Instytut Logistyki i Magazynowania NTRLLING LGISTZN Ćwiczenia 1 mgr awid oliński awid.olinski@ilim.poznan.pl lub awid.olinski@wsl.com.pl Tel. 0(61) 850 49 45 1
HARMNGRAM ZAJĘĆ 25. 09 - ĆWIZENIA 1 Elementy ontrollingu peracyjnego (Wskaźniki logistyczne) 16.10 - ĆWIZENIA 2 Elementy zarządzania kosztami logistyki przedsiębiorstwa + WEJŚIÓWKA z Ćwiczeń 1 (15 minut na początku zajęć) 28.11 - ĆWIZENIA 3 Wybrane instrumenty i narzędzia controlingu logistyki : wpływ zarządzania na wynik finansowy przedsiębiorstwa analiza wskaźnikowa przedsiębiorstwa + WEJŚIÓWKA z Ćwiczeń 2 (15 minut na początku zajęć) 05.12 - ĆWIZENIA 4 TEST 30.01 - ĆWIZENIA 5 PPRAWKI + WPIS 2
Istnieje możliwość przepisania oceny z ćwiczeń z ontrollingu Logistycznego tylko i wyłącznie, jeżeli ocena pozytywna uzyskana została w pierwszym terminie. soby, które zaliczyły przedmiot w latach poprzednich w wyniku poprawki mają obowiązek uczestniczenia w ćwiczeniach i muszą ponownie uzyskać zaliczenie przedmiotu.
ZALIZENIE PRZEMITU 4 punkty - Wejściówka z Ćwiczeń 1 (2 zadania) 4 punkty - Wejściówka z Ćwiczeń 2 (2 zadania) 20 punktów TEST końcowy (min 10 punktów) odatkowe punkty - AKTWNŚĆ na zajęciach!!! BWIĄZKWE KALKULATR!!! opuszczalna jest jedna nieusprawiedliwiona nieobecność TEST (min 10 punktów) Punkty cena 14-15,9 3,0 16-18,9 3,5 19-21,9 4,0 22-24,9 4,5 25 > 5,0 4
EFINIJA NTRLLINGU "Mierzyć - znaczy wiedzieć. Jeśli nie możesz czegoś zmierzyć, nie możesz tego ulepszyć. William Thomson (Lord Kelvin) Proces sterowania zorientowany na wynik przedsiębiorstwa, realizowany poprzez: PLANWANIE, KNTRLĘ I SPRAWZAWZŚĆ Nowoczesna metoda kierowania przedsiębiorstwem, zbiór reguł mający pomagać (przede wszystkim kadrze kierowniczej) w osiąganiu wyznaczonych celów gólne metody, narzędzia, instrumenty zarządzania wspomagające tradycyjne funkcje zarządzania 5
el systemu wskaźników logistycznych ptymalne rozwiązanie celu logistycznego lub konfliktu Wczesne rozpoznawanie odchyleń, szans i ryzyka Systematyczne poszukiwanie słabych miejsc i ich przyczyn Wyzwalanie potencjału racjonalizacyjnego zytelny pomiar wyników przedsiębiorstwa i ocena stanu cena pracowników i wyników ich pracy Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu dystrybucji Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu zaopatrzenia Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu produkcji Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu i gospodarka owa S T A W zakupy Zaopatrzenie dostawy materiałowy Produkcja bsługa klienta Magazyn wyrobów transport ystrybucja regionalny B I R Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu obsługi zamówień i klienta Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu transportu 6
PSTAW NTRLLINGU LGISTZNEG Wielkości mierzalne operacji logistycznych Wartość Ilość zynności zęstość logistyczne zas dległość Waga Wielkość Wskaźniki / mierniki strukturalne i ramowe Koszty logistyczne Mierniki logistyczne Strukturalne i ramowe Produktywności Gospodarności Jakościowe pierają się na identyfikacji poziomu, udziału w całości i struktury przepływu strumieni rzeczowych i informacyjnych Wskaźniki / mierniki produktywności Podstawą odniesienia są zadania realizowane w podsystemach i prezentują efekt działania w porównaniu z nakładem Wskaźniki / mierniki gospodarności Podstawę analizy stanowią parametry wartościowe (głównie koszty i kapitał) oraz ich relacje w stosunku do wyników działań logistycznych (zamówień, zapasów, obrotu) Wskaźniki / mierniki jakości Służą do oceny poziomu obsługi (klienta i zamówienia) oraz oceny poziomu wykonania zadań związanych z przepływem rzeczowym 7
