Warszawa, 19 października 2017 r. WOJEWODA MAZOWIECKI WPS-VII.431.2.11.2017.EO Pani Barbara Markowska Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Celestynowie ul. Regucka 3 05-430 Celestynów WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 6 ust. 4 pkt 4 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej 1, art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie 2, art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych 3 oraz upoważnienia Wojewody Mazowieckiego Nr 215/WPS/2017 z 11 maja 2017 r. Edyta Ostrowska radca wojewody w Wydziale Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie przeprowadziła w dniach 17, 18 i 22-24 maja 2017 r. kontrolę problemową w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Celestynowie (dalej Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Ośrodek lub GOPS), mieszczącym się przy ul. Reguckiej 3 w Celestynowie. Przedmiot kontroli obejmował organizację i sposób realizacji przez gminę zadań zleconych z zakresu administracji rządowej wynikających z ustawy o świadczeniach rodzinnych w przedmiocie ustalania uprawnień do specjalnego zasiłku opiekuńczego oraz zasiłku pielęgnacyjnego. Kontrolą objęto okres od 1 września 2015 r. do dnia kontroli. Kontrola została odnotowana w książce kontroli Ośrodka pod poz. 18. 1 dalej ustawa o kontroli w administracji rządowej Dz. U. Nr 185 poz. 1092 2 Dz. U. z 2015 r. poz. 525 z późn. zm. 3 dalej ustawa o świadczeniach rodzinnych Dz. U. z 2016 r. poz. 1518 z późn. zm.
Kierownikiem Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Celestynowie jest pani Barbara Markowska od 25 maja 1990 r., a głównym księgowym pani Janina Kieler od 1 listopada 1996 r. Realizację kontrolowanego zadania w zakresie rzetelności sporządzonego sprawozdania ocenia się pozytywnie, sposób organizacji zadań wynikających z ustawy o świadczeniach rodzinnych i prowadzenie postępowań w sprawie ustalenia prawa do zasiłku pielęgnacyjnego pozytywnie pomimo stwierdzonych uchybień, natomiast prowadzenie postępowań w sprawie przyznania prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego pozytywnie pomimo stwierdzonych nieprawidłowości. 1. Organizacja zadania Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Celestynowie w okresie kontrolowanym funkcjonował w oparciu o następujące akty: Statut wprowadzony uchwałą nr 69/15 Rady Gminy Celestynów z dnia 15 lipca 2015 r. w sprawie uchwalenia statutu Gminnego Ośrodka Pomoc Społecznej w Celestynowie. Zgodnie z 5 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1 statutu Ośrodek realizuje zadania wynikające z ustawy o świadczeniach rodzinnych, w szczególności polegające na ustalaniu, wydawaniu decyzji administracyjnych i wypłacaniu świadczeń rodzinnych na podstawie ww. ustawy. Regulamin organizacyjny przyjęty zarządzeniem nr 022.1.2017 kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Celestynowie z dnia 2 stycznia 2017 r. w sprawie ustalenia regulaminu organizacyjnego Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Celestynowie. Do 31 marca 2016 r. obowiązywał regulamin organizacyjny wprowadzony zarządzeniem nr 2.2015 kierownika GOPS w Celestynowie z dnia 16 stycznia 2015 r., natomiast do 1 stycznia 2017 r. regulamin ustalony zarządzeniem nr 6.2016 kierownika Ośrodka z dnia 1 kwietnia 2016 r. Zgodnie z 10 ust. 3 obowiązującego regulaminu organizacyjnego w celu realizacji zadań zleconych w Ośrodku utworzono Dział Świadczeń Rodzinnych, natomiast jak stanowi 22 ust. 1 pkt 1 ww. regulaminu, prowadzenie postępowań administracyjnych dotyczących rozpatrywania wniosków w sprawie ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych należy do zakresu działania Działu Świadczeń Rodzinnych. Podobne zapisy posiadały również wcześniej obowiązujące ww. regulaminy organizacyjne Ośrodka. Takim działaniem wypełniony został obowiązek ustalony w art. 20 ust. 4 ustawy 2
