Przedszkole Samorządowe w Olszewie-Borkach ul.3 Maja 3, 07-415 Olszewo-Borki, tel./fax 29 761 31 47 e-mail: przedszkole.olszewo.borki@wp.pl Raport z ewaluacji projektu Dziecięca podróŝ w świat zabawy i wiedzy realizowanego w ramach konkursu 1/POKL/9.1.1/2010 współfinansowanego przez Mazowiecką Jednostkę WdraŜania Programów Unijnych Ewaluację wykonał Ośrodek Doskonalenia Kadr SIGiE im. Karola Adamskiego w Ostrołęce na zlecenie Przedszkola Samorządowego w Olszewie-Borkach Przeprowadzenie badań i opracowanie wyników: dr Roman Gawrych Konsultacja w zakresie załoŝeń i ewaluacji projektu: ElŜbieta Opęchowska, Teresa Mierzejewska, Renata Reddig Raport zawiera: Ogólne załoŝenia metodologiczne. Organizacja badań związanych z ewaluacją Uzyskane wyniki Podsumowanie i wnioski Ponadto, dodatkowo przygotowano prezentację multimedialną ukazującą m.in. umiejętności i wytwory dzieci będących uczestnikami projektu. Olszewo-Borki, lipiec 2011 r.
Ogólne załoŝenia metodologiczne. Organizacja badań związanych z ewaluacją Ewaluacji projektu dokonano głównie w oparciu o teoretyczne podstawy metodologiczne wynikające z załoŝeń monografii pedagogicznej i metody indywidualnych przypadków. Podstawowymi technikami badań były: ankietowanie anonimowe, wywiady jawne nieskategoryzowane oraz analiza dokumentów i materiałów. Głównymi narzędziami badawczymi były kwestionariusze ankiet dla rodziców oraz kwestionariusze wywiadów przeprowadzonych z osobami prowadzącymi zajęcia oraz zarządzającymi projektem. Głównym celem ewaluacji było określenie stopnia realizacji i załoŝeń planowanych do osiągnięcia twardych i miękkich rezultatów projektu. W szczególności chodziło o ukazanie postępu w rozwoju dzieci w kontekście ich przygotowania do podjęcia w przyszłości nauki w szkole. Istotnym zadaniem ewaluacji było teŝ ukazanie ewentualnych moŝliwości jeszcze bardziej efektywnej pracy z dziećmi prowadzonej w przedszkolu. Kolejnymi, głównymi czynnościami w ewaluacji były: opracowanie wytycznych dla nauczycieli (osób) prowadzących zajęcia oraz zarządzających projektem (lipiec, sierpień, wrzesień 2010 r.), dzięki czemu ułatwione było m.in. prowadzenie przez nich obserwacji postępów dzieci oraz ocena rezultatów projektu opracowanie projektów kwestionariuszy ankiet dla rodziców oraz wytycznych do wywiadów z nauczycielami i zarządzającymi projektem, dzięki czemu m.in. ukierunkowano obserwację rodziców (listopad 2010 r.) przeprowadzenie badań zgodnie z ich harmonogramem (grudzień 2010 r., maj i czerwiec 2011 r.) opracowanie raportu ewaluacyjnego (lipiec 2011 r.). Łącznie w badaniach wzięli udział wszyscy rodzice oraz nauczyciele i osoby związane z zarządzaniem projektem. Uzyskane wyniki Rezultaty twarde projektu Podstawą określenia rezultatów twardych projektu była analiza dokumentacji przedszkola, a w tym m.in. dzienników zajęć, dyplomów poświadczających ukończenie poszczególnych kursów (rys. z języka angielskiego), kart indywidualnych pracy logopedy, itp. Formą uzupełnienia i potwierdzenia uzyskanych z dokumentów informacji były dane pochodzące od osób zarządzających projektem i nauczycieli. Zbiorcze zestawienie rezultatów prezentuje tabela. 2