S T A W NTRLLING LGISTZN zakupy Wskaźniki podsystemów logistyki Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu - zaopatrzenia Mierniki strukturalne i ramowe liczba zakupionych części wolumen zakupionych materiałów pozycje zamówień na miesiąc liczba dostawców kwota umów ramowych struktura zamówień liczba pozycji dostaw na dowód dostawy liczba przychodzących towarów na okres waga przychodzących towarów liczba i waga dostaw udział bezkodowych dokumentów dostaw liczba zatrudnionych w realizacji zamówień liczba zatrudnionych w przyjmowaniu towarów zdolność środków rzeczowych koszty zaopatrzenia koszty całkowite przyjęcia towaru Zaopatrzenie dostawy materiałowy Produkcja bsługa klienta Mierniki jakości czas zatrzymania towaru przy przyjęciu (przeciętny) kwota błędnych dostaw kwota reklamacji kwota zwrotów kwota opóźnionych dostaw czas ponownego zaopatrzenia (przeciętny) Mierniki gospodarności koszty przyjęcia towaru na przyjętą przesyłkę koszty zaopatrzenia na 1 zamówienie koszty zaopatrzenia w % do wolumenu zakupu Magazyn wyrobów transport ystrybucja regionalny B I R Mierniki produktywności liczba załatwionych przesyłek na roboczogodzinę czas przyjęcia towaru na przyjętą przesyłkę stopień wykorzystania urządzeń wyładowczych 8
Wskaźniki podsystemów logistyki Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu - zaopatrzenie - przykład Przykład - Zakłócenia w zaopatrzeniu W przedsiębiorstwie na skutek niepełnego zasilania materiałowego zamiast 5000 szt. wyrobu A wykonano 4000, a wyrobu B zamiast 20 000 szt. - tylko 19 000. Zysk jednostkowy wyrobu A wynosi 50 zł, a wyrobu B - 70 zł. Brak materiałów spowodował przestój w produkcji - 300 godz. i konieczność pracy w godzinach nadliczbowych 2500 godz. Koszt jednej godziny nadliczbowej wyniósł - 18 zł, a przestoju - 40 zł. Przedsiębiorstwo zapłaciło za obsługę kredytu na dodatkowe materiały wynikające ze zmiany planów produkcji - 87 000 zł oraz kary za nieterminowe dostawy swoim odbiorcom - 31 000 zł. Proszę określić poziom kosztów i strat spowodowanych zakłóceniami zaopatrzenia? bsługa kredytu Zmniejszenie zysku - A Zmniejszenie zysku - B Koszty przestojów Koszty godzin nadliczbowych Kary umowne 87 000 1000 x 50 = 50 000 1000 x 70 = 70 000 300 x 40 = 12 000 2500 x 18 = 45 000 31 000 RAZEM - 295 000 9
Wskaźniki podsystemów logistyki Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu - produkcja S T A W zakupy Mierniki strukturalne i ramowe liczba rozdysponowanych materiałów lub części ogólna liczba dokumentów zamówień przeciętna liczba pozycji na zamówienie udział przetworzonych dokumentów zamówień liczba wpływających zleceń udział pozycji według listy w przyjętych zamówieniach przeciętna wartość pozycji wpływających zamówień liczba zatrudnionych w poszczególnych funkcjach zdolność środków rzeczowych koszty planowania i sterowania produkcją Zaopatrzenie dostawy materiałowy Produkcja bsługa klienta Mierniki gospodarności koszty obróbki pozycji wypływające ze zlecenia koszty 1 procesu dyspozycyjnego koszty obróbki 1 zlecenia produkcji koszty kontroli na 1 zlecenie Mierniki jakości udział zapasów w sumie bilansowej kwota dostaw wadliwych lub reklamacji uwarunkowanych wadliwą dyspozycją towaru udział zleceń w produkcji spowodowanych złą dyspozycją koszty błędnych ilości uwarunkowane wadliwą dyspozycją zapasy stałe przeciętny zapas owy częstotliwość przeładunków przeciętny okres trwania zatrzymań struktura starych zapasów udział nie dających się zużytkować stanów owych w wartości sprzedaży Magazyn wyrobów transport ystrybucja regionalny Mierniki produktywności średnia liczba wpływających zamówień na 1 pracownika czas realizacji zamówienia na 1 zamówienie średnia liczba kontraktów na 1 pracownika średnia liczba procesów dyspozycyjnych na 1 pracownika 10 B I R
