Analiza wyników ekonomiczno - finansowych banków spółdzielczych zrzeszonych z Bankiem Polskiej Spółdzielczości S.A. na tle sektora bankowości spółdzielczej wg stanu na 31.12.28 roku Warszawa, styczeń 29 r.
I. WSTĘP... 3 II. ZRZESZENIE BANKU BPS SA NA TLE SEKTORA BANKOWOŚCI SPÓŁDZIELCZEJ... 3 1. STRUKTURA... 3 2. ROZMIARY DZIAŁALNOŚCI... 4 3. WYNIKI... 5 III. SYTUACJA EKONOMICZNO FINANSOWA ZRZESZENIA BANKU BPS SA... 6 IV. PODSTAWOWE DANE BANKÓW SPÓŁDZIELCZYCH ZRZESZONYCH Z BANKIEM BPS SA 6 V. SUMA BILANSOWA... 7 VI. AKTYWA... 8 VII. NALEśNOŚCI OD SEKTORA FINANSOWEGO... 8 VIII. NALEśNOŚCI OD SEKTORA NIEFINANSOWEGO ORAZ INSTYTUCJI RZĄDOWYCH I SAMORZĄDOWYCH... 9 IX. NALEśNOŚCI ZAGROśONE... 1 X. PAPIERY WARTOŚCIOWE... 11 XI. LOKATY MIĘDZYBANKOWE... 12 XII. PASYWA... 13 XIII. ZOBOWIĄZANIA WOBEC SEKTORA FINANSOWEGO... 13 XIV. ZOBOWIĄZANIA WOBEC SEKTORA NIEFINANSOWEGO ORAZ INSTYTUCJI RZĄDOWYCH I SAMORZĄDOWYCH... 13 XV. FUNDUSZE WŁASNE... 15 XVI. WSPÓŁCZYNNIK WYPŁACALNOŚCI... 16 XVII. WYNIK FINANSOWY... 16 XVIII. PODSUMOWANIE... 17 2
I. Wstęp W sektorze bankowości spółdzielczej wg stanu na 31.12.28 r. funkcjonowało 579 banków spółdzielczych, z których jeden jako samodzielny, współpracujący z Bankiem BPS SA, zaś 578 zrzeszonych z trzema bankami zrzeszającymi. W porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego liczba banków spółdzielczych działających w Polsce nie zmieniła się. Jeden bank opuścił zrzeszenie Mazowieckiego Banku Regionalnego S.A. i przeszedł do Zrzeszenia Banku BPS SA. Liczba banków spółdzielczych w sektorze SEKTOR BPS GBW MBR KBS Udział w sektorze (w %) BPS GBW MBR KBS Liczba banków 579 35 151 77 1 6,45 26,8 13,3,17 Niniejsza analiza, została oparta na zbiorczych danych sprawozdawczych poszczególnych zrzeszeń, indywidualnych danych sprawozdawczych banków spółdzielczych zrzeszonych z Bankiem BPS SA oraz banku współpracującego wg stanu na 31.12.28 r. II. Zrzeszenie Banku BPS SA na tle sektora bankowości spółdzielczej 1. Fundusze własne Cały sektor bankowości spółdzielczej reprezentowany przez trzy zrzeszenia oraz bank współpracujący (KBS) na koniec grudnia 28 roku dysponował funduszami własnymi na poziomie 5 166 mln zł. 3 5 3 Fundusze własne banków spółdzielczych w zrzeszeniach 2 941 222 w tys. zł 2 5 2 1 5 1 46 587 1 664 499 5 BPS S.A. GBW S.A. MBR S.A. Średnia wartość funduszy własnych przypadająca na 1 bank w zrzeszeniach: Banku BPS SA wynosiła 8 43 tys. zł, GBW SA 9 673 tys. zł, zaś MR Banku SA 8 63 tys. zł. 3
2. Rozmiary działalności Rozmiary działalności poszczególnych zrzeszeń mierzone wartością sumy bilansowej, naleŝnościami od sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych a takŝe zobowiązaniami wobec ww. sektorów wg stanu na 31.12.28 r. w porównaniu ze stanem na 31.12.27 r. zilustrowano poniŝej: 35 3 25 2 15 1 5 mln zł Bank BPS S.A. GBW S.A. MR Bank S.A. Suma bilansowa 31.12.28 Suma bilansowa 31.12.27 NaleŜności od klientów 31.12.28 NaleŜności od klientów 31.12.27 Zobowiązania wobec klientów 31.12.28 Zobowiązania wobec klientów 31.12.27 Średnia wartość aktywów netto przypadająca na 1 bank zrzeszony z: Bankiem BPS SA wynosiła 88 929 tys. zł, GBW SA 111 632 tys. zł, MR Bankiem SA 91 799 tys. zł. Udział sumy bilansowej poszczególnych zrzeszeń w sektorze przedstawia poniŝszy wykres: MR Bank S.A. 7 69 12,5% KBS 1 476 2,61% Suma bilansowa (w mln zł) GBW S.A. 16 856 29,82% Bank BPS S.A. 31 125 55,7% Wartość sumy bilansowej sektora na koniec 28 roku w porównaniu z końcem 27 roku wzrosła o 15,54%. W zrzeszeniu MR Banku wzrost ten wynosił 1,8%, w zrzeszeniu GBW SA kształtował się na poziomie 15,66%, zaś w zrzeszeniu Banku BPS SA był najwyŝszy i wynosił 16,61%. Suma bilansowa zwiększała się dzięki rosnącej bazie depozytowej. Odnotowana dynamika tej pozycji świadczy o większej efektywności banków spółdzielczych zrzeszonych z Bankiem BPS S.A. w pozyskiwaniu źródeł finansowania, co pozwala na dalszy rozwój działalności bankowej, w tym w szczególności kredytowej, jako najbardziej dochodowej. 4