o świadczeniach rodzinnych, zgodnie z którym w przypadku upoważnienia kierownika ośrodka pomocy społecznej do prowadzenia postępowania w sprawach świadczeń rodzinnych, w ośrodku tym tworzy się komórkę organizacyjną do realizacji świadczeń rodzinnych. W okresie od 1 września 2015 r. do dnia kontroli w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej zadania polegające na prowadzeniu postępowań w sprawie ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych wynikających z ustawy o świadczeniach rodzinnych wykonywało 4 pracowników Ośrodka: 1. pani Barbara Markowska kierownik GOPS, upoważnienie Wójta Gminy Celestynów nr 7/2014-18 z 8 stycznia 2015 r. do prowadzenia postępowań w sprawach świadczeń rodzinnych, a także do wydawania w tych sprawach decyzji administracyjnych, 2. pani Teresa Masna starszy inspektor w Dziale Świadczeń Rodzinnych, upoważnienie Wójta Gminy Celestynów nr 15/2014-18 z 8 stycznia 2015 r., cyt. do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach z zakresu świadczeń rodzinnych ( ) podczas nieobecności lub czasowej niezdolności do pracy Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej Barbary Markowskiej, 3. pani Magdalena Jóźwicka referent w Dziale Świadczeń Rodzinnych, upoważnienie Wójta Gminy Celestynów nr 267/2014-18 z 9 maja 2017 r. do prowadzenia postępowań w sprawach świadczeń rodzinnych z wyłączeniem wydawania decyzji administracyjnych w tych sprawach, 4. pani Daria Górska referent w Dziale Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego, zatrudniona w GOPS w okresie 1 kwietnia 31 grudnia 2015 r. Zakresy obowiązków ww. pracowników obejmowały realizację zadań w przedmiocie świadczeń rodzinnych. Ośrodek zawarł umowy licencyjne na prawo użytkowania Oprogramowania do obsługi Świadczeń Rodzinnych (dalej program Świadczenia Rodzinne) z Sygnity Spółka Akcyjna, z siedzibą w Warszawie przy ul. F. Klimczaka 1 (dalej Sygnity) na kolejne lata okresu kontrolowanego umowy z 2 stycznia 2015 r., 2 stycznia 2016 r. i 2 stycznia br. Administrator danych dopełnił obowiązku, o którym mowa w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych 4 zgłoszenia zbioru danych dotyczących świadczeń rodzinnych 4 Dz. U. z 2016 r. poz. 922 3
do rejestracji Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych (dalej GIODO). Zaświadczenie GIODO z 29 lutego 2012 r. o zarejestrowaniu zbioru danych osobowych o nazwie ŚWIADCZENIA RODZINNE w ogólnokrajowym, jawnym rejestrze zbiorów danych osobowych wpłynęło do Ośrodka 5 marca 2012 r. W wyniku kontroli ustalono nieprawidłowość polegającą na nieposiadaniu przez panie: Magdalenę Jóźwicką do 9 maja 2017 r. i Darię Górską od 1 kwietnia do 31 grudnia 2015 r. pracowników wykonujących zadania polegające na prowadzeniu postępowań w sprawie świadczeń rodzinnych, stosownych upoważnień Wójta Gminy Celestynów do realizacji tych zadań. Zgodnie z art. 20 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych organ właściwy, w tym przypadku Wójt Gminy Celestynów, może upoważnić, w formie pisemnej, kierownika ośrodka pomocy społecznej, a także inną osobę na wniosek kierownika ośrodka pomocy społecznej do prowadzenia postępowań w sprawach świadczeń rodzinnych, a także do wydawania w tych sprawach decyzji, zatem kierownik lub pracownik ośrodka pomocy społecznej jest władny prowadzić postępowanie w sprawach świadczeń rodzinnych tylko w przypadku legitymowania się pisemnym upoważnieniem wydanym przez organ właściwy. Należy również zauważyć, że upoważnienie pani Teresy Masnej wydane na czas nieobecności lub czasowej niezdolności do pracy kierownika Ośrodka dotyczy wyłącznie wydawania decyzji administracyjnych, natomiast wydanie decyzji co do zasady poprzedza prowadzenie postępowania wyjaśniającego polegającego na m.in. gromadzeniu dowodów, dokonywaniu ich analizy i oceny w celu wyjaśnienia wszystkich faktów będących przedmiotem postępowania i ostatecznie wydania rozstrzygnięcia. 2. Rzetelność sporządzanej sprawozdawczości Zweryfikowano zgodność danych wykazanych w przekazanym za pośrednictwem Centralnej Aplikacji Statystycznej Kwartalnym sprawozdaniu rzeczowo-finansowym z wykonywania zadań z zakresu świadczeń rodzinnych zawierającym dane rzeczowe o realizacji ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych oraz informacje o wypłaconych świadczeniach rodzinnych i kosztach ich obsługi, składkach na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego oraz składkach na ubezpieczenie zdrowotne za I kwartał 2017 r. /dalej Sprawozdanie/ z danymi wynikającymi z list wypłat świadczeń rodzinnych 4
za kolejne miesiące I kwartału 2017 r., zestawień naliczonych składek na ubezpieczenie zdrowotne od świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego za kolejne miesiące I kwartału 2017 r., zestawień naliczonych składek na ubezpieczenie społeczne od świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego za kolejne miesiące I kwartału 2017 r. i imiennych raportów miesięcznych o należnych składkach i wypłaconych świadczeniach (ZUS P RCA). Badaniu poddano dane w następujących pozycjach sprawozdania: A.1. wiersz 4. wydatki z tytułu wypłaconych zasiłków pielęgnacyjnych oraz liczba tych świadczeń narastająco za kolejne miesiące I kwartału 2017 r. A.1. wiersz 6. wydatki z tytułu wypłaconych specjalnych zasiłków opiekuńczych oraz liczba tych świadczeń narastająco za kolejne miesiące I kwartału 2017 r. B. wiersz 3. wydatki z tytułu składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe opłacanych za osoby pobierające specjalny zasiłek opiekuńczy oraz liczba tych składek narastająco za kolejne miesiące I kwartału 2017 r. B. wiersz 4. wydatki z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne opłacane za osoby pobierające specjalny zasiłek opiekuńczy oraz liczba tych składek narastająco za kolejne miesiące I kwartału 2017 r. Ustalono zgodność danych wykazanych we wszystkich poddanych badaniu pozycjach sprawozdania, jak niżej następuje: A.1. wiersz 4. zarówno w zakresie wydatków poniesionych na wypłaty zasiłków pielęgnacyjnych, jak i liczby świadczeń z danymi wynikającymi z list wypłat świadczeń rodzinnych za kolejne miesiące I kwartału 2017 r. A.1. wiersz 6. zarówno w zakresie kwot wypłaconych specjalnych zasiłków opiekuńczych, jak i liczby świadczeń z danymi wynikającymi z list wypłat świadczeń rodzinnych za kolejne miesiące I kwartału 2017 r. B. wiersz 3. i B. wiersz 4. zarówno w zakresie wydatków na składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne opłacanych za osoby pobierające specjalny zasiłek opiekuńczy, jak i liczby tych składek z danymi wynikającymi z zestawień naliczonych składek na ubezpieczenie zdrowotne od świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego za kolejne miesiące I kwartału 2017 r., zestawień naliczonych składek na ubezpieczenie społeczne od świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku 5
opiekuńczego za kolejne miesiące I kwartału 2017 r. i imiennych raportów miesięcznych o należnych składkach i wypłaconych świadczeniach (ZUS P RCA). 3. Prowadzenie postępowań w sprawie ustalenia prawa do zasiłku pielęgnacyjnego W okresie od 1 września 2015 r. do dnia kontroli, tj. 17 maja br., do GOPS wpłynęło łącznie 45 wniosków o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego (ZP), natomiast w kolejnych okresach zasiłkowych: 2015/2016 29 wniosków, 2016/2017 do dnia kontroli 16 wniosków. Szczegółowe informacje na temat decyzji wydanych w przedmiotowym zakresie prezentuje poniższa tabela: Okres zasiłkowy Liczba złożonych wniosków Wydane decyzje Decyzje realizowane na dzień kontroli 17 maja br. Przyznające prawo do ZP Zmieniające Uchylające prawo do ZP W sprawie nienależnie pobranego świadczenia 2015/2016 29 29 1 9 2 27 2016/2017 16 16 1 4 1 16 Razem 45 45 2 13 3 43 W okresie poddanym kontroli nie wydano decyzji odmawiających przyznania zasiłku pielęgnacyjnego i nie zakończono wszczętych spraw pozostawieniem wniosku bez rozpatrzenia. Decyzje uchylające prawo do zasiłku pielęgnacyjnego i w sprawie nienależnie pobranego świadczenia nie dotyczą spraw wszczętych na