Elektrochemiczne zachowanie wielościennych nanorurek węglowych modyfikowanych amoniakiem

Podobne dokumenty
Elektrochemiczna modyfikacja wielościennych nanorurek węglowych

PORÓWNANIE METOD OCENY STOPNIA ZUŻYCIA WĘGLA AKTYWNEGO STOSOWANEGO W PROCESIE UZDATNIANIA WODY

Jak analizować widmo IR?

Metody badań składu chemicznego

Ćwiczenie 1: Wyznaczanie warunków odporności, korozji i pasywności metali

Oznaczanie zawartości grup tlenowych na powierzchni nanomateriałów węglowych metodą Boehma

Analiza Organiczna. Jan Kowalski grupa B dwójka 7(A) Własności fizykochemiczne badanego związku. Zmierzona temperatura topnienia (1)

KARTA PRACY DO ZADANIA 1. Pomiar widma aminokwasu na spektrometrze FTIR, model 6700.

cyklicznej woltamperometrii

ĆWICZENIE 2 KONDUKTOMETRIA

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne

Ćwiczenie 3 Pomiar równowagi keto-enolowej metodą spektroskopii IR i NMR

IR I 11. IDENTYFIKACJA GRUP FUNKCYJNYCH W WIDMACH IR

Natura powierzchni węgla aktywnego utlenianego w fazie gazowej

Spektroskopia. Spotkanie pierwsze. Prowadzący: Dr Barbara Gil

Katedra Chemii Analitycznej Metody elektroanalityczne. Ćwiczenie nr 5 WOLTAMPEROMETRIA CYKLICZNA

Metody Badań Składu Chemicznego

Woltamperometria Cykliczna instrukcja do ćwiczenia mgr inż. Marta Kasprzyk

Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii

PL B1. POLITECHNIKA POZNAŃSKA, Poznań, PL BUP 14/15

WPŁYW CHEMIZMU POWIERZCHNI WĘGLA NA ADSORPCJĘ SO 2

Woltamperometryczne oznaczenie paracetamolu w lekach i ściekach

Polarografia jest metodą elektroanalityczną, w której bada się zależność natężenia prądu płynącego przez badany roztwór w funkcji przyłożonego do

ROLNICTWO. Ćwiczenie 1

Ćwiczenie 1. Ćwiczenie Temat: Podstawowe reakcje nieorganiczne. Obliczenia stechiometryczne.

WPŁYW CHARAKTERU CHEMICZNEGO POWIERZCHNI WĘGLA AKTYWNEGO NA ADSORPCJĘ FENOLI Z WODY

Podstawy elektrochemii

Podczerwień bliska: cm -1 (0,7-2,5 µm) Podczerwień właściwa: cm -1 (2,5-14,3 µm) Podczerwień daleka: cm -1 (14,3-50 µm)

Otrzymywanie i badanie właściwości materiałów zawierających małe nanocebulki węglowe. (streszczenie)

Wyższa Szkoła Inżynierii Dentystycznej w Ustroniu

Elektrochemia - szereg elektrochemiczny metali. Zadania

FIZYKOCHEMICZNE WŁAŚCIWOŚCI NIEMODYFIKOWANYCH I CHEMICZNIE MODYFIKOWANYCH WĘGLI AKTYWNYCH NA PRZYKŁADZIE WĘGLA WG-12

IDENTYFIKACJA JAKOŚCIOWA NIEZNANEGO ZWIĄZKU ORGANICZNEGO

Dr hab. inż. Jacek Grams, prof. PŁ. Instytut Chemii Ogólnej i Ekologicznej Wydział Chemiczny Politechniki Łódzkiej Łódź, ul.

PRODUKTY CHEMICZNE Ćwiczenie nr 3 Oznaczanie zawartości oksygenatów w paliwach metodą FTIR

ELEKTROCHEMICZNIE OTRZYMYWANE NANOSTRUKTURY ZŁOTA JAKO PODŁOŻA DLA ENZYMÓW

A4.05 Instrukcja wykonania ćwiczenia

PROGRAM ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z CHEMII (SEMESTR LETNI) OCHRONA ŚRODOWISKA

OTMAR VOGT, JAN OGONOWSKI *, BARBARA LITAWA. Streszczenie

Katedra Inżynierii Materiałowej

BADANIA FIZYKOCHEMICZNE SFERYCZNYCH MATERIAŁÓW WĘGLOWYCH PREPAROWANYCH NA BAZIE ŻYWIC JONOWYMIENNYCH

Reakcje utleniania i redukcji Reakcje metali z wodorotlenkiem sodu (6 mol/dm 3 )

