Rok akademicki: 2017/2018 Kod: HKL s Punkty ECTS: 4. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne

Transkrypt

1 Nazwa modułu: Logika Rok akademicki: 2017/2018 Kod: HKL s Punkty ECTS: 4 Wydział: Humanistyczny Kierunek: Kulturoznawstwo Specjalność: Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne Język wykładowy: Polski Profil kształcenia: Ogólnoakademicki (A) Semestr: 2 Strona www: Osoba odpowiedzialna: dr hab. Branicki Wacław (branicki@agh.edu.pl) Osoby prowadzące: dr hab. Branicki Wacław (branicki@agh.edu.pl) Krótka charakterystyka modułu Głównym celem kursu jest nabycie umiejętności sprawdzania formalnej poprawności wnioskowań. Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Powiązania z EKK Sposób weryfikacji efektów kształcenia (forma zaliczeń) Wiedza M_W002 Zna i rozumie znaczenie logiki dla nauk społecznych i humanistycznych, poprawnie posługuje się właściwą jej terminologią. KL1A_W04, KL1A_W03, KL1A_W11, KL1A_W06 zajęciach, Egzamin, Kolokwium Umiejętności M_U002 Potrafi sformułować i odpowiedzieć na krytykę przedstawianego tematu, jest otwarty na nowe idee i potrafi podjąć dyskusję opartą na argumentacji. KL1A_U08, KL1A_U10, KL1A_U16, KL1A_U12 Egzamin, Kolokwium, zajęciach M_U003 Prawidłowo potrafi używać terminologii właściwej logice. KL1A_U05 zajęciach, Kolokwium Kompetencje społeczne M_K001 W podstawowym zakresie posiada metawiedzę. KL1A_K01 zajęciach 1 / 6

2 M_K002 Samodzielnie rozwiązuje postawione przed nim zadania, ma świadomość stanu własnej wiedzy i umiejętności i potrzeby ich ciągłego doskonalenia KL1A_K01, KL1A_K03 zajęciach Matryca efektów kształcenia w odniesieniu do form zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Forma zajęć Wykład Ćwiczenia audytoryjne Ćwiczenia laboratoryjne Ćwiczenia projektowe Konwersatori um seminaryjne praktyczne terenowe warsztatowe Inne E-learning Wiedza M_W002 Umiejętności M_U002 M_U003 Zna i rozumie znaczenie logiki dla nauk społecznych i humanistycznych, poprawnie posługuje się właściwą jej terminologią. Potrafi sformułować i odpowiedzieć na krytykę przedstawianego tematu, jest otwarty na nowe idee i potrafi podjąć dyskusję opartą na argumentacji. Prawidłowo potrafi używać terminologii właściwej logice. Kompetencje społeczne M_K001 M_K002 W podstawowym zakresie posiada metawiedzę. Samodzielnie rozwiązuje postawione przed nim zadania, ma świadomość stanu własnej wiedzy i umiejętności i potrzeby ich ciągłego doskonalenia Treść modułu zajęć (program wykładów i pozostałych zajęć) Wykład Na wykładach zostaną omówione podstawowe zagadnienia z zakresu logiki formalnej oraz wybrane kwestie z pragmatyki logicznej. W pierwszej części będzie to teoria nazw oraz rodzaje i sposoby budowania definicji. Następnie zostaną omówione podstawy sylogistyki, klasycznego rachunku zdań oraz węższego rachunku predykatów. Z zakresu pragmatyki logicznej będą omawiane problemy wyrażeń wieloznacznych oraz możliwości zastosowania analizy logicznej do dyskursu potocznego. 1.Logiczna teoria nazw 2 / 6