Tabela Informacja o realizacji rezultatów twardych projektu Lp. ZałoŜenia projektu Informacje o realizacji Sposób potwierdzenia 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. udział 180 dzieci z terenu gminy Olszewo-Borki 170 dzieci ukończy kurs języka angielskiego zrealizowano wg załoŝeń zajęcia ukończyło 180 dzieci 170 dzieci uczestniczyć będzie w zajęciach muzycznorytmicznych zajęcia ukończyło 180 dzieci 50 dzieci skorzysta z zajęć zrealizowano wg załoŝeń logopedycznych 60 dzieci skorzysta z zajęć zrealizowano wg załoŝeń ruchowych na basenie około 300 rodziców skorzysta z róŝnych form udziału skorzystało 350 rodziców w projekcie wycieczka do teatru dla 180 dzieci 8. wyjazd Zielone Przedszkole 9. organizacja 3 imprez dodatkowych zorganizowanie 9 dwugodzinnych spotkań 10. grupowych z pedagogiem, psychologiem i pediatrą zwiększenie liczby ojców 11. w Radzie Rodziców z 5% do 30% zorganizowano wycieczkę do teatru w Olsztynie (marzec 2011 r.), w której wzięło udział 180 dzieci zorganizowano wyjazd nad morze dla 90 dzieci (maj 2011 r.), dzieci brały udział m.in. w lekcjach edukacyjnych np. na temat Jak powstaje bursztyn?, zwiedzano muzeum rybołówstwa, zorganizowano rejs statkiem zorganizowano święto pieczonego ziemniaka, bal karnawałowy, festyn powitanie lata wszystkie spotkania odbyły się wg przyjętych załoŝeń zrealizowano wg załoŝeń dokumentacja projektu (dzienniki zajęć itp.) poświadczenie wydania dyplomów ukończenia kursu, dzienniki zajęć poświadczenie wydania dyplomów ukończenia kursu, dzienniki zajęć dokumentacja pracy logopedy dokumentacja przedsięwzięcia m.in. dokumentacja z wycieczek festynów zebrań dokumentacja wycieczki, zdjęcia itp. dokumentacja wyjazdu m.in. dokumentacja zdjęciowa dokumentacja prowadzona przez poszczególnych specjalistów dokumentacja projektu dotycząca współpracy z rodzicami Z analizy danych zawartych w tabeli wynika, Ŝe poziom realizacji zadań określanych jako rezultaty projektu naleŝy ocenić bardzo wysoko. Świadczy o tym zarówno liczba uczestników poszczególnych przedsięwzięć (kilkakrotnie przekraczana), wartościowa i róŝnorodna tematyka szczegółowa, jak równieŝ wysoki poziom sprawowanej opieki o czym 3
świadczyć moŝe np. brak jakichkolwiek zdarzeń mogących negatywnie wpłynąć na bezpieczeństwo dzieci. Rezultaty miękkie a cele projektu Oceny poziomu rezultatów miękkich projektu dokonano głównie w oparciu o analizę informacji uzyskanych z ankiet wypełnianych przez rodziców oraz na podstawie wywiadów i raportów nauczycieli sporządzonych ze spotkań podsumowujących kolejne działania projektowe. Istotną część informacji dostarczyły teŝ rozmowy z osobami zarządzającymi projektem. Realizacja celów szczegółowych projektu Stopień realizacji szczegółowych celów projektu zostanie przedstawiony głównie w oparciu o analizę informacji zawartych w ankietach wypełnionych przez rodziców dzieci. Uzupełnione zostaną one treściami pochodzącymi od osób prowadzących zajęcia oraz z dokumentacji projektu. Zapobieganie i koordynowanie wad postawy u dzieci Informacje na temat liczby dzieci, u których nastąpiła korekta i zapobieganie wadom postawy u dzieci ilustruje wykres 1. Wykres 1. Liczba dzieci (dane w procentach), u których działania podjęte w przedszkolu słuŝyły zapobiegnięciu i korekcie wad postawy w opinii rodziców Z wykresu 1. wynika, iŝ zdaniem 28% rodziców (dotyczy to 40 dzieci) nastąpiło wyraźne zapobiegnięcie i skorygowanie wad postawy, a 55% (99 dzieci) rodziców wskazało na odpowiedź raczej tak. Tylko 2% rodziców stwierdziło, Ŝe nie zauwaŝyli Ŝadnej poprawy w tym zakresie u swoich dzieci, a 9% badanych miało trudności z udzieleniem jakiejkolwiek 4