podstawie wniosków złożonych w okresie kontrolowanym. Kontroli poddano 20 postępowań, co stanowi blisko 44% spraw wszczętych na skutek wniosków złożonych w okresie od 1 września 2015 r. do dnia kontroli. Wszystkie wnioski o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego zostały opatrzone datą wpływu do GOPS i zaewidencjonowane w prowadzonym w formie papierowej Rejestrze świadczeń rodzinnych. Do wniosków załączone zostały orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności wnioskodawców. Wnioski zostały złożone na prawidłowych formularzach zgodnych z wzorami stanowiącymi załączniki nr 16 i 12 do, odpowiednio, uchylonego 2 stycznia 2016 r. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 stycznia 2013 r. 6
w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne 5 (dalej rozporządzenie z dnia 3 stycznia 2013 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne) i obowiązującego od 2 stycznia 2016 r. rozporządzenia z dnia 8 grudnia 2015 r. Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne 6 (dalej rozporządzenie z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne). Osoby, którym przyznano świadczenie, spełniały ustawowe przesłanki, o których mowa w art. 16 ust. 2 i 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Spośród 20 skontrolowanych postępowań 9 zakończono wydaniem decyzji przyznających zasiłek pielęgnacyjny niepełnosprawnemu dziecku, 3 decyzji ustalających prawo do świadczenia dla osoby niepełnosprawnej, która legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, i 8 decyzji przyznających zasiłek osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16. roku życia posiadającej orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, u której niepełnosprawność powstała przed ukończeniem 21. roku życia. Wszystkie decyzje zostały wydane na czas określony, a okres przysługiwania prawa do świadczenia został w nich ustalony prawidłowo od miesiąca złożenia wniosku o ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności do ostatniego dnia miesiąca, w którym upływał termin ważności orzeczenia, zgodnie z art. 24 ust. 2a i 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Decyzje były kompletne zawierały wszystkie elementy określone w art. 107 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego 7 (dalej k.p.a.) i zostały prawidłowo doręczone ze wskazaniem daty doręczenia, a fakt doręczenia potwierdzony podpisem osoby odbierającej, zgodnie z art. 39 i 46 k.p.a. Decyzje zostały podpisane przez kierownika GOPS działającego na podstawie upoważnienia Wójta Gminy Celestynów. Wszystkie rozstrzygnięcia wydane zostały terminowo, zgodnie z art. 35 1-3 k.p.a. Średni czas prowadzenia postępowania wyniósł 8 dni, przy czym w 2 przypadkach organ wydał decyzję w dniu wpływu wniosku, a najdłuższe postępowanie prowadzone było 28 dni. We wszystkich przypadkach zasiłek pielęgnacyjny przyznano w prawidłowej wysokości i właściwie określono termin wypłaty świadczenia. Pierwsze wypłaty świadczeń po wydaniu decyzji odbyły się w terminach zgodnych z dyspozycjami zawartymi w art. 26 ust. 1 i 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych, z wyrównaniem od miesiąca, w którym złożono wniosek o ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności w przypadkach złożenia 5 Dz. U. poz. 3 6 Dz. U. poz. 2284 7 Dz. U. z 2017 r. poz. 1257 7
wniosku o ustalenie prawa do świadczenia w okresie trzech miesięcy, licząc od dnia wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności. W wyniku kontroli w trzech przypadkach ustalono uchybienie polegające na wskazaniu w podstawie prawnej trzech decyzji 8 (co stanowi 15% w próbie) nieprawidłowych przepisów prawa art. 16 ust. 2 pkt 1 i w dwóch decyzjach art. 16 ust. 2 pkt 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych, które stanowią że, odpowiednio, zasiłek pielęgnacyjny przysługuje niepełnosprawnemu dziecku i osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16. roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Jednocześnie