Spektroskopia molekularna. Spektroskopia w podczerwieni

Spektroelektrochemia technecjanów (VII) w środowisku kwasu siarkowego (VI)

Stałe siłowe. Spektroskopia w podczerwieni. Spektrofotometria w podczerwieni otrzymywanie widm

LABORATORIUM Z KATALIZY HOMOGENICZNEJ I HETEROGENICZNEJ OKREŚLANIE RODZAJU CENTRÓW AKTYWNYCH POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII... DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje wojewódzkie

Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne

VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2013/2014

Fig. 1 Wzór strukturalny karnozyny z ponumerowanymi miejscami oddziaływania z bisbitiofenowymi monomerami funkcyjnymi.

Zastosowanie spektroskopii w podczerwieni w jakościowej i ilościowej analizie organicznej

Woltamperometria stripingowa

Badanie utleniania kwasu mrówkowego na stopach trójskładnikowych Pt-Rh-Pd

Podstawy elektrochemii i korozji

TECHNIKI SEPARACYJNE ĆWICZENIE. Temat: Problemy identyfikacji lotnych kwasów tłuszczowych przy zastosowaniu układu GC-MS (SCAN, SIM, indeksy retencji)

Chemia analityczna. Redoksymetria. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego

Identyfikacja płomieniowa tworzyw sztucznych Iloczyny rozpuszczalności trudno rozpuszczalnych związków w wodzie w temperaturze pokojowej

Przewodnictwo elektrolitów (7)

Spektroskopia molekularna. Ćwiczenie nr 1. Widma absorpcyjne błękitu tymolowego

WPŁYW UTLENIAJĄCYCH MODYFIKACJI POWIERZCHNI WĘGLA AKTYWNEGO NA POJEMNOŚCI SORPCYJNE W STOSUNKU DO Cr(III) I Cr(VI)

Sorpcja chromu Cr(VI) w obecności kwasu benzoesowego na wybranych węglach aktywnych

KARTA KURSU. Chemia fizyczna I. Physical Chemistry I

X / \ Y Y Y Z / \ W W ... imię i nazwisko,nazwa szkoły, miasto

spektroskopia IR i Ramana

EWA PIĘTA. Streszczenie pracy doktorskiej

Ć W I C Z E N I E 6. Nadnapięcie wydzielania wodoru na metalach

Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019


Zadanie 2. (1 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując wzory sumaryczne tlenków w odpowiednie kolumny. CrO CO 2 Fe 2 O 3 BaO SO 3 NO Cu 2 O

Adsorpcja z roztworów wodnych różnych form chromu

TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH

10. ALKACYMETRIA. 10. Alkacymetria

data ĆWICZENIE 7 DYSTRYBUCJA TKANKOWA AMIDOHYDROLAZ

imię i nazwisko, nazwa szkoły, miejscowość Zadania I etapu Konkursu Chemicznego Trzech Wydziałów PŁ V edycja

ADSORPCJA BŁĘKITU METYLENOWEGO I JODU NA WYBRANYCH WĘGLACH AKTYWNYCH

PL B1. Sposób otrzymywania nieorganicznego spoiwa odlewniczego na bazie szkła wodnego modyfikowanego nanocząstkami

UNIWERSYTET W BIAŁYMSTOKU WYDZIAŁ BIOLOGICZNO-CHEMICZNY

Zagadnienia. Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I

Adsorpcja pary wodnej na modyfikowanych węglach aktywnych

Projekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

IR II. 12. Oznaczanie chloroformu w tetrachloroetylenie metodą spektrofotometrii w podczerwieni

Kierunek i poziom studiów: Biotechnologia, pierwszy Sylabus modułu: Chemia ogólna (1BT_05)

METODY PRZYGOTOWANIA PRÓBEK DO POMIARU STOSUNKÓW IZOTOPOWYCH PIERWIASTKÓW LEKKICH. Spektrometry IRMS akceptują tylko próbki w postaci gazowej!

- dr, Maria Leżańska, Wydział Chemii Gagarina 7, p.221, , -

PL B1. AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA, Kraków, PL BUP 03/06

Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych

LABORATORIUM KOROZJI MATERIAŁÓW PROTETYCZNYCH

ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII I GOSPODARKA ODPADAMI STUDIA STACJONARNE

Ćwiczenie 8 Analityczne wykorzystywanie zmiennoprądowych i pulsowych technik woltamperometrycznych.