S T A W NTRLLING LGISTZN zakupy Wskaźniki podsystemów logistyki Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu - dystrybucja Mierniki strukturalne i ramowe liczba klientów przeciętna sprzedaż na 1 klienta liczba dostaw na jednostkę czasu liczba szczebli owania liczba miejsc owania przeciętna odległość między szczeblami owania przeciętna odległość między em a klientami przeciętna wielkość zamówienia udział pracowników działu dystrybucji w liczbie pracowników ogółem koszty realizacji zamówienia klienta koszty transportu zewnętrznego koszty niedoborów Zaopatrzenie dostawy materiałowy Produkcja bsługa klienta Mierniki gospodarności przeciętne koszty realizacji zlecenia klienta, udział kosztów realizacji zlecenia w sprzedaży, koszty dystrybucji na zlecenie, procentowy udział kosztów wysyłki, częstotliwość przeładunku wyrobów gotowych, koszty transportu na 1 zamówienie transportowe, stosunek kosztów transportu własnego do obcego. Mierniki jakości średni czas dostawy, gotowość dostawcza, procentowy udział wadliwych dostaw, procentowy udział opóźnień, procentowy udział reklamacji, udział dostaw uzupełniających. Magazyn wyrobów transport ystrybucja regionalny B I R Mierniki produktywności produktywność realizacji wysyłki produktywność realizacji zamówienia czas transportu na 1 zamówienie transportowe 11
Wskaźniki podsystemów logistyki PRUKTWNŚĆ Rzeczywisty wynik (wyjście) Rzeczywista wielkość zużytych zasobów Wydajność planowana Sprzedaż netto Przeciętny stan zasobów brutto Wydajność efektywna Wartość sprzedaży przypadająca na 1 zł zaangażowany w majątku Produkcja / h X Liczba dostępnych godzin Stopa wykorzystania Produkcja rzeczywista Wydajność planowana Produkcja / h X Liczba wykorzystanych godzin Sprawność Produkcja rzeczywista Wydajność efektywna Zwiększenie wyniku Poprawa produktywności Redukcja kosztów 12
Wskaźniki podsystemów logistyki Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu - dystrybucja - przykład Rynek odbiorców artykułów AG na terenie Pomorza jest zaopatrywany poprzez analizowany kanał dystrybucji Ze względu na zidentyfikowany popyt na rynku, przepustowość kanału dystrybucji została zaprojektowana do pracy 8 godzin dziennie przez 5 dni w tygodniu (dostawy transportem drogowym, obsługa wysyłki ładunku przez centrum dystrybucji). Średnia wydajność kanału dystrybucji (ciąg transportowo-owy) wynosi 12 jednostek paletowych artykułów AG na godzinę, ale 10% czasu dystrybucji jest przeznaczone na: identyfikację ładunku, kursu i dostawy; przeładunek; oczekiwanie na przeładunek; ewidencję i dokumentację procesu operacyjnie konieczną w punkcie wydania ładunku i wysyłki oraz w punkcie przyjęcia i koordynacji ładunku powrotnego. W analizowanym tygodniu wystąpiły przestoje przy wydaniu i przyjęciu ładunku oraz wadliwe opakowania jednostek wysyłkowych, które spowodowały dystrybucję zaledwie 360 jednostek wysyłkowych. Proszę w roli managera procesu dystrybucji określić mierniki zarządzania kanałem dystrybucji : wydajność planowana kanału dystrybucji wydajność efektywną kanału dystrybucji sprawność kanału dystrybucji stopień wykorzystania kanału dystrybucji 13
Wskaźniki podsystemów logistyki Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu - transport S T A W Mierniki strukturalne i ramowe wielkość masy wolumenu transportowego zlecenie transportu na 1 przewóz liczba przejechanych kilometrów liczba napraw stopień mechanizacji i automatyzacji liczba pracowników transportu zdolność transportowa pojazdów koszty transportu zakupy Zaopatrzenie dostawy materiałowy Mierniki produktywności czas transportu na 1 zlecenie transportowe, stopień wykorzystania środków transportu, wydajność środków transportu, liczba kilometrów na 1 środek transportu, liczba kilometrów na 1 kierowcę, przeciętny czas naprawy. Produkcja bsługa klienta Magazyn wyrobów transport Mierniki jakości stopień obsługi, dotrzymanie terminu, częstotliwość wypadków, częstotliwość uszkodzeń. ystrybucja regionalny B I R Mierniki gospodarności koszty transportu na 1 zlecenie transportowe przeciętne koszty transportu na jednostkę ciężaru koszty na tonokilometr udział kosztów transportu w kosztach produkcji przeciętne koszty zakładowe środków transportu (własnego) przeciętne koszty konserwacji i utrzymania w sprawności środków transportu na jednostkę czasu zaangażowanie kapitału w utrzymaniu zapasów 14
Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu - transport - przykład Wskaż, przy pomocy którego ze wskaźników można obliczyć koszt tonokilometra (KT) : A B KT = (tony x km) / koszt eksploatacyjny KT = (koszt eksploatacyjny x km) / tony KT = koszt eksploatacyjny / (tony x km) KT = km / (koszt eksploatacyjny x tony) Po przeglądzie technicznym usunięto usterkę układu jezdnego i obniżono zużycie paliwa o 2,2 l / 100 km, co przy cenie 3,00 PLN za litr daje oszczędność i obniżenie kosztu 1 km o wskazaną kwotę: A 0,45 zł B 0,066 zł 0,898 zł 0,654 zł 15
Wskaźniki podsystemów logistyki Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu - i gospodarka owa S T A W Mierniki strukturalne i ramowe przeciętny poziom zapasów liczba różnych jednostek opakowań przeciętna ilość zowanych towarów wolumen przychodów i rozchodów owych, struktura wpływających zamówień udział powierzchniowy owanych towarów liczba kompletowanych pozycji na 1 zamówienie liczba osób zatrudnionych w ie wydajność infrastruktury owej koszty owania zakupy Zaopatrzenie dostawy materiałowy Produkcja bsługa klienta Magazyn wyrobów Mierniki produktywności stopień wykorzystania powierzchni stopień wykorzystania pojemności poziom wykorzystania zdolności owych liczba rozchodów owych na 1 pracownika czas kompletacji na 1 zamówienie transport ystrybucja regionalny B I R Mierniki jakości wartość błędnych dostaw stopień utraconych możliwości sprzedaży przeciętny czas zatrzymania towarów w procesie kompletowania straty owe w czasie struktura zapasów Mierniki gospodarności przeciętne koszty powierzchni składowej koszty na jednostkę rozchodu owego koszty owania zapasów koszty utrzymania ów koszty kompletowania na 1 zamówienie 17
Wskaźniki podsystemów logistyki Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu - i gospodarka owa - przykład Zapotrzebowanie na surowiec S jest stosunkowo stabilne i wynosi przeciętnie 10 ton tygodniowo. Zapas jest śledzony w sposób ciągły odnawiany w oparciu o tzw. punkt odnowienia zapasu (poziom informacyjny zapasu), który wynosi 25 ton. zas cyklu odnowienia zapasu wynosi 2 tygodnie, a ustalona wielkość dostawy wynosi 30 ton. Jaka jest przeciętna wielkość zapasu po dostawie?: A 35 ton B 25 ton 30 ton 20 ton Średni zapas zabezpieczający materiału M wynosił w badanym okresie 12 miesięcy 1400 kg. W okresie tym nastąpiło 8 dostaw na łączną ilość 16000 kg. Wartość materiału wynosi 50 zł/kg. Współczynnik rocznego kosztu utrzymania zapasu wynosi 0,2. Roczny koszt utrzymania zapasu w badanym okresie wynosił: A B 20 000 zł 1 400 zł 16 000 zł 24 000 zł 18
Wskaźniki podsystemów logistyki PRUKTWNŚĆ Rzeczywisty wynik (wyjście) Rzeczywista wielkość zużytych zasobów Wydajność planowana Sprzedaż netto Przeciętny stan zasobów brutto Wydajność efektywna Wartość sprzedaży przypadająca na 1 zł zaangażowany w majątku Produkcja / h X Liczba dostępnych godzin Stopa wykorzystania Produkcja rzeczywista Wydajność planowana Produkcja / h X Liczba wykorzystanych godzin Sprawność Produkcja rzeczywista Wydajność efektywna Zwiększenie wyniku Poprawa produktywności Redukcja kosztów 19
Ilość NTRLLING LGISTZN Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu - i gospodarka owa entrum dystrybucji obsługuje proces gromadzenia towarów od producentów, składowania, kompletacji, pakowania i wysyłki do klientów. ział Sprzedaży przedstawia zarzuty dotyczące niezrealizowania przez Logistykę wszystkich zamówień składanych przez klientów. Kierownik Logistyki zauważył już wcześniej problemy występujące w strefie kompletacji, dlatego jest to obszar, który należy poddać szczegółowej analizie. Wielkość zamówień na produkty od klientów w miesiącu grudzień w 2007 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 2007-12-01 2007-12-03 2007-12-05 2007-12-07 2007-12-09 2007-12-11 2007-12-13 2007-12-15 2007-12-17 2007-12-19 2007-12-21 2007-12-23 2007-12-25 2007-12-27 2007-12-29 2007-12-31 ata 20
Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu - i gospodarka owa ziałania w strefie kompletacji podzielono na fazy: I kompletacja towarów zgodnie z zamówieniem klienta realizowana na wózkach kompletacyjnych przez 3 pracowników NRMATWNA WAJNŚĆ operacji na maszynie 2 produkty/min II etykietowanie poszczególnych towarów i całego ładunku realizowane przez 5 pracowników z uwzględnieniem wydruku etykiet NRMATWNA WAJNŚĆ operacji 50 etykietowanych produktów lub ładunków /godz III pakowanie ładunków i odstawienie do strefy wydań realizowane na 1 maszynie foliującej i taśmującej ładunek przez 1 pracownika NRMATWNA WAJNŚĆ operacji na maszynie 130 ładunków/zmiana Analiza kompletowanych ładunków wykazała, że 1 ładunek ma średnio około 20 produktów szacować wydajność rzeczywistą (sprawność) strefy kompletacji dla jednej zmiany (8 godzin) przy założeniu, że rzeczywista wydajność stanowi 90% normatywnej wydajność 21
Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu - i gospodarka owa kompletacja etykietowanie pakowanie Liczba pracowników Wydajność operacji /pracownik Łączna wydajność zasobów Wydajność 1 zmiany [produkt] Wydajność rzeczywista szacować wydajność rzeczywistą (sprawność) strefy kompletacji dla jednej zmiany (8 godzin) przy założeniu, że rzeczywista wydajność stanowi 90% normatywnej wydajność 22
Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu - i gospodarka owa kompletacja etykietowanie pakowanie Liczba pracowników 3 5 1 Wydajność operacji /pracownik 2 prod /min 50 prod /godz 130 ład /1 zmianę Łączna wydajność zasobów 6 250 130 Wydajność 1 zmiany [produkt] 2880 2000 2600 Wydajność rzeczywista 2592 1800 2340 23
Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu - i gospodarka owa kompletacja etykietowanie pakowanie Liczba pracowników 3 5 1 Wydajność operacji /pracownik 2 prod /min 50 prod /godz 130 ład /1 zmianę Łączna wydajność zasobów 6 250 130 Wydajność 1 zmiany [produkt] 2880 2000 2600 Wydajność rzeczywista 2592 1800 2340 Poziom wykorzystania 69% 100% 77% 24
Ilość NTRLLING LGISTZN Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu - i gospodarka owa Wielkość zamówień na produkty od klientów w miesiącu grudzień w 2007 3000 2500 2000 Wydajność rzeczywista 1500 1000 500 0 2007-12-01 2007-12-03 2007-12-05 2007-12-07 2007-12-09 2007-12-11 2007-12-13 2007-12-15 2007-12-17 2007-12-19 2007-12-21 2007-12-23 2007-12-25 2007-12-27 2007-12-29 2007-12-31 ata 25
Wskaźniki podsystemów logistyki S T A W zakupy Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu - obsługi klienta i zamówienia Zaopatrzenie dostawy materiałowy bsługa klienta Produkcja Magazyn wyrobów transport ystrybucja regionalny B I R Mierniki oceny ogólnej czas od przyjęcia zamówienia w ie dostawcy do wysyłki zamówienia z u minimalna wielkość zamówienia lub limit pozycji asortymentowych w jednym zamówieniu udział % pozycji wyczerpanych, czyli brakujących w danym momencie w ie udział % zamówień zrealizowanych kompletnie udział % zamówień zrealizowanych od chwili przyjęcia zamówienia w przedziałach czasowych udział % zamówień, które mogą być całkowicie zrealizowane z zapasów w ie udział % towarów, które bez uszkodzeń dotarły do miejsca przeznaczenia czas upływający od złożenia zamówienia do dostarczenia zamówionych towarów; ułatwienie w składaniu zamówień łatwość i elastyczność, z jaką klient może złożyć zamówienie 26
Wskaźniki podsystemów logistyki Wskaźniki pomiaru i oceny podsystemu - obsługi klienta i zamówienia Proszę obliczyć poziom obsługi Wynik zamówienia pomiaru zależy wg : od liczby sposobu zamówień, jego przeprowadzenia liczby kodów produktów, liczby pozycji na zamówieniach, liczby wydanych jednostek Nr zamówienia Kod produktu Liczba pozycji na zamówieniu Wielkość zamówiona Wielkość wydana 1 123 1 2 2 2 123 1 4 4 3 124 1 2 2 4 123 126 2 2 2 2 2 5 128 130 2 2 6 2 6 6 132 134 136 3 4 10 16 4 10 6 6 8 10 50 40 27