Michał Kruszelnicki Drogi francuskiej heterologii
Spis treści Wstęp 11 Część I Tło historyczne i filozoficzne podłoże heterologii Rozdział 1 Tło historyczne i społeczno -polityczne 21 Wprowadzenie........................................ 21 1.1. Wojna i tragedia Holokaustu: furia przeciwko Rozumowi........... 22 1.2. Dekolonizacja i migracje XX stulecia........................ 29 1.3. Francuski marksizm i krytyka kultury masowej.................. 32 1.4. Les Evénéments : kryzys Maja 68......................... 36 Podsumowanie: myśl marginesu a perspektywa heterologiczna........... 39 Rozdział 2 Nietzscheanizm paradoksy i aporie antymetafizycznego radykalizmu 42 Wprowadzenie........................................ 42 2.1. Krytyka metafizyki krytyka totalna........................ 43 2.2. Kwestia stylu ekskurs I.............................. 47 2.3. Genealogia jako krytyka metafizyki ekskurs II.................. 50 2.4. Sceptycyzm indywidualizm............................ 52 2.5. Perspektywizm pluralizm.............................. 57 2.6. Doświadczenie graniczne transgresja....................... 61 Podsumowanie: Nietzsche heterolog?.......................... 65 Rozdział 3 Antyheglizm opór wobec homo -logii i obrona inności 69 Wprowadzenie........................................ 69 3.1. Hegel Kojève a i specyfika jego interpretacji..................... 73 3.2. Przeciw Całości i Tożsamości............................. 74 3.3. Kontrowersje wokół dialektyki panowania i niewoli................ 83 3.4. Walka o uznanie. Rekonstrukcja i komentarz do inkryminowanego Heglowskiej Fenomenologii................ 91 3.5. Kłopoty z (antydialektyczną) różnicą: Deleuze/Lévinas.............. 96 Podsumowanie: jaki Hegel?................................ 101 Rozdział 4 Antyhumanizm człowiek więzieniem człowieka 104 Wprowadzenie....................................... 104 4.1. Heidegger francuski Master thinker....................... 106 4.2. List o humanizmie ekspozycja głównych tez.................. 108
6 Drogi francuskiej heterologii 4.3. Znaczenie Listu dla francuskiego antyhumanizmu i heterologii........ 115 a) Krytyka humanizmu jako filozofii metafizycznej............... 115 b) Krytyka podmiotu................................ 118 c) Krytyka metafizyki obecności.......................... 122 4.4. Antyhumanizm jako sprzeciw wobec u -ja -rzmiania: casus Foucaulta i Deleuze a (apozycja)....................... 123 Podsumowanie: kres człowieka, początek (innego) indywiduum........... 128 Rozdział 5 Specyfika francuskiej heterologii na tle nowoczesnej refleksji wokół inności 129 Wprowadzenie....................................... 129 5.1. Nowoczesność poststrukturalizm: różnice w pojmowaniu inności...... 130 5.2. Typy refleksji heterologicznej............................ 133 Podsumowanie....................................... 135 Część II Wybrane koncepcje francuskiej heterologii Rozdział 6 Emmanuel Lévinas. Porażająca świętość Innego 139 Wprowadzenie....................................... 139 6.1. Wielka idea : poza ontologię, ku etyce...................... 140 6.2. Twarz/rozmowa................................... 145 6.3. Lévinas wobec dziedzictwa Husserla i Heideggera................ 151 6.4. Inne myślenie.................................... 156 Podsumowanie....................................... 159 Rozdział 7 Michel Foucault. Pierwotna inność niezmediatyzowanego szaleństwa 161 Wprowadzenie....................................... 161 7.1. Tragiczne doświadczenie szaleństwa problemy interpretacyjne....... 163 7.2. Foucault w tropie Nietzschego........................... 167 7.3. Koneksje Sadyczne................................. 171 7.4. Inność jako tragiczna gra wszechświata ewokowana w mowie szaleńca.... 176 7.5. Wydarzenie klasyczne : ekskluzja i represja szaleństwa............. 177 Podsumowanie....................................... 185 Rozdział 8 Georges Bataille. Błysk inności w ekstatycznym akcie samozatraty 188 Wprowadzenie....................................... 188 8.1. Ekonomia ogólna i suwerenność.......................... 189 8.2. Koniec historii i absolutna negatywność..................... 194 8.3. Heterogeniczność.................................. 197