3 2.Nauka o definicjach 3.Metodologia logiki prawa i reguły dowodzenia 4.Wnioskowanie bezpośrednie 5.Podstawy sylogistyki 6.Podstawy klasycznego rachunku zdań 7.Podstawy węższego rachunku predykatów 8.Elementy teorii mnogości 9.Elementy pragmatyki logicznej Ćwiczenia audytoryjne Zadaniem ćwiczeń jest praktyczne wdrożenie studentów w materiał podawany na wykładach, zarówno z logiki teoretycznej jak i praktycznej oraz wyrobienie umiejętności zarówno poprawnego rozumienia zagadnień formalnych jak i, co ważniejsze, umiejętności zastosowania przyswojonej wiedzy teoretycznej do rozwiązywania różnorodnych szczegółowych problemów i zagadnień (także przykładów, pytań i aporii) jakie są związane z poszczególnymi teoriami logicznymi. W przypadku pragmatyki logicznej celem ćwiczeń jest, w oparciu o materiał teoretyczny: a) podniesienie kultury języka poprzez nabycie umiejętności rozpoznawania na przykładach jego paralogicznych form, jak illokucja, presupozycja czy implikatura, b) rozwinięcie umiejętności posługiwania się językiem tak przy swobodnym posługiwaniu się nim (retoryka), jak i przy podejmowaniu zagadnień naukowych (logika pytań i odpowiedzi), oraz c) wykształcenie kultury wypowiedzi w oparciu o wyćwiczenie takich form, jak np. maksymy konwersacyjne, reguły dyskusji, argumentowania i przekonywania. Program ćwiczeń 1. Wybrane zagadnienia z wiedzy o języku Pojęcie języka (wypowiedzenie, akt mowy), pojęcie znaku; znak językowy, znaczenie, funkcje języka Wybrane działy językoznawstwa: semantyka, semiotyka, syntaktyka, słowotwórstwo Logiczna analiza języka Język logiki; język a logika formalna, paradoksy logiczne Język a metajęzyk 2. Kategorie syntaktyczne; nazwa, zdanie, funktor, operator Nazwy; desygnacja, treść, zakres nazwy; podziały nazw, supozycje Stosunki między zakresami nazw 3. Poprawne logicznie formułowanie wypowiedzeń Definicje; rodzaje definicji, warunki poprawności definicji, błędy definiowania Logiczna analiza wyrażeń wieloznacznych; homonimia i nieostrość, anafora i okazjonalność, amfibologia 4. Ważne pojęcia logiczne Zdanie w sensie logicznym; wartość logiczna zdania Funkcja zdaniowa, zmienne; funkcja logiczna Prawo logiczne; pojęcie prawa logicznego, rodzaje praw logicznych Wnioskowanie a wynikanie; wnioskowanie dedukcyjne; błędy wnioskowania dedukcyjnego Inne rodzaje wnioskowań; redukcyjne, indukcyjne, per analogiam Teorie logiczne 5. Elementy teorii mnogości Pojęcie zbioru, działania na zbiorach Podstawowe prawa teorii mnogości 3 / 6

4 Antynomie i aksjomatyzacja teorii mnogości Elementy teorii liczb kardynalnych 6. Teoria (rachunek) nazw Klasyczne zdania kategoryczne. Prawa logiczne teorii nazw. Kwadrat logiczny Przekształcenia klasycznych zdań kategorycznych; prawa przekształceń Grafiki: Eulera, Lamberta, Venna i ich zastosowania 7. Sylogistyka Sylogizm; terminologia, wzory sylogizmów, figury, tryby Sprawdzanie poprawności sylogizmów. Błędy wnioskowań sylogistycznych. Metody sprawdzania. 8. Teoria (rachunek) zdań Funktory zdaniotwórcze; negacja, równoważność, alternatywa, koniunkcja, implikacja Aksjomatyczny system teorii zdań; słownik systemu, aksjomaty, reguły dowodowe Prawa logiczne teorii zdań. Metody sprawdzania funkcji logicznych teorii zdań Najważniejsze prawa myślenia. 9. Teoria kwantyfikatorów (predykatów) Język i tautologie węższego rachunku kwantyfikatorów Podstawowe prawa rachunku kwantyfikatorów Aksjomatyzacja teorii kwantyfikatorów 10. Inne ważne pojęcia i teorie logiczne Teoria relacji; podstawowe pojęcia teorii relacji, ważniejsze rodzaje relacji, klasy abstrakcji Podział logiczny; pojęcie i warunki poprawności podziału logicznego; klasyfikacja 11. Logiki nieklasyczne. Wprowadzenie do logik nieklasycznych; logiki wielowartościowe, modalność zdań 12. Metalogika Działy, pojęcia i problemy metalogiki Semantyczne zagadnienia metalogiki Zastosowania metalogiki do klasycznego rachunku zdań i klasycznego rachunku logicznego Pragmatyka logiczna 13. Elementy prakseologii i praktyczne zastosowania rozumowań dedukcyjnych Illokucje, sylogizm praktyczny Dedukcja w rozumowaniach niededukcyjnych i potocznych Pragmatyczna przydatność tautologii Entymematy; presupozycja, implikatura, maksymy konwersacyjne Grice a 14. Logika erotetyczna i logika deontyczna Logiczna struktura pytań Rodzaje pytań, sposób stawiania pytania; rodzaje odpowiedzi Normy; wypowiedzi norm i ich struktura logiczna Logika woli, logika obyczajów 15. Retoryka logiczna Logiczna analiza dyskursu Dyskusja i jej rodzaje, błędy dyskutowania Logika strategii argumentacyjnych Dowodzenie a argumentowanie, umiejętność przekonywania. 4 / 6

