Projekt Nowoczesne zarządzanie w zakładach opieki zdrowotnej szkolenia z zakresu rachunku kosztów i informacji zarządczej oraz narzędzi restrukturyzacji i konsolidacji ZOZ Wzorcowy plan kont dla Zakładów Opieki Zdrowotnej ewidencja kosztów w systemie finansowo-księgowym opracowany pod kierunkiem prof. dr hab. Gertrudy Krystyny Świderskiej przez zespół w składzie: Wioletta Baran Mariusz Karwowski Gertruda Krystyna Świderska Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Warszawa 2013
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Projekt partnerski Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie i Ministerstwa Zdrowia pt.: Nowoczesne zarządzanie w zakładach opieki zdrowotnej szkolenia z zakresu rachunku kosztów i informacji zarządczej oraz narzędzi restrukturyzacji i konsolidacji ZOZ Koordynacja projektu Mariusz Karwowski Redakcja naukowa Gertruda Krystyna Świderska Redakcja merytoryczna Monika Raulinajtys-Grzybek Ministerstwo Zdrowia Departament Ubezpieczenia Zdrowotnego ul. Miodowa 15, 00-952 Warszawa tel.: (22) 53 00 297, fax: (22) 63 58 005 www.nzzoz.mz.gov.pl Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Katedra Rachunkowości Menedżerskiej ul. Rakowiecka 24, budynek A, pok. 329, 02-521 Warszawa tel.: (22) 56 49 240, 56 49 241, fax: (22) 56 48 623 Copyright by Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2011 Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej publikacji bez zgody wydawcy zabronione. Wydanie II ISBN 978-83-7378-615-8 Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Oficyna Wydawnicza 02-554 Warszawa, al. Niepodległości 162 www.sgh.waw.pl Koncepcja graficzna i projekt okładki Małgorzata Przestrzelska, Martyna Kozieł Skład i łamanie GAMP Aktualizacja składu Łukasz Gągulski Druk i oprawa EXPOL P. Rybiński, J. Dąbek Spółka Jawna Zamówienie 135/VII/13
Spis treści 1. WSTĘP........................................ 5 2. ZESPÓŁ 4 KOSZTY W UKŁADZIE RODZAJOWYM I ICH ROZLICZENIE...............................12 2.1. Wprowadzenie....................................12 2.2. Ustalenia szczegółowe...............................12 Konto 400 Amortyzacja................................13 Konto 401 Zużycie materiałów i energii.......................15 Konto 402 Usługi obce................................19 Konto 403 Podatki i opłaty..............................22 Konto 404 Wynagrodzenia..............................24 Konto 405 Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia..............26 Konto 409 Pozostałe koszty rodzajowe.......................28 Konto 490 Rozliczenie kosztów rodzajowych....................30 3. ZESPÓŁ 5 KOSZTY W UKŁADZIE KALKULACYJNYM I ICH ROZLICZENIE...............................32 3.1. Wprowadzenie....................................32 3.2. Ustalanie kosztów poszczególnych kategorii kosztów prostych na kontach kosztów działalności podstawowej..................33 3.3. Ustalenia szczegółowe...............................44 Konta 500-509 Koszty działalności podstawowej..................45 Konto 530 Koszty działalności pomocniczej....................59 Konto 550 Koszty ogólnego zarządu.........................65 Konto 580 Rozliczenie kosztów działalności....................71 4. ZESPÓŁ 6 KOSZTY NIEZAKOŃCZONYCH ŚWIADCZEŃ OPIEKI ZDROWOTNEJ I ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE......73 4.1. Wprowadzenie....................................73 4.2. Ustalenia szczegółowe...............................75 Konto 603 Koszty niezakończonych świadczeń opieki zdrowotnej........76 Konto 641 Rozliczenia międzyokresowe czynne kosztów.............77 Konto 645 Rozliczenia międzyokresowe bierne kosztów z tytułu świadczeń emerytalnych i podobnych.................79 Konto 646 Rozliczenia międzyokresowe bierne kosztów z innych tytułów...81 3 plan kont.indd 3 2011-07-30 01:22:55
5. ZESPÓŁ 7 KOSZTY ZWIĄZANE Z OSIĄGNIĘCIEM PRZYCHODÓW ORAZ KOSZT PODATKU DOCHODOWEGO......83 5.1. Wprowadzenie....................................83 5.2. Ustalenia szczegółowe...............................84 Konta 710-719 Koszt własny sprzedanych świadczeń opieki zdrowotnej ośrodków działalności podstawowej........................85 Konto 731 Koszt własny sprzedanych usług działalności pomocniczej.....88 Konto 741 Wartość sprzedanych towarów i materiałów..............89 Konto 751 Koszty finansowe.............................92 Konto 761 Pozostałe koszty operacyjne.......................94 Konto 771 Straty nadzwyczajne...........................97 Konto 781 Podatek dochodowy od osób prawnych................99 Konto 790 Obroty wewnętrzne........................... 100 Konto 791 Koszt obrotów wewnętrznych..................... 102 ZAŁĄCZNIKI..................................... 103 SPIS TABEL....................................... 110 SPIS SCHEMATÓW.................................. 111 4 plan kont.indd 4 2011-07-30 01:22:55
