Natura powierzchni węgla aktywnego utlenianego w fazie gazowej
|
|
- Józef Tomaszewski
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Zeszyty Naukowe nr 689 Akademii Ekonomicznej w Krakowie 2005 Katedra Chemii i Kinetyki Procesów Natura powierzchni węgla aktywnego utlenianego w fazie gazowej 1. Wprowadzenie Znanych jest wiele sposobów prowadzących do zwiększenia ilości tlenu związanego chemicznie z powierzchnią węgli aktywnych w postaci różnego rodzaju grup funkcyjnych. Sposoby te można podzielić na procesy utleniania w fazie gazowej (utleniaczami są wtedy gazy, np. tlen, ozon, tlenki azotu) [1] oraz utleniania w fazie ciekłej (w takim przypadku wykorzystuje się wodne roztwory substancji nieorganicznych, głównie kwasów, soli lub zasad) [2, 5]. Pierwsze systematyczne badania nad utlenianiem adsorbentów węglowych przeprowadzono blisko 70 lat temu. Wynika z nich, że aktywowany węgiel drzewny łagodnie utleniony w temperaturze C w strumieniu powietrza lub mieszaniny tlenu i azotu zmienia swoje właściwości fizyczne i adsorpcyjne. W zależności od temperatury prowadzenia procesu i stężenia tlenu w gazie utleniającym zmienia się stopień przereagowania węgla i uzyskuje się produkty o różnej powierzchni właściwej. Utlenianie węgla aktywnego czystym tlenem istotnie zwiększa szybkość tej reakcji. W temperaturach C powierzchnia węgli utlenia się bardzo szybko z wydzieleniem tlenku i dwutlenku węgla. W tych warunkach następuje rozrywanie powierzchniowych wiązań węgiel węgiel i wbudowanie atomów tlenu w warstwę powierzchniową, równocześnie wielkość wypału węgla rośnie wraz ze wzrostem temperatury prowadzenia procesu. Badania nad utlenianiem węgli aktywnych w fazie gazowej dowodzą ścisłego związku pomiędzy temperaturą utleniania i właściwościami kwasowo-zasadowymi powierzchni węgla, a ściślej, obecnością kwasowych lub zasadowych tlenków powierzchniowych. Ze wzrostem temperatury utleniania węgla zwiększają się jego
2 właściwości kwasowe, osiągając maksimum w temperaturze utleniania ok. 400 C. Sorpcja kwasów przez węgiel utleniony w takiej temperaturze jest pomijalnie mała, zaś sorpcja zasad maksymalna. Wzrost temperatury utleniania prowadzi do zmniejszenia właściwości kwasowych i wzrostu właściwości zasadowych węgla. Sorpcja kwasów osiąga maksimum przy temperaturze utleniania ok. 850 C, natomiast sorpcja wodorotlenku sodu maleje do zera. Ze wzrostem temperatury procesu powierzchnia właściwa początkowo szybko rośnie, by po osiągnięciu maksimum w temperaturze 800 C zmniejszyć się, nie więcej jednak niż o 33%. Optymalną temperaturą procesu otrzymywania węgli o właściwościach kwasowych za pomocą utleniania tlenem jest temperatura C. Na powierzchni węgla z dużą wydajnością powstają wówczas tlenowe grupy funkcyjne: fenolowe, karboksylowe, laktonowe, karbonylowe, chinonowe i pseudochinonowe [1,17], a szybkość wypału węgla nie przekracza 0,5% masy próbki w ciągu 1 minuty. Ze wzrostem temperatury maleje wydajność powstawania kwasowych tlenowych grup funkcyjnych, a szybkość ubytku masy rośnie wykładniczo. Utlenianie węgla w fazie gazowej można również prowadzić za pomocą innych mediów utleniających, przy czym zmiany właściwości kwasowo-zasadowych otrzymanych preparatów w zależności od temperatury reakcji są takie same jak w wypadku utleniania tlenem lub mieszaninami tlenu i gazu obojętnego. Różny jest tylko stopień utlenienia próbki możliwy do osiągnięcia dla danego czynnika utleniającego. Karbonizacja lub aktywacja węgla aktywnego dwutlenkiem węgla w temperaturze C oraz aktywacja parą wodną w temperaturze C prowadzi do powstania na powierzchni węgla kwasowych tlenowych grup funkcyjnych, przede wszystkim karbonylowych i hydroksylowych [18, 19]. Badania widm w podczerwieni specjalnie spreparowanych filmów węglowych wskazują na obecność na powierzchni węgli karbonizowanych lub aktywowanych dwutlenkiem węgla, trwałych termicznie powierzchniowych jonów karboksylowych i węglanowych oraz węglanowych związków koordynacyjnych. Aktywacja parą wodną lub dwutlenkiem węgla w temperaturach wyższych od 800 C prowadzi do otrzymywania preparatów o właściwościach zasadowych, w pomijalnie małym stopniu sorbujących substancje o charakterze zasadowym [15]. Takie same właściwości wykazuje węgiel wygrzewany powyżej 1000 C, a następnie poddany działaniu tlenu w temperaturze nie wyższej od 100 C. Utlenianie adsorbentów węglowych przy użyciu tlenków azotu pozwala na precyzyjne ustalenie parametrów procesu, poprzez wybór zarówno temperatury reakcji, jak i rodzaju utleniacza. Podtlenek i tlenek azotu są utleniaczami łagodnymi. Ilość tlenu wprowadzona na powierzchnię węgla aktywnego nie jest duża, ale i ubytki masy (stopień wypału) w czasie reakcji są nieznaczne [1, 14].
