NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA w OLSZTYNIE ul. Artyleryjska 3e 10-950 OLSZTYN tel/fax (0-89) 527-28-24, 534-94-00 LOL-410-13-015/09 P/09/192 Olsztyn, dnia czerwca 2009 r. Pan Ryszard Zieliński Wójt Gminy Dubeninki WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Olsztynie skontrolowała działania gminy Dubeninki ( Gminy ), na rzecz zapewnienia uprawnionym uczniom bezpiecznych warunków dowozu do szkół podstawowych i gimnazjum w latach szkolnych 2007/2008 i 2008/2009 (do 31 marca 2009 r.). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli, podpisanym w dniu 22 maja 2009 r., NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Olsztynie, stosownie do art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Wójtowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia realizację zadań w powyŝszym zakresie, pomimo stwierdzenia nieprawidłowości, dotyczących zwłaszcza sprawowania opieki nad uczniami w czasie ich dowozu oraz nadzoru nad organizacją dowoŝenia. 1. W badanym okresie Gmina wywiązywała się w sposób prawidłowy z określonego w art. 17 ust. 3 oraz ust. 3a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty 2, obowiązku bezpłatnego dowoŝenia wszystkich uprawnionych uczniów. W tym okresie, w ramach sieci szkół ustalonej przez Radę Gminy, funkcjonowały dwie szkoły podstawowe i gimnazjum. W roku szkolnym 2007/2008 dowoŝono do nich 150, a w następnym 139 uczniów. Zrefundowano takŝe koszty związane z przejazdami trzech uczniów niepełnosprawnych i ich opiekunów do szkół specjalnych. Dla uczniów 1 Dz.U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701 ze zm. 2 Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.
2 oczekujących na rozpoczęcie zajęć lekcyjnych lub powrót ze szkoły zorganizowano zajęcia w świetlicach szkolnych oraz doŝywianie. 2. Urząd zorganizował dowóz uczniów do szkół dwoma autobusami stanowiącymi własność Gminy oraz środkiem transportu przewoźnika prywatnego. Pojazdy te kursowały na 18 trasach w roku szkolnym 2007/2008 oraz 17 w roku szkolnym 2007/2008. Długość dziennych tras wynosiła odpowiednio 301 i 267 km, a ich skrócenie wynikało ze zmniejszenia liczby punktów zbiorczych w związku ze spadkiem liczby dowoŝonych uczniów. 3. Kontrola drogowa dwóch autobusów gminnych, przeprowadzona na zlecenie NIK przez Wojewódzki Inspektorat Transportu Drogowego w Olsztynie, nie wykazała naruszeń przepisów ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym 3 oraz ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym 4. M.in. kontrola stanu technicznego tych pojazdów nie wykazała uchybień skutkujących niedopuszczeniem ich do ruchu. 4. W badanym okresie zatrudniono opiekunów (po jednym do kaŝdego autobusu gminnego), których przeszkolono w zakresie udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej i pracy na stanowisku opiekun dzieci i młodzieŝy, a następnie przypisano obowiązki w zakresie nadzoru nad bezpieczeństwem przewoŝonych uczniów. ZastrzeŜenia NIK budzi natomiast sposób sprawowania opieki nad uczniami dowoŝonymi przez wynajętego przewoźnika. Wprawdzie w zawartych z nim umowach określono, Ŝe przewoźnik ma obowiązek zapewnić nadzór nad uczniami w trakcie przewozu, jednak faktycznie nadzór taki sprawował kierowca. Zdaniem NIK, łączenie zadań związanych ze sprawowaniem takiej opieki z jednoczesnym kierowaniem pojazdem, nie zapewnia pełnego bezpieczeństwa przewoŝonym uczniom. Przeprowadzone w toku kontroli oględziny realizowanych przewozów uzasadniają negatywną ocenę sprawowania opieki nad dowoŝonymi uczniami oraz nadzoru Gminy w tym zakresie. Nie zapewniono bowiem uczniom bezpiecznych warunków przejazdu głównie w wyniku przewoŝenia osób w liczbie przekraczającej ilość określoną w dowodzie rejestracyjnym pojazdu dla tych środków transportu. I tak: 3 Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 ze zm. 4 Dz.U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 ze zm.