3. Wyniki Zestawienie podstawowych danych wg stanu na 31.12.28 r. ilustrujących pozycję zrzeszenia Banku BPS SA. w sektorze bankowości spółdzielczej zawiera poniŝsza tabela: Wyszczególnienie SEKTOR Banki Spółdzielcze zrzeszone z: Bankiem BPS S.A. GBW S.A. MR Bankiem S.A. (w tys. zł) Suma bilansowa 56 526 558 31 125 233 16 856 394 7 68 531 1 476 4 Fundusze własne 5 166 475 2 941 222 1 46 587 664 499 1 167 KBS NaleŜności brutto od klientów i sektora instytucji rządowych i samorządowych 34 554 254 18 141 964 1 95 849 4 69 982 77 459 Zobowiązania wobec klientów i sektora instytucji rządowych i samorządowych 48 335 46 26 524 355 14 394 115 6 149 99 1 266 946 Przychody z odsetek 4 44 364 2 24 18 1 227 152 514 32 98 712 Koszty działania banku 2 239 458 1 25 73 669 739 274 46 45 186 Wynik działalności bankowej 3 651 437 2 24 756 1 97 194 46 848 68 639 Wynik finansowy brutto 1 149 334 645 782 339 936 147 43 16 573 Wynik finansowy netto 914 995 513 929 27 653 116 491 13 922 Wyniki finansowe osiągnięte przez sektor bankowości spółdzielczej w 28 roku były wyŝsze w stosunku do wygenerowanych w roku poprzednim. Wynik finansowy brutto zwiększył się o 32,83%, a wynik finansowy netto wzrósł o 32,2%. W ciągu analizowanych 12 miesięcy największy wzrost wyniku brutto zanotowały banki spółdzielcze zrzeszenia Banku BPS SA 37,74%, następnie MR Banku SA 35,31% i GBW SA 23,94%. Wzrost wyniku netto w bankach spółdzielczych w ww. okresie kształtował się następująco: Bank BPS SA 37,31%, MR Bank SA 35,28%, GBW SA 22,9%. Zwiększona akcja kredytowa oraz wzrost stóp procentowych na przestrzeni minionego roku miały najistotniejszy wpływ na wzrost wyniku finansowego. JednakŜe znaczny spadek stóp procentowych pod koniec 28 r. spowodował spadek dynamiki wzrostu zysku. ObciąŜenie wyniku działalności bankowej kosztami działania w sektorze bankowości spółdzielczej kształtowało się na poziomie 61,33%, przy czym w zrzeszeniu: Banku BPS SA wynosiło 61,74%, GBW SA 61,4%, a MR Banku 59,56%. Udział banków spółdzielczych zrzeszonych z Bankiem BPS SA w wyniku finansowym netto sektora jest nieznacznie niŝszy niŝ udział jego liczby banków (o 4,28 p.p.). Podobnie ukształtował się udział sumy bilansowej, który równieŝ jest niŝszy (o 5,39 p.p.) w stosunku do udziału liczbowego w strukturze zrzeszenia. 5
III. Sytuacja ekonomiczno finansowa Zrzeszenia Banku BPS SA Banki Spółdzielcze zrzeszone z Bankiem BPS S.A. Dynamika 31.12.28/ 31.12.27 Bank BPS S.A. Dynamika 31.12.28/ 31.12.27 Zrzeszenie Banku BPS S.A. w tys. zł Dynamika 31.12.28/ 31.12.27 Wyszczególnienie 31.12.27 31.12.28 31.12.27 31.12.28 31.12.27 31.12.28 1 2 2/1 3 4 4/3 5 6 6/5 Suma bilansowa 26 692 686 31 125 233 116,6% 9 443 383 11 288 751 119,5% 36 136 69 42 413 984 117,4% NaleŜności od sektora finansowego netto NaleŜności od sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych netto NaleŜności zagroŝone brutto sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych 7 543 523 9 175 36 121,6% 2 21 174 1 355 724 61,6% 9 744 697 1 531 84 18,1% 15 11 311 17 637 55 116,7% 2 676 567 3 25 333 119,8% 17 786 878 2 842 883 117,2% 529 427 542 922 12,5% 324 655 161 752 49,8% 854 82 74 674 82,5% Papiery wartościowe 2 157 96 2 25 515 12,2% 4 35 333 6 386 49 148,3% 6 463 293 8 592 5 132,9% Zobowiązania wobec sektora finansowego 274 177 446 617 162,9% 7 371 443 8 943 817 121,3% 7 645 62 9 39 434 122,8% Zobowiązania wobec sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych 22 864 795 26 524 355 116,% 1 358 996 1 557 869 114,6% 24 223 791 28 82 224 115,9% Fundusze własne, w tym: 2 551 383 2 941 222 115,3% 291 839 433 74 148,4% 2 843 222 3 374 296 118,7% - podstawowe 2 431 888 2 763 962 113,7% 29 645 36 2 123,9% 2 722 533 3 123 964 114,7% - uzupełniające 161 979 26 22 127,3% 1 194 73 72 6119,9% 163 173 279 292 171,2% Współczynnik 15,18% 13,96% - 1,41% 11,5% - - - - wypłacalności Wynik działalności bankowej 1 674 958 2 24 756 12,9% 194 67 224 339 115,6% 1 869 25 2 249 95 12,3% Koszty działania Banku 1 85 393 1 25 73 115,2% 133 2 148 519 111,7% 1 218 413 1 398 592 114,8% Wynik finansowy brutto 468 851 645 782 137,7% 55 133 17 976 195,8% 523 984 753 758 143,9% Wynik finansowy netto 374 276 513 929 137,3% 43 82 59 739 136,3% 418 96 573 668 137,2% Wyniki Zrzeszenia Banku BPS S.A., do którego zaliczany jest Bank BPS S.A. oraz wszystkie banki spółdzielcze zrzeszone z Bankiem BPS S.A., przedstawia powyŝsza tabela. Wg stanu na 31.12.28 r. łączna suma bilansowa Zrzeszenia, tj. Banku BPS S.A. oraz zrzeszonych banków spółdzielczych, wyniosła 42 414 mln zł i w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego wzrosła o 17,4%. WyŜszy wzrost sumy bilansowej Zrzeszenia niŝ sumy bilansowej zrzeszonych banków spółdzielczych jest efektem wzrostu sumy bilansowej Banku BPS S.A. o 19,5% w ciągu ostatniego roku. Analogiczna sytuacja występuje w przypadku wyniku finansowego netto, naleŝności dot. sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych, papierów wartościowych, a takŝe funduszy własnych. Ponadto Bank BPS S.A. posiadał niŝszą dynamikę wzrostu kosztów działania oraz charakteryzował się znacznym spadkiem wartości naleŝności zagroŝonych sektora niefinansowego oraz rządowego i samorządowego. Natomiast zrzeszone banki spółdzielcze posiadały wyŝszą dynamikę wzrostu wyniku działalności bankowej. IV. Podstawowe dane banków spółdzielczych zrzeszonych z Bankiem BPS SA Szczegółowej analizy sytuacji banków spółdzielczych zrzeszonych z Bankiem BPS SA dokonano na podstawie danych sprawozdawczych przekazanych indywidualnie przez zrzeszone banki spółdzielcze w systemie WEBIS. 6
Kształtowanie się podstawowych pozycji bilansu i rachunku wyników zrzeszonych banków wg stanu na 31.12.28 r. w porównaniu ze stanem na 31.12.27 r. ilustruje poniŝsza tabela: Lp. Wyszczególnienie 31.12.27r. 31.12.28r. Dynamika w tys. zł w tys. zł 4/3 1 2 3 4 5 1. Liczba banków spółdzielczych objętych analizą 349 35-2. Suma bilansowa netto 26 693 257 31 125 233 116,6% 3. NaleŜności od sektora finansowego netto 7 543 533 9 175 36 121,63% 4. NaleŜności od sektora niefinansowego oraz 15 11 41 17 637 55 116,73% instytucji rządowych i samorządowych netto 5. NaleŜności zagroŝone brutto 529 78 542 922 12,48% 6. Papiery wartościowe 2 157 978 2 25 515 12,2% 7. Zobowiązania wobec sektora finansowego 274 247 446 617 162,85% 8. Zobowiązania wobec sektora niefinansowego 22 864 795 26 524 355 116,1% oraz instytucji rządowych i samorządowych 9. Fundusze własne: 2 551 383 2 941 222 115,28% a. - podstawowe, 2 431 888 2 763 962 113,65% b. - uzupełniające. 161 979 26 22 127,31% 1. Współczynnik wypłacalności 15,18% 13,96% - 11. Wynik finansowy brutto 468 851 645 782 137,74% 12. Wynik finansowy netto 374 276 513 929 137,31% V. Suma bilansowa Wartość aktywów netto obrazująca skalę działania zrzeszonych banków spółdzielczych wg stanu na 31.12.28 r. wynosiła 31 125 233 tys. zł. W porównaniu ze stanem na koniec 27 roku banki odnotowały wzrost skali działania wyraŝający się zwiększeniem sumy aktywów netto o 16,6% (tj. o 4 431 976 tys. zł). Istotny wpływ na osiągniecie tej pozycji miał wzrost wolumenu depozytów, związany ze zwiększeniem oprocentowania tych środków przez banki zrzeszone w IV kwartale 28 r. oraz bessą na rynkach kapitałowych. Liczba banków 12 11 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Grupa I >2 Struktura zrzeszonych banków wg sumy bilansowej w mln zł Grupa II 1-2 Grupa III 5-1 Grupa IV 4-5 Grupa V 3-4 Grupa VI 2-3 Grupa VII 15-2 Grupa VIII 1-15 12.22r. 12.23r. 12.24r. 12.25r. 12.26r. 12.27r. 12.28r. Grupa IX <1 Zmiany struktury zrzeszonych banków ze względu na wartość sumy bilansowej w kolejnych latach ilustruje powyŝszy wykres. Przyjęte przedziały wartości sumy bilansowej odpowiadają przedziałom ustalonym dla grup rówieśniczych, wyróŝnionych zarówno do analiz prowadzonych przez Pion Nadzoru Bankowego KNF, jak i dla potrzeb rankingu funkcjonującego w Zrzeszeniu. 7
VI. Najliczniejszymi grupami wg stanu na 31.12.28 r. są: grupa III 114 banków o sumie bilansowej od 5 do 1 mln zł oraz grupa II 57 banków o sumie bilansowej od 1 do 2 mln zł. Najmniej liczna jest grupa VIII 7 banków dysponujących najniŝszym potencjałem, których suma bilansowa kształtuje się od 1 do 15 mln zł. Liczebność tej grupy ulega systematycznemu zmniejszaniu się. Wykazany trend wskazuje, Ŝe w przyszłości dynamiczny spadek liczby małych banków spowoduje eliminację grup VII i VIII. Natomiast w grupie I i II obserwuje się stały wzrost liczby banków. Wartość sumy bilansowej wg stanu na 31.12.28 r. wykazywana przez poszczególne banki zawierała się w przedziale od 11 76 tys. zł do 1 18 7 tys. zł. Natomiast średnia wartość przypadająca na 1 bank wyniosła 88 929 tys. zł. Aktywa W strukturze aktywów banków spółdzielczych największy udział stanowią naleŝności od sektora niefinansowego 52,43% oraz naleŝności od sektora finansowego 29,48%. Kolejnymi pozycjami są papiery