Redukcja emisji dwutlenku węgla a zwiększenie udziału kolei w rynku transportowym Warszawa, 23 lutego 2010 r. 1
Transport kolejowy przyjazny środowisku i zasadzie zrównowaŝonego rozwoju Jednym z podstawowych przejawów negatywnego wpływu działalności ludzkiej na środowisko jest; emisja gazów cieplarnianych m.in. dwutlenek węgla niekorzystne zmiany klimatyczne = efekt cieplarniany Transport jest jedynym sektorem gospodarki, w którym. utrzymuje się rosnąca tendencja emisji dwutlenku węgla. W krajach Unii Europejskiej 22-25% całkowitej emisji CO2 Do 2050 roku wzrost motoryzacji indywidualnej w krajach rozwijających się prognoza wzrostu do 33% całkowitej emisji CO2 Problem ten dostrzega równieŝ Unia Europejska. Pojawiają się regulacje i inicjatywy zmierzające do odwrócenia niekorzystnych tendencji. Źródło: Raport European Environment Agency - TERM 2007: indicators tracking transport and environment in the European Union
KOLEJ stanowi klucz do przezwycięŝenia tych problemów. Podczas gdy udział transportu ogółem w emisji CO 2 wzrasta, transport kolejowy jest jedynym wśród sektorów transportu, w którym od 1990 r. do 2003 r. odnotowano spadek emisji gazów cieplarnianych. Według danych przedstawionych przez INFRAS / IWW, udział transportu drogowego w emisji sektora (w zakresie CO 2 ) wynosi ponad 57%, a transport lotniczy odpowiada za blisko 41% emisji. Kolej posiadając udział w rynku na poziomie 7-10%, odpowiada za mniej niŝ 2% emisji CO 2 w sektorze transportowym Unii Europejskiej. Transport kolejowy jest o wiele bardziej energetycznie efektywny niŝ transport drogowy generuje trzykrotnie mniejszą emisję CO 2 w przeliczeniu na pasaŝerokilometr oraz sześciokrotnie mniejszą w przeliczeniu na tonokilometr. 3
Koszty zewnętrzne transportu Udział środków transportu w całkowitych kosztach zewnętrznych (z pominięciem kosztów kongestii) = 650 mld EUR w 15 UE + Szwajcaria i Norwegia (2000 r.) 14,0% 0,4% 1,9% transport drogowy transport kolejowy transport lotniczy transport śródlądowy 83,7% Źródło: External Costs Of Transport Update Study, Final Report (INFRAS, IWW) Zurich / Karlsruhe 2004. 4
Aktywna postawa transportu kolejowego w ograniczaniu emisji dwutlenku węgla Na szczeblu międzynarodowym realizowane są liczne projekty, mające na celu poprawę efektywności energetycznej transportu kolejowego, m.in.: RailEnergy projekt ma przyczynić się redukcji zuŝycia energii w sektorze kolejowym (celem jest osiągnięcie 6 proc. redukcji zuŝycia paliw do 2020r.), EnergyBilling projekt dotyczy pomiaru zuŝycia energii trakcyjnej, TRAINER program szkolenia dla maszynistów, dotyczy efektywnego energetycznie prowadzenia pociągu, EcoPassenger i EcoTransIT narzędzia internetowe słuŝące porównaniu emisji pomiędzy róŝnymi środkami transportu, CLEANER-D ograniczenie emisji zanieczyszczeń z silników spalinowych, nowe rozwiązania technologiczne. 5
Rola kolei w redukcji emisji CO 2 w sektorze transportu Sposoby ograniczania emisji: Zmiana struktury rynku transportowego w kierunku przesunięcia przewozów z dróg na kolej (tzw. modal shift ). Stosowanie nowatorskich rozwiązań technologicznych, np. wprowadzanie nowoczesnych silników spalinowych, nowe rozwiązania w systemach grzewczych, oświetleniowych i klimatyzacyjnych, stosowanie w pociągach urządzeń do magazynowania energii. Optymalizacja kolejowych rozkładów jazdy pod względem maksymalnego wykorzystania infrastruktury. Efektywne energetycznie prowadzenie pociągów (tzw. Eco-driving). Wprowadzanie koncepcji Zielonych Korytarzy Transportowych oraz intermodalność. Promocja transportu kolejowego jako przyjaznego dla środowiska środka transportu. 6
