NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie. Wystąpienie pokontrolne. Kraków, dnia maja 2011 r. Pan Ryszard Ścigała Prezydent Miasta Tarnowa

Transkrypt

1 NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie Kraków, dnia maja 2011 r. Pan Ryszard Ścigała Prezydent Miasta Tarnowa ul. Mickiewicza Tarnów P/10/074 LKR /2010/2011 Wystąpienie pokontrolne Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 roku o NajwyŜszej Izbie Kontroli (Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz ze zm.), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie skontrolowała w Urzędzie Miasta Tarnowa (zwanym dalej Urzędem) wykorzystanie środków publicznych na pomoc materialną dla uczniów w latach (do 30 marca 2011 r.). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole podpisanym przez Pana Prezydenta 11 kwietnia 2011 r. i omówionymi na naradzie pokontrolnej 20 kwietnia 2011 r., NajwyŜsza Izba Kontroli na podstawie art. 60 ust. 1 ustawy o NIK, przekazuje Panu niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie kontrolowaną działalność, mimo stwierdzonych nieprawidłowości. Formułując ocenę pozytywną NIK uwzględniła w szczególności: - działania Urzędu w zakresie diagnozowania potrzeb materialnych, skutkujące zapewnieniem pomocy o charakterze socjalnym wszystkim ubiegającym się i spełniającym kryteria uczniom na terenie Gminy Miasta Tarnowa,

2 2 - zgodne z przeznaczeniem wykorzystanie środków, w tym kwot z dotacji celowej otrzymanej na pomoc materialną o charakterze socjalnym dla uczniów, - realizację programu rządowego Wyprawka szkolna, - wdroŝenie wieloletniego programu doŝywiania realizowanego na podstawie ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego Pomoc państwa w zakresie doŝywiania (Dz. U. Nr 267, poz. 2259, ze zm.), - uwzględnienie w budŝecie Miasta Tarnów na 2010 r. i na 2011 r. środków na stypendia przyznawane przez szkoły za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe, - podjęcie współpracy z Państwową WyŜsza Szkołą Zawodową (PWSZ) w Tarnowie w zakresie wyrównywania szans edukacyjnych uczniów. W latach łączna kwota wykorzystanych środków na stypendia i zasiłki szkolne wyniosła ,00 zł i ,00 zł. W tym okresie stypendium szkolne przyznano odpowiednio 2216 i 1892 uczniom spełniającym kryteria dochodowe. W ramach programu Wyprawka szkolna pomoc na zakup podręczników w ww. okresie otrzymało odpowiednio 482 i 566 uczniów - kwotę ,- zł i ,- zł. Przyjęty przez Urząd sposób informowania społeczności lokalnej o moŝliwościach skorzystania z pomocy materialnej na cele edukacyjne umoŝliwiał dotarcie z tą informacją do zainteresowanych osób. Informacje te były rozpowszechniane m.in. poprzez szkoły i pracowników socjalnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Zgodnie z art. 90r ust. 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, ze zm.) zwanej dalej ustawą o systemie oświaty, kwoty wydatkowane na zasiłki szkolne nie przekroczyły w kontrolowanych latach 5% ogólnej kwoty dotacji celowej przyznanej na pomoc materialną o charakterze socjalnym dla uczniów. Stosownie do art. 128 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz ze zm.), i art. 90p ust. 1 ustawy o systemie oświaty w wydatkowaniu środków na pomoc materialną dla uczniów w 2010 r. przestrzegano zasady udziału 20% środków własnych Gminy. W latach w ramach Programu Pomoc państwa w zakresie doŝywiania pomocą objęto wszystkich uczniów spełniających kryteria, tj. odpowiednio i dzieci. Udział Gminy w wydatkach na doŝywianie dzieci w 2009 r. wynosił 41,37% a w 2010 r. 42,81% kosztów programu. W kontrolowanym okresie doŝywianiem objęto równieŝ najmłodsze dzieci oraz młodzieŝ szkół ponadgimnazjalnych, niekorzystających z tej formy pomocy w przedszkolach i szkołach. W tym celu przyznawane były rodzinom zasiłki