wartościowe 7,9%, naleŝności od sektora instytucji rządowych i samorządowych 4,24% oraz aktywa trwałe 3,89%. Udział pozostałych dwóch składników aktywów łącznie wynosi 2,88%. Struktura aktywów banków spółdzielczych w zrzeszeniu wg stanu na 31.12.8r. NaleŜności z tyt. zakupionych pap. w art.,% NaleŜności od sektora instytucji rządow ych i samorządow ych 4,24% Papiery w artościow e 7,9% Aktyw a trw ałe 3,89% Inne aktyw a,48% Kasa i operacje z bankiem centralnym 2,4% NaleŜności od sektora finansow ego 29,48% NaleŜności od sektora niefinansow ego 52,43% VII. NaleŜności od sektora finansowego Wartość naleŝności od sektora finansowego wg stanu na 31.12.28 r. wynosiła 9 175 36 tys. zł. W porównaniu z końcem 27 roku uległa ona zwiększeniu o 1 631 827 tys. zł, tj. o 21,63%. Świadczy to o ograniczeniu inwestowania pozyskanych depozytów w kredyty na rzecz angaŝowania wolnych środków w lokaty bankowe, co niewątpliwie związane jest z wejściem w Ŝycie z dniem 1 stycznia 28 r. uchwały nr 9/27 KNB z dnia 13 marca 27 r. w sprawie ustalenia wiąŝących banki norm płynności, nakładającej na banki utrzymanie nadzorczych miar płynności na ustalonym poziomie. W analizowanym okresie wzrost lokat z terminem do 1 miesiąca kształtował się na poziomie 17,38%. Udział naleŝności od sektora finansowego w sumie bilansowej netto wynosił 29,48% i w stosunku do końca grudnia 27 r. uległ zwiększeniu o 1,22 p.p. 8
VIII. NaleŜności od sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych Suma naleŝności od sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych netto zwiększa się systematycznie. Według stanu na 31.12.28 r. wynosiła ona 17 637 55 tys. zł. W porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego uległa zwiększeniu o 16,73%, tj. o 2 527 59 tys. zł. Udział analizowanej pozycji w sumie bilansowej netto wykazuje słabą tendencję rosnącą. Wg stanu na koniec grudnia 28 r. wynosił on 56,67% i w porównaniu z końcem 27 roku nastąpił jego wzrost o,6 p.p. 31.12.28r. Struktura naleŝności od sektora niefinansowego tys. zł 31.12.27r. odsetki pozostale od instytucji niekomercyjnych działajacych na rzecz gospodarstw domow ych od rolników indyw idualnych od osob pryw atnych od przedsiębiorców indyw idualnych od przedsiębiorstw i spółek pryw atnych oraz spółdzielni od przedsiębiorstw i spółek państw ow ych 5 1 1 5 2 2 5 3 3 5 4 4 5 5 5 5 6 Udział naleŝności od sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych w sumie aktywów netto na koniec grudnia 28 r. poniŝej 4% odnotowało 55 zrzeszonych banków, natomiast w przypadku 31 banków wskaźnik ten ukształtował się powyŝej 7%. Głównym źródłem ryzyka w zrzeszonych bankach spółdzielczych, podobnie jak w całym sektorze bankowym, są ekspozycje kredytowe sektora niefinansowego. W portfelu kredytowym banków spółdzielczych największą wartościowo pozycję stanowią kredyty dla rolników indywidualnych, następnie kredyty od osób prywatnych, a takŝe przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni. Na przestrzeni minionego roku zmianie uległa struktura naleŝności od sektora niefinansowego. Zwiększył się udział naleŝności od osób prywatnych z 23,15% do 24,49%, przedsiębiorstw i spółek prywatnych z 23,71% do 25,8%, przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni z 21,63% do 22,96%. Natomiast zmalał udział naleŝności od rolników indywidualnych z 35,5% do 32,96% oraz naleŝności od przedsiębiorstw indywidualnych z 16,66% do 16,54%. Pozostałe składniki naleŝności nie wpłynęły w istotnym stopniu na zmianę struktury naleŝności od sektora niefinansowego. 9
IX. NaleŜności zagroŝone NaleŜności zagroŝone brutto zrzeszonych banków wg stanu na 31.12.28 r. osiągnęły wartość 542 922 tys. zł. W porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego nastąpił ich wzrost o 13 142 tys. zł, tj. o 2,48%, co świadczy o pogorszeniu spłacalności kredytów przez klientów banków. JednakŜe naleŝności zagroŝone w wartości nominalnej w dłuŝszym horyzoncie czasowym kształtują się na zbliŝonym poziome. Łączny udział naleŝności zagroŝonych brutto w sumie naleŝności ogółem brutto na dzień 31.12.28 r. uległ obniŝeniu, bowiem wynosił 2,99% i był o,41 p.p. niŝszy od zanotowanego na dzień 31.12.27 r. Wskaźnik jakości naleŝności charakteryzuje wyraźny trend spadkowy, co związane jest z systematycznym przyrostem