3 Natura powierzchni węgla aktywnego utlenianego 7 Bardzo interesującym utleniaczem materiałów węglowych jest ozon [4, 8]. Dzięki silnym właściwościom utleniającym ozonu modyfikacja powierzchni węgla tlenem możliwa jest już w temperaturze 70 C, optymalną zaś temperaturą otrzymywania utlenionego węgla aktywnego o właściwościach kwasowych jest temperatura ok. 25 C. Straty masy próbek podczas ozonowania są nieznaczne: dopiero w temperaturze ponad 80 C proces destrukcji węgla zaczyna odgrywać istotną rolę [1]. Utlenianie powierzchni węgla aktywnego w fazie gazowej jest wygodną i uniwersalną metodą otrzymywania preparatów węglowych o dobrze zdefiniowanej strukturze powierzchniowej tlenowych grup funkcyjnych. Ilość tlenu wprowadzonego na powierzchnię węgla jest wprawdzie niższa w porównaniu z utlenianiem w fazie ciekłej, można jednak uzyskać węgle zarówno o charakterze kwasowym, jak i zasadowym. Powierzchnia utlenionego węgla nie jest przy tym zanieczyszczona ubocznymi produktami reakcji, gdyż w trakcie procesu ulegają one desorpcji. Uzyskiwany preparat węglowy nie musi być poddawany żmudnemu zwykle procesowi oczyszczania i natychmiast po ostudzeniu nadaje się do użycia zgodnie ze swym przeznaczeniem. 2. Część doświadczalna Przedmiotem doświadczeń był węgiel aktywny, otrzymany w procesie przemysłowym przez aktywację parą wodną karbonizatu z węgla kamiennego w temperaturze C (oznaczony dalej symbolem W). Węgiel poddawano rozdrabnianiu (do wielkości ziaren 0,5 1,5 mm), demineralizacji, powtórnej karbonizacji i wreszcie utlenianiu. Karbonizację i utlenianie prowadzono w specjalnie skonstruowanym reaktorze fluidalnym [13]. Aparatura doświadczalna składa się z kolumny fluidalnej wyposażonej w dystrybutor gazu typu sandwich, który spełnia równocześnie rolę wstępnego podgrzewacza gazu. W charakterze czynnika fluidyzującego stosowano azot i mieszaniny tlenu w azocie. Do pomiaru temperatury w warstwie fluidalnej służy ruchoma termopara. Jej usunięcie z osłony umożliwia opróżnianie kolumny po przeprowadzeniu procesu, dzięki wykorzystaniu pseudociekłych właściwości warstwy fluidalnej. Ciepło konieczne do prowadzenia procesu dostarcza piec sylitowy, w którym umieszczona jest kolumna fluidalna wraz z dystrybutorem gazu. Schemat aparatury przedstawia rys. 1. W rezultacie kolejno przeprowadzonych operacji otrzymano preparaty węgla aktywnego oznaczone symbolami: WO odpopielony kwasem solnym i fluorowodorowym, WK kalcynowany w atmosferze azotu w temperaturze 700 C,
4 1 7 III 6 II I 5 Rys. 1. Schemat aparatury do aktywacji w warstwie fluidalnej 1 kolumna fluidalna, 2 wypełnienie, 3, 4 dno sitowe, 5 termopara, 6 miernik temperatury, 7 piec silitowy, I doprowadzenie czynnika fluidyzującego i aktywującego, II warstwa fluidalna, III odprowadzenie gazów poreakcyjnych Źródło: opracowanie własne. W10 utleniany 10% mieszaniną tlenu w azocie w temperaturze C, W21 otrzymywany tą samą metodą jak W10, z tym, że w tym przypadku utleniaczem było powietrze. 3. Dyskusja wyników Właściwości standardowe Preparaty węglowe otrzymane na poszczególnych etapach oceniano wykorzystując oznaczenia niektórych standardowych właściwości adsorbentów węglowych według PN-82/C oraz PN-A (tabela 1). Tabela 1. Standardowe właściwości preparatów węgla aktywnego Preparat W WO WK W10 W21 Gęstość nasypowa, g/dm Zawartość wilgoci, % 10,60 2,39 8,39 1,42 1,21 Zawartość popiołu, % 18,38 0,51 0,70 0,31 0,39 ph wyciągu wodnego 11,4 4,7 9,8 8,0 7,6 Liczba metylenowa 29,0 30,5 30,0 34,5 33,5 Źródło: badania własne.