5 Sposób obliczania oceny końcowej Ocena końcowa: 70% ocena z kolokwium końcowego (obejmuje materiał przedstawiony na wykładach, ćwiczeniach i w literaturze obowiązkowej) 30% ocena z ćwiczeń (70% wynik kolokwium zaliczeniowego, 30% aktywność na zajęciach) Warunkiem przystąpienia do kolokwium końcowego jest obecność (dopuszczalna jest jedna nieusprawiedliwiona nieobecność) i aktywność na ćwiczeniach oraz pozytywna ocena z kolokwium zaliczeniowego. Wymagania wstępne i dodatkowe - Zalecana literatura i pomoce naukowe Wykład: Literatura obowiązkowa: J. Bremer, Wprowadzenie do logiki, Kraków W. Suchoń, Prolegomena do retoryki logicznej, Kraków 2005 Ćwiczenia: Literatura obowiązkowa: B. Stanosz; Ćwiczenia z logiki formalnej, PWN, Warszawa T. Hołówka, Kultura logiczna w przykładach, PWN, Warszawa 2005 Literatura uzupełniająca Z. Ziembiński, Logika praktyczna; PWN, Warszawa J. M. Bocheński, Współczesne metody myślenia, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1992 Publikacje naukowe osób prowadzących zajęcia związane z tematyką modułu Kurs ma charakter podstawowy, prowadzony jest więc przez filozofów. Publikacje prowadzącego zajęcia dostępne pod adresem: dr Kurpiewski Metody dowodowe i zastosowania klasycznego rachunku zdań, w: red. I. Fiut Ideał nauki i wartości w filozofii XIX-XXI wieku. Idee i Myśliciele, Prace Zakładu Filozofii Wydziału Nauk Społecznych Stosowanych Akademii Górniczo-Hutniczej, tom IV Kraków, ss Informacje dodatkowe Na teksty do przedmiotu Logika składają się Wykłady oraz Materiały dydaktyczne. Materiały dydaktyczne obejmują: - Materiały pomocnicze - Materiały uzupełniające - Materiał dodatkowy Materiały dydaktyczne są dostępne w Bibliotece Wydziału Humanistycznego AGH. Numeracja stron w Tematach oraz Spisie treści uwzględnia tylko poszczególne pozycje (w Tematach) z materiałów dydaktycznych, nie uwzględnia wykładów. Tematy / str I. Wprowadzenie do logiki 7 1. Ogólne wprowadzenie do logiki Materiał pomocniczy 7 2. Formalizm w logice współczesnej Materiał pomocniczy 19 II. Metodologia 1. Metodologia nauk Wykład uzupełniający III. Językoznawstwo Logiczna teoria języka Wykład 1 2. Językoznawstwo a logika Materiał uzupełniający 37 IV. Logika i matematyka Wprowadzenie do teorii mnogości Wykład 2 2. Teorie i systemy matematyczne i logiczne Wykład (Mat. uzup.) Historiografia logiki i matematyki Materiał pomocniczy Pojęcia i symbole matematyczne Materiał pomocniczy Matematyka a rozwój logiki Materiał pomocniczy 94 V. Metodologia logiki 1. Metodologia logiki prawa i reguły dowodzenia Wykład 3 5 / 6

6 VI. Definicje i sposoby definiowania 1. Definicje Wykład 4 VII. Logiczna teoria nazw 1. Logiczna teoria nazw Wykład 5 VIII. Logika tradycyjna 1. Wnioskowanie bezpośrednie Wykład 6 2. Sylogistyka Wykład 7 IX. Klasyczny rachunek zdań Klasyczny rachunek zdań Wykład 8 2. Systemy aksjomatyczne Materiał uzupełniający 101 X. Klasyczny rachunek logiczny Klasyczny rachunek logiczny Wykład 9 2. Teoria predykatów Materiał pomocniczy Aksjomatyczny system krl Materiał uzupełniający 115 XI. Teoria mnogości Teoria mnogości; antynomie i aksjomatyzacja Mat. uzup Teoria liczb kardynalnych Wykład 10 XII. Teorie uporządkowania Teoria relacji Wykład Procedury porządkujące Wykład 12 (Materiał uzupełniający) 131 XIII. Teoria wnioskowania redukcyjnego 1. Wnioskowanie redukcyjne Wykład 13 XIV. Logiki wielowartościowe Logiki nieklasyczne Materiał uzupełniający Logika modalna Wykład 14 Metalogika Działy, pojęcia i zagadnienia metalogiki Materiał uzupełniający Teoria konsekwencji Materiał uzupełniający Semantyczne zagadnienia metalogiki Wykład (Mat. uzup.) Zastosowania metalogiki do krz i krl Materiał uzupełniający Witold Marciszewski Szkic uzasadnienia Twierdzenia Gödla Materiał dodatkowy Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS) Forma aktywności studenta Egzamin lub kolokwium zaliczeniowe Samodzielne studiowanie tematyki zajęć Przygotowanie do zajęć Udział w wykładach Udział w ćwiczeniach audytoryjnych Dodatkowe godziny kontaktowe z nauczycielem Sumaryczne obciążenie pracą studenta Punkty ECTS za moduł Obciążenie studenta 2 godz 24 godz 28 godz 15 godz 30 godz 4 godz 103 godz 4 ECTS 6 / 6