1. WSTĘP Obowiązek posiadania przez zakłady opieki zdrowotnej zakładowego planu kont wynika z art. 10 ust. 1 pkt 3a ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223, z późn. zm.). Zakładowy plan kont obejmuje: usystematyzowany wykaz kont księgi głównej, przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych, powiązanie kont ksiąg pomocniczych z kontami księgi głównej. W skład zakładowego planu kont wchodzą konta syntetyczne i analityczne, które są grupowane w następujących dziewięciu zespołach 1 : zespół 0 Aktywa trwałe zespół 1 Inwestycje krótkoterminowe zespół 2 Rozrachunki i roszczenia zespół 3 Materiały i towary zespół 4 Koszty według rodzajów i ich rozliczenie zespół 5 Koszty w układzie kalkulacyjnym i ich rozliczenie zespół 6 Produkty i rozliczenia międzyokresowe zespół 7 Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem zespół 8 Kapitał (fundusz) własny, fundusze specjalne, rezerwy i wynik finansowy W tabeli 1.1 wymieniono grupy kont występujących w poszczególnych zespołach. Grupy kont będące przedmiotem niniejszego wzorcowego planu kont zaznaczono pogrubioną czcionką. 1 Na podstawie: G.K. Świderska (red.), Wzorcowy plan kont z komentarzem do ustawy o rachunkowości i Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, MAC Consulting/ Wolters Kluwer Polska, Kraków 2009. 5 plan kont.indd 5 2011-07-30 01:22:55
Tabela 1.1. Zespoły kont wykorzystywane we wzorcowym planie kont dla ZOZ Numer i nazwa zespołu Grupy kont występujących w danym zespole 0 Aktywa trwałe 1. Środki trwałe (wartość początkowa, umorzenie, odpisy z tytułu utraty wartości) 2. Środki trwałe w budowie, w tym odpisy z tytułu utraty wartości 3. Wartości niematerialne i prawne (wartość początkowa, umorzenie, odpisy z tytułu utraty wartości) 4. Zaliczki na środki trwałe w budowie i wartości niematerialne i prawne 5. Inwestycje długoterminowe (inwestycje w nieruchomości, udziały i akcje, inne papiery wartościowe) 6. Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 7. Środki trwałe dzierżawione i leasingowane oraz grunty w wieczystym użytkowaniu (konta pozabilansowe) 1 Inwestycje krótkoterminowe 2 Rozrachunki i roszczenia 1. Środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych instytucji finansowych 2. Inne inwestycje krótkoterminowe (krótkoterminowe inwestycje w udziały i akcje, inne papiery wartościowe) 1. Rozrachunki z kontrahentami krajowymi i zagranicznymi, w tym rozrachunki z odbiorcami świadczeń opieki zdrowotnej (Narodowy Fundusz Zdrowia, Ministerstwo Zdrowia, inne) oraz z tytułu realizacji projektów Unii Europejskiej 2. Odpisy aktualizujące należności 3. Rozrachunki publicznoprawne 4. Rozrachunki z pracownikami 5. Zobowiązania z tytułu dłużnych papierów wartościowych 6. Zobowiązania z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek 7. Zobowiązania z tytułu leasingu 8. Rozrachunki wewnątrzzakładowe i inne, np. z właścicielami, rozliczenia nadwyżek, niedoborów i szkód 9. Należności i zobowiązania warunkowe (konta pozabilansowe) 3 Materiały i towary 1. Rozliczenia zakupu materiałów (w tym leków), towarów, usług i energii obcej oraz zakupów dotyczących środków trwałych oraz środków trwałych w budowie 2. Zapasy materiałów (w tym leków) oraz towarów znajdujących się w magazynach własnych i obcych 3. Odpisy aktualizujące wartość materiałów i towarów 4. Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów i towarów 5. Przechowywane zapasy obce (konta pozabilansowe) 4 Koszty według rodzajów i ich rozliczenie 5 Koszty w układzie kalkulacyjnym i ich rozliczenie 6 Produkty i rozliczenia międzyokresowe 1. Koszty proste związane z podstawową działalnością operacyjną grupowane według rodzajów 2. Rozliczenie kosztów rodzajowych 1. Koszty w układzie kalkulacyjnym i funkcjonalnym 1. Produkty gotowe 2. Koszty niezakończonych świadczeń opieki zdrowotnej 3. Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów 4. Odpisy aktualizujące wartość produktów 5. Rozliczenia międzyokresowe czynne kosztów 6. Rozliczenia międzyokresowe bierne kosztów z tytułu świadczeń emerytalnych i podobnych oraz innych świadczeń 7. Rozliczenia międzyokresowe przychodów 6 plan kont.indd 6 2011-07-30 01:22:55
7 Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem 8 Kapitał (fundusz) własny, fundusze specjalne, rezerwy i wynik finansowy 1. Przychody z tytułu sprzedaży produktów (w tym świadczeń opieki zdrowotnej), w podziale na ośrodki kosztów i według źródeł finansowania 2. Koszt własny sprzedanych świadczeń opieki zdrowotnej ośrodków kosztów działalności podstawowej 3. Koszt własny sprzedanych usług ośrodków kosztów działalności pomocniczej 4. Przychody ze sprzedaży materiałów i towarów 5. Wartość sprzedanych materiałów i towarów 6. Przychody finansowe 7. Koszty finansowe 8. Pozostałe przychody operacyjne 9. Pozostałe koszty operacyjne 10. Zyski nadzwyczajne 11. Straty nadzwyczajne 12. Podatek dochodowy 13. Obroty wewnętrzne i koszt obrotów wewnętrznych 1. Kapitał (fundusz) własny 2. Fundusze specjalne 3. Rezerwy (z tytułu odroczonego podatku dochodowego oraz pozostałe) 4. Ustalenie i rozliczenie wyniku finansowego 5. Odpisy z wyniku finansowego bieżącego roku obrotowego Źródło: Opracowanie własne na podstawie G.K. Świderska (red.), Wzorcowy plan kont z komentarzem do ustawy o rachunkowości i Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, MAC Consulting/ Wolters Kluwer Polska, Kraków 2009. Przedmiotem niniejszego wzorcowego planu kont są zasady ewidencji kosztów w systemie finansowo-księgowym, który powinien stanowić jeden z trzech elementów kompletnego systemu rachunku kosztów zakładów opieki zdrowotnej, obok informacji medycznych o pacjentach oraz modułu kontrolingowego. W systemie finansowo-księgowym odbywa się identyfikacja i gromadzenie kosztów faktycznie poniesionych. Celem ewidencji kosztów jest przede wszystkim zapewnienie możliwości sporządzenia sprawozdania finansowego. Dodatkowym zadaniem systemu finansowo-księgowego, istotnym z punktu widzenia koncepcji rachunku kosztów dla ZOZ, jest uzyskanie informacji niezbędnych do ustalenia kosztów zasobów. Odbywa się to poprzez wprowadzenie dodatkowego poziomu analitycznego na kontach kosztów działalności podstawowej w ramach kategorii kosztów 2. Ewidencja kosztów w niniejszym zakładowym planie kont odbywa się na następujących kontach syntetycznych: Konto 400 Amortyzacja Konto 401 Zużycie materiałów i energii Konto 402 Usługi obce Konto 403 Podatki i opłaty Konto 404 Wynagrodzenia Konto 405 Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia 2 Patrz szerzej podrozdział 3.2. 7 plan kont.indd 7 2011-07-30 01:22:56
Konto 409 Pozostałe koszty Konto 490 Rozliczenie kosztów Konto 500 Koszty działalności podstawowej Koszty podstawowej opieki zdrowotnej Konto 501 Koszty działalności podstawowej Koszty poradni specjalistycznych oraz oddziałów jednego dnia Konto 502 Koszty działalności podstawowej Koszty ośrodków (zespołów) opieki pozaszpitalnej Konto 503 Koszty działalności podstawowej Koszty opieki doraźnej Konto 504 Koszty działalności podstawowej Koszty oddziałów szpitalnych Konto 505 Koszty działalności podstawowej Koszty zakładów opiekuńczoleczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych Konto 506 Koszty działalności podstawowej Koszty jednostek lecznictwa uzdrowiskowego Konto 507 Koszty działalności podstawowej Koszty pracowni diagnostycznych Konto 508 Koszty działalności podstawowej Koszty pracowni protetycznych, środków pomocniczych, krwi i tkanek Konto 509 Koszty działalności podstawowej Koszty innych komórek działalności medycznej w zakładach opieki zdrowotnej Konto 530 Koszty działalności pomocniczej Konto 550 Koszty ogólnego zarządu Konto 580 Rozliczenie kosztów działalności Konto 603 Koszty niezakończonych świadczeń opieki zdrowotnej Konto 641 Rozliczenia międzyokresowe czynne kosztów Konto 645 Rozliczenia międzyokresowe bierne kosztów z tytułu świadczeń emerytalnych i podobnych Konto 646 Rozliczenia międzyokresowe bierne kosztów z innych tytułów Konto 710 Koszt własny sprzedanych świadczeń opieki zdrowotnej Koszty podstawowej opieki zdrowotnej Konto 711 Koszt własny sprzedanych świadczeń opieki zdrowotnej Koszty poradni specjalistycznych oraz oddziałów jednego dnia Konto 712 Koszt własny sprzedanych świadczeń opieki zdrowotnej Koszty ośrodków (zespołów) opieki pozaszpitalnej Konto 713 Koszt własny sprzedanych świadczeń opieki zdrowotnej Koszty opieki doraźnej Konto 714 Koszt własny sprzedanych świadczeń opieki zdrowotnej Koszty oddziałów szpitalnych Konto 715 Koszt własny sprzedanych świadczeń opieki zdrowotnej Koszty zakładów opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych 8 plan kont.indd 8 2011-07-30 01:22:56