5 Natura powierzchni węgla aktywnego utlenianego Z danych tych wynika, że na skutek przeprowadzonych modyfikacji wzrasta zdolność adsorpcyjna węgli i zmienia się charakter powierzchni. Usunięcie substancji mineralnej na drodze ługowania kwasami ze struktury porowatej wpłynęło na obniżenie ich gęstości nasypowej. Zmienia się istotnie charakter powierzchni: odczyn wyciągu wodnego dla węgla W jest zdecydowanie zasadowy, zaś preparatu W21 prawie obojętny. Struktura porowata W celu scharakteryzowania struktury porowatej wyjściowego węgla aktywnego i otrzymanych preparatów wyznaczono izotermy adsorpcji i desorpcji argonu w temperaturze ciekłego azotu. Pozwoliło to na wyznaczenie objętości mikroporów, objętości i powierzchni mezoporów oraz powierzchni BET według metodyki przedstawionej w pracy [2]. Wyznaczono również gęstości węgla i preparatów: pozorną metodą rtęciową i rzeczywistą metodą helową. Wielkości te wykorzystano do obliczenia całkowitej objętości porów oraz porowatości. Wyniki oznaczeń i obliczeń zawiera tabela 2. Tabela 2. Struktura porowata preparatów węgla aktywnego Preparat W WO WK W10 W21 Objętość mikroporów, cm 3 /g 0,408 0,397 0,429 0,444 0,438 Objętość mezoporów, cm 3 /g 0,040 0,036 0,041 0,049 0,048 Powierzchnia mezoporów, m 2 /g 36,4 30,0 34,0 39,8 39,2 Powierzchnia BET, m 2 /g Gęstość rzeczywista, g/cm 3 2,120 2,106 2,171 2,129 2,131 Gęstość pozorna, g/cm 3 0,777 0,662 0,645 0,625 0,636 Całkowita objętość porów, cm 3 /g 0,815 1,036 1,090 1,130 1,103 Porowatość, cm 3 /cm 3 0,633 0,686 0,703 0,706 0,701 Źródło: badania własne. Analiza tekstury preparatów wskazuje na jej dobre rozwinięcie w zakresie mikro- i mezoporów. W wypadku preparatu uzyskanego przez odpopielenie kwasami zaobserwowano niewielki spadek objętości obu typów porów w porównaniu z węglem wyjściowym. Proces kalcynacji prowadzi do zwiększenia objętości wszystkich rodzajów porów w porównaniu z węglem W. Dalsze rozwinięcie struktury porowatej powoduje utlenianie, chociaż jest ono większe dla preparatu W10 niż dla W21. O właściwościach węgla aktywnego decyduje nie tylko jego porowata struktura, ale również skład chemiczny i budowa warstwy powierzchniowej [6, 16].