Modal Shift i równowaga konkurencyjna na rynku transportowym Najbardziej skuteczną drogą do ograniczenia emisji dwutlenku węgla z transportu jest wspieranie zmian w strukturze rynku transportowego i przesuwanie przewozów w kierunku czystszych środków transportu (tzw. modal shift ). zwiększenie udziału kolei w rynku kosztem transportu drogowego ograniczenia efektu cieplarnianego Koleje oferują przejęcie przewozów przede wszystkim w następujących segmentach rynku: przewozy pasaŝerskie w aglomeracjach i centrach miast, przewozy pasaŝerów koleją duŝych prędkości (na odległość do 1000 km), przewozy towarowe na średnie i długie dystanse jako część intermodalnych połączeń logistycznych. 7
W celu przywrócenia równowagi konkurencyjnej na rynku transportowym zasadne wydaje się podjęcie następujących kroków: internalizacja kosztów zewnętrznych transportu (uwzględnienie w cenie usługi transportowej kosztów zewnętrznych), podjęcie działań zmierzających do skompensowania transportowi kolejowemu negatywnych efektów, których kolej doświadcza w wyniku wprowadzenia mechanizmu ETS (systemu handlu emisjami) np. włączenie do ETS transportu lotniczego i samochodów pasaŝerskich, lepsze wykorzystanie transportu kombinowanego, wykorzystanie instrumentów rynkowych (cena usługi, odpowiednia polityka fiskalna, system opłat za udostępnianie infrastruktury transportowej) w celu sprowokowania bardziej racjonalnych wyborów środków transportu przez społeczeństwo. 8
Rozwiązania technologiczne Oprócz zmian w strukturze rynku transportowego konieczne jest takŝe podejmowanie działań zmierzających do poprawy efektywności energetycznej poszczególnych środków transportu. Usprawnienia technologiczne powinny stanowić działania uzupełniające i wspomagające dla zmian w rynku transportowym. 9
Transport intermodalny Istotą intermodalnego systemu transportowego jest ustalenie odpowiedniego wykorzystania poszczególnych środków transportu w odpowiednich sytuacjach tak, aby maksymalnie wykorzystać zalety tych środków. Rozwój transportu modalnego stanowi szansę dla kolei na zwiększenie udziału w rynku z uwagi na ograniczoną czynnikami naturalnymi dostępność do transportu kolejowego. Zielone korytarze jako koncepcja transportu intermodalnego są elementem nowej polityki transportowej UE. Zielone korytarze to koncepcja oznaczająca dalekobieŝny transport towarów korytarzami, gdzie wprowadzone są zaawansowane technologie. Wszystko w celu poprawy efektywności wykorzystania energii i redukcji wpływu na środowisko. Jest to narzędzie wsparcia ograniczaniu emisji dwutlenku węgla równoległe do procesu podnoszenia efektywności logistyki. Dobrym rozwiązaniem byłoby równieŝ w Polsce stworzyć system łączący transport drogowy z kolejowym w celu zminimalizowania emisji CO 2 i tam gdzie to moŝliwe w pełnej mierze wykorzystać moŝliwości kolei jako ekologicznego środka transportu. 10
Promocja transportu kolejowego Podniesienie świadomości społecznej w zakresie transportu kolejowego jako środka stanowiącego rozwiązanie problemu rosnącej emisji gazów cieplarnianych z sektora transportu. Przykładem działań w tym zakresie moŝe być kampania promocyjna Pociąg do Kopenhagi Uruchomiona została strona internetowa odnosząca się do kampanii: www.traintocopenhagen.org. 11
KOLEJ mało emituje i środowiska nie psuje!!!
Dziękuję za uwagę