Pytania przykładowe na kolokwium zaliczeniowe z Podstaw Elektrochemii i Korozji

WYMAGANIA DO KOLOKWIUM

dr inż. Beata Brożek-Pluska SERS La boratorium La serowej

Raport z pomiarów FT-IR

Miareczkowanie potencjometryczne

Sporządzanie roztworów buforowych i badanie ich właściwości

1. Od czego i w jaki sposób zależy szybkość reakcji chemicznej?

TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II

BADANIA POROWATOŚCI MATERIAŁÓW WĘGLOWYCH MODYFIKOWANYCH NA DRODZE CHEMICZNEJ

Ćwiczenie 2. Charakteryzacja niskotemperaturowego czujnika tlenu. (na prawach rękopisu)

Spektrometria w bliskiej podczerwieni - zastosowanie w cukrownictwie. Radosław Gruska Politechnika Łódzka Wydział Biotechnologii i Nauk o Żywności

Transkrypt:

Inżynieria i Ochrona Środowiska 2013, t. 16, nr 2, s. 235-243 Mariusz WALCZYK, Stanisław BINIAK Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Chemii, ul. Gagarina 7, 87-100 Toruń Elektrochemiczne zachowanie wielościennych nanorurek węglowych modyfikowanych amoniakiem Niemodyfikowane oraz utlenione wielościenne nanorurki węglowe (MWCNT) poddane zostały wygrzewaniu w temperaturze 500 oraz 900 C w strumieniu amoniaku. Wykonano badania fizykochemiczne, mające na celu ocenę jakościową efektów modyfikacji. Ponadto badano zachowanie elektrochemiczne uzyskanych materiałów węglowych metodą trójelektrodowej cyklowoltamperometrii w środowisku niewodnym, gdzie elektrodą pracującą była sedymentacyjna warstwa nanorurek węglowych. Wykazano, że azot wiąże się trwale z powierzchnią nanorurek, gdy wygrzewaniu w strumieniu amoniaku w temperaturze 500 C poddano wielościenne nanorurki wstępnie utlenione. Atomy azotu najprawdopodobniej wiążą się z powierzchnią w postaci soli amoniowych oraz amidów o różnej rzędowości. W tych warunkach prawdopodobnie część azotu jest wbudowana w struktury aromatyczne (aromatyczne heterocykliczne, azo-aromatyczne). Słowa kluczowe: nanorurki węglowe, modyfikacja, elektrochemia Wstęp Funkcjonalizacja nanorurek węglowych jest bardzo ważnym krokiem w ich praktycznym wykorzystaniu w wielu dziedzinach. Modyfikacje chemizmu nanorurek węglowych prowadzą do istotnych zmian w zachowaniu fizykochemicznym (np. właściwości hydrofilowo-hydrofobowe, kwasowo-zasadowe), elektrochemicznym i katalitycznym. Ponadto, sfunkcjonalizowane grupami tlenowymi lub azotowymi nanorurki węglowe mogą być zastosowane jako półprodukt do tworzenia bardziej rozbudowanych połączeń z metalami lub ich kompleksami oraz graftingowej funkcjonalizacji biocząsteczkami lub polimerami. Powierzchniowe azotowe grupy funkcyjne zmieniają strukturę elektronową nanorurek węglowych, w wyniku czego następuje lokalizacja gęstości ładunku, istotna w reakcjach przebiegających z przeniesieniem ładunku. Ze względu na swoje charakterystyczne właściwości, odgrywające ważną rolę w katalizie i sensoryce, są częstym przedmiotem badań. Celem badań było wprowadzenie azotu trwale związanego z powierzchnią nanorurki prostą i tanią metodą. Ponadto, przedmiotem badań były zmiany w elektrochemicznym zachowaniu nanorurek węglowych przed i po modyfikacji.