6 10 Do oceny charakteru powierzchni preparatów węglowych wykorzystano wyniki badań sorpcji pary wodnej, analizę termograwimetryczną oraz miareczkowanie potencjometryczne. Adsorpcja pary wodnej Izotermy sorpcji wody wyznaczono przy użyciu mikrobiuretek cieczowych [12]. Pomiary przeprowadzono w temperaturze 25 C w zakresie ciśnień względnych p/p 0 = 0,05 0,5. Uzyskane wyniki przedstawiono na rys. 2. 6,0 mmol/g 4,0 2,0 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 WK p/p 0 W10 W21 Rys. 2. Izotermy adsorpcji H 2 O na preparatach WK, W10 i W21 Źródło: badania własne. Analizowano izotermy sorpcji wody w początkowym ich zakresie, stosując równanie zaproponowane w pracy [7]. Jej autor zakłada, że na powierzchni węgla aktywnego występują pierwotne centra adsorpcyjne w postaci ugrupowań tlenowych, które są zdolne do przyłączania cząsteczek wody za pomocą wiązania wodorowego. Równanie to posłużyło do wyznaczenia ilości centrów adsorpcyjnych (tlenowych grup funkcyjnych) a o, liczby tlenowych grup funkcyjnych przypadających na 1 m 2 preparatu n, średniej powierzchni zajmowanej przez jedną molekułę adsorbowanej wody d o oraz średniej odległości pomiędzy dwiema grupami tlenowymi d. Wyniki obliczeń zawiera tabela 3.
7 Natura powierzchni węgla aktywnego utlenianego 11 Tabela 3. Parametry określające stopień utlenienia preparatów Preparat a o mmol/g n /m 2 d o nm 2 d nm WK 0,59 3,15 3,19 3,58 W10 0,95 4,93 2,03 1,61 W21 1,29 6,80 1,47 1,37 Źródło: badania własne. Z danych zamieszczonych w tabeli wynika, że hydrofilowość powierzchni jest tym większa, im wyższe było stężenie tlenu w mieszaninie utleniającej. Najwyższe stężenie tlenowych grup funkcyjnych przypadających na jednostkę powierzchni wykazuje preparat W21. Co za tym idzie, powierzchnia zajmowana przez tlenową grupę oraz odległość pomiędzy sąsiednimi grupami są najmniejsze. Analiza termiczna Analizę termograwimetryczną i gazowych produktów rozkładu preparatów wykonano za pomocą uniwersalnego analizatora (Mettler) z kwadrupolowym spektrometrem masowym typu QMG 101 (Balzers) w zakresie temperatur C. Do oceny chemicznego charakteru powierzchni preparatów wykorzystywano krzywe ubytku masy w zależności od temperatury (rys. 3). Na podstawie analizy 7,5 m, mg 5,0 2, ºC WK W10 W21 Rys. 3. Krzywe TG ubytku masy w zależności od temperatury preparatów WK, W10 i W21 Źródło: badania własne.
8 12 składu produktów gazowych przyjęto, podobnie jak w pracy [16], że w temperaturze 180 C kończy się wydzielanie pary wodnej, a w temperaturze 700 C kończy się wydzielanie dwutlenku węgla i zaczyna wydzielanie tlenku węgla. Ten pierwszy powstaje głównie w wyniku rozpadu tlenowych grup funkcyjnych o charakterze kwasowym, zaś drugi z rozpadu grup o charakterze zasadowym. Obecność grup eterowych i karbonylowych na powierzchni węgla aktywnego utlenianego powietrzem potwierdzono metodą spektroskopii FTIR [2, 17]. Wyniki analizy termograwimetrycznej przedstawiono w tabeli 4. Tabela 4. Ubytek masy preparatów obliczony z krzywych TG Preparat Ubytek masy w różnych zakresach temperatur, % wag C C C C WK 0,53 0,94 2,05 2,99 W10 0,14 2,29 3,30 5,59 W21 0,11 3,10 3,32 6,42 Źródło: badania własne. Wyznaczone wartości ubytku masy wykazują, że w wypadku preparatów W10 i W21 ilość wydzielających się produktów jest znacznie większa, niż ma to miejsce dla węgla poddawanego tylko procesowi kalcynacji. Proces utleniania w warstwie fluidalnej prowadzi do powstania tlenowych grup powierzchniowych. Ich liczba zależy od stężenia tlenu w mieszaninie utleniającej. Na podstawie ubytku masy w poszczególnych zakresach temperatur można wyciągnąć wniosek, że chociaż tylko preparat W21 charakteryzuje się porównywalną ilością grup tlenowych o charakterze kwasowym i zasadowym, to węgiel W10 jest do niego zbliżony. Miareczkowanie potencjometryczne Pomiary wykonano za pomocą aparatu 665 Dosimat połączonego z ph-metrem Accumet wyposażonym w elektrodę szklaną. Jako titranty stosowano 0,1M roztwory NaOH oraz HNO 3. Miareczkowanie przeprowadzono w zakresie wartości ph 3 do 11. Krzywe miareczkowe przekształcone zostały do postaci izoterm wiązania protonu Q(pH) na podstawie równania bilansu protonu [5, 10]. Izotermy badanych preparatów przedstawiono na rys. 4. Względnie wysoką sorpcję zaobserwowano dla węgla W, zawierającego dużą ilość substancji nieorganicznej, która to istotnie zwiększa jego powinowactwo do protonu. Po usunięciu substancji nieorganicznej (odpopielenie) oraz w wyniku kalcynacji preparat WK uzyskał typowy kształt izotermy charakterystyczny dla węgla o obojętnym charakterze powierzchni. Utlenianie mieszaniną azotu o różnej zawartości tlenu skutkuje podobnym kształtem i przebiegiem izoterm.