3 3 celowe z przeznaczeniem na zakup artykułów spoŝywczych do sporządzania gorących posiłków. W 2009 r. w ramach zasiłków celowych przyznanych rodzinom, pomocą tą objęto 794 dzieci w wieku przedszkolnym i 1372 uczniów do czasu ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej, a w 2010 r. objętych było 652 dzieci w wieku do 7 roku Ŝycia oraz uczniów do czasu ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej. W latach r. z budŝetu Miasta przekazano do szkół, dla których Gmina Tarnów jest organem prowadzącym, środki na stypendia za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe w kwotach odpowiednio: 191,5 tys. zł i 182 tys. zł. W badanym okresie, w celu przygotowania młodzieŝy tarnowskich szkół ponadgimnazjalnych do uczestnictwa w olimpiadach przedmiotowych Urząd nawiązał współpracę z PWSZ w zakresie przeprowadzenia zajęć edukacyjnych z języka polskiego, matematyki, chemii, fizyki i informatyki. Na realizację powyŝszego przedsięwzięcia Gmina wydatkowała w latach kwoty w wysokości odpowiednio 40,7 tys. zł i 44,1 tys. zł. Tą formą pomocy objęto 452 uczniów. Stwierdzone nieprawidłowości polegały na: - udzielaniu stypendiów szkolnych jedynie w formie świadczenia pienięŝnego, - stwierdzeniu przypadków nieterminowego rozpatrywania wniosków o zasiłki szkolne oraz przyznawania pomocy materialnej w formie stypendium i zasiłku szkolnego z naruszeniem przepisów ustawy o systemie oświaty, - określaniu wytycznych dla szkół w sprawie udzielania stypendiów za wyniki w nauce lub osiągnięcia sportowe oraz wypłaty przez szkoły tych stypendiów niezgodnie z dyspozycją art. 90 g ustawy o systemie oświaty. 1. W wyniku szczegółowego badania 120 wylosowanych wniosków o przyznanie stypendium szkolnego i 39 wniosków o przyznanie zasiłku szkolnego oraz wydanych na ich podstawie decyzji administracyjnych ustalono m.in., Ŝe w badanym okresie: - we wszystkich przypadkach pomoc materialna w formie stypendium szkolnego przyznawana była uczniom wyłącznie w formie świadczenia pienięŝnego. Było to niezgodne z art. 90d ust. 5 ustawy o systemie oświaty, z którego wynika, Ŝe stypendium szkolne moŝe być udzielone w formie świadczenia pienięŝnego, jeŝeli organ przyznający stypendium uzna, Ŝe udzielenie stypendium w formach, o których mowa w ust. 2 ww. artykułu nie jest celowe. Zdaniem Izby, decyzja co do formy udzielenia stypendium nie moŝe być uzaleŝniona od moŝliwości

4 4 organizacyjnych jednostki przyznającej to świadczenie, lecz od sytuacji ucznia, któremu ta pomoc jest udzielana. W ocenie NIK przyznanie stypendium w formie pienięŝnej jest dodatkowym wsparciem budŝetu domowego rodziny ucznia i nie daje gwarancji wykorzystania tych środków na rzeczywiste potrzeby dziecka związane z jego edukacją. Środki te, powinny być wydatkowane na całkowite lub częściowe pokrycie kosztów udziału w zajęciach edukacyjnych, w tym wyrównawczych, wykraczających poza zajęcia realizowane w szkole w ramach planu nauczania, a takŝe udział w zajęciach edukacyjnych realizowanych poza szkołą, czy teŝ pomoc rzeczową o charakterze edukacyjnym, w tym w szczególności zakup podręczników. - w 25 (tj. ok. 65% badanej próby) przypadkach przy wydawaniu decyzji administracyjnych o przyznaniu zasiłku szkolnego naruszono przepisy art. 35 i 36 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks Postępowania Administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071). Ponadto: - w dwóch przypadkach nieprawidłowo wyliczono wysokość dochodu przypadającego na członka rodziny, co skutkowało wypłaceniem niewłaściwej kwoty stypendium, - w sześciu przypadkach na wnioskach o przyznanie stypendium szkolnego brak było daty wpływu do Urzędu (zgodnie z art. 90n ust. 6 ustawy o systemie oświaty, wniosek o przyznanie stypendium szkolnego składa się do dnia 15 września danego roku szkolnego), 2. W latach zasady udzielania przez szkoły, dla których Gmina Miasta Tarnowa jest organem prowadzącym, w zakresie określenia zasad udzielania stypendiów za szczególne wyniki w nauce lub osiągnięcia sportowe, określane przez Urząd były niezgodne z art. 90g ust. 11 ustawy o systemie oświaty. Według treści ww. artykułu cyt. ustawy, stypendium za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe przyznaje dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej, w ramach środków przyznanych przez organ prowadzący na ten cel. Z powyŝszego wynika, Ŝe to szkoła, a nie organ prowadzący powinna określić zasady udzielania stypendiów motywacyjnych. Tymczasem z ustaleń kontroli NIK, przeprowadzonych w trzech tarnowskich szkołach, dla których Gmina Miasta Tarnowa jest organem prowadzącym (III liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza, Szkoła Podstawowa nr 8, Gimnazjum nr 2) wynika, Ŝe Wydział Edukacji Urzędu wypracował i rokrocznie przekazywał do szkół wytyczne w sprawie zasad i procedur udzielania