odpowiedzi na pytanie z tym związane. Przedstawione informacje wskazują, Ŝe rezultaty miękkie projektu w tym zakresie zostały w pełni osiągnięte a nawet moŝna stwierdzić, iŝ uzyskane wyniki znacznie przekroczyły stawiane wcześniej oczekiwania. Rezultaty w zakresie mówienia Zbiorcze informacje na temat opinii rodziców co do poprawy w zakresie mowy dzieci przedstawia wykres 2. Wykres 2. Liczba dzieci (dane w procentach), u których nastąpiła poprawa i rozwój mowy Z danych zawartych na wykresie 2. wynika, Ŝe 41% badanych rodziców wyraźnie wskazało na poprawę w zakresie mówienia swoich dzieci. Odpowiedzi raczej tak udzieliło 51% rodziców, nikt z badanych nie wskazał na odpowiedź nie i raczej nie a jedynie 8% rodziców nie udzieliło w tym zakresie odpowiedzi. Tu dodać naleŝy, iŝ poprawa mowy dzieci zdaniem nauczycieli wiązała się ściśle z poprawą ich słuchu fonematycznego. Przejawiało się to najczęściej w: niezamienianiu głosek w wyrazach śmielszym wypowiadaniu się bardziej wyraźną (poprawną) wymową słów, które dotychczas sprawiały dzieciom kłopoty wyraźnej i poprawnej wymowie róŝnych głosek takich jak l czy r częstszym wypowiadaniu się pełnymi zdaniami bogatszym słownictwie. Przejawy te potwierdzają informacje zawarte na wykresach 3 i 4 obrazujących odpowiedzi rodziców udzielone w ankiecie. 5
Wykres 3. Opinie rodziców co do poszerzenia zakresu słownictwa dzieci Wykres 4. Opinie rodziców co do wypowiedzi dzieci pod wpływem uczęszczania do przedszkola Przedstawione informacje świadczą, Ŝe w zakresie poprawy wymowy i słuchu fonematycznego dzieci cele zostały w pełni osiągnięte. Zakładano bowiem poprawę u ok. 40% dzieci a wystąpiła ona u prawie 90% przedszkolaków. 6
Rozwój zdolności muzyczno-ruchowych Zebrane informacje dotyczące skali rozwoju zdolności muzyczno-ruchowych ilustruje wykres 5. Wykres 5. Rozwój zdolności muzyczno-rytmicznych w opinii rodziców Z danych zawartych na wykresie 5. wynika, Ŝe aŝ u 94% dzieci zauwaŝono rozwój zdolności muzyczno-rytmicznych. Przejawiały się one zdaniem rodziców i nauczycieli najczęściej w: lepszym poczuciu rytmu większym zainteresowaniu muzyką lepszej koordynacji ruchów bardziej aktywnym uczestnictwie w tańcu oraz solowym i zbiorowym śpiewie poznaniu przez dzieci wielu nowych tańców zabaw i piosenek Rozwój procesów poznawczych Opinie co do rozwoju poszczególnych procesów poznawczych ilustruje wykres 6. 7
Wykres 6. Rozwój procesów poznawczych w opinii rodziców Z danych zawartych na wykresie 6. wynika, iŝ najwięcej rodziców zauwaŝyło postępy u swoich dzieci w zakresie rozwoju myślenia i mowy a w najmniejszym stopniu w zakresie pamięci i koncentracji. NiŜszy poziom rozwoju pamięci i koncentracji wynika zapewne z ogólnego rozwoju dzieci w tym wieku. NaleŜy jednak uznać za bardzo pozytywny fakt, iŝ zauwaŝalny rozwój prawie wszystkich procesów nastąpił u ponad połowy dzieci uczęszczających do przedszkola. ZaangaŜowanie rodziców we wszechstronny rozwój dzieci i współpracę z przedszkolem Ocenę zaangaŝowania rodziców w pracę na rzecz rozwoju dziecka ilustruje wykres 7. Wykres 7. Wzrost zaangaŝowania rodziców w działalność przedszkola w opinii badanych Z wykresu 7. wynika, Ŝe aŝ 76% rodziców zwiększyło swoje zaangaŝowanie we współpracę z przedszkolem. Skutkowało to teŝ zdecydowanie większym zaangaŝowaniem 8
