Krzysztof Jasiecki MIĘDZY MODERNIZACJĄ A PERYFERIAMI UNII EUROPEJSKIEJ

Transkrypt

1 Krzysztof Jasiecki MIĘDZY MODERNIZACJĄ A PERYFERIAMI UNII EUROPEJSKIEJ Wydawnictwo IFiS PAN Warszawa 2013

2 Spis treści Spis tabel... 9 Podziękowania Wstęp Instytucjonalna różnorodność kapitalizmu Geneza perspektywy Wizja globalnej konwergencji kapitalizmu Nowe zróżnicowania rozwojowe i konkurencyjność modeli kapitalizmu Przesłanki teoretyczne: odmiany neoinstytucjonalizmu Teoria racjonalnego wyboru i ekonomia instytucjonalna Instytucjonalizm historyczny Instytucjonalizm socjologiczny Trzy konceptualizacje przekształceń współczesnego kapitalizmu Podejście skupione na aktywności państwa Koncentracja na organizacji interesów społecznych Nastawienie na rolę przedsiębiorstwa Główne założenia i problematyka Dychotomiczna typologia kapitalizmu Przedsiębiorstwo jako centralny punkt analizy Koordynacja i komplementarność instytucjonalna Rola narodowych instytucji Implikacje polityczne Ograniczenia, krytyka i zasadnicze kontrowersje Słabości teoretyczne Perspektywa neoliberalna Podejście neomarksistowskie Krytyka konstruktywistyczna Alternatywne koncepcje zróżnicowania kapitalizmu Odmiany kapitalizmu w Europie Środkowej Perspektywa różnorodności kapitalizmu wobec zmian ustrojowych Region na tle porównawczym Polska w klasyfikacjach rodzajów kapitalizmu Użyteczność i ograniczenia podejścia

3 8 Spis treści 3. Polski wariant kapitalizmu Wyznaczniki nowego ustroju Dziedzictwo przeszłości i anachronizm socjalizmu państwowego Neoliberalna modernizacja jako wybór modelu kapitalizmu Główni aktorzy zmian i jakość demokracji Członkostwo Polski w Unii Europejskiej Syndrom miękkiego państwa. Fragmentaryczność reform Umiędzynarodowienie gospodarki. Dominacja inwestorów zagranicznych Nowe wzory relacji pomiędzy polityką i gospodarką Otoczenie gospodarki. Bariery przedsiębiorczości Główne instytucje gospodarki Mechanizmy koordynacji. Dysfunkcje i ograniczenia efektywności Finansowanie inwestycji. Reprodukcja rozwoju zależnego? Wczesny etap rozwoju nadzoru korporacyjnego Zbiorowe stosunki pracy. Erozja tradycyjnych reprezentacji pracowniczych Edukacja i doskonalenie zawodowe. Niedostosowanie do potrzeb rynku pracy Transfer innowacji. Sukcesy i ograniczenia naśladownictwa Zakończenie Aneksy Aneks metodologiczny Ogólna charakterystyka badania Problematyka badawcza i realizacja wywiadów Kryteria doboru respondentów Charakterystyka respondentów Lista respondentów Dyspozycje do wywiadów pogłębionych Aneks merytoryczny W poszukiwaniu nowej koncepcji państwa Rola kapitału zagranicznego Transnacjonalizacja zarządzania i własności Selektywna modernizacja i nowe zależności Bibliografia Indeks osób Summary

4 Spis tabel Tabela 1.1. Największe gospodarki świata w latach Tabela 1.2. Główne rodzaje rynkowych instytucji gospodarczych Tabela 1.3. Główne rodzaje kooperacyjnych instytucji gospodarczych Tabela 1.4. Indeks koordynacji dla wybranych krajów OECD Tabela 2.1. Odmiany kapitalizmu postkomunistycznego Tabela 2.2. Posocjalistyczna gospodarka rynkowa jako nowy wariant kapitalizmu Tabela 3.1. Ewolucja roli elity politycznej w Polsce Tabela 3.2. Ewolucja roli elity biznesu w Polsce Tabela 3.3. Ranking jakości zarządzania państw w Unii Europejskiej Tabela 3.4. Struktura własności pięciuset największych przedsiębiorstw w wybranych państwach Europy Środkowej i Wschodniej Tabela 3.5. Pozytywne i negatywne efekty zewnętrzne bezpośrednich inwestycji zagranicznych dla kraju przyjmującego Tabela 3.6. Rola i funkcje kapitału zagranicznego w Polsce Tabela 3.7. Zasoby głównych aktorów instytucjonalnych polskiej gospodarki poziom przedsiębiorstw Tabela 3.8. Polityczne strategie środowisk gospodarczych Tabela 3.9. Wybrane przejawy wpływu pierwszej fazy globalnego kryzysu na gospodarki Europy Środkowo-Wschodniej Tabela Źródła finansowania przedsiębiorstw w wybranych państwach Tabela Główne przyczyny recesji i spowolnienia w Europie Środkowo-Wschodniej Tabela Postulowana struktura własnościowa w sektorze bankowym w perspektywie dziesięciu lat Tabela Model anglosaski a polskie rozwiązania w sferze nadzoru korporacyjnego Tabela Zbiorowe stosunki pracy i dialog partnerów społecznych w Polsce Tabela Zbiorowe stosunki pracy i wydatki na cele społeczne w wybranych państwach Tabela Zestawienie porównujące grupy krajów z silniejszymi oraz słabszymi prawami partycypacji pracowniczej z uwzględnieniem wskaźników strategii Europa 2020 Tabela Wydatki na B + R w wybranych państwach w latach jako procent PKB z uwzględnieniem ich odrębności instytucjonalnych Tabela Patenty złożone do EPO w wybranych państwach (liczba patentów na milion mieszkańców) z uwzględnieniem ich odrębności instytucjonalnych

5 10 Spis tabel Tabela Patenty zarejestrowane przez United States Patent and Trademark Office USPTO (liczba patentów na milion mieszkańców) Tabela Podstawowe wskaźniki innowacyjności Polski na tle wybranych państw UE z uwzględnieniem ich odrębności instytucjonalnych Tabela Zjawiska występujące w sferze polityki rozwoju, ich negatywne konsekwencje oraz sposoby ograniczania Zestawienie podsumowujące. Specyfika polskiego wariantu kapitalizmu po 1989 roku