zauważyć należy, że w rozstrzygnięciach decyzji przywołana została treść mającego zastosowanie w sprawach art. 16 ust. 3 ww. ustawy, zgodnie z którym świadczenie przysługuje osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16. roku życia legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21. roku życia. Ponadto należy zwrócić uwagę, że w 12 przypadkach 9, co stanowi 60% w próbie, jako adresata decyzji wskazano przedstawiciela ustawowego małoletniej osoby uprawnionej do zasiłku pielęgnacyjnego, podczas gdy stroną postępowania w sprawie ustalenia prawa do ww. świadczenia są osoby, o których stanowi art. 16 ust. 2 i 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych. W sytuacji, gdy wnioskodawcą w sprawie jest małoletni, wówczas w postępowaniu działa za niego (w jego imieniu i na jego rzecz) przedstawiciel ustawowy, a gdy wnioskodawcą jest osoba ubezwłasnowolniona całkowicie, w imieniu i na jej rzecz działa opiekun prawny. Należy podkreślić, że sam fakt reprezentowania strony w postępowaniu nie pozbawia strony tego przymiotu, co oznacza, że wszelkie pisma w sprawie winny być adresowane np. na małoletniego, z zastrzeżeniem że działa przez przedstawiciela. Reasumując, w sytuacji gdy osobą uprawnioną jest niepełnosprawne dziecko, adresatem decyzji będzie to dziecko, natomiast decyzja będzie doręczona przedstawicielowi ustawowemu dziecka, bowiem działa on na rzecz i w imieniu małoletniego, który nie ma zdolności do czynności prawnych. 4. Prowadzenie postępowań w sprawie ustalenia prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego 8 decyzje: ŚR-ZP.4811.000048.2016, ŚR-ZP.4811.000264.2016, ŚR-ZP.4811.000097.2017 9 postępowania zakończone wydaniem decyzji oznaczonych: ŚR-ZP.4811.000048.2016, ŚR-ZP.4811.000043.2016, ŚR- ZP.4811.000119.2016, ŚR-ZP.4811.000182.2016, ŚR-ZP.4811.000225.2016, ŚR-ZP.4811.000264.2016, ŚR- ZP.4811.000295.2016, ŚR-ZP.4811.000457.2016, ŚR-ZP.4811.000083.2017, ŚR-ZP.4811.000097.2017, ŚR- ZP.4811.000108.2017, ŚR-ZP.4811.000136.20173 8
W okresie od 1 września 2015 r. do dnia kontroli, tj. 17 maja br., do OPS wpłynęło łącznie 10 wniosków o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego 5 na okres zasiłkowy 2015/2016 i 5 na okres 2016/2017 (do dnia kontroli). Wszystkie postępowania zakończone zostały wydaniem decyzji przyznających specjalny zasiłek opiekuńczy (10 decyzji). Ponadto wydano 1 decyzję uchylającą prawo do świadczenia w okresie zasiłkowym 2015/2016 i 2 decyzje uchylające w okresie 2016/2017. W terminie objętym kontrolą nie wydano decyzji zmieniających i w sprawie nienależnie pobranych świadczeń. Na dzień 17 maja br. wykonywane były 3 decyzje przyznające specjalny zasiłek opiekuńczy na okres 2016/2017. Kontroli poddano 5 spośród 10 postępowań w sprawie ustalenia prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego, wszczętych na skutek wniosków złożonych w okresie od 1 września 2015 r. do dnia kontroli. Wszystkie wnioski o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego zostały opatrzone datą wpływu do GOPS i zaewidencjonowane w prowadzonym w formie papierowej Rejestrze świadczeń rodzinnych. Wnioski zostały złożone na prawidłowych formularzach zgodnych z wzorami stanowiącymi załączniki nr 17 i 13 do, odpowiednio, rozporządzenia z dnia 3 stycznia 2013 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne i obowiązującego od 2 stycznia 2016 r. rozporządzenia z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne. Wnioskodawcy spełniali ustawowe przesłanki, o których mowa w art. 16a ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych pozostawali bez zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad osobami legitymującymi się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Do wniosków załączone zostały przedmiotowe orzeczenia. W aktach spraw zgromadzone zostały dokumenty stwierdzające wysokość dochodu rodzin złożone przez stronę oraz informacje pozyskane przez pracowników Ośrodka za pomocą systemów teleinformatycznych o wysokości dochodu i składki na ubezpieczenie zdrowotne, zgodnie z obowiązującym od 1 stycznia 2016 r. art. 23b ustawy o świadczeniach rodzinnych. Łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki został prawidłowo ustalony i w przeliczeniu na osobę nie przekroczył kwoty, o której mowa w art. 5 ust. 2 w związku z art. 19 ust. 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych, w okresie od 1 listopada 2015 r. do 31 października 2017 r. wynoszącej 764 zł, zgodnie z 1 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 2015 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących 9
podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna 10. W czterech przypadkach specjalny zasiłek opiekuńczy przyznano na okres zasiłkowy od 1 listopada do 31 października następnego roku kalendarzowego, a w jednym od dnia złożenia wniosku o ustalenie stopnia niepełnosprawności do końca okresu zasiłkowego, zgodnie z art. 24 ust. 2a w związku z art. 16a ust. 7 ustawy o świadczeniach rodzinnych. We wszystkich decyzjach wskazano prawidłową kwotę przysługującego miesięcznie świadczenia, o której mowa w art. 16a ust. 6 ww. ustawy 520 zł, oraz zawierały informacje o terminie i sposobie wypłaty świadczenia. Rozstrzygnięcia zostały prawidłowo doręczone ze wskazaniem daty doręczenia, a fakt doręczenia potwierdzony podpisem osoby odbierającej, zgodnie z art. 39 i 46 k.p.a. Decyzje zostały podpisane przez kierownika GOPS działającego na podstawie upoważnienia Wójta Gminy Celestynów. Wszystkie rozstrzygnięcia podjęte zostały terminowo, zgodnie z wymogami ustalonymi w art. 26 ust. 1, 2, 3 i 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Średni czas prowadzenia postępowania wyniósł 25 dni, przy czym najkrótsze postępowanie trwało 15 dni, a najdłuższe 40 dni. W czterech przypadkach 11 w celu weryfikacji okoliczności dotyczących sprawowania opieki przed wydaniem decyzji ustalających prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego przeprowadzono rodzinny wywiad środowiskowy, zgodnie z obowiązkiem ustalonym w art. 23 ust. 4e ustawy o świadczeniach rodzinnych. Po upływie 6 miesięcy w dwóch sprawach 12 przeprowadzono aktualizację wywiadu, o której mowa w art. 23 ust. 4f ww. ustawy z uwagi na fakt, że do końca okresu, na który ustalone zostało prawo do świadczenia pozostało więcej niż 3 miesiące. Decyzje były kompletne zawierały wszystkie wymagane elementy określone w art. 107 k.p.a.: oznaczenie organu właściwego Wójta Gminy Celestynów, datę wydania, podstawę prawną, rozstrzygnięcie, uzasadnienie, pouczenie wskazujące termin i sposób wniesienia odwołania, jak również informację o konieczności zgłoszenia przez stronę wszelkich zmian mających wpływ na prawo do świadczeń. W pouczeniu zawarta została również informacja, że nienależnie pobrane świadczenia podlegają zwrotowi. 10 Dz. U. poz. 1238 11 w piątej zbadanej sprawie zakończonej wydaniem decyzji ŚR-SZO.4816.000503.2016 z 9 listopada 2016 r. przeprowadzono wywiad środowiskowy po upływie 6 m-cy (14 lutego 2017 r.) od wywiadu przeprowadzonego w poprzednim okresie zasiłkowym (21 lipca 2016 r.) 12 w pozostałych przypadkach aktualizacji wywiadu nie przeprowadzono z uwagi na: upływ okresu, na jaki decyzja została wydana i uchylenie decyzji - przed upływem 6 m-cy od ich wydania, w trzecim przypadku na dzień kontroli nie upłynęło 6 m-cy od wydania decyzji 10
Spośród 5 skontrolowanych postępowań, w wyniku których przyznano osobom uprawnionym prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, w 4 sprawach organ rozstrzygnął o opłacaniu składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, zgodnie z art. 6 ust. 2a ustawy z dnia 13 października o systemie ubezpieczeń społecznych 13 (dalej ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych) na podstawie wniosków stron i po złożeniu przez te osoby oświadczeń o niepodleganiu obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z innego tytułu. W ww. sprawach organ pozyskał informacje o przebiegu ubezpieczenia społecznego w celu ustalenia okresu niezbędnego do uzyskania 25-letniego okresu ubezpieczenia emerytalnego i rentowego (składkowego i nieskładkowego), z zastrzeżeniem art. 87 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 14. W 3 przypadkach spośród 5 poddanych badaniu spraw, po uprzednim ustaleniu braku innego tytułu do objęcia osoby uprawnionej do specjalnego zasiłku opiekuńczego obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, organ opłacał składkę na ubezpieczenie zdrowotne za te osoby, zgodnie z art. 86 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych 15 (dalej ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej). Pierwsze wypłaty świadczeń po wydaniu decyzji na nowy okres świadczeniowy 4 przypadki nastąpiły w terminach określonych w art. 26 ust. 3 i 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych, a pierwsza wypłata na podstawie decyzji wydanej z wniosku złożonego 1 lipca 2016 r. w trakcie okresu świadczeniowego do końca tego miesiąca, zgodnie z ust. 1 ww. artykułu, z wyrównaniem od 4 maja 2016 r., zgodnie z postanowieniami art. 24 ust. 2a w związku z art. 17c ust. 7 ww. ustawy. W wyniku kontroli ustalono następujące nieprawidłowości i uchybienia: 1. Powołanie w podstawie prawnej decyzji niekompletnych lub nieprawidłowych przepisów prawa: w żadnej decyzji nie powołano art. 32 ust. 1d ustawy o świadczeniach rodzinnych, zgodnie z którym decyzje przyznające świadczenia rodzinne są natychmiast wykonalne; powołano natomiast art. 130 4 k.p.a. zgodnie z którym decyzja podlega wykonaniu 13 Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 14 Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 z późn. zm. 15 Dz. U z 2016 r. poz. 1793 z późn. zm 11
przed upływem terminu do wniesienia odwołania, gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron, w 3 decyzjach oznaczonych ŚR-SZO.4816.000353.2015 z 9 listopada 2015 r., ŚR- SZO.4816.000452.2016 z 7 listopada 2016 r. i ŚR-SZO.4816.000601.2016 z 13 grudnia 2016 r., w których rozstrzygnięto o opłacaniu za osoby pobierające specjalny zasiłek opiekuńczy składki na ubezpieczenie zdrowotne brak powołania ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, w szczególności art. 86 ust. 1 pkt 9 wymienionej ustawy, w 2 decyzjach oznaczonych ŚR-SZO.4816.000353.2015 z 9 listopada 2015 r. i ŚR- SZO.4816.000452.2016 z 7 listopada 2016 r., w których rozstrzygnięto o opłacaniu za osoby pobierające specjalny zasiłek opiekuńczy składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe brak powołania ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w szczególności art. 6 ust. 2a pkt 1 wymienionej ustawy, powołanie w decyzji ŚR-SZO.4816.000601.2016 z 13 grudnia 2016 r. niemającego zastosowania w sprawie art. 6 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, bowiem przedmiotową decyzją nie rozstrzygnięto o opłacaniu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę sprawującą opiekę. Ponadto jako publikator ww. ustawy wskazano Dz. U. z 2016 r. poz. 34 czyli publikator ustawy z dnia 30 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o służbie cywilnej oraz niektórych innych ustaw zamiast prawidłowego Dz. U. z 2016 r. poz. 963 z późn. zm. 2. Niezawarcie w żadnej decyzji treści, że jest natychmiast wykonalna. 3. Przyjęcie niekompletnie wypełnionych wniosków o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego. Wnioskodawcy nie zawarli we wnioskach wszystkich wymaganych informacji bądź oświadczeń: we wnioskach zakończonych wydaniem decyzji ŚR-SZO.4816.000353.2015 z 9 listopada 2015 r. i ŚR-SZO.4816.000452.2016 z 7 listopada 2016 r. w części III pkt 2 i 3 osoby występujące o przyznanie świadczenia nie poinformowały czy w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy lub po tym roku nastąpiły bądź nie nastąpiły utrata lub uzyskanie dochodu, we wnioskach zakończonych wydaniem decyzji ŚR-SZO.4816.000257.2016 z 1 lipca 2016 r., ŚR-SZO.4816.000503.2016 z 24 października 2016 r. i ŚR- SZO.4816.000601.2016 z 28 listopada 2016 r. w części IV lit. l i m wnioskodawcy nie złożyli oświadczeń dotyczących własnej osoby i członków rodzin w zakresie 12
