TESTY LOGIKA redakcja naukowa ZBIGNIEW PINKALSKI Warszawa 2012
Spis treści Wykaz skrótów i symboli... 7 Wprowadzenie... 9 Rozdział I Nazwy... 11 Rozdział II Kategorie syntaktyczne... 17 Rozdział III Pytania... 20 Rozdział IV Definicje... 27 Rozdział V Podział logiczny... 34 Rozdział VI Zdania... 36 Rozdział VII Przekształcenia zdań kategorycznych... 39 Rozdział VIII Modalności aletyczne... 42 Rozdział IX Modalności deontyczne (normatywne)... 47 Rozdział X Wnioskowanie... 51 Rozdział XI Kwadrat logiczny... 58
6 Spis treści Rozdział XII Sylogizmy... 66 Rozdział XIII Relacje... 73 Rozdział XIV Stosunki zakresowe... 83 Rozdział XV Zadania tekstowe... 91 Rozdział XVI Testy weryfikacyjne... 95 Odpowiedzi... 105 Odpowiedzi do testów weryfikacyjnych... 152 Bibliografia...159
Wykaz skrótów i symboli n/n funktor nazwotwórczy od jednej nazwy n/nn funktor nazwotwórczy od dwóch nazw n/nnn funktor nazwotwórczy od trzech nazw z/n funktor zdaniotwórczy od jednej nazwy z/nn funktor zdaniotwórczy od dwóch nazw z/z funktor zdaniotwórczy od jednego zdania z/zz funktor zdaniotwórczy od dwóch zdań KRZ klasyczny rachunek zdań Kp Konieczne, że p ~ Kp Nieprawda, że konieczne, że p K ~ p Konieczne, że nie p Mp Możliwe, że p ~ Mp Nieprawda, że możliwe, że p M ~ p Możliwe, że nie p koniunkcja alternatywa zwykła alternatywa rozłączna implikacja / dysjunkcja binegacja równoważność ~ negacja S a P Każde S jest P S i P Niektóre S są P S e P Żadne S nie są P S o P Niektóre S nie są P xry x pozostaje w relacji R do y ~ x R y Nieprawda, że x pozostaje w relacji R do y k.k. ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.)
Wprowadzenie Prezentowany zbiór zadań przeznaczony jest przede wszystkim dla studentów prawa i administracji. Jednakże może on służyć również studentom innych kierunków oraz wszystkim, którzy chcą pogłębić i usystematyzować swoją wiedzę z logiki. Głównym celem tego zbioru jest pomoc w optymalnym przygotowaniu się do egzaminu z niełatwego przedmiotu, jakim jest logika. Zbiór zawiera ponad 400 pytań testowych o różnym stopniu trudności. Obejmują one szeroki zakres materiału dobrany w taki sposób, aby odpowiadał wymaganiom stawianym studentom prawa i administracji większości uczelni wyższych w Polsce. Testy są obecnie powszechnie stosowanym sposobem sprawdzania wiedzy. Na większości wydziałów prawa i administracji egzamin z logiki przybiera taką właśnie postać. Tym niemniej, tworząc pytania testowe, staraliśmy się skonstruować je w taki sposób, aby zdobyta przy ich rozwiązywaniu wiedza mogła być z powodzeniem wykorzystana na każdym egzaminie, niezależnie od jego formy. Dodatkowo prezentowany zbiór zawiera szereg pytań otwartych, które wymagają od studentów twórczego myślenia. Pytania zawarte w zbiorze są pytaniami wielokrotnego wyboru. Każde z nich posiada cztery warianty odpowiedzi (od jednej do czterech odpowiedzi może być poprawnych). Brak jest natomiast tzw. pytań pustych, tj. takich, w których nie byłaby prawidłowa żadna z dołączonych odpowiedzi. Na końcu zbioru zamieszczona jest pełna lista odpowiedzi wraz z obszernymi wskazówkami, podpowiedziami i wytłumaczeniem, dlaczego wskazaną odpowiedź uznajemy za prawidłową. Podajemy również pozycje wydawnicze, z których można zaczerpnąć wiedzę niezbędną do prawidłowego rozwiązania zadań. Pytania podzielone są na działy odpowiadające tematyce wykładów na większości uczelni wyższych w Polsce. Pomimo to skonstruowane są one w taki sposób, aby, kładąc nacisk na konkretny dział logiki, uczyły studenta łączyć wiedzę z różnych działów, co może być nieodzowne przy późniejszym