236 M. Walczyk, S. Biniak 1. Część doświadczalna 1.1. Materiały Wielościenne nanorurki węglowe (MWCNT) poddane zostały dwóm procedurom modyfikacji. Pierwszą część MWCNT po desorpcji w 120 o C pod zmniejszonym ciśnieniem 10 2 mbar (~12 h) wygrzano w strumieniu NH 3 (3 h) w temperaturze 500 o C (MWCNT(NH 3 )500) oraz 900 o C (MWCNT(NH 3 )900). Drugą partię MWCNT poddano oczyszczeniu i utlenieniu we wrzącym 68% kwasie azotowym(v) pod chłodnicą zwrotną (50 h) oraz przemyto do stałego ph przesączu (MWCNTox). Następnie po desorpcji w 120 o C pod zmniejszonym ciśnieniem 10 2 mbar (~12 h) wygrzano w strumieniu NH 3 (3 h) w temperaturze 500 o C (MWCNTox(NH 3 )500) oraz 900 o C (MWCNTox(NH 3 )900). We wszystkich przypadkach po wygrzewaniu w strumieniu amoniaku próbki studzono w strumieniu N 2 (~18 h) do temperatury pokojowej oraz desorbowano w 120 o C pod zmniejszonym ciśnieniem 10 2 mbar (~12 h) [1]. 1.2. Metody badawcze 1.2.1. Całkowita zawartość tlenu/azotu Oznaczenia składu pierwiastkowego badanych preparatów węglowych dokonano na analizatorze CHNS-O 1108, Carlo Erba, Milan [2]. Zawartość tlenu określono różnicowo [3]. 1.2.2. Spektroskopia w podczerwieni (FTIR) Widma w podczerwieni próbek węgli aktywnych rejestrowane były spektrometrem FT-IR Spectrum 2000 firmy Perkin-Elmer w postaci pastylek z KBr. Mieszaninę wysuszonego KBr (ok. 300 mg) i materiału węglowego (ok 2 mg) poddano homogenizacji oraz odgazowaniu (10 2 Pa), a następnie prasowano pod ciśnieniem w celu uzyskania pastylek. Widma rejestrowane były w zakresie 4000 400 cm 1 z szybkością 0,2 cm s 1 i rozdzielczością 4 cm 1. Każde uzyskane widmo uśredniane było ze 100 interferogramów. Przed rejestracją zapisywano w tych samych warunkach pomiarowych tło atmosfery, a następnie automatycznie odejmowano je od widm właściwych próbek [2, 4-8]. 1.2.3. Miareczkowanie potencjometryczne - wyznaczanie stałych kwasowych Miareczkowanie zawiesiny MWCNTs (ok. 0,1 g) w 10 cm 3 0,1 M NaCl prowadzono w temperaturze 298 K po ustaleniu początkowego stanu równowagi. Miareczkowano 0,1 M HCl do ph = 2, a następnie 0,1 M NaOH do ph = 12. Każda kolejna porcja titranta (0,02 cm 3 ) dodawana było po ustaleniu stanu równowagi (3 min, ph < 0,01). Wszystkie miareczkowania prowadzone były za pomocą automatycznego titratora potencjometrycznego (CERKO, Polska). Stałe kwasowe, K a, powierzchniowych grup funkcyjnych adsorbentu były wyznaczane metodą roz-

Elektrochemiczne zachowanie wielościennych nanorurek węglowych modyfikowanych amoniakiem 237 kładu dystrybucji powinowactwa powierzchni do protonów (PAD - Proton Affinity Distribution). Metodyka obliczeń uwzględnia zmiany w termodynamicznej aktywności jonów i stałej autoprotolizy wody, wprowadza korektę na efekt buforowy wody, normalizację do masy próbki oraz minimalizację błędów pomiarowych [9-13]. 1.2.4. Woltamperometria cykliczna (CV) elektrod proszkowych Badanie procesów elektrochemicznych zachodzących na powierzchni materiałów węglowych (prądy tła) w roztworze aprotycznym wykonano metodą woltamperometrii cyklicznej (CV) przy użyciu standardowego systemu trójelektrodowego i przyrządu AUTOLAB (Eko Chemie, Holandia) wyposażonego w potencjostat PGSTAT 10 połączony z komputerem (oprogramowanie GPES 4.9). W metodzie tej elektrodę polaryzowano liniowo zmieniającym się w czasie potencjałem (z różną szybkością). Elektrodą pracującą w układzie badawczym była warstwa sedymentacyjna nanorurek węglowych, naniesiona na platynowe podłoże zapewniające kontakt elektryczny (metoda proszkowej elektrody węglowej - PCE) [4, 14]. Jako elektrodę porównawczą (przeciwelektrodę) o stałej powierzchni zastosowano drut platynowy, a jako elektrodę odniesienia - drut srebrny. Pomiary wykonywano w atmosferze beztlenowej. Jako elektrolit podstawowy zastosowano roztwór 0,2 M nadchloranu litu w acetonitrylu [4, 6, 7, 14-16]. Krzywe CV wyznaczono dla trzech szybkości przemiatania potencjałem: 10, 2 i 0,5 mv/s. 2. Wyniki i dyskusja 2.1. Spektroskopia w podczerwieni Na wszystkich widmach w podczerwieni (rys. 1 i 2) obserwuje się charakterystyczne pasmo ok. 1620 cm 1 o stałej intensywności, które przypisuje się drganiom rozciągającym C=C w pierścieniach aromatycznych oraz pierścieniom heterocyklicznym i aromatycznym walencyjnym -(C=C) n - w strukturach pirolowych, indolowych, pirydynowych, aromatycznych lub polienowych. Pasmo to jest typowe dla struktur grafenowych oraz skondensowanych pierścieni aromatycznych, również sfunkcjonalizowanych. Wszystkie widma, z wyjątkiem MWCNTox(NH 3 )500, nie wykazują znaczących różnic. Obserwuje się jedynie nieznaczny wzrost intensywności pasm adsorpcyjnych w zakresie 1250 1000 cm 1 z maksimum około 1170 cm 1, przypisywane drganiom rozciągającym w CO 2 (kwasy karboksylowe), rozciągającym C-O (ketale, acetale) lub/i drganiom symetrycznym rozciągającym C-O-C (estry kwasów aromatycznych, etery). Analiza tego typu zmian w widmach IR wskazuje na częściowe utlenianie powierzchni. Na tej podstawie można wykazać, iż zastosowane modyfikacje, czyli bezpośrednie oraz po uprzednim utlenieniu, wygrzewanie w atmosferze amoniaku, nie przyniosły oczekiwanego efektu i azot nie wbudował się w strukturę wielościennych nanorurek węglowych. Jednakże w przypadku modyfikacji polegającej na utlenieniu, a następnie wygrzaniu w prze-

