ j,t w t oraz b 2,j,t = 0 System docelowy: cz ±ciowo kapitaªowy system DC cze± systemu pozostaje PAYG albo tzw. NDC Model skalibrowany do danych ZUS o uczestnictwie w nowym systemie oraz kapitale pocz tkowym Finansowanie decytu FUS (5 alternatyw): podatek kwotowy, podatek od pracy, podatek od konsumpcji czasowe zwi kszenie dªugu, potem spªata przez zwi kszenie podatku od pracy lub konsumpcji Dwie stopy procentowe: rynkowa na inwestycjach stopa dla inwestycji bez ryzyka dla obligacji pa«stwowych
Baseline Dwudziestolatkowie
Baseline miertelno±
Baseline Wiek emerytalny
Baseline Emeryci/pracuj cy
Baseline Emerytury jako % PKB (baseline)
Caªkowite efekty makroekonomiczne reformy 1999 Wyniki w relacji do baseline Closure GDP Labor supply Capital Period D97 ω at ω D97 ω at ω D97 ω at ω 10 1.005 1.007 1.000 1.000 1.016 1.023 Labor tax 50 1.025 1.029 1.002 1.012 1.083 1.092 1.026 1.031 1.000 1.005 1.088 1.096 10 1.008 1.010 1.000 1.004 1.025 1.030 Cons. 50 1.034 1.039 1.005 1.013 1.113 1.124 tax 1.026 1.030 1.001 1.005 1.085 1.093 10 1.000 1.002 1.004 1.007 1.000 1.006 Debt with 50 1.023 1.028 1.003 1.014 1.076 1.088 τ l 1.026 1.031 1.000 1.004 1.088 1.096 10 0.999 1.001 1.003 1.005 0.998 1.004 Debt with 50 1.034 1.040 1.005 1.013 1.114 1.127 τ l 1.026 1.030 1.001 1.005 1.085 1.093
Wyniki Podsumowanie wyników Makroekonomiczne efekty reformy emerytalnej s umiarkowane Przyrost PKB 0.5% przez dekad, 3% przez 50 póª wieku Dodatkowy przyrost PKB gªównie efektem przyrostu zasobu kapitaªu (8-9% w stosunku do baseline) Niewielkie efekty na poda» pracy Wi ksze efekty reformy przy produktywno±ci pracy rosn cej z wiekiem
Wyniki Efekty skalne Utrzymanie starego systemu emerytalnego (z niezmienionymi stopami zast pienia) wymagaªoby znacznego wzrostu podatków Przez ponad 30 pierwszych lat od reformy koszty systemu emerytalnego odzwierciedlone s wy»sz stop podatkow w scenariuszach reformy Po tym nast puje skokowy wzrost domykaj cej system stopy podatkowej (w ±cie»ce bazowej).
Wyniki Dostosowanie skalne: podatek dochodowy
Wyniki Dostosowanie skalne: podatek od konsumpcji
Wyniki Dostosowanie skalne: dªug plus podatek konsumpcyjny
Wyniki Dostosowanie skalne: dªug plus podatek od pracy
Wyniki Stopy zast pienia w relacji do baseline
Wyniki Efekty dobrobytowe Reforma emerytalna powoduje (w relacji do scenariusza bazowego): spadek stóp zast pienia wzrost bie» cego opodatkowania/dªugu w celu pokrycia kosztów reformy obni»enie si opodatkowania w przyszªo±ci i skali znieksztaªce«cen relatywnych w modelu Efekty te b d wpªywaªy na: obni»enie si dobrobytu bie» cych pokole«zwi kszenie si dobrobytu przyszªych pokole«efekty te s du»e - do 7% caªkowitej»yciowej konsumpcji
Wyniki Ekwiwalent konsumpcji
Dekompozycja Dekompozycja skutków reformy Reforma skªada si de facto z dwóch cz ±ci: DB > DC (przej±cie ze zdeniowanego ±wiadczenia na zdeniowan skªadk ) PAYG>FF (przej±cie z systemu repartycyjnego na system cz ±ciowo-kapitaªowy. Dekompozycja dwóch efektów poprzez: stworzenie hipotetycznego scenariusza, w którym reforma 1999 polega wyª cznie na stworzeniu pierwszego lara (100% skªadki).