ojców w proces edukacji dzieci (z 5% do 30%). Bardzo prawdopodobne, Ŝe wynikło to z faktu, iŝ mieli oni moŝliwość częstszego i systematycznego korzystania z poradnictwa specjalistycznego prowadzonego prze psychologa, pediatrę, logopedę i pedagoga. Jak podano w odpowiedziach na otwarte pytanie w ankiecie uzyskali oni cały szereg róŝnorodnych korzyści takich jak: większy zasób wiedzy na temat wychowania, zdrowia i opieki nad dzieckiem lepsze rozumienie potrzeb i moŝliwości dzieci poznanie sposobów wspierania rozwoju określonych procesów (myślenia, mowy, pamięci) czy umiejętności u dzieci w domu. Podsumowanie i wnioski Z przedstawionych oraz innych informacji wynika m.in., Ŝe: zarówno ogólne jak i szczegółowe cele projektu zostały w pełni zrealizowane w niektórych obszarach osiągnięte cele znacznie przekraczały wcześniej przyjęte zamierzenia fakt, Ŝe rezultaty twarde projektu zostały zrealizowane w szerszym niŝ w planowanym zakresie świadczy zapewne o wysokim poziomie podejmowanych przedsięwzięć i właściwym ich organizowaniu rezultaty miękkie projektu w największym stopniu zostały zrealizowane w zakresie rozwoju zdolności muzyczno-rytmiczych oraz w odniesieniu do mowy dzieci realizacja zdań związanych z projektem przyczyniła się do poszerzenia zakresu współpracy przedszkola z rodzicami i zwiększyło to zaangaŝowanie ojców w proces edukacji dzieci personel przedszkola nawiązał współpracę z wieloma osobami i instytucjami i zdobył nowe doświadczenia co zapewne przyczyni się do wyŝszej jakości funkcjonowania placówki równieŝ w realizacji bieŝących zadań realizacja projektu przyczyniła się do promocji przedszkola w lokalnym środowisku a gminy Olszewo-Borki w regionie uczęszczanie przez wszystkie dzieci do przedszkola miało pozytywny wpływ na ich ogólny rozwój a w przypadku prawie połowy dzieci rodzice uznali, iŝ był on bardzo duŝy co obrazuje wykres 8. 9
Wykres 8. Wpływ uczęszczania dzieci do przedszkola na ich rozwój w opinii rodziców Z przedstawionych wyników ewaluacji oraz na podstawie innych informacji i materiałów zawartych w dokumentacji projektu wydaje się, iŝ moŝna sformułować następujące wnioski i postulaty: rozpoczęte w ramach projektu zadania naleŝy kontynuować w dalszej edukacji dzieci, gdyŝ pozwoli to na bieŝące wykorzystanie nabytych umiejętności w dalszym ich rozwoju i właściwym przygotowaniu do nauki w szkole w przypadku dzieci, u których zauwaŝono większe trudności lub zaburzenia naleŝy niezwłocznie przeprowadzić bardziej specjalistyczne badania w celu zdiagnozowania ich przyczyn a w konsekwencji do ich usunięcia gdy występują jeszcze w początkowym stadium dla dzieci szczególnie uzdolnionych np. w zakresie muzyki naleŝy przeanalizować moŝliwość zrealizowania dodatkowych zajęć z tego zakresu lub rozwaŝyć rozpoczęcie ich edukacji w szkole lub ognisku muzycznym za wskazane uznaje się opracowanie monografii całości projektu co w przyszłości pomogłoby w opracowywaniu koncepcji podobnych przedsięwzięć i mogłoby stanowić cenne źródło informacji do wprowadzania usprawnień i udoskonaleń w ich realizacji. 10