9 Natura powierzchni węgla aktywnego utlenianego 13 Więcej informacji o chemicznej niejednorodności powierzchni można uzyskać ze znajomości funkcji rozkładu powinowactwa powierzchni do protonów. Rysunek 5 przedstawia zmianę kwasowości powierzchni spowodowaną umiarkowanym utlenianiem w fazie gazowej. 11,5 11,0 Q, mmol/g + const. 10,5 10,0 9,5 9, ph W WK W10 W21 Rys. 4. Izotermy wiązania protonu na węglu aktywnym W oraz preparatach WK, W10 i W21 Źródło: [5]. Preparat węgla aktywnego WK wykazuje bimodalny rozkład w zakresie badanych wielkości pk. Kiedy zawartość tlenu zwiększa się w mieszaninie utleniającej, rozkład grup staje się bardziej skomplikowany. Na powierzchni preparatu W10 można zidentyfikować jedynie grupy karboksylowe, podczas gdy bardziej intensywne utlenianie (21% O 2 ) prowadzi do powstania grup fenolowych (pik dla pk = 8,45) [11]. Równie interesujący jest fakt, że intensywne utlenianie prowadzi do powstania grup powyżej pk = 10 oraz pojawiają się grupy karboksylowe o pk niższym od 3 [5]. 4. Podsumowanie Sposób utleniania powierzchni węgla aktywnego w warstwie fluidalnej przy użyciu zawierających tlen mieszanin daje możliwość uzyskania preparatów charakteryzujących się zróżnicowaną zawartością tlenowych grup funkcyjnych o charakterze kwasowym i zasadowym.
10 14 1,2 1,0 f (pk), mmol/g 0,8 0,6 0,4 0, pk WK W10 W21 Rys. 5. Rozkłady wartości pk dla preparatów WK, W10 i W21 Źródło: [5]. Zastosowane sposoby oceny charakteru powierzchni (sorpcja wody, analiza termiczna, miareczkowanie potencjometryczne) wskazują na istotny udział grup tlenowych na powierzchni węgla aktywnego utlenianego mieszaninami tlenu i azotu. Jeszcze bardziej szczegółową analizę rodzaju i liczności grup tlenowych powstających w procesach utleniania w fazie ciekłej i gazowej można przeprowadzić, wykorzystując metodę, która wiąże wyniki badań sorpcyjnych i rengenowskiej spektroskopii elektronowej [9]. Wykazano [3], że otrzymany drogą utleniania w fazie gazowej nośnik węglowy np. dla katalizatorów metalicznych charakteryzuje się bardzo dobrze rozwiniętą strukturą porowatą przy nieznacznym stopniu przereagowania (wypału) w przeciwieństwie do nośników utlenianych kwasami w fazie ciekłej. Literatura [1] Adsorpcja jonów na węglu aktywnym, H. Jankowska, A. Świątkowski, L. Starostin, J. Ławrinienko-Omiecynska, PWN, Warszawa [2] Buczek B., Ocena charakteru powierzchni utlenianianych porowatych materiałów węglowych, Zeszyty Naukowe AE w Krakowie, Kraków [3] Buczek B., Grzybek T., Żmuda A., Nowy materiał katalityczny do oczyszczania gazów odlotowych, Karbo Energia Ekologia 1997, nr 3.