Konto 716 Koszt własny sprzedanych świadczeń opieki zdrowotnej Koszty jednostek lecznictwa uzdrowiskowego Konto 717 Koszt własny sprzedanych świadczeń opieki zdrowotnej Koszty pracowni diagnostycznych Konto 718 Koszt własny sprzedanych świadczeń opieki zdrowotnej Koszty pracowni protetycznych, środków pomocniczych, krwi i tkanek Konto 719 Koszt własny sprzedanych świadczeń opieki zdrowotnej Koszty innych komórek działalności medycznej w zakładach opieki zdrowotnej Konto 731 Koszt własny sprzedanych usług działalności pomocniczej Konto 741 Wartość sprzedanych towarów i materiałów Konto 751 Koszty finansowe Konto 761 Pozostałe koszty operacyjne Konto 771 Straty nadzwyczajne Konto 781 Podatek dochodowy Konto 790 Obroty wewnętrzne Konto 791 Koszt obrotów wewnętrznych Każde konto syntetyczne posiada trzycyfrowy symbol, a pierwsza cyfra oznacza numer zespołu konta. Konta zespołów 4, 5 i 7 są uwzględniane przy ustalaniu wyniku finansowego. Na koniec okresu salda tych kont przenoszone są na konto w zespole 8 Wynik finansowy, ewentualnie na konto 490 Rozliczenie kosztów rodzajowych. Salda kont zespołu 6 przenoszone są do bilansu. Jednak z uwagi na ich ścisły związek z ewidencją kosztów oraz uwzględnianie przy ustalaniu zmiany stanu produktów w wariancie porównawczym rachunku zysków i strat, konta zespołu 6 zostały również omówione we wzorcowym planie kont 3. W zespole 4 Koszty według rodzajów i ich rozliczenie ewidencjonowane są koszty proste według rodzaju, które zostały poniesione w danym okresie sprawozdawczym, jednak niekoniecznie dotyczące bieżącego okresu sprawozdawczego, odnoszące się do działalności podstawowej, pomocniczej i ogólnego zarządu w zakładzie opieki zdrowotnej. Z punktu widzenia potrzeb sporządzania rachunku zysków i strat w wariancie porównawczym niezbędne jest uzyskanie informacji o następujących kosztach według rodzaju: amortyzacja, zużycie materiałów i energii, usługi obce, podatki i opłaty, wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia, pozostałe koszty rodzajowe. 3 Szerzej podrozdział 4.1. 9 plan kont.indd 9 2011-07-30 01:22:56
Szczegółowe zasady ewidencji kosztów w zespole 4 zostały opisane w rozdziale 2. W zespole 5 Koszty w układzie kalkulacyjnym i ich rozliczenie ewidencjonowane są koszty w podziale na poszczególne rodzaje działalności: podstawowej, pomocniczej, ogólnego zarządu. Pierwszym poziomem analitycznym kont kosztów działalności podstawowej, pomocniczej oraz ogólnego zarządu są ośrodki kosztów występujące w ramach poszczególnych działalności. W przypadku kont kosztów działalności podstawowej drugim poziomem analitycznym są kategorie kosztów 4. Celem ewidencji kosztów w podziale na kategorie kosztów jest dostarczenie informacji niezbędnych do ustalenia kosztów zasobów ekonomicznych. Koszty ośrodków działalności pomocniczej oraz ogólnego zarządu nie są grupowane według kategorii kosztów, ponieważ w koncepcji rachunku kosztów dla ZOZ na tych poziomach działalności nie są ustalane koszty zasobów ekonomicznych. Trzecim poziomem analitycznym kont kosztów działalności podstawowej oraz drugim poziomem analitycznym kont kosztów działalności pomocniczej oraz ogólnego zarządu są pozycje rodzajowe kosztów. Szczegółowe zasady ewidencji kosztów w zespole 5 zostały opisane w rozdziale 3. Poziomy analityczne zespołu 5 zostały zaprezentowane na schematach 3.7-3.9, natomiast szczegółowy wykaz kont analitycznych znajduje się w tabelach 3.6, 3.8-3.9. W zespole 6 Koszty niezakończonych świadczeń opieki zdrowotnej i rozliczenia międzyokresowe ewidencjonowane są koszty niezakończonych świadczeń opieki zdrowotnej oraz czynne i bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów. Ustalenie kosztów niezakończonych świadczeń opieki zdrowotnej oraz rozliczeń międzyokresowych kosztów jest istotne z punktu widzenia konieczności zachowania zasady współmierności oraz prawidłowego ustalenia wyniku finansowego. Szczegółowe zasady ewidencji kosztów w zespole 6 zostały opisane w rozdziale 4. W zespole 7 Koszty związane z osiągnięciem przychodów oraz koszt podatku dochodowego ewidencjonowane są koszty kształtujące wynik finansowy zakładu opieki zdrowotnej osiągnięty w danym okresie sprawozdawczym, w szczególności: koszt wytworzenia sprzedanych produktów (koszt własny sprzedanych świadczeń opieki zdrowotnej ośrodków kosztów działalności podstawowej oraz koszt własny sprzedanych usług ośrodków kosztów działalności pomocniczej), występujący przy sporządzaniu wariantu kalkulacyjnego rachunku zysków i strat, wartość sprzedanych towarów i materiałów, 4 Patrz szerzej podrozdział 3.2. 10 plan kont.indd 10 2011-07-30 01:22:56
