ZMNIEJSZANIE BARIER NA DRODZE DO WZROSTU I DOBROBYTU EMILIA SKROK EKONOMISTA

Transkrypt

1 ZMNIEJSZANIE BARIER NA DRODZE DO WZROSTU I DOBROBYTU EMILIA SKROK EKONOMISTA

2 KONTEKST EKONOMICZNY W POLSCE

3 IMPONUJĄCE WYNIKI W ZAKRESIE WZROSTU Wzrost PKB per capita w Polsce w ciągu ostatnich 15 lat wyniósł średnio 4% Nastąpił zdecydowany wzrost nie tylko PKB, lecz również DNB Imponująca konwergencja dochodów ze średnimi poziomami w UE dochód per capita wzrósł o niemal 20 p.p., do 60% średniego poziomu EU15 PKB/DNB per capita (w PPS) PKB/DNB per capita (w % PPS krajów EU15)

4 MOTORY WZROSTU Wzrost ogólnej wydajności czynników produkcji (TFP)(w tym jakość siły roboczej ponad 57%) i akumulacja kapitału (około 31%), przy nieznacznym wkładzie siły roboczej Konsumpcja, której wkład we wzrost PKB Polski od roku 2000 wyniósł około 3 punkty procentowe Jednym z czynników były także inwestycje, choć ich wkład we wzrost PKB wyniósł zaledwie 1/4 wartości wkładu konsumpcji Składowe wzrostu PKB, średnia Czynniki wpływające na wzrost PKB, średnia

5 INWESTYCJE BYŁY STOSUNKOWO NISKIE Inwestycje utrzymywały się w Polsce na stosunkowo niskim poziomie, około 20% PKB w latach Napędzane przez zmiany w poziomie inwestycji prywatnych Inwestycje publiczne, wspomagane przez transfery z UE, wyniosły około 4% PKB Polska oszczędza mniej niż 1/5 swojego PKB to niski wynik w kontekście regionalnym... I historycznym Oszczędności zagraniczne, tj. deficyt na rachunkach bieżących średnio pozostawały poniżej 5% Inwestycje brutto, średnia , % PKB Inwestycje brutto w Polsce, % PKB

6 OSZCZĘDNOŚCI I INWESTYCJE Korporacje Rząd Gospodarstwa domowe Oszczędności krajowe krajowe Oszczędności zagraniczne Nowe inwestycje Zastąpienie istniejących inwestycji zagranicznych Inwestycje w kraju Inwestycje za granicą

7 POZIOM OSZCZĘDNOŚCI TEŻ BYŁ STOSUNKOWO NISKI Stopa oszczędności brutto, średnia dla lat Stopa oszczędności brutto, % PKB Stopa oszczędności i inwestycji Stopa oszczędności w Polsce (% PKB) Government saving Households Saving Households voluntary saving Private Saving Corporate Saving

8 WSKAŹNIK SAMOFINANSOWANIA BYŁ WYSOKI Polska w mniejszym stopniu niż sąsiedzkie kraje polega na oszczędnościach zagranicznych w celu finansowania inwestycji; około 85% rzeczowych aktywów trwałych finansowana jest z oszczędności krajowych Cena finansowania zagranicznego = wysoka negatywna pozycja NIIP Wskaźnik samofinansowania, średnia 10-letnia Deficyt na r-ku bieżącym i NIIP w Polsce, (% PKB)

9 NADCHODZĄCE WYZWANIA

10 MOTORY WZROSTU TRACĄ IMPET Składowe wzrostu PKB, %

11 POTENCJALNE OGRANICZENIA DALSZEGO ROZWOJU Długoterminowo Starzenie się Finansowanie Produktywność

12 Wskaźnik obciążenia demogr. (65+/20-64) POLSKA SIĘ STARZEJE. 80 a proces starzenia się społeczeństwa jest jednym z najszybszych w całej UE rok PL EU