238 M. Walczyk, S. Biniak pływie amoniaku w temperaturze 500 o C (MWCNTox(NH 3 )500) obserwuje się znaczne zmiany w widmie IR. Pasmo 1720 cm 1 można przypisać asymetrycznym deformacyjnym drganiom wiązań w solach amoniowych, deformacyjnym N-H w drugorzędowych amidach, ale również drganiom rozciągającym C=O w sprzężonych układach, takich jak diketony, keto-enole oraz rozciągającym drganiom wiązania C=O w węglanach i grupach karboksylowych. Podobnie znaczący wzrost intensywności pasma 1455 cm 1 wskazuje na możliwość powstania grup funkcyjnych zawierających azot, gdyż pasmo to można przypisać drganiom rozciągającym C=N- w układach heterocyklicznych i aromatycznych, rozciągającym N=N w pierścieniu aromatycznym (azo-aromatyczne) oraz symetrycznym rozciągającym CO 2 w solach karboksylowych. Pasmo 772 cm 1, nieobecne na pozostałych widmach, + wskazuje na możliwość utworzenia soli amoniowych (drgania wahadłowe NH 3, NH + ) oraz pierwszorzędowych amidów (drgania deformacyjne N-H). 2 (iii) (iv) 1572 1455 1174 772 (iii) A.u. (Abs) (ii) A.u. (Abs) (ii) (i) (i) 1623 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 wavenumber (cm -1 ) Rys. 1. Widmo w podczerwieni MWCNT Fig. 1. FTIR spectra of MWCNT i - MWCNT ii - MWCNT(NH 3)500 iii - MWCNT(NH 3)900 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 wavenumber (cm -1 ) Rys. 2. Widmo w podczerwieni MWCNTox Fig. 2. FTIR spectra of MWCNTox i MWCNT ii MWCNTox iii - MWCNTox(NH 3)500 iv - MWCNTox(NH 3)900 Powyższe obserwacje można potwierdzić, analizując wyniki analizy elementarnej przedstawione w tabeli 1. Również i w tym przypadku wnioskować można, iż jedynie dla MWCNTox(NH 3 )500 obserwuje się znaczący wzrost ilości azotu na powierzchni nanorurek węglowych. Wzrost zawartości tlenu w próbkach wskazuje na utlenienie powierzchni i powstanie tlenowych grup funkcyjnych, zwłaszcza w przypadku MWCNTox. Pozostałe próbki mają zbliżoną zawartość azotu (w granicach błędu pomiarowego). Natomiast wygrzanie wcześniej utlenionego materiału w strumieniu amoniaku w 900 C prowadzi do zredukowania powierzchni i usunięcia tlenowych grup funkcyjnych. Tlen i azot w próbce wyjściowej, niemodyfikowanej, pochodzą najprawdopodobniej z procesu adsorpcji składników powietrza (mimo przeprowadzonej desorpcji).