5 5 ww. stypendiów za lata szkolne 2008/2009 i 2009/2010. Wytyczne te były niezgodne z art. 90g ust. 2 ustawy o systemie oświaty. Zgodnie z treścią tego artykułu, stypendium za wyniki w nauce moŝe być przyznane uczniowi, który uzyskał wysoką średnią ocen oraz co najmniej dobrą ocenę zachowania w okresie (semestrze) poprzedzającym okres (semestr), w którym przyznaje się to stypendium, a stypendium za osiągnięcia sportowe moŝe być przyznane uczniowi, który uzyskał wysokie wyniki we współzawodnictwie sportowym na szczeblu co najmniej międzyszkolnym oraz co najmniej dobrą ocenę zachowania w okresie (semestrze) poprzedzającym okres (semestr), w którym przyznaje się to stypendium. Średnią ocen, o której mowa w ust. 2, ustala wg dyspozycji art. 90g ust. 7 ww. ustawy, komisja stypendialna, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i samorządu uczniowskiego. Ponadto, w ocenie NIK, Urząd Miasta Tarnów niezasadnie Ŝądał od dyrektorów szkół list kandydatów, którym komisje stypendialne przyznawały stypendia weryfikując je według ww. zasad. Jednocześnie Izba zwraca uwagę, Ŝe kwoty przyznawane przez Urząd na wypłaty stypendiów były niezgodne z art. 90g ust. 10. Z ustaleń kontroli przeprowadzonej przez NIK w III LO w Tarnowie wynika bowiem, Ŝe wysokość stypendium za szczególne osiągnięcia wypłacona przez ww. szkołę w roku 2010 i 2011 (w lutym za poprzedni rok szkolny) wynosiła w przypadku kaŝdego nagrodzonego ucznia 2.000,00 zł brutto. Kwoty te wykazane były na imiennych listach przesłanych z Wydziału Edukacji Urzędu do III Liceum Ogólnokształcącego. Z dyspozycji art. 90g ust. 10 ustawy o systemie oświaty wynika, Ŝe wysokość stypendium za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe nie moŝe przekroczyć kwoty stanowiącej dwukrotności kwoty, o której mowa w art. 6 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Ponadto zgodnie z treścią art. 90g ust. 9 ustawy o systemie oświaty, stypendium za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe jest wypłacane raz w okresie (semestrze). Zgodnie z 1 pkt 3b rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2009 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych (Dz. U. nr 129, poz. 1058) wysokość stypendium w semestrze nie mogła przekroczyć kwoty 182 zł, a uprzednio 128 zł (Dz. U. z 2006 r. Nr 130, poz. 903).

6 6 Przedstawiając Panu Prezydentowi powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie wnosi o: 1. Stworzenie warunków do udzielania stypendiów szkolnych w formach określonych w art. 90d ust. 2 ustawy o systemie oświaty. 2. Uwzględnienie w kontroli zarządczej działań związanych z udzielaniem stypendiów i zasiłków szkolnych. 3. Podjęcie działań w celu uregulowania w szkołach, dla których organem prowadzącym jest Gmina Miasta Tarnowa, zasad przyznawania stypendiów za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe oraz wypłaty przez szkoły tych stypendiów w kwotach zgodnych z art. 90 g ustawy o systemie oświaty. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie, na postawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, zwraca się do Pana Prezydenta o przesłanie, w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag, ocen i wykonania wniosków oraz o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, przysługuje Panu Prezydentowi w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora Delegatury NIK w Krakowie umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków, zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK.