SPIS TREŚCI: 1. PODSTAWA OPRACOWANIA... 2 2. PRZEDMIOT OPRACOWANIA... 2 3. DANE OGÓLNE... 3 4. OPIS PROJEKTOWANYCH ROZWIĄZAŃ INSTALACJI GAZÓW

SPIS TREŚCI: 1. PODSTAWA OPRACOWANIA.... 2 2. PRZEDMIOT OPRACOWANIA.... 2 3. DANE OGÓLNE.... 3 4. OPIS PROJEKTOWANYCH ROZWIĄZAŃ INSTALACJI GAZÓW TECHNICZNYCH I GAZU ZIEMNEGO.... 4 4.1. Instalacje gazów technicznych.... 4 4.1.1. Instalacje gazów technicznych rurociągi.... 5 4.1.2. Instalacje gazów technicznych punkty poboru.... 6 4.1.3. Wewnętrzna instalacja gazu ziemnego... 6 4.1.4. Instalacja gazu ziemnego rurociągi.... 7 4.1.5. Instalacja gazu ziemnego punkty poboru.... 7 5.0. OPIS TECHNOLOGICZNY ŹRÓDEŁ ZASILANIA PROJEKTOWANYCH INSTALACJI GAZÓW TECHNICZNYCH.... 7 5.1. Centralne źródła zasilania instalacji gazów technicznych.... 7 5.2. Lokalne źródła zasilania instalacji gazów technicznych.... 8 5.3. Źródło sprężonego powietrza dla potrzeb technicznych.... 10 5.4. Źródło zasilania wewnętrznej instalacji gazu ziemnego.... 11 5.5. Strefy zagrożenia wybuchem.... 11 6.0. SYSTEMY DETEKCJI ACETYLENU, DWUTLENKU WĘGLA, METANU, PROPANU, TLENKU WĘGLA, WODORU ORAZ GAZU ZIEMNEGO.... 16 6.1. System detekcji acetylenu... 17 6.2. System detekcji dwutlenku węgla.... 17 6.3. System detekcji metanu.... 18 6.4. System detekcji propanu.... 18 6.5. System detekcji tlenku węgla.... 19 6.6. System detekcji wodoru.... 19 6.7. System detekcji gazu ziemnego... 20 7.0. SYSTEM SYGNALIZACJI NIEDOBORU GAZÓW.... 21 8.0. WYTYCZNE DLA BRANŻ.... 21 8.1. Branża budowlana.... 21 8.2. Branże instalacyjne.... 22 8.2. Branża elektryczna.... 22 9.0. WYTYCZNE MONTAŻU.... 22 9.1. Rurociągi instalacji.... 23 10.0. WYTYCZNE OBSŁUGI.... 24 10.1. Instalacje gazów technicznych.... 24 10.2. Postępowanie z gazami i ich magazynowanie wg Karty charakterystyki substancji niebezpiecznej chemicznie.... 25 11.0. PRZEPISY ZWIĄZANE.... 32 12.0. KLAUZULA.... 33

OPIS TECHNICZNY 1. PODSTAWA OPRACOWANIA. - Umowa zawarta z Inwestorem nr RU/70/2011 z dnia 16.03.2011 - Prawomocna decyzja ULICP nr AU-2/7331/868/08 z dnia 07.07.2008 - Mapa do celów projektowych w skali 1:500 - Wizja lokalna w terenie - Wytyczne architektoniczno-budowlane Inwestora - Wytyczne przyszłych Użytkowników dla poszczególnych pomieszczeń budynku - Program Funkcjonalno-Użytkowy przekazany dnia 16.05.2011 i zatwierdzony przez Inwestora - Dokumentacja geologiczno-inżynierska dotycząca terenu zabudowy opracowana przez GEOPROJEKT Przedsiębiorstwo geodezyjno geologiczne Sp.z o.o. mgr inż. Jan Płoskonka CUG nr 070696 - Warunki obsługi komunikacyjnej i dostawy mediów - Warunki ochrony przeciwpożarowej opracowany przez rzeczoznawcę ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych prof. nadzw. dr hab. inż. Piotr Izak, dr inz. Marek Siara - Obowiązujące prawa, warunki techniczne i normatywy 2. PRZEDMIOT OPRACOWANIA. Przedmiotem opracowania jest projekt wykonawczy instalacji gazów technicznych i gazu ziemnego w Centrum Energetyki, o funkcji administracyjno - dydaktyczno biurowej, z garażem podziemnym wielostanowiskowym jednopoziomowym wraz z infrastrukturą techniczną, zagospodarowaniem terenu oraz wewnętrznym układem drogowym, w ramach inwestycji pn.: Budowa Audytorium Maximum wraz z budynkiem administracyjno - dydaktyczno - biurowym, parkingiem podziemnym oraz infrastrukturą techniczną. Inwestycja obejmuję także rozbiórkę istniejących elementów zagospodarowania kolidujących z planowaną inwestycją. Na Centrum Energetyki, pełniące funkcję obiektu użyteczności publicznej oraz zaplecza dydaktycznonaukowego wyższej uczelni, składają się segmenty budynków oznaczone symbolami C5 /5 kondygnacji/, C5.1 /9 kondygnacji/, C6 /7 kondygnacji/, C7 /7 kondygnacji/. Centrum Energetyki będzie służyło potrzebom uczelni, a także dostarczało powierzchni najmu dla przedsiębiorstw badawczych. W całości można wyodrębnić podstawowe strefy funkcjonalne: a/ część badawcza: laboratoria badawcze w budynku C5 b/ część dydaktyczna: laboratoria i sale dydaktyczne, sale komputerowe w budynku C6, C7 c/ część administracyjna: w budynku C5 d/ część biurowa komercyjna: w budynku C5.1 e/ część techniczna: w garażu wielostanowiskowym oraz na kondygnacjach budynków f/ sala wielofunkcyjna audytorium na 1000 osób Planuje się etapowanie inwestycji. Etap I inwestycji, objęty opracowaniem i wnioskiem pozwolenia na budowę, będzie obejmował: - Budowę budynków C5 i C6 wraz z instalacjami wewnętrznymi - Budowę parkingu zlokalizowanego pod budynkiem C5, C6 oraz na terenie przewidzianym pod budynek C7 wraz z instalacjami wewnętrznymi - Rozbiórkę istniejących budynków 30a, 32a oraz budynku strażników - Likwidację istniejącej infrastruktury technicznej tj. parking naziemny, sieci i przyłącza kolidujące z planowaną inwestycją 2

- Przebudowę układu wewnętrznych dróg dojazdowych, parkingów naziemnych i nawierzchni utwardzonych oraz terenów zielonych. - Budowę i przebudowę przyłączy _objęte odrębnym opracowaniem Etap II inwestycji, poza zakresem opracowania i wniosku pozwolenia na budowę, będzie obejmował: - Budowę budynku C7 Etap III inwestycji, poza zakresem opracowania i wniosku pozwolenia na budowę, będzie obejmował: - Budowę budynku Audytorium wraz z jednokondygnacyjnym garażem podziemnym pod tym budynkiem 3. DANE OGÓLNE. 3.01 Stadium: Projekt Wykonawczy 3.02 Rodzaj obiektu: Budynek użyteczności publicznej o funkcji administracyjno - dydaktyczno biurowej 3.03 Technologia wykonawstwa: mieszana 3.04 Lokalizacja: Kraków, ul. Czarnowiejska, nr ewid. dz. 19/25, 19/26, 19/23, 29/2, 29/3, 48/2, 48/3, 49/1, 49/2, 193/1 obr. 12 Krowodrza 3.05 Inwestor: Akademia Górniczo-Hutnicza im. ST. Staszica w Krakowie, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków 3.06 Biuro opracowujące dokumentację projektową: Biuro Rozwoju Krakowa S.A., ul. Kordylewskiego 11, 31-547 Kraków 3.07 Rzędne obiektu Rzędna parteru: ± 0,00 = 204.60 m n.p.m. Rzędna posadzki garażu: - 3,80 = 200,80 m n.p.m. 3.08 Ilość kondygnacji: C5: 5 kondygnacji C5.1: 9 kondygnacji C6: 7 kondygnacji 3.09 Ilość węzłów komunikacji pionowej ogólnodostępnej: 3 3.10 Ilość miejsc postojowych: w tym: 195 miejsca naziemne: 13 miejsca podziemne: 165 3.11 Powierzchnia zabudowy: 2 461,59 m 2 w tym: C5: 1 111,70 m 2 C5.1: 374,14 m 2 C6: 975,75 m 2 3.12 Powierzchnia całkowita części nadziemnej: 12 915,32 m 2 w tym: C5: 5 412,26 m 2 C5.1: 2 514,87 m 2 C6: 4 988,19 m 2 3.13 Kubatura brutto części nadziemnej: 48 432,45 m 3 w tym: C5: 20 295,98 m 3 C5.1: 9 430,76 m 3 C6: 18 705,71 m 3 3.14 Ilość użytkowników: 1 621 3

4. OPIS PROJEKTOWANYCH ROZWIĄZAŃ INSTALACJI GAZÓW TECHNICZNYCH I GAZU ZIEMNEGO. Zgodnie z kartami technologicznymi pomieszczeń dydaktycznych i laboratoriów naukowo badawczych, oraz w uzgodnieniu z przyszłymi Użytkownikami projektowanego Centrum Energetyki przy ul. Czarnowiejskiej w Krakowie, pomieszczenia projektowanego Centrum zostaną wyposażone w instalacje gazów technicznych. Instalacje gazów technicznych obejmują: Instalację acetylenu; instalację argonu 5.0 rozprowadzanego centralnie; instalację argonu 6.0 rozprowadzanego lokalnie; instalacje azotu 5.0 rozprowadzanego centralnie; instalację azotu 6.0 rozprowadzanego lokalnie; instalację dwutlenku węgla; instalację helu 5.0 rozprowadzanego centralnie; instalację helu 6.0 rozprowadzanego lokalnie; instalację metanu; instalację mieszanki tlenu w argonie; instalację mieszanki wodoru w argonie; instalację mieszanki wodoru w dwutlenku węgla; instalację propanu; instalację powietrza syntetycznego rozprowadzanego centralnie; instalację tlenu 5.0 rozprowadzanego centralnie; instalację tlenu 6.0 rozprowadzanego lokalnie; instalację tlenku węgla; instalację wodoru 5.0 rozprowadzanego centralnie; instalację wodoru 6.0 rozprowadzanego lokalnie; instalację sprężonego powietrza dla potrzeb technicznych; Oprócz instalacji gazów technicznych pomieszczenia dydaktyczne i laboratoria naukowo badawcze zostaną wyposażone w instalację gazu ziemnego. 4.1. Instalacje gazów technicznych. Ze względu na zróżnicowane wymagania dotyczące czystości stosowanych do prac badawczych gazów technicznych instalacje argonu, azotu, helu, tlenu i wodoru będą stosowane w dwóch klasach czystości 5.0 oraz 6.0. Z tego też powodu zakłada się, że tylko instalacje azotu 5.0, argonu 5.0, helu 5.0, tlenu 5.0, powietrza syntetycznego 4.0 oraz wodoru 5.0 będą zasilane z centralnych źródeł zasilania, a pozostałe z lokalnych źródeł. Projekt zakłada rozprowadzenie przewodów projektowanych instalacji gazów technicznych i gazu ziemnego po obu budynkach i doprowadzone ich do wszystkich pomieszczeń, w których zgodnie z kartami technologicznymi, będą miały zastosowanie. Główne przewody zasilające instalacji gazów technicznych rozprowadzanych centralnie, ze względu na brak połączenia między budynkami C5 i C6 na poziomie innych kondygnacji, będą prowadzone w poziomie piwnic. Trasa tych instalacji obejmuje odcinki rurociągów między projektowanymi pionami P1 i P2. Każdy z projektowanych pionów będzie zasilał jeden budynek. Pion oznaczony P1 został zlokalizowany w budynku C6 i przeznaczony jest dla zasilania instalacji gazów technicznych i gazu ziemnego na poszczególnych kondygnacjach tego budynku, natomiast pion P2 został zlokalizowany w budynku C5 z przeznaczeniem zasilania instalacji w tym budynku. 4

Sposób rozprowadzenia projektowanych instalacji gazów technicznych wraz z rozwinięciem obu pionów przedstawiono na rysunku nr 8. Przewody projektowanych instalacji gazów technicznych i gazu ziemnego, w poziomie piwnic, będą prowadzone po wierzchu ścian lub będą podwieszane do stropów. Na pozostałych kondygnacjach instalacje będą rozprowadzone od projektowanych pionów wzdłuż korytarzy. Poza instalacjami gazów palnych, tj. acetylenu, metanu, propanu, tlenku węgla i wodoru, które muszą być prowadzone po wierzchu ścian, przewody pozostałych gazów mogą być prowadzone w przestrzeni stropów podwieszonych. Projekt zakłada dwustopniową redukcję ciśnienia gazów. Pierwszy stopień będzie realizowany w źródłach zasilania gazów technicznych, wyposażonych w jednostopniowe panele redukcyjne. Panele pozwolą zredukować ciśnienie w zakresie wartości od 1,0 bar do 14,0 bar. Punkty poboru gazów technicznych będą realizowały II stopień redukcji ciśnienia gazów w zakresie wartości od 0,5 bar do 10,5 bar. Zakłada się, że projektowane instalacje gazów technicznych rozprowadzane centralnie, po pierwszym stopniu redukcji będą pracowały pod ciśnieniem około 7,0 bar. Pozostałe instalacje, a w szczególności azotu 6.0, argonu 6.0, helu 6.0, wodoru 6.0 oraz acetylenu, metanu, dwutlenku węgla, propanu, tlenku węgla a także mieszanek gazów będą zasilane z lokalnych źródeł, czyli butli podłączonych do paneli redukcyjnych umieszczonych w ognioodpornych wentylowanych szafach na gazy, usytuowanych w pomieszczeniach badawczych poszczególnych katedr. Instalacje zasilane z butli usytuowanych w szafach będą zasilały punkty poboru zlokalizowane w najbliższych pomieszczeniach. Instalacje gazów technicznych rozprowadzane z lokalnych źródeł również będą posiadały II stopniową regulację ciśnienia. I stopień będzie mógł być regulowany, w zależności od potrzeb, w zakresie ciśnienia od 1,0 bar do 14,0 bar, za wyjątkiem instalacji acetylenu, która będzie pracowała pod ciśnieniem 3,0 bar. II stopień redukcji będzie realizowany przy użyciu punktów poboru. Instalacja sprężonego powietrza technicznego będzie zasilana z projektowanej sprężarkowni powietrza, usytuowanej w poziomie -1 części dydaktycznej budynku C6. Lokalizacja centralnych źródeł zasilania oraz sposób rozprowadzenia rurociągów zasilających przedstawiono na rzutach poziomów -1 oraz poziomu 0. 4.1.1. Instalacje gazów technicznych rurociągi. Przewiduje się wykonanie rurociągów instalacji gazów technicznych z rur stalowych kwasoodpornych, ciągnionych, wykonanych ze stali gatunku AISI 304L, 316, 316 L, 316 Ti, 321 - chemicznie oczyszczonych i odtłuszczonych. Rury będą łączone przy użyciu dwupierścieniowych złączek zaciskowych. Równorzędnym, w pełni zamiennym sposobem łączenia rur stalowych kwasoodpornych jest spawanie orbitalne. W przypadku instalacji gazów o czystości 6.0 zaleca się do łączenia rur wykorzystywać technologię spawania orbitalnego. Rurociągi instalacji sprężonego powietrza dla potrzeb technicznych będą wykonane z rur cienkościennych ze szwem, ze stali nierdzewnej (wg DIN EN 10088), łączonych za pomocą złączek zaciskowych z uszczelkami z FPM (Fluoropolimeru). Projektowane rurociągi będą prowadzone w przestrzeni między stropowej, pod przewodami elektrycznymi oraz pod lub nad kanałami wentylacyjnymi. W pomieszczeniach gdzie nie będą zainstalowane stropy podwieszane, oraz wszystkie odgałęzienia od poziomów do poszczególnych odbiorników będą prowadzone po wierzchu ścian. Nie dotyczy to instalacji gazów palnych i wybuchowych czyli acetylenu, metanu, propanu, tlenku węgla i wodoru, które muszą być prowadzone po wierzchu ścian, poniżej stropów podwieszonych. 5

4.1.2. Instalacje gazów technicznych punkty poboru. W związku z wymogiem, że dopływ gazu do zasilanych urządzeń powinien odbywać się pod regulowanym ciśnieniem, projektowane instalacje gazów technicznych będą zakończone punktami poboru składającymi się z zaworu odcinającego, regulatora ciśnienia (zakres regulacji od 0.5 do 10,5 bar) oraz manometru. W zależności od lokalizacji punktu poboru będą występowały w wersji naściennej, lub montowanej w blacie stołów. W pomieszczeniach gdzie przewidziano montaż paneli sufitowych tzw. skrzydeł laboratoryjne punkty poboru gazów technicznych będą instalowane w tych panelach. W projekcie przewidziano zastosowanie dwóch typów laboratoryjnych punktów poboru. Podstawowy typ punktów poboru oznaczony jako typ 1, oraz typ 2, który przewidziano do zastosowania w przypadkach, gdzie wymagany jest w punkcie poboru przepływ argonu 5.0 w ilości 200 l/min przy ciśnieniu 6 bar. Tego typu punkty będą zastosowane w pomieszczeniach nr 001 (4 punkty poboru) oraz 401 ( 2 punkty poboru). Punkty poboru acetylenu będą dodatkowo w wyposażone w bezpieczniki ogniowe. Instalacja sprężonego powietrza dla potrzeb technicznych będzie zakończona kulowymi zaworami odcinającymi z końcówką do węża. Poniżej przedstawiono dane techniczne przyjętych w projekcie typów punktów poboru gazów technicznych. Dane techniczne laboratoryjnego punktu poboru typu 1: jednostopniowa redukcja ciśnienia, przeznaczony dla gazów obojętnych, palnych, utleniających i mieszanek gazowych, przeznaczony dla gazów czystych i mieszanek gazowych; ciśnienie wejściowe 40 bar (600 psi); ciśnienie na wyjściu od 0,5 do 10,5 bar; uszczelnienie PTFE; materiały mosiądz chromo niklowy oraz stal nierdzewna 316L; Dane techniczne laboratoryjnego punktu poboru typu 2: jednostopniowa redukcja ciśnienia, przeznaczony dla gazów stosowanych w technice laserowej; ciśnienie wejściowe 40 bar (600 psi); ciśnienie na wyjściu od 0 do 30 bar (430 psi); uszczelnienie PTFE; materiały mosiądz oraz stal nierdzewna 316L; 4.1.3. Wewnętrzna instalacja gazu ziemnego. Zgodnie z kartami technologicznymi, wskazane pomieszczenia dydaktyczne i laboratoria naukowo badawcze projektowanego Centrum Energetyki AGH przy ul. Czarnowiejskiej w Krakowie będą również wyposażone w instalację gazu ziemnego. Projektowana instalacja gazowa będzie zasilana z projektowanego przyłącza gazu, będącego przedmiotem odrębnego opracowania projektowego. Projekt zakłada, że instalacja będzie rozprowadzana za pomocą dwóch projektowanych pionów instalacji gazowej, oznaczonych PG1 i PG2. każdy z projektowanych pionów będzie zasilał jedną z części projektowanego obiektu. Sposób rozprowadzenia projektowanej instalacji gazu ziemnego wraz z rozwinięciem pionów zasilających przedstawiono na rysunku nr 8. 6

Instalacja gazowa będzie zakończona laboratoryjnymi kurkami kulowymi, podwójnymi do gazu - z końcówkami do węża. Przed pomieszczeniami zakłada się zainstalowanie zaworów odcinających każde z pomieszczeń. W przypadku lokalizacji punktów poboru gazu ziemnego w stołach wyspowych, przewidziano prowadzenie przewodów instalacji gazowej w wentylowanych kanalikach podłogowych. Lokalizację kanalików oraz ich wymiary przedstawiono na rzutach poszczególnych kondygnacji. W celu zapewnienia bezpiecznej eksploatacji urządzeń gazowych zasilanych gazem ziemnym, w pomieszczeniach projektowanego obiektu, do których zastanie doprowadzona instalacja gazu ziemnego przewidziano zainstalowanie aktywnego systemu detekcji gazu. System zostania opisany szczegółowo w p. 6.7. opisu technicznego. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, zawory elektromagnetyczne systemu detekcji musza być zainstalowane na zewnątrz budynku. Oba zawory zostaną zabudowane we wnęce sąsiadującej z punktem redukcyjno pomiarowym gazu. Lokalizację zaworów przedstawiono na rzucie poziomu 0 oraz rysunku nr 13. 4.1.4. Instalacja gazu ziemnego rurociągi. Projektowana instalacja gazu ziemnego przewidziana jest dla zasilania palników gazowych w pomieszczeniach badawczych i laboratoryjnych. Instalacja gazowa będzie wykonana z rur stalowych bez szwu przewodowych dla mediów palnych, wykonanych zgodnie z wymogami normy PN-EN 10208, łączonych przez spawanie. Przewody instalacji gazu ziemnego, jako medium palnego, muszą być prowadzone po wierzchu ścian, poniżej stropów podwieszonych. 4.1.5. Instalacja gazu ziemnego punkty poboru. Instalacja gazowa będzie zakończona laboratoryjnymi kurkami kulowymi, podwójnymi do gazu - z końcówkami do węża. Laboratoryjne punkty poboru gazu ziemnego będą instalowane na ścianach pomieszczeń lub w blatach stołów laboratoryjnych. W pomieszczeniach gdzie przewidziano montaż paneli sufitowych tzw. skrzydeł laboratoryjne punkty poboru gazu będą instalowane w tych panelach. 5.0. OPIS TECHNOLOGICZNY ŹRÓDEŁ ZASILANIA PROJEKTOWANYCH INSTALACJI GAZÓW TECHNICZNYCH. 5.1. Centralne źródła zasilania instalacji gazów technicznych. Zakłada się, że spośród instalacji gazów technicznych wykorzystywanych w projektowanym Centrum Energetyki instalacje azotu 5.0, argonu 5.0, helu 5.0, tlenu 5.0, powietrza syntetycznego 4.0 oraz wodoru 5.0 będą zasilane ze źródeł centralnych. Źródłami zasilania instalacji gazów technicznych będą butle z gazami sprężonymi, podłączone do paneli redukcyjnych. Panele redukcyjne wraz z butlami, znajdą lokalizację w wydzielonych boksach projektowanego pomieszczenia źródeł zasilania gazów technicznych. W przypadku znaczącego wzrostu zapotrzebowania takich gazów jak: azot 5.0, argon 5.0, hel 5.0 oraz tlen 5.0 możliwe jest zastosowanie wiązek butli bądź przewoźnych zbiorników z ciekłymi gazami, które będą mogły być podłączone do paneli redukcyjnych w miejsce jednej z ramp przeznaczonych dla podłączenia butli. 7

Na źródła zasilania gazów rozprowadzanych centralnie przewidziano dwa boksy, każdy o powierzchni około 22,0 m². Pomieszczenie to zostanie zlokalizowane w poziomie parteru projektowanego budynku. Rozplanowanie boksów musi uwzględniać właściwości fizyko chemiczne gazów oraz wielkości zużycia gazów. Schemat technologiczny rozprężalni gazów technicznych rozprowadzanych centralnie przedstawiono na rysunku nr 9, a zestawieniem wraz z rozmieszczenie z urządzeń przedstawiono na rysunku nr 10. W projektowanej rozprężalni butle zostaną podłączone do jednostopniowych paneli redukcyjnych. Dla argonu, azotu, tlenu i sprężonego powietrza syntetycznego przewidziano zastosowanie paneli redukcyjnych umożliwiających jednoczesne podpięcie 2x4 butle, dla helu 2x2 butle. Panel redukcyjny dla wodoru 2x2 butle, zostanie zabudowany w ognioodpornej wentylowanej szafie, umieszczonej w pomieszczeniu rozprężalni. Przyjęte w projekcie panele redukcyjne to półautomatyczne, jednostopniowe panele redukcyjne z systemem przepłukiwania gazem roboczym, przeznaczone dla gazów czystych i mieszanek gazowych. Panele przystosowane są do montażu manometrów kontaktowych systemu sygnalizacji niedoboru gazów. Panele te są wyposażone we wskaźnik, która z butli aktualnie pracuje. Przełączanie pomiędzy dwoma podłączonymi butlami ( rampami butlowymi) następuje automatycznie, gdy ciśnienie po stronie pierwotnej spadnie poniżej nastawionego poziomu. Jest to realizowane za pomocą dwóch zintegrowanych reduktorów - nastawionych fabrycznie na nieznacznie różniące się wartości ciśnienia. Panel będzie wyposażony w dodatkowy manometr kontaktowy, który będzie sygnalizował poprzez system sygnalizacji niedoboru gazów o konieczności wymiany opróżnionych butli. Poniżej przedstawiono dane techniczne przyjętego w projekcie typu paneli redukcyjnych. Dane techniczne panelu redukcyjnego, dwu butlowego: półautomatyczny, jednostopniowy panel redukcyjny z systemem przepłukiwania gazem roboczym, przeznaczony dla gazów czystych i mieszanek gazowych; ciśnienie wejściowe 230/315 bar (3300/4500 psi); ciśnienie na wyjściu 14 bar; zakres temperatur od -40 do +70º C; ilość podłączonych zbiorników 2x1, maksymalnie 2x4 butle; materiały mosiądz chromo niklowy oraz stal nierdzewna 316L; uszczelka PVDF; membrana Hastelloy ; możliwość podłączenia maksymalnie 2x4 butli; 5.2. Lokalne źródła zasilania instalacji gazów technicznych. Źródła pozostałych instalacje instalacji gazów technicznych o czystości 6.0 tj.: instalacja argonu 6.0; instalacja azotu 6.0; instalacja helu 6.0; instalacja mieszanki tlenu w argonie; instalacja mieszanki wodoru w argonie; instalacja mieszanki wodoru w dwutlenku węgla; instalacja tlenu 6.0; instalacja wodoru 6.0; oraz pozostałych instalacji czyli: instalacji acetylenu 2.6. instalacji dwutlenku węgla 5.2; 8

instalacji metanu 5.5; instalacja propanu 3.5; instalacji tlenku węgla 4,7; będą zasilane z lokalnych źródeł zasilania, którymi będą butle umieszczone w wentylowanych ognioodpornych szafach, usytuowanych wewnątrz pomieszczeń badawczych lub technicznych, rozmieszczonych wg potrzeb na poszczególnych kondygnacjach. Szafy będą wyposażone w zabudowane jednostopniowe panele redukcyjne z systemem przepłukiwania gazem roboczym, przeznaczone dla gazów czystych i mieszanek gazowych. Zestawienia szaf wraz wyposażeniem przedstawiono na rzutach poszczególnych kondygnacji. Zastosowane szafy powinny spełniać wymagania zawarte w normie EN 14470-2:2006 Ognioodporne szafy część 2. Bezpieczne szafy do przechowywania butli z gazem pod ciśnieniem. Wewnątrz szaf przeznaczonych na gazy techniczne przewiduje się montaż jednostopniowych paneli redukcyjnych z systemem przepłukiwania gazem roboczym, przeznaczonych dla gazów czystych i mieszanek gazowych. Poniżej przedstawiono dane techniczne przyjętych w projekcie typów paneli redukcyjnych, przewidzianych do zabudowy w szafach na gazy. Dane techniczne panelu redukcyjnego dwu butlowego: półautomatyczny, jednostopniowy panel redukcyjny z systemem przepłukiwania gazem roboczym, przeznaczony dla gazów czystych i mieszanek gazowych; ciśnienie wejściowe 230/315 bar (3300/4500 psi); ciśnienie na wyjściu 14 bar; zakres temperatur od -40 do +70º C; ilość podłączonych zbiorników 2x1, maksymalnie 2x4 butle; materiały mosiądz chromo niklowy oraz stal nierdzewna 316L; uszczelka PVDF; membrana Hastelloy ; możliwość podłączenia maksymalnie 2x4 butli; Przewidziane do zastosowania dla gazów z wymaganą sygnalizacja niedoboru gazów. Dane techniczne panelu dwu butlowego: jednostopniowy panel redukcyjny z systemem przepłukiwania gazem roboczym, przeznaczony dla gazów czystych i mieszanek gazowych; ciśnienie wejściowe 230/315 bar (3300/4500 psi); ciśnienie na wyjściu 14 bar; zakres temperatur od -40 do +70º C; ilość podłączonych zbiorników 2x1, maksymalnie 2x4 butle; materiały mosiądz chromo niklowy oraz stal nierdzewna 316L; uszczelka PVDF; membrana Hastelloy ; Dane techniczne panelu jedno butlowego: jednostopniowy panel redukcyjny z systemem przepłukiwania gazem roboczym, przeznaczony dla gazów czystych i mieszanek gazowych; ciśnienie wejściowe - 230 bar (3300 psi); ciśnienie na wyjściu 14 bar; zakres temperatur od -40 do +70º C; ilość podłączonych zbiorników 1;materiały mosiądz chromo niklowy oraz stal nierdzewna 316L; 9

uszczelka PVDF; membrana Hastelloy ; Dane techniczne panelu jedno butlowego do acetylenu; jednostopniowy, jednobutlowy panel redukcyjny do acetylenu średniej czystości, wykonany z mosiądzu chromowanego; ciśnienie wejściowe: 40 bar; ciśnienie wyjściowe: 0 1,5 bar; elastyczny wąż przyłączeniowy butli do panelu; Wyjście do instalacji użytkownika: - NPT 3/8 Zestawienie projektowanych szaf na butle z gazami, wraz z wyposażeniem obejmującym typy zastosowanych paneli redukcyjnych przedstawiono na poszczególnych rzutach budynku. 5.3. Źródło sprężonego powietrza dla potrzeb technicznych. Źródłem zasilania instalacji sprężonego powietrza dla potrzeb technicznych będzie sprężarkownia powietrza technicznego. Sprężarkownia zostanie usytuowana w wydzielonym wyłącznie do tego celu pomieszczeniu zlokalizowanym w poziomie piwnic projektowanego budynku. Schemat technologiczny sprężarkowni wraz przedstawiono na rysunku nr 11 z rozmieszczenie wraz z zestawieniem urządzeń przedstawiono na rysunku nr 12. Stacja będzie przygotowywać powietrze w 1 klasie jakości powietrza wg kryteriów normy ISO 8573:1. Wg normy ISO 8573:1, dotyczącej jakości powietrza projektowana sprężarkownia będzie dostarczała powietrza o następujących parametrach jakościowych: ze względu na zastosowanie filtrów dokładnych usuwających zanieczyszczenia stałe do wielkości 0,01μm klasa jakości 1; ze względu na zastosowanie filtrów dokładnych i węglowych usuwających krople oleju włącznie z mgłą olejową do zawartości 0,01 mg/m 3 klasa jakości 1; ze względu na zastosowanie osuszaczy adsorpcyjnych o punkcie rosy -40º C klasa jakości 2; zastosowana stacja uzdatniania (osuszacz adsorpcyjny z zespołem filtrów) gwarantuje redukcję zawartości CO2, CO, NO, NO2 oraz SO2 do poziomu wymaganego dla powietrza stosowanego np. w medycynie; W projekcie założono, że projektowany obiekt będzie zasilany z centralnej instalacji sprężonego powietrza pracującej pod stałym ciśnieniem około 7 bar. Możliwość zmiany lub regulacji ciśnienia będzie możliwa za pomocą lokalnych reduktorów instalowanych bezpośrednia przed urządzeniami wymagającymi zasilania sprężonym powietrzem o niższej wartości ciśnienia. Projektowana sprężarkownia powietrza technicznego, będzie wyposażona w 2 sprężarki śrubowe o wydajności 60,3 m3/h każda i maksymalnym ciśnieniu pracy 10 bar (1 MPa), zbiornik wyrównawczy sprężonego powietrza o pojemności 1,5 m3 oraz system uzdatniania powietrza. Uwzględniając wymagania Użytkownika dotyczące zwiększonego zapotrzebowania powietrza w pomieszczeniu nr 005 UK LABORATORIUM, instalacja sprężonego powietrza technicznego będzie zasilana za pośrednictwem oddzielnej linii zasilającej. W tym celu w pomieszczeniu sprężarkowni przewidziano montaż dodatkowego zbiornika sprężonego powietrza o pojemności 1,5 m3 z układem redukcyjnym, który będzie buforem powietrza dla instalacji w pomieszczeniu nr 005. Praca sprężarkowni będzie sterowana automatycznie, w funkcji ciśnienia. 10

Pomieszczenie projektowanej stacji sprężarek będzie wentylowane mechanicznie. Projektowany system wentylacji stacji ma zapewnić doprowadzenie do pomieszczenia stacji niezbędnej ilości powietrza dla: a) Sprężarki, która pobiera je bezpośrednio z pomieszczenia; b) Dla wentylowania pomieszczenia i odebrania ciepła wydzielanego przez pracującą sprężarkę, tak, aby temperatura wewnątrz pomieszczenia nie przekroczyła +35 C; 5.4. Źródło zasilania wewnętrznej instalacji gazu ziemnego. Projektowana instalacja gazu ziemnego będzie zasilana z projektowanego przyłącza gazu objętego zakresem odrębnego opracowania projektowego. Projektowane przyłącze będzie zakończone układem redukcyjno - pomiarowym oraz kurkiem głównym, zabudowanych w wolnostojącej szafce na zewnątrz budynku, będącej fragmentem czerpni powietrza. Obok szafy na punkt redukcyjno - pomiarowy, w osobnej szafce zostaną zabudowane zawory DN40 i DN50 z głowicą samozamykającą MAG-3, będące elementami wykonawczymi aktywnego systemu detekcji gazu ziemnego. Pozostałe elementy systemu detekcji zostały przedstawione w części opisu dotyczącej wewnętrznej instalacji gazowej. Każdy z dwóch przewodów przeznaczony jest dla zasilania jednego z projektowanych pionów instalacji gazowej. Oba przewody wyprowadzone z szafki z zaworami MAG-3, na odcinku długości około 3 m, będą ułożone w ziemi, na głębokości około 1,3 m. Oba przewody zostaną wprowadzone do budynku poniżej stropu nad parterem. Przejście przewodów przez ścianę zostanie wykonane jako przejście szczelne typu GP-W DN 150. Przewody będą układane w wykopie na podsypce piaskowej grubości 15 cm, a następnie przykryte obsypką piaskową również o grubości 15 cm. Odcinki instalacji gazowej wykonane z rur stalowych winny być wykonane z rur w izolacji fabrycznej z PE lub pokryte polietylenowymi taśmami izolacyjnymi w klasie C30 napięcie przebicia izolacji min. 15 kv. Rozwiązanie projektowe punktu redukcyjno pomiarowego wraz z szafką na zawory z głowicą MAG-3 oraz odcinkiem instalacji prowadzonej w ziemi przedstawiono na rysunku nr 13. Lokalizację wymienionych elementów przedstawiono na rysunkach nr 1 i 2. 5.5. Strefy zagrożenia wybuchem. 5.5.1. Strefy zagrożenia wybuchem. Zgodnie z Dyrektywą nr 1999/92 WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16.12 1999 r., w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa. W szafach na butle w których będą zainstalowane panele redukcyjne acetylenu, metanu, propanu, tlenku węgla i wodoru, jedynie w trakcie wymiany butli może nastąpić wyciek minimalnej ilości wodoru to znaczy takiej jaka jest zgromadzona w łącznika butli, czyli kilkadziesiąt ml gazu. Posługując się definicją, Strefy 2, która brzmi: Strefa 2 to Miejsce w którym jest mało prawdopodobne, że przestrzeń zagrożona wybuchem składająca się z mieszaniny z powietrzem substancji łatwopalnych w formie gazu, pary lub mgiełki będzie występować przy wykonywaniu zwykłych czynności. Lecz jeśli wystąpi, to będzie utrzymywać się tylko przez krótki czas, przyjmujemy, że strefa 2 teoretycznie może występować w szafach z butlami acetylenu, metanu i wodoru jedynie powyżej zaworów butlowych, natomiast w szafach z butlami propanu i tlenku węgla poniżej zaworów butlowych. W przypadku butli stojącej, zawór znajduje się na wysokości 11

160 cm. Butle w wymienionymi rodzajami gazów będą w sposób ciągły wentylowane mechanicznie. 5.5.2. Ocena zagrożenia wybuchem w pomieszczeniach laboratoryjnych wyposażonych w instalacje acetylenu, metanu, propanu, tlenku węgla i wodoru. Zgodnie z 4. p.1 Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (Dz. U. nr 7, poz. 59) wraz z późniejszymi zmianami, Na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa, pracodawca, nie naruszając innych przepisów z zakresu oceny stopnia zagrożeń dla zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy oraz stosowania odpowiednich środków ochronnych, powinien dokonywać, nie rzadziej niż raz w roku, oceny ryzyka, w tym w szczególności oceny dotyczącej prawdopodobieństwa wystąpienia i trwałości atmosfery wybuchowej; 3. Pracodawca, mając na uwadze zapobieganie wybuchom, powinien stosować środki techniczne i organizacyjne odpowiednie do prowadzonych działań w miejscach zagrożonych atmosferą wybuchową, tak aby zapobiegać tworzeniu się atmosfery wybuchowej, a tam gdzie jest to niemożliwe dążyć do wyeliminowania źródeł zapłonu atmosfery wybuchowej ; W projekcie instalacji gazów technicznych przewidziano zastosowanie środków technicznych, w postaci systemów detekcji acetylenu, metanu, propanu, tlenku węgla i wodoru, działających w taki sposób, aby uniemożliwić powstanie atmosfery wybuchowej w obu wymienionych pomieszczeniach. System detekcji składa się z dwóch detektorów każdego z gazów wyskalowanych od 6 do 10% DGW, rozmieszczonych w pobliżu punktu poboru tych gazów. W przypadku wystąpienia wycieku gazu i przekroczenia nastawionej na detektorach wartości stężenia w atmosferze, nastąpi automatyczne zamknięcie elektromagnetycznego zaworu odcinającego zainstalowanego na rurociągu zasilającym, uniemożliwiając tym samym dalszy wzrost stężenia gazu i powstanie atmosfery wybuchowej w tym pomieszczeniu. Przewidziano zastosowanie elektromagnetycznych zaworów odcinających dopływ wymienionych gazów palnych i wybuchowych w konfiguracji normalnie zamknięty, (zamyka się automatycznie w przypadku zaniku zasilania), co jest zgodnie z punktem 3.1. 8 Rozporządzenia który brzmi:..powinno się: zapewnić utrzymanie pracy urządzeń i systemów zabezpieczających w stanie bezpiecznego funkcjonowania, nawet w przypadku odcięcia dopływu energii, niezależnie od pracy pozostałych instalacji; Zgodnie z 37 ust. 1. Rozporządzenia MSW i A z dnia 07 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, W obiektach i na terenach przyległych, gdzie są prowadzone procesy technologiczne z użyciem materiałów mogących wytworzyć mieszaniny wybuchowe lub w których materiały takie są magazynowane, dokonuje się oceny zagrożenia wybuchem oraz treści 37 ust. 4. Oceny zagrożenia wybuchem dokonują: inwestor, projektant lub użytkownik decydujący o procesie technologicznym, dokonano oceny zagrożenia wybuchem. Kryterium oceny zostało zawarte w treści 37 ust. 7. :Rozporządzenia.., który określa graniczną wartość przyrostu cienienia w chwili wybuchu: Pomieszczenie, w którym może wytworzyć się mieszanina wybuchowa, powstała z wydzielającej się takiej ilości palnych gazów, par, mgieł lub pyłów, których wybuch mógłby spowodować przyrost ciśnienia w tym pomieszczeniu przekraczający 5 kpa, określa się jako pomieszczenie zagrożone wybuchem 5.5.3. Obliczenia wartości przyrostu ciśnienia w pomieszczeniach laboratoryjnych wyposażonych w instalacje acetylenu, metanu, propanu, tlenku węgla i wodoru. 12

W celu dokonania pełnej oceny zagrożenia wybuchem w pomieszczeniach laboratoryjnych wyposażonych w instalacje acetylenu, metanu, propanu, tlenku węgla i wodoru, dokonano obliczeń przyrostu ciśnienia w wybranych pomieszczeniach, w oparciu o załącznik do Rozporządzenia MSW i A z dnia 07 czerwca 2010 r. Obliczenia wykonano wg wzoru: mmax Pmax W P V C st gdzie: m max maksymalna masa substancji palnych, tworzących mieszaninę wybuchową, jaka może wydzielić się w rozpatrywanych pomieszczeniu (kg); P max maksymalny przyrost ciśnienia przy wybuchu stechiometrycznej mieszaniny gazowo- lub parowo-powietrznej w zamkniętej komorze (Pa): W - współczynnik przebiegu reakcji wybuchu, uwzględniający nie hermetyczność pomieszczenia, nie adiabatyczność reakcji wybuchu, a także fakt udziału w reakcji niecałej ilości palnych gazów jaka wydzieliłaby się w pomieszczeniu równy 0,17 dla palnych gazów i 0,1 dla palnych par; V - objętość przestrzeni powietrznej pomieszczenia, stanowiąca różnicę między objętością pomieszczenia i objętością znajdujących się w nim instalacji, sprzętu, zamkniętych opakowań itp. (m 3 ); C st - objętościowe stężenie stechiometryczne palnych gazów lub par: C st 1 1 4,84 β stechiometryczny współczynnik tlenu w reakcji wybuchu: n C n H n 4 Cl no 2 n C, n H, n Cl, n O odpowiednio ilości atomów węgla, wodoru, chlorowców i tlenu w cząsteczce gazu lub pary; ρ - gęstość palnych gazów lub par w temperaturze pomieszczenia w normalnych warunkach pracy (kg m -3 ). W rozpatrywanym przypadku: Obliczenia zostały wykonane dla pomieszczeń reprezentatywnych. ACETYLEN: - POMIESZCZENIE NR 301 CTW LABORATORIUM 1. m max =8%DWG V ; kubatura pomieszczenia pomniejszona o objętości wypełniających je sprzętów wynosi: 172,508 m 3. kg 3 mmax 0,08 0,023 1,172 191,675 m 0, 465 kg 3 m ; P max =909[kPa]=909000[Pa]; W=0,17[-]; V=172,508 [m 3 ]; 2 2 2, 5 ; 4 13

ρ acetylenu (20ºC)=1,172[kg m -3 ] C st 1 0, 1 4,84 2,5 0763 ; 0,465 909000 0,17 P 4655,99 5 172,508 0,0763 1,172 Pa 4,7[ kpa] kpa Jak z powyższego wynika, gdyby w pomieszczeniu nr 301 doszło do wybuchu wydzielonego acetylenu, to wybuch spowodowałby przyrost ciśnienia maksymalnie o 4,656 kpa. Przyrost ciśnienia o taką wartość pozwala na wykluczenie tego pomieszczenie jako zagrożonego wybuchem. METAN: - POMIESZCZENIE NR 602 JKW PRODUKCJA WODORU. m max =8%DWG V ; kubatura pomieszczenia pomniejszona o objętości wypełniających je sprzętów wynosi: 160,337 m 3. 3 m 0, kg kg mmax 0,08 0,049 0,72 160,337 451 3 m P max =909[kPa]=909000[Pa]; W=0,17[-]; V=160,337 [m 3 ]; 4 1 2 4 ρ metanu (20ºC)=0,72 [kg m -3 ] ; C st 1 0, 1 4,84 2,0 09363 ; 0,451 605000 0,17 P 4305,88 5 160,337 0,09363 0,72 ; Pa 4,306[ kpa] kpa Jak z powyższego wynika, gdyby w pomieszczeniu nr 602 doszło do wybuchu wydzielonego metanu, to wybuch spowodowałby przyrost ciśnienia maksymalnie o 4,306 kpa. Przyrost ciśnienia o taką wartość pozwala na wykluczenie tego pomieszczenie jako zagrożonego wybuchem. PROPAN: - POMIESZCZENIE NR 005 UK LABORATORIUM. m max =6%DWG V ; kubatura pomieszczenia pomniejszona o objętości wypełniających je sprzętów wynosi: 257,625 m 3. kg 3 mmax 0,06 0,021 1,83 257,625 m 0, 594 kg 3 m ; P max =742[kPa]=742000[Pa]; W=0,17[-]; 14

V=257,625 [m 3 ]; 8 3 5 4 ρ propanu (20ºC)=1,83 [kg m -3 ] ; C st 1 0, 1 4,84 5,0 03968 ; 0,594 742000 0,17 P 4005,20 5 257,625 0,03968 1,83 Pa 4,005[ kpa] kpa Jak z powyższego wynika, gdyby w pomieszczeniu nr 005 doszło do wybuchu wydzielonego propanu, to wybuch spowodowałby przyrost ciśnienia maksymalnie o 4,005 kpa. Przyrost ciśnienia o taką wartość pozwala na wykluczenie tego pomieszczenie jako zagrożonego wybuchem. TLENEK WĘGLA:- POMIESZCZENIE NR 603 JKW SYNTEZA CHEMICZNA. m max =8%DWG V ; kubatura pomieszczenia pomniejszona o objętości wypełniających je sprzętów wynosi: 115,573 m 3. 3 m 1, kg kg mmax 0,05 0,125 1,145 115,573 323 3 m P max =615[kPa]=615000[Pa]; W=0,17[-]; V=115,573 [m 3 ]; 1 1 0, 5 ; 2 ρ tlenku węgla (20ºC)=1,145 [kg m -3 ] C st 1 0, 1 4,84 0,5 2924 ; 1,323 615000 0,17 P 3575,61 5 115,573 0,2924 1,145 ; Pa 3,576[ kpa] kpa Jak z powyższego wynika, gdyby w pomieszczeniu nr 603 doszło do wybuchu wydzielonego tlenku węgla, to wybuch spowodowałby przyrost ciśnienia maksymalnie o 3,576 kpa. Przyrost ciśnienia o taką wartość pozwala na wykluczenie tego pomieszczenie jako zagrożonego wybuchem. WODÓR:- POMIESZCZENIE NR 401 EO LABORATORIUM LTO. m max =10%DWG V ; kubatura pomieszczenia pomniejszona o objętości wypełniających je sprzętów wynosi: 109,688 m 3. kg 3 mmax 0,1 0,04 0,08989 109,688 m 0, 039 kg 3 m ; P max =625[kPa]=625000[Pa]; W=0,17[-]; 15

V=109,688 [m 3 ]; 2 0, 5 4 ; ρ wodoru (20ºC)=0,08989 [kg m -3 ] C st 1 0, 1 4,84 0,5 2924 ; 0,039 625000 0,17 P 1453,50 5 109,688 0,2924 0,08989 Pa 1,454[ kpa] kpa Jak z powyższego wynika, gdyby w pomieszczeniu nr 401doszło do wybuchu wydzielonego wodoru, to wybuch spowodowałby przyrost ciśnienia maksymalnie o 1,454 kpa. Przyrost ciśnienia o taką wartość pozwala na wykluczenie tego pomieszczenie jako zagrożonego wybuchem. Rodzaj gazu Wartość maksymalna DGW Wartość DGW przyjęta do obliczeń (zalecana) Acetylen 10% DGW 8% DGW Metan 9,3% DGW 8% DGW Propan 7,5% DGW 6% DGW Tlenek węgla 10% DGW 8% DGW Wodór 10% DGW 10% DGW Wartość maksymalna obliczone graniczne stężenie gazu (nie większe niż 10%DGW), którego przekroczenie powoduje przy wybuchu przyrost ciśnienia większy niż 5[kPa]. 6.0. SYSTEMY DETEKCJI ACETYLENU, DWUTLENKU WĘGLA, METANU, PROPANU, TLENKU WĘGLA, WODORU ORAZ GAZU ZIEMNEGO. Zgodnie z wymaganiami Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (Dz. U. nr 7, poz. 59) wraz z późniejszymi zmianami, projektowanych pomieszczeniach badawczych do których zostaną doprowadzone instalacje takich gazów jak: acetylen; dwutlenek węgla; metan; propan; tlenek węgla; wodór; gaz ziemny; przewidziano zainstalowanie aktywnego systemu detekcji tych gazów. Dla każdego z wymienionych gazów przewidziano dedykowany system detekcji. Systemy detekcji gazów palnych i wybuchowych będą się składały z odpowiednio dobranych detektorów wykrywających obecność gazu, centralek sterująco alarmowych, sygnalizatorów optyczno akustycznych oraz zaworów z głowicą samozamykającą (elektromagnetyczną). Przewidziano zastosowanie elektromagnetycznych zaworów 16

odcinających dopływ gazu w konfiguracji normalnie zamknięty, (zamyka się automatycznie w przypadku zaniku zasilania), co jest zgodnie z punktem 3.1. 8 Rozporządzenia Przyjęte systemy działają 2 progowo. Po osiągnięciu I progu, czyli przyjętego przez Użytkownika stężenia gazu np. 4% DGW (połowa obliczonej w p. 5.5.3. wartości dolnej granicy wybuchowości), centralka sterująca, uruchamia sygnalizację optyczną. W przypadku osiągnięcia II progu, czyli 8 % DGW nastąpi automatyczne odcięcie dopływu gazu do instalacji poprzez zamknięcie zaworu z głowicą elektromagnetyczną z jednoczesnym uruchomieniem alarmu optycznego i akustycznego przez sygnalizatory, które zostaną zainstalowane na drzwiami tego pomieszczenia w którym nastąpił wyciek gazu. UWAGA: OSTATECZNĄ KALIBRACJĘ SYSTEMÓW DETEKCJI GAZÓW TJ. DETEKTORÓW, CENTRALEK STERUJĄCYCH NALEŻY DOKONAĆ PO UZGODNIENIU Z UŻYTKOWNIKIEM POMIESZCZENIA, DOKŁADNYCH WARTOŚCI MONITOROWANYCH PARAMETRÓW ORAZ UZYSKANIU INFORMACJI NA TEMAT TECHNOLOGII WYKONYWANYCH BADAŃ. JEST TO SZCZEGÓLNIE WAŻNE W POMIESZCZENIACH, GDZIE WYSTĘPUJE KILKA INSTALACJI GAZÓW PALNYCH I WYBUCHOWYCH. 6.1. System detekcji acetylenu. W celu zapewnienia bezpiecznej eksploatacji urządzeń zasilanych acetylenem, w pomieszczeniach do których zostanie doprowadzona instalacja acetylenu, przewidziano zainstalowanie aktywnego systemu detekcji. System ten będzie się składał z dwóch detektorów wykrywających obecność acetylenu, centralki sterująco alarmowej, sygnalizatorów optyczno - akustycznych oraz zaworu z głowicą samozamykającą (elektromagnetyczną). Detektory acetylenu będą umieszczone nie niżej niż 30 cm pod stropem, powyżej punktu poboru i w bezpośredniej bliskości urządzenia zasilanego acetylenem, natomiast zawór odcinający z głowicą elektromagnetyczną, zostanie zainstalowany poza pomieszczeniem w którym występuje ta instalacja. Zawór odcinający z głowicą elektromagnetyczną w konfiguracji normalnie zamknięty, w wykonaniu ATEX, zostanie zabudowany w wentylowanej skrzynce metalowej. Lokalizacja zaworu - wg rzutów poszczególnych kondygnacji. Przyjęty system działa 2 progowo. Po osiągnięciu I progu, czyli przyjętego przez Użytkownika stężenia gazu np. 4% DGW (dolnej granicy wybuchowości), centralka sterująca, uruchamia sygnalizację optyczną. W przypadku osiągnięcia II progu, czyli 8 % DGW nastąpi automatyczne odcięcie dopływu gazu do instalacji poprzez zamknięcie zaworu z głowicą elektromagnetyczną z jednoczesnym uruchomieniem alarmu optycznego i akustycznego przez sygnalizator, który zostanie zainstalowany na drzwiami tego pomieszczenia w którym nastąpił wyciek gazu. Sygnał ten również będzie odzwierciedlony w centralce sterującej. Schemat ideowy systemu detekcji acetylenu przedstawiono na rysunku nr 15. 6.2. System detekcji dwutlenku węgla. W celu zapewnienia bezpieczeństwa, w pomieszczeniach których będzie występowała instalacja dwutlenku węgla, przewidziano zainstalowanie aktywnego systemu detekcji dwutlenku węgla. System ten będzie się składał z kontrolera detektora, wykrywającego obecność dwutlenku węgla, zabudowanego około 200 cm nad poziomem posadzki, w pobliżu punktu poboru tego gazu, sygnalizatora optyczno - akustycznego oraz zaworu z głowicą samozamykającą (elektromagnetyczną). Detektor CO2 łączy w sobie cechy detektora oraz centralki sterująco alarmowej, która w przypadku wycieku gazu, będzie automatycznie odcinała dopływ gazu poprzez zamknięcie zaworu z głowicą 17

elektromagnetyczną z jednoczesnym uruchomieniem alarmu optycznego i akustycznego. Sygnalizator optyczno akustyczny umieszczony ponad drzwiami wejściowymi do pomieszczenia będzie informować obsługę o ewentualnym wycieku gazu. Schemat systemu detekcji dwutlenku węgla przedstawiono na rysunkach od 16/1 do 16/4. 6.3. System detekcji metanu. W celu zapewnienia bezpiecznej eksploatacji urządzeń zasilanych metanem, w pomieszczeniach do których zostanie doprowadzona instalacja tego gazu, przewidziano zainstalowanie aktywnego systemu detekcji. System ten będzie się składał z dwóch detektorów wykrywających obecność metanu, centralki sterująco alarmowej, sygnalizatorów optyczno - akustycznych oraz zaworu z głowicą samozamykającą (elektromagnetyczną). Detektory metanu będą umieszczone nie niżej niż 30 cm pod stropem, powyżej punktu poboru i w bezpośredniej bliskości urządzenia zasilanego metanem, natomiast zawór odcinający z głowicą elektromagnetyczną, zostanie zainstalowany poza pomieszczeniem, w którym występuje ta instalacja. Zawór odcinający z głowicą elektromagnetyczną w konfiguracji normalnie zamknięty, w wykonaniu ATEX, zostanie zabudowany w wentylowanej skrzynce metalowej. Lokalizacja zaworu - wg rzutów poszczególnych kondygnacji. Przyjęty system działa 2 progowo. Po osiągnięciu I progu, czyli przyjętego przez Użytkownika stężenia gazu np. 3% DGW (dolnej granicy wybuchowości), centralka sterująca, uruchamia sygnalizację optyczną. W przypadku osiągnięcia II progu, czyli 6 % DGW nastąpi automatyczne odcięcie dopływu gazu do instalacji poprzez zamknięcie zaworu z głowicą elektromagnetyczną z jednoczesnym uruchomieniem alarmu optycznego i akustycznego przez sygnalizator, który zostanie zainstalowany na drzwiami tego pomieszczenia w którym nastąpił wyciek gazu. Sygnał ten również będzie odzwierciedlony w centralce sterującej. Schemat ideowy systemu detekcji metanu przedstawiono na rysunkach od 17/1 do 17/5. 6.4. System detekcji propanu. W celu zapewnienia bezpiecznej eksploatacji urządzeń zasilanych propanem, w pomieszczeniach do których zostanie doprowadzona instalacja tego gazu, przewidziano zainstalowanie aktywnego systemu detekcji. System ten będzie się składał z dwóch detektorów wykrywających obecność propanu, centralki sterująco alarmowej, sygnalizatorów optyczno - akustycznych oraz zaworu z głowicą samozamykającą (elektromagnetyczną). Detektory propanu będą umieszczone od15 do 30 cm nad posadzką, w bezpośredniej bliskości urządzenia zasilanego propanem, natomiast zawór odcinający z głowicą elektromagnetyczną zostanie zainstalowany poza pomieszczeniem, w którym występuje ta instalacja. Zawór odcinający z głowicą elektromagnetyczną w konfiguracji normalnie zamknięty, w wykonaniu ATEX, zostanie zabudowany w wentylowanej skrzynce metalowej. Lokalizacja zaworu - wg rzutu parteru. Przyjęty system działa 2 progowo. Po osiągnięciu I progu, czyli przyjętego przez Użytkownika stężenia gazu np. 4% DGW (dolnej granicy wybuchowości), centralka sterująca, uruchamia sygnalizację optyczną. W przypadku osiągnięcia II progu, czyli 8 % DGW nastąpi automatyczne odcięcie dopływu gazu do instalacji poprzez zamknięcie zaworu z głowicą elektromagnetyczną z jednoczesnym uruchomieniem alarmu optycznego i akustycznego przez sygnalizator, który zostanie zainstalowany na drzwiami tego pomieszczenia w którym nastąpił wyciek gazu. Sygnał ten również będzie odzwierciedlony w centralce sterującej. Schemat ideowy systemu detekcji propanu przedstawiono na rysunku nr 18. 18