wartości naleŝności ogółem. NaleŜności zagroŝone zrzeszonych banków L p. Wyszczególnienie 31.12.27r. 31.12.28r. Dynamika w tys. zł w tys. zł 5/4 1 2 4 5 7 1. NaleŜności brutto od sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych 15 578 654 18 141 964 116,45% 2. NaleŜności zagroŝone brutto od sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych 529 78 542 922 12,48% 3. w tym: a) poniŝej standardu 113 52 12 43 16,1% 4. b) wątpliwe 79 773 95 326 119,5% c) stracone 336 55 327 166 97,22% 6. Rezerwa celowa na naleŝności zagroŝone brutto od sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych 279 448 28 337 1,32% 7. w tym: a) poniŝej standardu 11 33 16 697 147,37% 8. b) wątpliwe 12 828 14 842 115,7% 9. c) stracone 255 29 248 798 97,46% 1. Pokrycie naleŝności zagroŝonych rezerwą celową w % (wiersz 6/ wiersz 2) 52,75 51,63-1 1. Udział naleŝności zagroŝonych w naleŝnościach brutto w % (wiersz 2/wiersz 1) 3,4 2,99 - Ponad połowę naleŝności zagroŝonych zrzeszonych banków, bo aŝ 76,55% generują banki duŝe o sumie bilansowej powyŝej 1 mln zł, zakwalifikowane do I i II grupy rówieśniczej, podczas gdy ich udział w sumie bilansowej wynosił 58,13%. Udział banków o sumie bilansowej w przedziale od 5 do 1 tys. zł (III grupa rówieśnicza), w naleŝnościach zagroŝonych wynosił 14,6% i był niŝszy od ich udziału w sumie aktywów netto (26,68%). Udział pozostałych banków w naleŝnościach zagroŝonych był niŝszy od ich udziału w sumie aktywów netto. W omawianym okresie zrzeszone banki przeniosły do ewidencji pozabilansowej naleŝności stracone o wartości 9 435 tys. zł i na koniec 28 r. wykazywały w tej pozycji kwotę 144 725 tys. zł. Na wszystkie te naleŝności były utworzone rezerwy w wysokości 1%. W związku z powyŝszym, jakość portfela w większym stopniu odzwierciedla bieŝącą działalność prowadzoną przez banki. Tym samym portfel kredytowy nie jest obciąŝony całą kwotą naleŝności zakwalifikowanych w poprzednich latach do kategorii stracone. 1
Struktura naleŝności zagroŝonych w mln zł 8 7 6 NaleŜności zagroŝone 5 4 Stracone 3 2 1 PoniŜej standardu Wątpliwe 31.12.22r 3.6.23r 31.12.23r 3.6.24r 31.12.24r 3.6.25r 31.12.25r 3.6.26r 31.12.26r 3.6.27r 31.12.27r 3.6.28r 31.12.28r Rezerwy celowe tworzone przez zrzeszone banki na naleŝności zagroŝone pokrywają w analizowanym okresie 51,63% tych naleŝności. Wskaźnik ten obniŝył się w ciągu ostatniego roku o 1,12 p.p., przede wszystkim z uwagi na nieznaczny wzrost naleŝności zagroŝonych brutto. W strukturze naleŝności zagroŝonych, zmniejszył się udział kredytów straconych o 3,26 p.p., natomiast wzrósł wątpliwych o 2,5 p.p. oraz poniŝej standardu o,76 p.p. 8, 7, 6, 5, % Pokrycie naleŝności rezerwami 31.12.27r. 31.12.28r. 4, 3, 2, 1,, ogółem poniŝej standardu wątpliwe stracone Kategoria naleŝności X. Papiery wartościowe Wg stanu na koniec grudnia 28 roku kwota papierów wartościowych posiadanych przez zrzeszone banki spółdzielcze wynosiła 2 25 515 tys. zł i w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego zwiększyła się o 2,2%, tj. o 47 537 tys. zł. Wzrost kwoty papierów wartościowych związany jest lokowaniem środków w bezpieczne papiery Skarbu Państwa w związku z obserwowaną niekorzystną sytuacją na światowych rynkach kapitałowych, która ma wpływ na krajowy rynek. Środki ulokowane w jednostkach uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych i certyfikatach inwestycyjnych posiadało 14 banków na łączną kwotę 24 231 tys. zł. Ponadto 6 banków posiadało papiery wartościowe z prawem do kapitału na łączną kwotę 11 56 tys. zł. 11
Wartość posiadanych przez zrzeszone banki spółdzielcze jednostek TFI w ciągu roku zmalała o 52,33%, natomiast wartość posiadanych akcji w omawianym okresie zmalała o 45,13%. NaleŜy nadmienić, iŝ ich udział w portfelu papierów wartościowych był nieznaczny, bowiem wyniósł 1,6%. Spadek wartości powyŝszych instrumentów w portfelach banków spółdzielczych wiąŝe się z bessą na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych, tj. utratą wartości akcji oraz jednostek TFI. Banki w ciągu roku zamykały równieŝ nierentowne pozycje, sprzedając część swoich aktywów. Z uwagi na to, iŝ powyŝsze instrumenty rynku kapitałowego charakteryzują się wysoką zmiennością cen, banki posiadające te aktywa zostały objęte indywidualnym monitoringiem. XI. Lokaty