Dekompozycja Dekompozycja skutków reformy: wyniki Wi kszo± efektów reformy to efekty przej±cia z systemu DB na system DC te efekty s ujemne dla»yj cych pokole«ze wzgl du na spadek stóp zast pienia dodatnie efekty dla przyszªych pokole«reforma PAYGFF ma du»e krótkookresowe koszty dobrobytowe, gdy nansuje j si wzrostem bie» cych podatków. Domykanie podatkiem dochodowym jest mniej szkodliwe ni» domykanie podatkiem od konsumpcji. Czasowe zwi kszenie dªugu pozwala na rozªo»enie kosztów reformy mi dzy pokolenia i zmniejsza krótkookresowy ujemny wpªyw reformy na dobrobyt.
Dekompozycja Dekompozycja - dªug i podatek od konsumpcji
Dekompozycja Dekompozycja - dªug i podatek dochodowy
Cz ± II: Reformy JVR Zaªo»enia Warianty reformy Baseline: reforma z 1999 2011RS1: zmniejszenie skªadki do OFE z 7.3% do 2.3%-3.5% i subkonto w ZUS (wi kszy I lar) Reformy JVR z 2013: 2013RS2: skªadka do OFE 2.92% + tylko akcje w OFE, ZUS = 12.22% (fundusz pªac) + 4.38% ( PKB) 2013RS3: 2013RS2 + dobrowolno± OFE - wariant faktycznie wybrany 2013RS4: 2013RS3 + wzrost skªadki: ZUS = 17.52% (12.22% +5.3%) + OFE (4%) Dobrowolno± OFE: 50% czªonków zostanie w OFE.
Cz ± II: Reformy JVR Zaªo»enia Zaªo»enia symulacji W scenariuszu bazowym dªug mo»e narosn do 55% PKB do roku 2060, potem powolne spªacanie do 45% PKB Scenariusz (zmiana skªadek) : 1 zachowujemy ±cie»k podatków i dostosowujemy dªug w czterech reformach 2 (nie dzisiaj) zachowujemy ±cie»k dªugu i dostosowujemy podatki w czterech reformach Od 2050 dªug ma zbiega do poziomu 45% PKB
Wyniki: stopy zast pienia Scenariusze 2011RS3 daje najni»sze stopy zast pienia w stosunku do innych propozycji
Efekty skalne: skumulowany decyt FUS Scenariusz 2013RS1 jest lepszy ni» scenariusz 2011RS1 dla poziomu decytu FUS
Wyniki: dªug publiczny Spadek dªugu w relacji do PKB w stosunku scenariusza bazowego Wariant 2013RS3 znacz co lepszy ni» 2011RS1
Wyniki: poziom kapitaªu Wszystkie scenariusze przynosz wzrost zasobu kapitaªu dzi ki redukcji dªugu publicznego w ±rednim i krótkim (2013RS3 wi kszy ni» w 2011RS1) W dªugim okresie 2011RS1 jest lepszy ni» scenariusz 2013RS3 dla poziomu kapitaªu Dekumulacja kapitaªu zwi zana z wzrostem dªugu publicznego po
Cz ± II: Reformy JVR Wyniki Efekty dobrobytowe (wynik netto LSRA) Scenariusz Ekwiwalent konsumpcji 2011R1-0,05% 2013R2-0,16% 2013R3-0,13% 2013R4-0,40% Wszystkie scenariusze reformy pogarszaj dobrobyt w stosunku do scenariusza bazowego. Ze wzgl du na niskie stopy zast pienia w scenariuszach 2013R3 i 2013R4 redukcja dobrobytu jest najwi ksza.
Cz ± II: Reformy JVR Wyniki Wnioski Model OLG, by oszacowa skutki (dobrobytowe) reformy emerytalnej w Polsce + w jaki sposób nansowa tego typu reformy wprowadzenie systemu cz ±ciowo FF generuje koszt = nansowanie go dªugiem zapewnia optymaln redystrybucj mi dzypokoleniow wprowadzenie systemu DC znacz co obni»a emerytury i podnosi dobrobyt, JE LI spadaj obci»enia skalne zastrze»enie: nasi konsumenci optymalizuj (uprzedzaj zªy rozwój wypadków) Poprawianie reformy z 1999 roku nie rozpatrujemy kwestii optymalnej struktury rynkowej (efektywno± inwestycji, opªaty, struktura konkurencji pomi dzy OFE); tylko warianty reform JVR przyj ta propozycja z 2013 roku pogarsza sytuacj emerytów wobec zmian z 2011 roku ale poprawia saldo bud»etu Model ±lepy na kwestie ekonomii politycznej, wiarygodno± obietnic, itp.