Elektrochemiczne zachowanie wielościennych nanorurek węglowych modyfikowanych amoniakiem 239 Tabela 1. Analiza elementarna Table 1. Elemental analysis Materiał N, % C, % H, % O, % MWCNT 0,860 96,75 0,453 1,937 MWCNT(NH 3 )500 0,778 95,24 0,254 3,728 MWCNT(NH 3 )900 0,881 95,70 0,280 3,139 MWCNTox 0,701 90,95 0,314 8,035 MWCNTox(NH 3 )500 2,097 94,04 0,428 3,435 MWCNTox(NH 3 )900 0,737 97,18 0,425 1,658 2.2. Miareczkowanie potencjometryczne Z otrzymanych w wyniku równowagowego miareczkowania potencjometrycznego krzywych wyznaczono jakościowo oraz ilościowo powierzchniowe grupy funkcyjne powstałe w wyniku modyfikacji materiału węglowego (tab. 2). Metodą PAD nie można jednoznacznie potwierdzić przewagi kwasowych lub zasadowych grup funkcyjnych ze względu na zjawisko pojemności buforowej wody, a w konsekwencji znaczne błędy pomiarowe. W praktyce stałe kwasowe wyznacza się w zawężonym zakresie ph ~3 11. Utleniona próbka MWCNTox wykazuje znaczną ilość grup funkcyjnych o pk a ~ 4,8 (kw. karboksylowe) oraz o pk a ~ 9,4 (wielopierścieniowe fenole). Tabela 2. Wartości ujemnych logarytmów kolejnych stałych kwasowych protolizy powierzchniowych grup funkcyjnych (pk a ) i ich stężenie (N, mmol/ g) Table 2. The negative logarithms of dissociation constants of surface functional groups (pk a ) and their concentrations (N, mmol/ g) Próbka pk 1 N pk 2 N pk 3 N pk 4 N pk 5 N pk 6 N pk 7 N MWCNT 3,53 0,192 4,69 0,179 5,78 0,165 6,84 0,113 7,93 0,144 - - 9,79 0,660 MWCNTox 3,91 0,286 4,82 0,230 5,62 0,162 6,54 0,199 7,53 0,137 8,55 0,361 9,42 0,577 MWCNT (NH 3 )500 MWCNTox (NH 3 )500 3,89 0,109 4,88 0,084 5,85 0,059 6,78 0,047 7,26 0,065 8,29 0,074 9,79 0,197 - - 4,53 0,155 5,69 0,113 6,62 0,076 7,66 0,100 8,62 0,125 9,35 0,148 N - stężenie powierzchniowych grup funkcyjnych, mmol g 1 Surowa nanorurka MWCNT również wykazuje znaczne powinowactwo powierzchni do protonów, jednakże w tym przypadku znaczna część obserwowanych grup funkcyjnych może pochodzić od zanieczyszczeń wprowadzonych w trakcie

240 M. Walczyk, S. Biniak syntezy lub/i adsorpcji na powierzchni. Wygrzewanie surowych nanorurek w strumieniu amoniaku powoduje efekt oczyszczenia powierzchni. Natomiast wygrzewanie materiału wstępnie utlenionego powoduje zmniejszenie ilości grup funkcyjnych zdolnych do wymiany protonu w mierzonym zakresie przy jednoczesnym przekształceniu w innego rodzaju grupy funkcyjne. Przykładowo zmiany widoczne są w przypadku przekształcenia grupy karboksylowej (pk a ~ 4,8) na N-heterocykliczną grupę funkcyjną o pk a ~ 4,5 [17]. 2.3. Cyklowoltamperometria Przeprowadzono badania zachowania się elektrochemicznego elektrod węglowych w formie luźno upakowanej warstwy sedymentacyjnej lub tabletki (formującej się samorzutnie w roztworze elektrolitu) z niemodyfikowanych i modyfikowanych wielościennych nanorurek węglowych. Elektrodę węglową stanowiły badane MWNT (każdorazowo ok. 50 mg) umieszczone w naczynku elektrody z kontaktem platynowym, zalane odtlenionym acetonitrylowym roztworem elektrolitu podstawowego. Materiał węglowy tworzył 3 5 mm warstwę sedymentacyjną lub luźno upakowaną tabletkę wpasowaną w dolną część komórki elektrochemicznej z kontaktem platynowym. Materiały różniły się sposobem modyfikacji. Badania zachowania się elektrochemicznego materiałów w formie nanorurek węglowych w roztworach elektrolitu aprotycznego wykazały pewne podobieństwo ich właściwości do elektrochemicznego zachowania się elektrod proszkowych z węgli aktywowanych i elektrod z włókien węglowych. Wyznaczone użyteczne zakresy potencjału ( CV windows ) w roztworze acetonitrylu zbliżone są do zakresu pracy elektrod z innych materiałów węglowych [16]. Obserwowane różnice w wartościach potencjałów granicznych utleniania i redukcji wynikać mogą częściowo ze zmian w strukturze materiału elektrody (rys. 3). Jest to szczególnie widoczne dla próbek niemodyfikowanych, zawierających zanieczyszczenia katalizatorem metalicznym. Dla większej szybkości przemiatania potencjałem (10 mv/s) obserwuje się głównie prądy pojemnościowe i krzywa CV przyjmuje kształt w miarę regularnej histerezy. Jedynie dla nanorurek po azotującej modyfikacji (MWCNT(NH 3 )900) obserwuje się w części anodowej obecność piku pseudopojemnościowego, powodowanego silną elektrosorpcją jonów nadchloranowych. Istotne zmiany w zachowaniu elektrochemicznym (pojawienie się pików prądów faradajowskich i pseudopojemnościowych) obserwowane dla niskich szybkości przemiatania potencjałem wynikają prawdopodobnie z przeszkód sterycznych w różnicach w dostępie jonów elektrolitu do elektrochemicznie aktywnych grup funkcyjnych oraz wnętrza nanorurek węglowych. Dla próbki po utleniającej modyfikacji (MWCNTox) przy szybkości przemiatania 0,5 V/s uwidacznia się obecność aktywnego elektrochemicznie układu chinon/hydrochinon (dla wartości potencjału formalnego ok. 0,45 V). Wygrzewanie w amoniaku w 500 o C nie powoduje zaniku tych pików. Dopiero wygrzewanie w 900 o C powoduje wyraźną zmianę kształtu krzywej CV i pojawienie się pików faradajowskich o innych potencjałach utleniania.