3 Autobusem gminnym, zarejestrowanym do przewozu 52 osób (wraz z kierowcą), przewoŝono 54 uczniów i opiekuna, w tym 12 uczniów, którzy nie byli objęci obowiązkiem dowoŝenia. Z wyjaśnień opiekuna oraz Pana Wójta wynika, Ŝe sytuacja ta nie miała charakteru incydentalnego lecz była zwyczajowo przyjęta. Pojazdem marki Mercedes o dopuszczalnej liczbie 9 miejsc (wraz z kierowcą) przewoŝono 22 uczniów, realizując w ten sposób jeden zamiast trzech kursów planowych. NaleŜy przy tym podkreślić, Ŝe zabierając jednorazowo większą niŝ dopuszczalna liczbę uczniów, aby przewieźć ich jednym kursem zamiast planowanych trzech, przewoźnik nie tylko naraził ich na niebezpieczeństwo, ale teŝ nie zrealizował warunków umowy. Dopiero z inicjatywy kontrolera NIK, Pan Wójt przeprowadził postępowanie wyjaśniające, zobowiązując pracowników Urzędu do wykonywania nadzoru nad bezpieczeństwem uczniów dowoŝonych przez tego przewoźnika. Pracownicy Urzędu dotychczas nie wykonywali takiego nadzoru. 5. Uczniowie objęci dowoŝeniem do szkół korzystali w badanym okresie z 35 punktów zbiorczych, z których 18 (51,4%) nie posiadało wiat chroniących oczekujących na pojazd uczniów przed opadami atmosferycznymi. Punkty zbiorcze nie zawsze były usytuowane w sposób zapewniający bezpieczne warunki oczekiwania i wsiadania do pojazdu. Stwierdzono bowiem, Ŝe w miejscowościach Linowo i Pluszkiejmy uczniowie oczekiwali na skrzyŝowaniach dróg. 6. Kontroli udzielenia zamówień publicznych dotyczących dowozu uczniów do szkół przez przewoźnika prywatnego wykazała, Ŝe: W umowach zawartych z przewoźnikiem w wyniku przetargów, ustalono warunki niezgodne z przedmiotem zamówienia, gdyŝ ich zakres wykraczał poza określony w dokumentacji przetargowej, tj. w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ). W umowach zawartych w 2006 r. i 2008 r. uwzględniono bowiem odcinek trasy o długości 1,8 km, którą przewoźnik prywatny pokonywał z miejsca zamieszkania do pierwszego punktu zbiorczego (Marlinowo - Czarne). Odcinka tego nie przewidziano jednak w SIWZ, co w myśl art. 140 ust. 3 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych 5, czyniło umowy niewaŝnymi w tej części. Kwota wyliczona przez Urząd z tytułu 850 przejazdów przewoźnika
4 na odcinku nieujętym w SIWZ wyniosła łącznie 4.492,02 zł, w tym 1.848,08 zł w 2007 r., 2.000,44 zł w 2008 r. i 643,50 zł w 2009 r. Członkowie stałej komisji przetargowej, powołanej przez Pana Wójta do przeprowadzania postępowań o udzielenie zamówień publicznych, nie dopełniali obowiązków wynikających z wewnętrznych procedur określających zasady pracy komisji. Pomimo, Ŝe w myśl Regulaminu pracy stałych komisji, obowiązkiem pięciu ich członków było w szczególności sporządzenie dokumentacji postępowań oraz wybór najkorzystniejszej oferty i zaproponowanie jej do zatwierdzenia wójtowi, wykonanie tych czynności potwierdzał pisemnie tylko jeden członek komisji. Ponadto Pan Wójt, mimo iŝ powołał te komisje i ustalił zasady ich pracy, kaŝdorazowo upowaŝniał do przeprowadzenia postępowania jednego z członków komisji. 7. Urząd w sposób nieprawidłowy dokonał rozliczenia finansowego z przewoźnikiem prywatnym, z tytułu umowy zawartej na dowóz uczniów w 2007 r. Wypłacono mu za ten okres wynagrodzenie w łącznej kwocie 43.784,40 zł, tj. wyŝszej o 74,40 zł niŝ przewidywały warunki umowy. Wynikało to z faktu, Ŝe uwzględniono do wypłaty faktury błędnie wystawione przez przewoźnika prywatnego. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Podjęcie działań zmierzających do wyeliminowania przypadków przewozu osób w liczbie przekraczającej ilość określoną w dowodzie rejestracyjnym pojazdu. 2. Objęcie kontrolą sposobu wywiązywania się opiekunów ze sprawowanego nadzoru nad bezpieczeństwem przewoŝonych uczniów. 3. Dostosowanie organizacji pracy komisji przetargowej do obowiązujących w Urzędzie wewnętrznych procedur, dotyczących udzielania zamówień publicznych. 4. Rozliczenie z przewoźnikiem prywatnym płatności, które Gmina poniosła nienaleŝnie w związku z realizacją umów na dowóz uczniów do szkół w latach 2007-2009, w tym umów niewaŝnych w części wykraczającej poza przedmiot zamówienia określony w SIWZ. 5. RozwaŜenie zwiększenia liczby punktów zbiorczych wyposaŝonych w wiaty, chroniące oczekujących na pojazd uczniów przed opadami atmosferycznymi. 5 Dz.U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 ze zm.
5 NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Olsztynie, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje od Pana Wójta, w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o działaniach podjętych w celu ich realizacji lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Panu Wójtowi prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora Delegatury NIK w Olsztynie umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym wyŝej mowa, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. Z powaŝaniem