10 Wprowadzenie zdawaniu egzaminu. Dodatkowo wiele pytań zwraca uwagę na zagadnienia, które bardzo często sprawiają problemy i są przyczyną licznych błędów. Jesteśmy świadomi istnienia wielu poglądów, metod rozwiązywania zadań i innych różnic występujących pomiędzy sposobami uczenia i prezentowania logiki. Dlatego przed działami i w miejscach, które mogły wydać się sporne umieściliśmy niezbędne założenia. Staraliśmy się dobrać je w taki sposób, aby odpowiadały one poglądom najbardziej rozpowszechnionym w doktrynie. Pytania zawarte w niniejszym zbiorze niejednokrotnie ocierają się o tematykę innych dziedzin, takich jak prawo cywilne czy prawo karne. Chcieliśmy w ten sposób ułatwić studentom przygotowanie do przyszłej nauki oraz pokazać, jak przydatna jest logika w pracy prawnika. Oczywiście pytania ułożone są w taki sposób, aby do ich rozwiązania nie była potrzebna wiedza z wyżej wymienionych dziedzin. Mamy nadzieję, że prezentowany zbiór będzie przydatną pomocą naukową dla studentów przygotowujących się do egzaminu z logiki, a zdobyte przy rozwiązywaniu zadań umiejętności znajdą zastosowanie przy precyzowaniu błyskotliwych uwag i wyciąganiu trafnych wniosków zarówno na sali sądowej, jak i w codziennym życiu. Autorzy
Rozdział I Nazwy Założenia do rozdziału W poniższych zadaniach uznajemy nazwy abstrakcyjne (nienawiść, miłość, przyjaźń) za nazwy puste. 1. Spośród podanych nazw wybierz nazwy ogólne: a) Słońce b) planeta c) księżyc d) Księżyc 2. Według ilości desygnatów nazwy możemy podzielić na: a) ogólne b) indywidualne c) jednostkowe d) generalne 3. Wojsko to nazwa: a) kolektywna b) generalna c) ogólna d) złożona 4. Nazwa największa przyjaźń świata jest: a) pusta b) indywidualna c) jednostkowa d) abstrakcyjna
12 Rozdział I. Nazwy 5. Z podanych słów zaznacz te, które mogą być nazwą: a) podejrzany b) podejrzewać c) podejrzliwy d) podejrzenie 6. Podaj treść charakterystyczną nazwy trójkąt równoboczny. 7. Spośród podanych nazw wskaż nazwy jednostkowe: a) najwyższa góra świata b) góra c) łańcuch górski d) Karpaty 8. Spośród podanych nazw wskaż nazwy ogólne: a) miłość b) zazdrość c) zazdrośnik d) zakochany 9. Spośród podanych części mowy wskaż te, z których może się składać nazwa złożona: a) rzeczownik b) czasownik c) zaimek d) przyimek 10. Według sposobu wskazywania desygnatów nazwy możemy podzielić na: a) ogólne, jednostkowe i puste b) proste i złożone c) indywidualne i generalne d) konkretne i abstrakcyjne 11. Spośród podanych nazw wskaż nazwy puste: a) hobbit b) mała istota c) przerażające zwierzę d) smok
Rozdział I. Nazwy 13 12. Spośród podanych nazw wskaż nazwy kolektywne: a) grupa dziekańska b) budynek c) drzewo d) las 13. Spośród podanych nazw wskaż nazwy indywidualne: a) Lech Kaczyński b) prezydent c) głowa państwa polskiego d) prezydent RP 14. Spośród podanych nazw wskaż nazwy konkretne: a) miłość b) miłośnik c) węzeł d) fascynacja 15. Spośród podanych nazw wskaż nazwy abstrakcyjne: a) piękna kobieta b) piękno c) piękny dom d) piękne idee 16. Spośród podanych nazw wskaż nazwy ogólne generalne: a) mały ptak b) koliber c) najmniejszy ptak d) Feniks 17. Spośród podanych nazw wskaż nazwy ogólne: a) podział dychotomiczny trójczłonowy b) podział logiczny niezupełny c) podział logiczny trójczłonowy d) podział dychotomiczny zupełny 18. Spośród podanych nazw wskaż nazwy złożone i kolektywne: a) wojsko b) Wojsko Polskie c) budynek uniwersytecki d) campus uniwersytecki