Elektrochemiczne zachowanie wielościennych nanorurek węglowych modyfikowanych amoniakiem 241 MWCNT 10 mv/s 2 mv/s 0.5 mv/s 0.2 ma MWCNT(NH 3 )900 0.5 ma MWCNTox 0.5 ma MWCNTox(NH 3 )500 0.5 ma MWCNTox(NH 3 )900 2 ma 2 ma Rys. 3. Cyklowoltamperogramy modyfikowanych MWCNT Fig. 3. Cyclic voltammograms for the modified MWCNTs Podsumowanie Z analizy elementarnej CHN, porównania widm IR oraz miareczkowania potencjometrycznego wynika, że azot wiąże się trwale z powierzchnią nanorurek

242 M. Walczyk, S. Biniak w przypadku modyfikacji polegającej na wygrzewaniu w temperaturze 500 o C w strumieniu amoniaku nanorurek wstępnie utlenionych. Atomy azotu najprawdopodobniej wiążą się z powierzchnią w postaci soli amoniowych, amin oraz amidów o różnej rzędowości. W tych warunkach prawdopodobnie część azotu zostaje wbudowana w struktury aromatyczne, tworząc związki N-heterocykliczne (pirydyny, pirydony, laktamy i pirole) [17]. Miareczkowanie potencjometryczne wskazuje na współistnienie grup funkcyjnych tlenowych i azotowych o charakterze zasadowym i kwasowym. Badania zachowania się elektrochemicznego materiałów w formie nanorurek węglowych w roztworach elektrolitu aprotycznego wykazały pewne podobieństwo ich właściwości do elektrochemicznego zachowania się elektrod proszkowych z węgli aktywowanych i elektrod z włókien węglowych. Obserwowane różnice w wartościach potencjałów granicznych utleniania i redukcji wynikać mogą częściowo ze zmian w strukturze materiału elektrody. Istotne zmiany w zachowaniu elektrochemicznym zależne od szybkości przemiatania potencjałem wynikają prawdopodobnie z przeszkód sterycznych oraz różnic w dostępie jonów elektrolitu do elektrochemicznie aktywnych grup funkcyjnych oraz wnętrza nanorurek węglowych. Literatura [1] Walczyk M., Biniak S., Wpływ modyfikacji powierzchni materiałów węglowych na proces adsorpcji jonów miedzi, Inżynieria i Ochrona Środowiska 2006, 9, 211-222. [2] Świątkowski A., Deryło-Marczewska A., Goworek J., Biniak S., Study of adsorption equilibria in the systems ternary liquid mixtures-modified activated carbons, Journal of Colloid and Interface Science 1999, 218, 480-487. [3] Serp P., Figueiredo J.L., Carbon Materials for Catalysis, John Wiley & Sons, Hoboken, New Jersey, 2009. [4] Biniak S., Świątkowski A., Pakuła M., Electrochemical studies of phenomena at active carbon- -electrolyte solutions interfaces, [in:] ed. L.R. Radovic, Chemistry and Physics of Carbon, Dekker, New York 2001, 125-225. [5] Biniak S., Szymański G., Siedlewski J., Świątkowski A., The characterization of activated carbons with oxygen and nitrogen surface groups, Carbon 1997, 35, 1799-1810. [6] Pakuła M., Świątkowski A., Biniak S., Electrochemical behaviour of modified activated carbons in aqueous and nonaqueous solutions, Journal of Applied Electrochemistry 1995, 25, 1038- -1044. [7] Pakuła M., Walczyk M., Biniak S., Świątkowski A., Electrochemical and FTIR studies of the mutual influence of lead(ii) or iron(iii) and phenol on their adsorption from aqueous solution by modified active carbons, Chemosphere 2007, 69, 209-219. [8] Pakuła M., Świątkowski A., Walczyk M., Biniak S., Voltammetric and FT-IR studies of modified activated carbon systems with phenol, 4-chlorophenol or 1,4-benzoquinone adsorbed from aqueous electrolyte solutions, Colloids and Surfaces A: Physicochemical and Engineering Aspects 2005, 260, 145-155. [9] Contescu A., Contescu C., Putyera K., Schwarz J.A., Surface acidity of carbons characterized by their continuous pk distribution and Boehm titration, Carbon 1997, 35, 83-94. [10] Contescu C., Jagiello J., Schwarz J.A., Heterogeneity of proton binding sites at the oxide/solution interface, Langmuir 1993, 9, 1754-1765.