11 Natura powierzchni węgla aktywnego utlenianego 15 [4] Chiang H.L., Huang C.P., Chiang P.C., The Surface Characteristics of Activated Carbon as Affected by Ozone and Alkaline Treatment, Chemosphere 2002, vol. 47. [5] The Determination of Surface Changes in Active Carbons by Potentiometric Titration and Water Vapour Adsorption, T.J. Bandosz, B. Buczek, T. Grzybek, J. Jagiełło, Fuel 1997, vol. 76. [6] Dubinin M.M., Adsorption Properties and Microporous Structures of Carbonaceous Adsorbent, Carbon 1987, vol. 25. [7] Dubinin M.M., Water Vapour Adsorption and the Microporous Structures of Carbonaceous Adsorbent, Carbon 1980, vol. 18. [8] Effect of Ozone Treatment on Surface Properties of Activated Carbon, H. Valdes, M. Sanchez-Polo, J. Rivera-Utrilla, C.A. Zaror, Langmuir 2002, vol. 18. [9] Grzybek T., The Determination of Oxygen-containing Groups on the Surface of Carbonaceous Materials by XPS and H 2 O Adsorption Methods, Polish Journal of Chemistry 1994, vol. 68. [10] Jagiełło J., Stable Numerical Solution the Adsorption Integral Equation Using Splines, Langmuir 1994, vol. 10. [11] Kortum G., Vogel W., Andrusow K., Dissociation Constants of Acids in Aqueous Solutions, Butterworth, London [12] Lasoń M., Żyła M., Aparatura do wyznaczania izoterm sorpcji i desorpcji par metodą mikrobiuretek, Chemia Analityczna 1963, nr 8. [13] Modyfikacja struktury adsorbentu mineralno-węglowego w warstwie fluidalnej, B. Buczek, A. Czapliński, L. Czepirski, M. Rutkowski, Nafta 1980, nr 36. [14] Reaction of NO with Carbonaceous Materials, J. Yang, G. Mestl, D. Herein, R. Schlogl, J. Find, Carbon 2000, vol. 39. [15] Rozwadowski M., Siedlewski J., Wpływ tlenków powierzchniowych węgli aktywnych na sorpcję NH 3, Chemia Stosowana 1972, nr 16. [16] Siedlewski J., Śmigiel W., Zastosowanie analizy termograwimetrycznej w badaniach charakteru chemicznego powierzchni węgli aktywowanych, Chemia Stosowana 1976, vol. 20. [17] A Study of Carbonaceous Char Oxidation in Air by Semi-quantitative FTIR Spectroscopy, A. Koch, A. Krztoń, G. Finqueneisel, O. Heintz, J.V. Weber, T. Zimny, Fuel 1998, vol. 77. [18] Zawadzki J., Badania powierzchniowych grup funkcyjnych węgli metodą spektroskopii w podczerwieni, Chemia Stosowana 1979, nr 23. [19] Zawadzki J., Infrared Spectroscopy in Surface Chemistry of Carbons [w:] Chemistry and Physics of Carbon, P.A. Thrower (ed.), vol. 21, New York, Dekker The Nature of Active Carbon Surface Oxidized in the Gaseous Phase The methods aiming to increase the amount of oxygen chemically bonded to the surface of carbon materials can be divided into gaseous phase oxidation processes (then, such gases as oxygen, ozone, nitric oxides are the oxidizers) and liquid phase oxidation
12 16 processes (in that case aqueous solutions of inorganic substances, mainly acids, salts or bases, are used). The research work included the modification of the surface of type N active carbon by removing ash with acids (HCl and HF) and carbonization at 700 C; then it was oxidized with oxygen mixtures (10% and 21%) at C in the fluidized bed. The amount and type of the surface oxygen groups were determined on the basis of water adsorption isotherms, thermogravimetric analysis and potentiometric titration. The method of oxidizing the surface of active carbon using the gas mixtures containing oxygen makes it possible to obtain samples with varied content of oxygen functional groups, both acidic and basic in character.