6.5. System detekcji tlenku węgla. W celu zapewnienia bezpiecznej eksploatacji urządzeń zasilanych tlenkiem węgla, w pomieszczeniach do których zostanie doprowadzona instalacja tego gazu, przewidziano zainstalowanie aktywnego systemu detekcji. System ten będzie się składał z dwóch detektorów wykrywających obecność tlenku węgla, centralki sterująco alarmowej, sygnalizatorów optyczno - akustycznych oraz zaworu z głowicą samozamykającą (elektromagnetyczną). Detektory propanu będą umieszczone na wysokości 150 i 180 cm nad posadzką, w bezpośredniej bliskości urządzenia zasilanego tlenkiem węgla, natomiast zawór odcinający z głowicą elektromagnetyczną, zostanie zainstalowany poza pomieszczeniem, w którym występuje ta instalacja. Zawór odcinający z głowicą elektromagnetyczną w konfiguracji normalnie zamknięty, w wykonaniu ATEX, zostanie zabudowany w wentylowanej skrzynce metalowej. Lokalizacja zaworów - wg rzutów poziomów +3 oraz +6. Przyjęty system działa 2 progowo. Po osiągnięciu I progu, czyli przyjętego przez Użytkownika stężenia gazu np. 4% DGW (dolnej granicy wybuchowości), centralka sterująca, uruchamia sygnalizację optyczną. W przypadku osiągnięcia II progu, czyli 8 % DGW nastąpi automatyczne odcięcie dopływu gazu do instalacji poprzez zamknięcie zaworu z głowicą elektromagnetyczną z jednoczesnym uruchomieniem alarmu optycznego i akustycznego przez sygnalizator, który zostanie zainstalowany na drzwiami tego pomieszczenia w którym nastąpił wyciek gazu. Sygnał alarmu będzie również odzwierciedlony w centralce sterującej. Schematy ideowy systemu detekcji tlenku węgla przedstawiono na rysunkach nr 19/1 i 19/2. 6.6. System detekcji wodoru. W celu zapewnienia bezpiecznej eksploatacji urządzeń zasilanych wodorem, w pomieszczeniach do których zostanie doprowadzona instalacja wodoru, przewidziano zainstalowanie aktywnego systemu detekcji. W związku z tym, że w projektowanym obiekcie będą występowały niezależnie od siebie dwie instalacje wodoru, czystości 5.0 i 6.0, zasilane z różnych źródeł, projekt przewiduje odrębne systemy detekcji dla każdej z instalacji. 6.6.1 System detekcji wodoru 5.0. Instalacje wodoru 5.0 będzie zasilana z centralnego źródła zasilania, czyli buli podłączonych do panelu redukcyjnego, zlokalizowanego w pomieszczeniu rozprężalni gazów, znajdującej się w poziomie parteru. System detekcji będzie się składał z dwóch detektorów wykrywających obecność wodoru w każdym pomieszczeniu do którego doprowadzono instalację wodoru, centralki sterująco alarmowej, sygnalizatorów optyczno - akustycznych oraz zaworu z głowicą samozamykającą (elektromagnetyczną). Detektory wodoru będą umieszczone nie niżej niż 30 cm pod stropem, powyżej punktu poboru i w bezpośredniej bliskości urządzenia zasilanego wodorem 5.0, natomiast zawór odcinający z głowicą elektromagnetyczną, zostanie zainstalowany w korytarzu, przed pomieszczeniem w którym występuje ta instalacja. Zawór odcinający z głowicą elektromagnetyczną w konfiguracji normalnie zamknięty, w wykonaniu ATEX, zostanie zabudowany w wentylowanej skrzynce metalowej. Lokalizacja zaworów - wg rzutów poszczególnych kondygnacji. Przyjęty system działa 2 progowo. Po osiągnięciu I progu, czyli przyjętego przez Użytkownika stężenia gazu np. 5% DGW (dolnej granicy wybuchowości), centralka sterująca, uruchamia sygnalizację optyczną. W przypadku osiągnięcia II progu, czyli 10 % DGW nastąpi automatyczne odcięcie dopływu gazu do instalacji poprzez zamknięcie zaworu z głowicą 19

elektromagnetyczną z jednoczesnym uruchomieniem alarmu optycznego i akustycznego przez sygnalizator, który zostanie zainstalowany na drzwiami tego pomieszczenia w którym nastąpił wyciek gazu. Sygnał ten również będzie odzwierciedlony w centralce sterującej. Schematy ideowe systemu detekcji wodoru 5.0 przedstawiono na rysunkach od nr 20/1 do nr 20/6. 6.6.1 System detekcji wodoru 6.0. Instalacje wodoru 6.0 będą zasilane z lokalnych źródeł zasilania, którymi będą butle umieszczone w wentylowanych ognioodpornych szafach, usytuowanych wewnątrz pomieszczeń badawczych lub technicznych i rozmieszczonych wg potrzeb na poszczególnych kondygnacjach. Dla każdej z lokalnych instalacji wodoru 6.0 przewidziano odrębny system detekcji. System będzie się składał z dwóch detektorów wykrywających obecność wodoru w każdym pomieszczeniu do którego doprowadzono instalację wodoru, centralki sterująco alarmowej, sygnalizatorów optyczno - akustycznych oraz zaworu z głowicą samozamykającą (elektromagnetyczną). Detektory wodoru będą umieszczone nie niżej niż 30 cm pod stropem, powyżej punktu poboru i w bezpośredniej bliskości urządzenia zasilanego wodorem, natomiast zawór odcinający z głowicą elektromagnetyczną, zostanie zainstalowany poza pomieszczeniem w którym występuje ta instalacja. Zawór odcinający z głowicą elektromagnetyczną w konfiguracji normalnie zamknięty, w wykonaniu ATEX, zostanie zabudowany w wentylowanej skrzynce metalowej. Lokalizacja zaworów - wg rzutów poszczególnych kondygnacji. Przyjęty system działa 2 progowo. Po osiągnięciu I progu, czyli przyjętego przez Użytkownika stężenia gazu np. 5% DGW (dolnej granicy wybuchowości), centralka sterująca, uruchamia sygnalizację optyczną. W przypadku osiągnięcia II progu, czyli 10 % DGW nastąpi automatyczne odcięcie dopływu gazu do instalacji poprzez zamknięcie zaworu z głowicą elektromagnetyczną z jednoczesnym uruchomieniem alarmu optycznego i akustycznego przez sygnalizator, który zostanie zainstalowany na drzwiami tego pomieszczenia w którym nastąpił wyciek gazu. Sygnał ten również będzie odzwierciedlony w centralce sterującej. Schematy ideowe systemu detekcji wodoru 6.0 przedstawiono na rysunkach od nr 21/1 do 20/5. 6.7. System detekcji gazu ziemnego. W celu zapewnienia bezpiecznej eksploatacji urządzeń zasilanych gazem ziemnym, w pomieszczeniach projektowanego obiektu, do których zastanie doprowadzona instalacja gazu ziemnego przewidziano zainstalowanie aktywnego systemu detekcji gazu. System ten będzie się składał z detektorów wykrywających obecność gazu, centralek sterujących, sygnalizatorów optyczno akustycznych oraz zaworów z głowicą samozamykającą (elektromagnetyczną. Detektory gazu ziemnego (metanu) będą umieszczone nie niżej niż 30 cm pod stropami pomieszczeń w bezpośredniej bliskości palników gazowych. W przypadku pojawienia się wypływu gazu z instalacji, oraz osiągnięciu 10% DGW (Dolnej Granicy Wybuchowości), nastąpi automatyczne zamknięcie zaworu z głowicą MAG-3 oraz odcięcie dopływu gazu do tej części instalacji w której nastąpił wyciek. Centralka sygnalizująco sterująca systemem detekcji, poprzez sygnalizator optyczno akustyczny, wskaże w którym pomieszczeniu nastąpił wyciek gazu. Przed każdym pomieszczeniem przewidziano montaż zaworu odcinającego. Rozwiązanie takie umożliwi po zamknięciu zaworu odcinającego to pomieszczenie, na ponowne uruchomienia instalacji. 20