międzybankowe Wg stanu na 31.12.28 r. łączna kwota lokat międzybankowych wynosiła 8 214 416 tys. zł. W porównaniu ze stanem na 31.12.27 r. wzrosła o 1 583 638 tys. zł, tj. o 23,88%. Na wzrost wartości lokat międzybankowych w ciągu roku miała wpływ większa efektywność banków spółdzielczych w pozyskiwaniu depozytów. Faktem sprzyjającym zgromadzeniu przez banki większych środków jest osad z tytułu dopłat z Unii Europejskiej, które otrzymują rolnicy - klienci banków spółdzielczych. JednakŜe w okresie II kwartału kaŝdego roku środki te są wycofywane z banków w związku z inwestowaniem w produkcję rolniczą. W grudniu 28 roku nastąpił gwałtowny wzrost lokat międzybankowych (14,84%) w stosunku do stanu z listopada 28 r. w tys zł. 9 8 5 8 7 5 7 6 5 6 5 5 5 4 5 4 3 5 3 2 5 2 1 5 1 5 Stan lokat na przestrzeni 12 miesięcy Lokaty ogółem Lokaty w banku zrzeszającym Lokaty poza bankiem zrzeszającym 12.7r. 1.8r. 2.8r. 3.8r. 4.8r. 5.8r. 6.8r. 7.8r. 8.8r. 9.8r. 1.8r. 11.8r. 12.8r. Wg stanu na koniec grudnia 28 r. lokaty złoŝone poza Bankiem BPS SA przez zrzeszone banki spółdzielcze, które naruszyły postanowienia Umowy Zrzeszenia, stanowiły 2,96% ogółu środków ulokowanych na rynku międzybankowym, tj. o 1,71 p.p. mniej niŝ na koniec 27 r. Nadal nie wszystkie banki dokonują rachunku ekonomicznego dot. dochodowości środków deponowanych poza strukturą Zrzeszenia Banku BPS S.A. Nie uwzględniają one strat w przypadku korzystania z ofert produktowych Banku BPS S.A., jako konsekwencji nie przestrzegania Umowy Zrzeszenia. 12
XII. Pasywa Według stanu na 31.12.28 r. największy udział w strukturze pasywów stanowiły zobowiązania wobec sektora niefinansowego 73,83%, zobowiązania wobec sektora instytucji rządowych i samorządowych 11,39% oraz kapitały, zobowiązania podporządkowane, rezerwa na ryzyko związane z podstawową działalnością banków - 9,57%. Pozostałe pasywa stanowią zaledwie 5,21%. Rezerw a celow a na zobow iązania pozabilansow e,% Inne pasyw a 1,93% Zobow iązania z tyt. sprzed. pap. w art. z udzielonym przyrzeczeniem odkupu,% Stuktura pasywów banków spółdzielczych w zrzeszeniu wg stanu na 31.12.28r. Rezerw a na ryzyko ogólne,2% Kapitały (fund.) zobow iąz. podporząd. oraz rezerw a na ryzyko 9,57% Wynik (zysk/strata) w trakcie zatw ierdzania,% Zobow iązania w obec sektora finansow ego 1,43% Wynik (zysk/strata) roku bieŝącego 1,65% Zobow iązania w obec instytucji rządow ych i samorządow ych 11,39% Zobow iązania w obec sektora niefinansow ego 73,83% Pozycja pasywów stanowi podstawę do zwiększania moŝliwości rozszerzania działalności kredytowej co w praktyce działania banków jest najbardziej dochodowe. Natomiast ograniczenia tej działalności związane są z niewystarczającym poziomem funduszy własnych w niektórych bankach oraz depozytów stabilnych, a takŝe obowiązkiem utrzymywania nadzorczych miar płynności na wymaganym poziomie. XIII. Zobowiązania wobec sektora finansowego Zobowiązania wobec sektora finansowego wg stanu na 31.12.28 r. wynosiły 446 617 tys. zł i stanowiły 1,43% pasywów. Ich poziom w porównaniu ze stanem na 31 grudnia 27 r. wzrósł o 172 37 tys. zł, tj. o 62,85%. Pozycja ta ma niewielki udział w finansowaniu działalności prowadzonej przez zrzeszone banki spółdzielcze. XIV. Zobowiązania wobec sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych Przedmiotowe zobowiązania są podstawowym źródłem finansowania działalności zrzeszonych banków spółdzielczych. Według stanu na 31.12.28 r. wynosiły one 26 524 355 tys. zł i stanowiły 85,22% sumy bilansowej netto. Zobowiązania te miały zdecydowany wpływ na poziom sumy pasywów. Dynamika wzrostu tej pozycji była porównywalna do dynamiki sumy bilansowej. W odniesieniu do końca roku 13