koszty finansowe, pozostałe koszty operacyjne, straty nadzwyczajne, podatek dochodowy, obroty wewnętrzne i koszt obrotów wewnętrznych. Ustalenie kosztu wytworzenia sprzedanych produktów, wartości sprzedanych towarów i materiałów, kosztów finansowych, pozostałych kosztów operacyjnych, strat nadzwyczajnych oraz kosztu podatku dochodowego jest istotne z punktu widzenia sporządzenia rachunku zysków i strat. Z punktu widzenia kosztów podstawowej działalności operacyjnej niezbędne jest uzyskanie informacji o koszcie własnym sprzedanych świadczeń opieki zdrowotnej w podziale na poszczególne ośrodki działalności podstawowej oraz w podziale na odbiorców świadczeń opieki zdrowotnej (Narodowy Fundusz Zdrowia, Ministerstwo Zdrowia, inni). Koszt własny sprzedanych świadczeń opieki zdrowotnej ustalany jest na kontach 710-719 poprzez przeniesienie w pierwszej kolejności z konta 580 Rozliczenie kosztów działalności planowanych kosztów świadczeń opieki zdrowotnej, których wysokość ustalana jest w module kontrolingowym. Następnie na konta 710-719 przeksięgowywane są koszty gotowości, koszty niewykorzystanych zasobów oraz odchylenia między kosztem planowanym a kosztem faktycznie poniesionym. Koszt własny sprzedanych świadczeń opieki zdrowotnej obejmuje również rozliczone koszty ogólnego zarządu (przeniesione z konta 550 Koszty ogólnego zarządu). W podobny sposób ustalany jest koszt własny sprzedanych usług ośrodków działalności pomocniczej, przy czym w tym przypadku nie są ustalane koszty gotowości oraz koszty niewykorzystanych zasobów. Oznacza to, że planowane koszty usług korygowane są o odchylenia między kosztem planowanym i rzeczywistym, a następnie tak ustalony koszt obciążany jest rozliczonymi kosztami ogólnego zarządu 5. Szczegółowe zasady ewidencji kosztów w zespole 7 zostały opisane w rozdziale 5. 5 Etapy ewidencji i rozliczania kosztów w systemie finansowo-księgowym zaprezentowano w instrukcji kosztów dla Zakładów Opieki Zdrowotnej. 11 plan kont.indd 11 2011-07-30 01:22:56
2. ZESPÓŁ 4 KOSZTY W UKŁADZIE RODZAJOWYM I ICH ROZLICZENIE 2.1. Wprowadzenie W zakładach opieki zdrowotnej w zespole 4 następuje wstępne ujęcie kosztów, które następnie, za pomocą konta 490 Rozliczenie kosztów są odnoszone na konta zespołu 5 odzwierciedlające miejsca powstawania kosztów, tj. ośrodki kosztów działalności podstawowej, pomocniczej i zarządu, charakterystyczne dla danej jednostki organizacyjnej, ewentualnie ujmowane jako czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów (konto 641) lub bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów (konta 645, 646). Przyjmowane rozwiązania wykorzystywane są w celu: przygotowania rachunku zysków i strat, tj. do zaprezentowania informacji o kosztach w układzie rodzajowym, takich jak: amortyzacja, zużycie materiałów i energii, usługi obce, podatki i opłaty, wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia i pozostałe koszty rodzajowe, zabezpieczenia dostarczenia informacji kosztowej zarządzającym. 2.2. Ustalenia szczegółowe Zespół 4 w niniejszym planie kont obejmuje następujące konta syntetyczne: Konto 400 Amortyzacja Konto 401 Zużycie materiałów i energii Konto 402 Usługi obce Konto 403 Podatki i opłaty Konto 404 Wynagrodzenia Konto 405 Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia Konto 409 Pozostałe koszty Konto 490 Rozliczenie kosztów 12 plan kont.indd 12 2011-07-30 01:22:56
Konto 400 Amortyzacja Konto 400 służy do ewidencji kosztów amortyzacji rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, które obciążają koszty zwykłej działalności operacyjnej zakładu opieki zdrowotnej. Do kosztów amortyzacji zalicza się następujące koszty amortyzacji: środków trwałych, w tym środków trwałych w leasingu finansowym, w szczególności amortyzacja: środków trwałych o cenie nabycia poniżej 3 500 zł dokonywana w miesiącu przyjęcia środka trwałego do używania, środków trwałych o cenie nabycia wyższej od 3 500 zł dokonywana zgodnie z planem amortyzacji co miesiąc, w tym budynków, lokali, urządzeń technicznych, środków transportu i innych środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, w szczególności amortyzacja: wartości niematerialnych i prawnych o cenie nabycia poniżej 3 500 zł dokonywana w miesiącu przyjęcia do używania, wartości niematerialnych i prawnych o cenie nabycia wyższej od 3 500 zł dokonywana zgodnie z planem amortyzacji co miesiąc. Do kosztów amortyzacji nie zalicza się: wartości netto likwidowanych i sprzedanych środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, która ujmowana jest w ciężar konta 761 Pozostałe koszty operacyjne, odpisów z tytułu utraty wartości rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, które ujmuje się w ciężar konta 761 Pozostałe koszty operacyjne. Po stronie Wn konta 400 księguje się koszty amortyzacji tzw. jednorazowej lub amortyzacji naliczanej na podstawie stawek i metod amortyzacji ustalonych na dzień przyjęcia środków trwałych do używania 6. Po stronie Ma konta 400 księguje się zdarzenia wynikające z zasad ustalania wyniku finansowego na dzień bilansowy. W ramach konta syntetycznego 400 prowadzona jest ewidencja analityczna w podziale na amortyzację środków trwałych, w tym środków trwałych w leasingu finansowym, oraz wartości niematerialnych i prawnych, dokonywaną co miesiąc (zgodnie z planem amortyzacji) lub w miesiącu przyjęcia składników aktywów do używania (amortyzacja jednorazowa), z wyszczególnieniem amortyzacji niestanowiącej kosztów uzyskania przychodów. 6 Poprawność stosowanych okresów i stawek amortyzacji środków trwałych powinna być przez jednostkę okresowo weryfikowana, powodując odpowiednią korektę dokonywanych w następnych latach obrotowych odpisów amortyzacyjnych (UoR, art. 32 ust. 3). 13 plan kont.indd 13 2011-07-30 01:22:56
W ciągu roku konto 400 wykazuje saldo Wn, które na dzień bilansowy przenoszone jest na konto w zespole 8 Wynik finansowy w przypadku wyboru porównawczego wariantu rachunku zysków i strat lub na konto 490 Rozliczenie kosztów rodzajowych w wariancie kalkulacyjnym rachunku zysków i strat. W rachunku zysków i strat informacja o kosztach amortyzacji wykazywana jest: w wariancie porównawczym rachunku zysków i strat w pozycji Amortyzacja, w wariancie kalkulacyjnym rachunku zysków i strat w informacji dodatkowej, pkt. 1.6. Typowe zapisy strony Wn konta 400 Lp. 1. Amortyzacja dotycząca: Treść operacji Konto przeciwstawne środków trwałych Zespół 0 wartości niematerialnych i prawnych Zespół 0 Typowe zapisy strony Ma konta 400 Lp. Treść operacji Konto przeciwstawne 1. Przeniesienie kosztów amortyzacji na dzień bilansowy: wariant kalkulacyjny rachunku zysków i strat 490 wariant porównawczy rachunku zysków i strat Zespół 8 14 plan kont.indd 14 2011-07-30 01:22:56
Konto 401 Zużycie materiałów i energii Konto 401 służy do ewidencji kosztów wynikających ze zużycia materiałów i energii wykorzystywanych na potrzeby prowadzenia zwykłej działalności operacyjnej jednostki. Do kosztów zużycia materiałów i energii zalicza się następujące koszty: zużycie materiałów bezpośrednich do realizacji świadczeń opieki zdrowotnej, takich jak leki, materiały diagnostyczne, opatrunkowe, szewne, sprzęt jednorazowy, gazy medyczne, wyroby medyczne, zużycie materiałów pomocniczych, takich jak bielizna operacyjna, pościel, odzież robocza, zużycie środków dezynfekcyjnych, środków czystości, zużycie materiałów i części zamiennych na cele konserwacji, napraw i remontów urządzeń i aparatury medycznej, zużycie materiałów biurowych, takich jak druki, prenumerata wydawnictw, artykuły biurowe, materiały eksploatacyjne dla urządzeń biurowych, zużycie energii elektrycznej, cieplnej, wody, zużycie paliwa do pojazdów służbowych, w tym transportu sanitarnego, zużycie narzędzi i przyrządów zaliczanych do materiałów, niezawinione niedobory, straty i ubytki materiałów, mieszczące się w granicach norm zużycia materiałów. Do kosztów zużycia materiałów i energii nie zalicza się kosztów zużycia materiałów, które: powiększają wartość wytwarzanych lub podlegających montażowi środków trwałych w budowie (zespół 0), przeznaczono na cele reprezentacji i reklamy (konto 409), zabezpieczają świadczenia na rzecz pracowników, np. środki ochrony i higieny osobistej pracowników (konto 405), stanowią równowartość niezawinionych niedoborów i strat materiałów przekraczających normy ubytków i obciążają pozostałe koszty operacyjne (konto 761), odzwierciedlają zawinione niedobory i straty materiałów stanowiące roszczenie w stosunku do osób materialnie odpowiedzialnych (zespół 2), powstały jako niedobory i straty w wyniku zdarzeń losowych oraz wykorzystane zostały w celu likwidacji szkód spowodowanych zdarzeniami losowymi i obciążają straty nadzwyczajne (konto 771), stanowią odzwierciedlenie zmniejszenia wartości materiałów w postaci odpisów aktualizujących dokonanych w związku z utratą ich wartości oraz wynikających z wyceny materiałów według cen sprzedaży netto niższych od ich cen nabycia. Odpisy obciążają pozostałe koszty operacyjne (konto 761). 15 plan kont.indd 15 2011-07-30 01:22:56
Na stronie Wn konta 401 księguje się zużycie materiałów i energii, dla których podstawę zapisów stanowić mogą dokumenty źródłowe zewnętrzne w postaci rachunków lub faktur VAT albo dokumenty źródłowe wewnętrzne, np. dowody RW wystawiane w momencie rozchodu materiałów z magazynu. Ewidencja zużycia materiałów i energii może odbywać się według rzeczywistych cen nabycia lub zakupu albo według stałych cen ewidencyjnych. Ustawa o rachunkowości dopuszcza trzy sposoby wyceny zużycia materiałów: ewidencja materiałów według stałych cen ewidencyjnych korygowana o odchylenia między tymi cenami a rzeczywistymi cenami nabycia lub zakupu, ewidencja według rzeczywistych cen zakupu lub nabycia wykorzystująca jedną z czterech metod wyceny rozchodu, tj.: według cen przeciętnych ustalonych w wysokości średniej ważonej cen materiałów, przyjmując, że rozchód materiałów wycenia się kolejno po cenach tych materiałów, które jednostka nabyła najwcześniej (metoda pierwsze weszło, pierwsze wyszło FIFO), przyjmując, że rozchód materiałów wycenia się kolejno po cenach tych materiałów, które jednostka nabyła najpóźniej (metoda ostatnie weszło, pierwsze wyszło LIFO), w drodze szczegółowej identyfikacji rzeczywistych cen tych materiałów, które dotyczą ściśle określonych przedsięwzięć, niezależnie od daty ich zakupu. odpisywanie zakupionych materiałów bezpośrednio w ciężar kosztów, z pominięciem ewidencji magazynowej. Wycena zużycia materiałów dokonywana jest w wartości brutto. Po stronie Ma konta 401 księguje się zdarzenia powodujące zmniejszenie kosztów zużycia materiałów, np. w wyniku dokonanych zwrotów materiałów lub ujawnionych nadwyżek materiałów oraz wynikające z zasad ustalania wyniku finansowego na dzień bilansowy. W ramach konta syntetycznego 401 prowadzona jest ewidencja analityczna: pierwszego stopnia, według grup materiałów, tj. uwzględniając zużycie różnych rodzajów materiałów podstawowych, np. leków, materiałów diagnostycznych, sprzętu jednorazowego użytku, materiałów szewnych, wyrobów medycznych, pomocniczych, np. pościeli, bielizny operacyjnej, odzieży roboczej, środków dezynfekcyjnych i środków czystości, a także materiałów remontowych oraz biurowych, drugiego stopnia stanowiąca uszczegółowienie ewidencji analitycznej pierwszego stopnia zapewniająca istotność decyzyjną informacji oraz dla potrzeb kontroli. W ramach konta syntetycznego 401 prowadzona jest ewidencja analityczna według rodzajów zużywanych materiałów i energii, z wyszczególnieniem kosztów niestanowiących koszty uzyskania przychodów, w szczególności w podziale na: 16 plan kont.indd 16 2011-07-30 01:22:56
zużycie materiałów bezpośrednich do realizacji świadczeń opieki zdrowotnej, zużycie materiałów pomocniczych (np. bielizna operacyjna, pościel, odzież robocza), zużycie środków dezynfekcyjnych i środków czystości, zużycie materiałów eksploatacyjnych i części zamiennych, zużycie materiałów biurowych, zużycie energii elektrycznej, cieplnej, gazowej i wody, zużycie paliwa, zużycie narzędzi i przyrządów zaliczanych do materiałów, inne zużycie materiałów. W ciągu roku konto 401 wykazuje saldo Wn, które na dzień bilansowy przenoszone jest na konto w zespole 8 Wynik finansowy w przypadku wyboru porównawczego wariantu rachunku zysków i strat lub na konto 490 Rozliczenie kosztów rodzajowych w wariancie kalkulacyjnym rachunku zysków i strat. W rachunku zysków i strat informacja o kosztach zużycia materiałów i energii wykazywana jest: w wariancie porównawczym rachunku zysków i strat w pozycji Zużycie materiałów i energii, w wariancie kalkulacyjnym rachunku zysków i strat w informacji dodatkowej, pkt. 1.6. Typowe zapisy strony Wn konta 401 Lp. Treść operacji Konto przeciwstawne 1. Zużycie materiałów wydanych z apteki lub magazynu Zespół 3 2. Zużycie materiałów w momencie ich zakupu Zespół 2, 3 3. Korekta wartości zużytych materiałów w wyniku inwentaryzacji na dzień bilansowy (w przypadku odpisywania wartości materiałów w koszty Zespół 3 w momencie zakupu) 4. Niezawinione niedobory materiałów Zespół 2 5. Koszty zużycia energii Zespół 2, 3 6. Odpis aktualizujący dotyczący zużycia materiałów przecenionych uprzednio do cen sprzedaży netto (zapis czerwony) Zespół 3 7. Rozliczenie odchyleń: debetowych (dodatnich) zapis czarny kredytowych (ujemnych) zapis czerwony Zespół 3 przypadających na materiały wydane do zużycia 17 plan kont.indd 17 2011-07-30 01:22:56
Typowe zapisy strony Ma konta 401 Lp. Treść operacji Konto przeciwstawne 1. Zwrot do magazynu materiałów pobranych i niezużytych Zespół 3 2. Zwiększenie stanu materiałów w wyniku inwentaryzacji i korekta kosztów działalności o wartość kosztów zużycia materiałów zaliczonych w koszty Zespół 3 bezpośrednio w momencie zakupu 3. Korekta kosztów zużycia materiałów w przypadku ujawnionych nadwyżek materiałów zmniejszających koszty działalności operacyjnej Zespół 2 4. Zmniejszenie wartości zużycia energii Zespół 3 5. Przeniesienie kosztów zużycia materiałów i energii na dzień bilansowy: wariant kalkulacyjny rachunku zysków i strat 490 wariant porównawczy rachunku zysków i strat Zespół 8 18 plan kont.indd 18 2011-07-30 01:22:56
Konto 402 Usługi obce Konto 402 służy do ewidencji kosztów usług obcych nabytych na potrzeby prowadzenia zwykłej działalności operacyjnej jednostki. Do kosztów usług obcych zalicza się następujące koszty: usługi wykonawców zewnętrznych w zakresie procedur medycznych i innych, w tym gastronomicznych, sterylizacji, transportu sanitarnego, usługi transportowe i składowania, usługi informatyczne, usługi doradcze, np. prawnicze, doradztwa finansowo-podatkowego, usługi z zakresu doboru i obsługi kadr, usługi menedżerskie, usługi eksperckie, np. badanie sprawozdania finansowego, badania marketingowe, analizy techniczne, finansowe, naukowe, z zakresu wyceny majątku, usługi projektowe itp., usługi atestacji, legalizacji urządzeń pomiarowych, analiz laboratoryjnych itp., usługi biurowe, np. kserograficzne, poligraficzne, tłumaczenia itp., koszty ogłoszeń i informacji handlowej, nieujmowane na koncie 409, usługi związane z organizowaniem przetargów, usługi bankowe, np. opłaty i prowizje za prowadzenie rachunku, dokonywanie przelewów i inne opłaty manipulacyjne, usługi łączności, np. telefoniczne, pocztowe, kurierskie, internetowe itp., czynsze oraz usługi związane z najmem i dzierżawą nieruchomości oraz zarządzaniem nieruchomościami, usługi remontowe i konserwacji budynków, budowli, urządzeń, maszyn, sprzętu, środków transportu zaliczanych do środków trwałych lub użytkowanych przez jednostkę na podstawie umów leasingu, najmu itp., usługi dzierżawy sprzętu, opłaty leasingowe (w ramach leasingu operacyjnego), usługi sanitarne, komunalne, np. wywóz nieczystości, odprowadzanie ścieków, składowanie, spalanie lub utylizacja odpadów, inne usługi na rzecz ochrony środowiska itp., usługi utrzymania czystości, ochrony mienia i osób, usługi ppoż, pozostałe usługi obce. Do kosztów usług obcych nie zalicza się kosztów, które: obciążają koszty środków trwałych w budowie, a dotyczą usług związanych z wytworzeniem, transportem, montażem lub pozyskaniem i spłatą kredytów inwestycyjnych, np. prowizje, opłaty bankowe i odsetki (zespół 0), 19 plan kont.indd 19 2011-07-30 01:22:56
podwyższają wartość początkową środków trwałych, np. wydatki poniesione na przebudowę, rozbudowę, rekonstrukcję, adaptację lub modernizację środka trwałego (zespół 0), zaliczane są do kosztów podróży służbowych, np. usługi transportowe (konto 409), stanowią koszt świadczeń na rzecz pracowników, np. usługi na rzecz pracowników w postaci szkoleń, przewozów, posiłków, świadczeń opieki zdrowotnej i innych (konto 405), stanowią grzywny i inne opłaty sankcyjne obciążające pozostałe koszty operacyjne (konto 761), obciążają koszty finansowe, np. prowizje, opłaty i odsetki od kredytów bankowych i usług leasingowych oraz prowizje i opłaty maklerskie związane z obrotem papierami wartościowymi (konto 751), zaliczane są do strat nadzwyczajnych, a dotyczą usług związanych z usuwaniem skutków szkód losowych (konto 771), dotyczą napraw pokrywanych przez ubezpieczycieli i rozliczane są w ramach rozrachunków z zakładem ubezpieczeń. Po stronie Wn konta 402 księguje się koszty usług obcych, dla których podstawę zapisów stanowią dokumenty źródłowe zewnętrzne w postaci rachunków lub faktur VAT. Ewidencja kosztów usług obcych odbywa się według rzeczywistych cen zakupu brutto. Po stronie Ma konta 402 księguje się zdarzenia powodujące zmniejszenie kosztów usług obcych, np. w wyniku otrzymania dokumentów korygujących wartość usług obcych oraz przeniesienia sumy kosztów na dzień bilansowy. W ramach konta syntetycznego 402 prowadzona jest ewidencja analityczna według głównych rodzajów usług obcych z wyszczególnieniem kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, w szczególności w podziale na usługi wykonawców zewnętrznych w zakresie: procedur medycznych diagnostycznych i konsultacyjnych, kontraktów lekarskich i pielęgniarskich, innych usług, w tym gastronomicznych, utylizacji odpadów, wywozu nieczystości, sterylizacji, transportu sanitarnego, utrzymania budynków i pomieszczeń, w tym usługi remontowe, najmu, dzierżawy, komunalne, telekomunikacyjne, ochrony mienia, pozostałych usług obcych, w tym usługi bankowe, doradztwa. W ciągu roku konto 402 wykazuje saldo Wn, które na dzień bilansowy przenoszone jest na konto w zespole 8 Wynik finansowy w przypadku wyboru porównawczego wariantu rachunku zysków i strat lub na konto 490 Rozliczenie kosztów rodzajowych w wariancie kalkulacyjnym rachunku zysków i strat. 20 plan kont.indd 20 2011-07-30 01:22:56