Spis treści 7 8.4. Transgresja...................................... 200 8.5. Doświadczenie wewnętrzne fantazmatyczna ucieczka z uniwersum sensu................... 207 Podsumowanie....................................... 213 Część III Aporetyka francuskiej heterologii w świetle krytyki Jacquesa Derridy Rozdział 9 Derridy krytyka Lévinasa w Przemocy i metafizyce 217 Wprowadzenie....................................... 217 9.1. Lévinas/Derrida: filozoficzne poplecznictwo................... 219 9.2. Struktura i hierarchia Derridiańskich pytań................... 222 9.3. Krytyczna rekonstrukcja polemiki......................... 224 a) Niemożliwość odrzucenia greckiej pojęciowości............... 224 b) Niemożliwość odcięcia etyki od fenomenologii................ 231 c) Niemożliwość oderwania etyki od ontologii.................. 239 d) Empiryzm zdemaskowany jako metafizyka.................. 247 Podsumowanie: od doświadczenia Innego do jego śladu i głosu w Toż -samym......................... 248 Rozdział 10 Derridy krytyka Foucaulta w Cogito i historii szaleństwa 251 Wprowadzenie....................................... 251 10.1. Kontrowersja Derrida/Foucault.......................... 252 10.2. Struktura Derridiańskich pytań.......................... 254 10.3. Krytyczna rekonstrukcja polemiki......................... 257 a) Archeologia milczenia............................. 257 b) Geneza wewnętrznego rozłamu logosu.................... 260 c) Kartezjańskie Medytacje jako egzemplifikacja potęgi rozumu........ 263 Podsumowanie: od dialektycznej wymiany do myślenia transgresywnego..... 270 Rozdział 11 Derridy krytyka Bataille a w Od ekonomii ograniczonej do ekonomii ogólnej 274 Wprowadzenie....................................... 274 11.1. Między rozpętaniem a świadomością....................... 276 11.2. Logos czy Mythos?.................................. 280 11.3. Pismo suwerenności................................. 284 Podsumowanie: pasja Niemożliwego od transgresji realnej do transgresji tekstualnej..................... 293
8 Drogi francuskiej heterologii Rozdział 12 Drogi i bezdroża francuskiej heterologii 297 Wprowadzenie....................................... 297 12.1. Biegun pierwszy: ryzyko podmiotowego zawłaszczenia............. 298 12.2. Biegun drugi: niebezpieczeństwo wywłaszczenia podmiotu.......... 301 12.3. Niemożliwa stawka heterologii?.......................... 302 Podsumowanie: w stronę dekonstrukcji......................... 306 Część IV Zagadnienie inności w dekonstrukcji Jacques a Derridy Wprowadzenie....................................... 313 Heterologia vs. filozofia? Ekskurs ekonomiczny................... 316 Rozdział 13 Ogrywanie Rozumu: inność w łonie tożsamości 320 Wprowadzenie....................................... 320 13.1. Heterogeniczność pisma.............................. 321 13.2. Gest z konieczności podwójny.......................... 327 13.3. Przestrzeń inskrypcji................................ 332 13.4. Tekst jak okiem sięgnąć.............................. 339 Podsumowanie....................................... 343 Rozdział 14 Filozofia wahania 345 Wprowadzenie....................................... 345 14.1. Dygresja na temat tzw. zwrotu etycznego..................... 347 14.2. Decyzja/niedecydowalność............................. 349 14.3. Odpowiedzialność/gościnność........................... 351 14.4. Żałoba, przebaczenie, dar............................. 355 Podsumowanie....................................... 357 Rozdział 15 Przyszłość innego: (nie tylko)literackie potwory Jacquesa Derridy 358 Wprowadzenie....................................... 358 15.1. Dekonstrukcyjne wynajdywanie innego.................... 358 15.2. Literatura w miejscu sekretu........................... 362 Podsumowanie / perspektywy krytyki.......................... 369 Zakończenie: jak może istnieć heterologia? 376 Bibliografia........................................... 381 Indeks terminów........................................ 401 Indeks nazwisk......................................... 405 Résumé............................................. 413 Summary............................................ 417