poprzedniego suma zobowiązań wobec sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych wzrosła o 3 659 56 tys. zł., tj. o 16,1%. Średnia kwota zobowiązań wobec sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych przypadająca na jeden bank na koniec grudnia 28 roku wyniosła 75 784 tys. zł. Wartość tej pozycji powyŝej średniej wykazywało 112 zrzeszonych banków (32%). W strukturze pasywów zobowiązania wobec sektora niefinansowego stanowiły 73,83%, a zobowiązania wobec sektora instytucji rządowych i samorządowych 11,39%. Struktura depozytów od sektora niefinansowego wyraźnie wskazywała na osoby prywatne jako główne źródło pozyskiwania środków. Kolejnymi grupami najistotniej wpływającymi na wartość depozytów od sektora niefinansowego są rolnicy indywidualni, przedsiębiorstwa i spółki prywatne oraz spółdzielnie a takŝe przedsiębiorcy indywidualni. Największą dynamikę wzrostu bazy depozytowej na koniec grudnia 28r. w stosunku do stanu na koniec 27 roku zrzeszone banki uzyskały w grupie osób prywatnych (o 17,49%), instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych (o 14,43%) oraz podmiotów przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni (o 13,24%). Spadek wartości depozytów dotyczy jedynie grupy przedsiębiorstw i spółek państwowych (o 17,57%), jednakŝe udział tych depozytów w sumie depozytów od sektora niefinansowego stanowił niewielki odsetek, gdyŝ wynosił,51% na koniec grudnia 28 r. Ostatni miesiąc 28 roku przyniósł spodziewany wzrost depozytów od rolników indywidualnych, które zwiększyły się w grudniu w porównaniu z listopadem 28 r. o 39,38%, tj. o 827 111 tys. zł. Pozytywnym sygnałem jest równieŝ wzrost depozytów w innych grupach: przedsiębiorców indywidualnych o 2,18%, przedsiębiorstw, spółek prywatnych i spółdzielni o 14,47% oraz osób prywatnych o 3,62% (o 53 296 tys. zł). Według NBP przyrost depozytów w ww. okresie w sektorze bankowym od rolników wyniósł ok. 5 mld zł (w Zrzeszeniu Banku BPS S.A. o,83 mld zł). Udział Zrzeszenia Banku BPS S.A. w kwocie środków pozyskanych przez banki w listopadzie wyniósł 16,54%. Jednocześnie na koniec grudnia 28 r. w stosunku do 3 listopada 28 r. wzrost depozytów w całym sektorze bankowym wyniósł 5,5%, natomiast w zrzeszonych bankach spółdzielczych ponad 9%. Strukturę depozytów sektora niefinansowego ilustrują wykresy poniŝej: 3 5 3 2 5 2 1 5 1 5 lis-7 lut-8 lip-8 lis-8 wrz-7 paź-7 gru-7 sty-8 Depozyty przedsiębiorstw i spółek państwowych Depozyty przedsiębiorstw i spółek prywatnych, spółdzielni Depozyty przedsiębiorców indywidualnych mar-8 kwi-8 Depozyty rolników indywidualnych Depozyty instytucji niekomercyjnych dział na rzecz gospodarstw domowych maj-8 cze-8 sie-8 wrz-8 paź-8 gru-8 14
16 15 14 13 12 11 1 wrz-7 paź-7 lis-7 gru-7 sty-8 lut-8 mar-8 kwi-8 maj-8 cze-8 lip-8 sie-8 wrz-8 paź-8 lis-8 gru-8 Depozyty osób prywatnych XV. Fundusze własne Fundusze własne banków zrzeszonych wg stanu na 31.12.28 r. osiągnęły wartość 2 941 222 tys. zł (średnio na jeden bank przypadało 8 43 tys. zł). Wartość tej pozycji powyŝej średniej wykazywało 98 zrzeszonych banków (28%). Zmiana struktury zrzeszonych banków ze względu na poziom funduszy własnych wg stanu na 31.12.28 r. przedstawiała się następująco: Struktura funduszy własnych w zrzeszonych bankach Liczba banków 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 38 166 71 53 12.22r. 12.23r. 12.24r. 12.25r. 12.26r. 12.27r. 12.28r. <24 24-4. 4. - 7. 7. - 1. 1. - 2. >2. Fundusze własne w przedziale (w tys zł) 22 W porównaniu ze stanem na 31.12.27 r. fundusze własne zrzeszonych banków spółdzielczych wzrosły o 389 839 tys. zł, tj. o 15,28%. 15
XVI. Współczynnik wypłacalności Współczynnik wypłacalności całej grupy zrzeszonych banków spółdzielczych wg stanu na 31.12.28 r. ukształtował się na poziomie 13,96%. Był on niŝszy o 1,23 p.p. od osiągniętego wg stanu na 31.12.27 r. Powodem obniŝenia było wdroŝenie z dniem 1.1.28 r. zasad NUK, z których wynika konieczność uwzględnienia wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego oraz zastosowanie nowych zasad wyliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego. Na koniec grudnia 28 roku jeden bank wykazał współczynnik wypłacalności na poziomie niŝszym od 8%, czyli poniŝej minimalnej wysokości wymaganej ustawą Prawo bankowe. Bank ten jest w trakcie realizowania programu postępowania naprawczego. Współczynnik wypłacalności poniŝej 1% wykazywało 11 banków, co stanowiło 3,14% banków zrzeszonych z Bankiem BPS SA, poziom od 1% do 2% wykazywało 238 banków, co stanowiło 68% zrzeszonych banków, poziom od 2% do 3% - 75 banków tj. 21,43% banków naleŝących do zrzeszenia, a powyŝej 3% - 27 banków, tj.7,71%. XVII. Wynik finansowy Wynik finansowy netto wygenerowany przez zrzeszone banki spółdzielcze w 28 roku osiągnął wartość 513 929 tys. zł. Średni wynik finansowy przypadający na 1 bank zrzeszony wyniósł 1 468 tys. zł. Wynik finansowy powyŝej