Elektrochemiczne zachowanie wielościennych nanorurek węglowych modyfikowanych amoniakiem 243 [11] Contescu C., Jagiello, J. Schwarz J.A., Proton affinity distributions: A scientific basis for the design and construction of supported metal catalysts, [in:] Studies in Surface Science and Catalysis, eds. G. Poncelet, J. Martens, B. Delmon, P.A. Jacobs, P. Grange, Elsevier, 1995, 237-252. [12] Dziubakiewicz E., Hrynkiewicz K., Walczyk M., Buszewski B., Study of charge distribution on the surface of biocolloids, Colloids and Surfaces B-Biointerfaces 2013, 104, 122-127. [13] Walczyk M., Biniak S., Usuwanie wtórnych zanieczyszczeń wody pitnej za pomocą modyfikowanych materiałów węglowych, [in:] Diagnozowanie stanu środowiska, metody badawcze, prognozy oraz zarządzanie środowiskiem, ed. J. Garbacz, Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, Bydgoszcz 2012, 295-306. [14] Biniak S., Pakuła M., Świątkowski A., Walczyk M., Studies on chemical properties of activated carbon surface, [in:] Carbon Materials: Theory and Practice, eds. A.P. Terzyk, P.A. Gauden, P. Kowalczyk, Research Signpost, Kerala, India, 2008, 51-92. [15] Walczyk M., Świątkowski A., Pakuła M., Biniak S., Electrochemical studies of the interaction between a modified activated carbon surface and heavy metal ions, Journal of Applied Electrochemistry 2005, 35, 123-130. [16] Biniak S., Dzielendziak B., Siedlewski J., The electrochemical behaviour of carbon fiber electrodes in various electrolytes. Double-layer capacitance, Carbon 1995, 33, 1255-1263. [17] Arrigo R., Hävecker M., Wrabetz S., Blume R., Lerch M., McGregor J., Parrott E.P.J., Zeitler J.A., Gladden L.F., Knop-Gericke A., Schlögl R., Su D.S., Tuning the acid/base properties of nanocarbons by functionalization via amination, Journal of the American Chemical Society 2010, 132, 9616-9630. Electrochemical Behavior of Multi Walled Carbon Nanotubes Modified by Ammonia Unmodified and oxidized multi walled carbon nanotubes (MWCNT) were heated (500 C and 900 C) in a stream of ammonia. The characteristics of the physicochemical properties of the samples obtained were estimated using various experimental methods. Cyclic voltammetry studies of nano-carbon electrodes in non-aqueous electrolyte were carried out to evaluate the electrochemical behavior of modified MWCNTs. The results of this work conclusively demonstrate the generation of nitrogen-containing moieties on the MWCNT surface only in case of heating at 500 C in a stream of ammonia previously oxidized carbon nanotubes. Probably the nitrogen atoms were bound to the nanotubes surface as ammonium salts, amides with different order of a nitrogen atom and aromatic structures (aromatic heterocyclic, azo-aromatic). Keywords: carbon nanotubes, modification, electrochemistry