przebywania bądź nieprzebywania poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej w państwie, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Należy zauważyć, że stosownie do wymogów art. 24a ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych w przypadku złożenia nieprawidłowo wypełnionego wniosku organ właściwy powinien wezwać pisemnie wnioskodawcę do poprawienia lub uzupełnienia wniosku w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania. 4. Zawarcie w rozstrzygnięciu decyzji oznaczonej ŚR-SZO.4816.000257.2016 z 1 lipca 2016 r. postanowienia o przyznaniu świadczenia w kwocie 520 zł miesięcznie na okres od 4 maja do 31 października 2016 r. bez wyliczenia kwoty za pierwszy niepełny miesiąc 4-31 maja 2016 r. Jakkolwiek przywołano w uzasadnieniu decyzji mający zastosowanie w sprawie art. 16a ust. 7 ustawy o świadczeniach rodzinnych, stanowiący że kwotę specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującą za niepełny miesiąc ustala się, dzieląc kwotę świadczenia przez liczbę wszystkich dni kalendarzowych w tym miesiącu, a otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę dni kalendarzowych, za które świadczenie przysługuje i faktycznie wypłacono stronie prawidłowo wyliczoną kwotę w wysokości 469,70 zł (520 : 31 x 28 /liczba dni maja od 4 do 31 tego miesiąca/), to w treści uzasadnienia zawarto informację, że specjalny zasiłek opiekuńczy przysługujący za niepełne miesiące kalendarzowe wypłaca się w wysokości 1/30 świadczenia za każdy dzień. Należy podkreślić, że rozstrzygnięcie decyzji musi być sformułowane w taki sposób, aby nie było wątpliwości, jakie uprawnienia zostały przyznane zatem precyzyjnie, bez możliwości różnej interpretacji. Dlatego też z uzasadnienia nie można wywodzić wniosków co do zakresu praw przyznanych stronie. Przedstawiając powyższe ustalenia zobowiązuję Panią Kierownik do podjęcia działań w celu wyeliminowania ustalonych nieprawidłowości, a w szczególności do: 1. Prowadzenia postępowań w sprawie ustalenia prawa do zasiłku pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego wyłącznie przez osoby posiadające upoważnienia organu właściwego Wójta Gminy Celestynów, wydane na podstawie art. 20 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych. 2. Weryfikacji wniosków o przyznanie specjalnego zasiłku opiekuńczego pod kątem prawidłowości i kompletności wypełnienia oraz wymaganych oświadczeń, 13
a w razie stwierdzenia braków wzywania osób ubiegających się o świadczenie do poprawienia lub uzupełnienia wniosku w terminie 14 dni od otrzymania wezwania, zgodnie z art. 24a ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych. 3. Powoływania w podstawie prawnej decyzji kompletnych i prawidłowych przepisów prawa mających zastosowanie w sprawach. 4. Wskazywania jako adresata decyzji i strony postępowania w sprawach o przyznanie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego dla osoby małoletniej tej osoby małoletniej, z doręczeniem decyzji jej przedstawicielowi ustawowemu. 5. Zawierania w treści decyzji informacji o ich natychmiastowej wykonalności. 6. Zamieszczania w decyzjach prawidłowych publikatorów aktów prawnych. 7. Określania w decyzjach przyznających prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego wysokości świadczenia przysługującego za niepełny miesiąc. Jednocześnie zobowiązuję Panią Kierownik do poinformowania Wojewody Mazowieckiego, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia, o sposobie realizacji zaleceń pokontrolnych albo o innym sposobie usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości. z up. WOJEWODY MAZOWIECKIEGO Wioletta Kucharska Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej Do wiadomości: Pan Witold Kwiatkowski Wójt Gminy Celestynów 14