średniej został wypracowany przez 117 zrzeszonych banków, czyli 33,43%. NajwyŜszy zysk netto osiągnięty w 28 r. wykazany przez zrzeszone banki spółdzielcze wyniósł 13 198 tys. zł. Wynik finansowy netto na koniec 28 r. był o 37,31% wyŝszy od wyniku wygenerowanego w roku poprzednim. Według stanu na 31.12.28 r. dwa banki wykazały stratę netto na prowadzonej działalności. Banki te są w trakcie realizowania programów postępowania naprawczego. W strukturze pasywów zrzeszonych banków wynik finansowy stanowił 1,65%. w % Wskaźnik 31.12.27 r. 31.12.28 r. Udział wyniku z tytułu odsetek w wyniku działalności bankowej 71,66 74,71 Udział wyniku z tytułu prowizji w wyniku działalności bankowej 27,13 24,38 ObciąŜenie wyniku działalności bankowej kosztami działania 64,8 61,74 Rentowność kapitału netto 14,47 19,9 Na koniec 28 roku w stosunku do roku poprzedniego odnotowano wzrost udziału wyniku z tytułu odsetek w wyniku działalności bankowej oraz wskaźnika rentowności kapitału netto, a jednocześnie zaznaczył się spadek udziału wyniku z tytułu prowizji w wyniku działalności bankowej oraz wskaźnika obciąŝenia wyniku działalności bankowej kosztami działania. 16
XVIII. Podsumowanie 1. W sektorze bankowości spółdzielczej wg stanu na dzień 31.12.28 r. odnotowano pozytywne zmiany dotyczące wzrostu skali działania banków spółdzielczych w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego, wyraŝającego się istotnym zwiększeniem sumy bilansowej - o 15,54%, funduszy własnych - o 15,57%, naleŝności brutto od sektora niefinansowego oraz sektora instytucji rządowych i samorządowych - o 15,17%, a takŝe zobowiązań wobec ww. sektorów - o 15,7%. 2. W omawianym okresie, w całym sektorze zaznaczyła się wzrostowa tendencja w zakresie osiąganego wyniku działalności bankowej o 21,23%, przy jednoczesnym wzroście kosztów działania banków o 15,33%, wyniku finansowego brutto o 32,83% oraz wyniku finansowego netto o 32,2%. 3. W bankach spółdzielczych zrzeszonych z Bankiem BPS SA w okresie minionych 12 miesięcy nastąpił znaczny rozwój prowadzonej działalności mierzonej poziomem sumy bilansowej, która na koniec 28 r. była wyŝsza o 16,61% niŝ rok wcześniej. 4. Poziom sumy bilansowej kreowany jest przez wartość zgromadzonych depozytów, w związku z czym dynamika tych pozycji bilansowych w zrzeszonych bankach spółdzielczych w omawianym okresie była zbliŝona i kształtowała się na poziomie 16%. 5. Według stanu na koniec grudnia 28 r. w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego w bankach spółdzielczych zrzeszonych z Bankiem BPS SA suma naleŝności od sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych netto wzrosła o 16,73%. Przy czym relacja zobowiązań do naleŝności dotycząca ww. sektorów wynosiła 15,39%, co umoŝliwia dalszy rozwój banków. 6. W bankach spółdzielczych zrzeszonych z Bankiem Polskiej Spółdzielczości S.A. naleŝności zagroŝone brutto w analizowanym okresie wzrosły o 2,48%, jednakŝe ze względu na znaczny wzrost akcji kredytowej ich udział w naleŝnościach ogółem brutto obniŝył się o,41 p.p. i ukształtował na poziomie 2,99%. 7. ZaangaŜowanie banków spółdzielczych Zrzeszenia w ryzykowne instrumenty rynku kapitałowego na koniec 28 r. wyniosło 35 287 tys. zł i stanowiło jedynie 1,6% łącznej kwoty papierów wartościowych posiadanych przez banki spółdzielcze. Banki posiadające te aktywa zostały objęte indywidualnym monitoringiem. 8. Wynik finansowy netto wygenerowany przez zrzeszone banki w 28 r. był wyŝszy o 37,31% w stosunku do wyniku wypracowanego rok wcześniej. Był to między innymi efekt róŝnicy wyŝszego o 2,88% wyniku działalności bankowej oraz wyŝszych o 15,17% kosztów działania. 9. Wskaźnik obciąŝenia wyniku działalności bankowej kosztami działania w bankach spółdzielczych zrzeszonych z Bankiem BPS SA wynosił 61,74% i obniŝył się o 3,6 p.p. w 28 r. w stosunku do 27 r. 1. Współczynnik wypłacalności uzyskany przez zrzeszone banki spółdzielcze na dzień 31.12.28 r. wynosił 13,96% i zapewniał bezpieczeństwo ich funkcjonowania. 11. Dzięki podwyŝszeniu przez Bank BPS SA oprocentowania depozytów zrzeszonych banków spółdzielczych widoczne są wymierne efekty w postaci zmniejszania się kwoty środków lokowanych poza strukturą Zrzeszenia. Sporządził/a: Michał Wilk Sprawdził/a: GraŜyna Tułowiecka Zatwierdził/a: Helena Banaśkiewicz 17