13 POLSKA SIĘ STARZEJE. STARZENIE Produktywność siły roboczej TFP Rynki finansowe Podaż siły roboczej Rynki aktywów Wskaźnik oszczędności Edukacja Struktura gospodarki Równowaga fiskalna Przychody Wydatki Kształcenie ustawiczne Wzrost gospodarczy Inwestycje Edukacja Opieka zdrowotna Emerytury Opieka długoterminowa

14 NOWY MODEL FINANSOWANIA? Kryzys zmienił globalne rynki finansowe => trwale obniżony poziom finansowania zewnętrznego Zmiana postrzegania ryzyka kredytowego, która legła u podstaw nagłego zahamowania przepływu kapitału w szczytowym okresie kryzysu Podwyższone ryzyko refinansowania, zarówno w odniesieniu do jednostek prywatnych, jak i publicznych W krajach takich, jak Polska, kryzys spowodował gwałtowny spadek wysokich dotąd napływu środków na rynek międzybankowy i jak i bezpośrednich inwestycji zagranicznych Stopniowa redukcja funduszy UE (w średnim terminie) Dotychczasowy bankowy model finansowania nie jest już wydolny

15 PRODUKTYWNOŚĆ MOŻE ULEC OSŁABIENIU Dotychczasowy silny wzrost produktywności w długim terminie może być trudny do utrzymana Stany Zjednoczone

16 JAKIE SĄ PERSPEKTYWY NA PRZYSZŁOŚĆ?

17 UTRZYMANIE WZROSTU WYMAGA WYŻSZYCH OSZCZĘDNOŚCI Utrzymanie wzrostu gospodarczego per capita na poziomie 3.5% rocznie wymagałoby stopniowego podniesienia wskaźnika oszczędności krajowych z ok 18% do 23% w 2030 r. Sektor prywatny (gł. gospodarstwa domowe) źródłem oszczędności Sektor publiczny nie powinien obniżać oszczędności krajowych Saving rate Per-capita GDP growth Growth decomposition

18 ...WYMAGA TEŻ UTRZYMANIA SILNEGO WZROST TFP Gdyby wzrost wydajności czynników produkcji spadł z 2% do 1.5%, wskaźnik oszczędności krajowych musiałby natychmiast podskoczyć do 22% PKB i dalej rosnąć do ponad 35% PKB w roku 2030 aby wesprzeć szybką akumulację kapitału Ograniczenie NFL wymaga także dodatkowych oszczędności Stopa oszczędności potrzebna do utrzymania wzrostu 3.5% per capita 40% 35% 30% 25% 20% 15% Baseline Alternative NFL Alternative TFP Alternative all

19 CO POWINNIŚMY ZROBIĆ? Wspierać oszczędności = inwestycje Zwiększać produktywność Mądrze wykorzystywać fundusze UE

20 CO ZROBIĆ..? Jak zachęcać od oszczędzania? Polityka makroekonomiczna skierowana na ograniczenie deficytu w rachunku bieżącym Bez określenia celów fiskalnych, przeniesienie ciężaru wydatków fiskalnych z konsumpcji na inwestycje Usunięcie przeszkód na rynku listów zastawnych Promowanie sekurytyzacji (należy opracować nowoczesne ramy sekurytyzacji) Zrewidowanie wytycznych inwestycyjnych dla OFE i wydłużenie okresu oceny wyników (umożliwienie stosowania strategii cyklu życia przez fundusze emerytalne) Nałożenie na instytucje trzeciego filara wymogu oferowania częściowych wypłat w postaci renty wieczystej, przy utrzymaniu elastyczności w zakresie innych opcji wypłat. Unikanie osobistych zachęt podatkowych w systemach emerytalnych, przy równoczesnym utrzymaniu struktury EET. System automatycznego zapisywania do prywatnego systemu emerytalnego, z udziałem pracodawcy. Jak zwiększać produktywność? Inwestować w ludzi / zwiększenie zwrotu z edukacji Dalsza poprawa infrastruktury Wspomaganie rozwoju rynków kapitałowych Wspomaganie konkurencyjności rynków produktów i pracy Stymulowanie badań naukowych, finansowanych zarówno ze środków publicznych jak i prywatnych. Powiązanie uczelni z biznesem Wspomaganie inwestycji w nowe technologie