FIZYKOCHEMICZNE WŁAŚCIWOŚCI NIEMODYFIKOWANYCH I CHEMICZNIE MODYFIKOWANYCH WĘGLI AKTYWNYCH NA PRZYKŁADZIE WĘGLA WG-12
Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (2006) MARTA REPELEWICZ, JERZY CHOMA Akademia Świętokrzyska, Instytut Chemii ul. Chęcińska 5, 25-020 Kielce FIZYKOCHEMICZNE WŁAŚCIWOŚCI NIEMODYFIKOWANYCH
Granulowany węgiel aktywny z łupin orzechów kokosowych: BT bitumiczny AT - antracytowy 999-DL06
Granulowany węgiel aktywny z łupin orzechów kokosowych: BT bitumiczny AT - antracytowy 999-DL06 Granulowany Węgiel Aktywny GAC (GAC - ang. Granular Activated Carbon) jest wysoce wydajnym medium filtracyjnym.
Modyfikacja w aêciwoêci w gla aktywnego pod kàtem przydatnoêci do oczyszczania zu ytych olejów jadalnych
Zeszyty Naukowe nr 656 Akademii Ekonomicznej w Krakowie 2004 Bronis aw Buczek Katedra Chemii i Kinetyki Procesów Modyfikacja w aêciwoêci w gla aktywnego pod kàtem przydatnoêci do oczyszczania zu ytych
WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII... DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje wojewódzkie
ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO kod Uzyskane punkty..... WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII... DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje wojewódzkie
ADSORPCJA BŁĘKITU METYLENOWEGO I JODU NA WYBRANYCH WĘGLACH AKTYWNYCH
Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (2006) ZYGMUNT DĘBOWSKI, EWA OKONIEWSKA Politechnika Częstochowska, Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska ul. Brzeźnicka 60a, 42-200 Częstochowa ADSORPCJA
VIII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2015/2016
III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 015/016 ETAP I 1.11.015 r. Godz. 10.00-1.00 Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 (10 pkt) 1. Kierunek której reakcji nie zmieni się pod wpływem
X / \ Y Y Y Z / \ W W ... imię i nazwisko,nazwa szkoły, miasto
Zadanie 1. (3 pkt) Nadtlenek litu (Li 2 O 2 ) jest ciałem stałym, występującym w temperaturze pokojowej w postaci białych kryształów. Stosowany jest w oczyszczaczach powietrza, gdzie ważna jest waga użytego
SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA
SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA Zadania dla studentów ze skryptu,,obliczenia z chemii ogólnej Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego 1. Reakcja między substancjami A i B zachodzi według
Zad: 5 Oblicz stężenie niezdysocjowanego kwasu octowego w wodnym roztworze o stężeniu 0,1 mol/dm 3, jeśli ph tego roztworu wynosi 3.
Zad: 1 Oblicz wartość ph dla 0,001 molowego roztworu HCl Zad: 2 Oblicz stężenie jonów wodorowych jeżeli wartość ph wynosi 5 Zad: 3 Oblicz stężenie jonów wodorotlenkowych w 0,05 molowym roztworze H 2 SO
Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych
Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych 1. Równanie kinetyczne, szybkość reakcji, rząd i cząsteczkowość reakcji. Zmiana szybkości reakcji na skutek zmiany
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWE ZBADANIE SZYBKOŚCI ROZPADU NADTLENKU WODORU.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWE ZBADANIE SZYBKOŚCI ROZPADU NADTLENKU WODORU. Projekt zrealizowany w ramach Mazowieckiego programu stypendialnego dla uczniów szczególnie uzdolnionych
VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2013/2014
VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 01/01 ETAP I 1.11.01 r. Godz. 10.00-1.00 KOPKCh Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 1. Znając liczbę masową pierwiastka można określić liczbę:
Struktura porowata i chemia powierzchni węgli aktywnych modyfikowanych kwasami nieorganicznymi
OCHRONA ŚRODOWISKA Vol. 31 2009 Nr 3 Marta Repelewicz, Katarzyna Jedynak, Jerzy Choma Struktura porowata i chemia powierzchni węgli aktywnych modyfikowanych kwasami nieorganicznymi Jednym z najważniejszych
imię i nazwisko, nazwa szkoły, miejscowość Zadania I etapu Konkursu Chemicznego Trzech Wydziałów PŁ V edycja
Zadanie 1 (2 pkt.) Zmieszano 80 cm 3 roztworu CH3COOH o stężeniu 5% wag. i gęstości 1,006 g/cm 3 oraz 70 cm 3 roztworu CH3COOK o stężeniu 0,5 mol/dm 3. Obliczyć ph powstałego roztworu. Jak zmieni się ph
XV Wojewódzki Konkurs z Chemii
XV Wojewódzki Konkurs z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego II Etap powiatowy 16 styczeń 2018
Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii
Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Mol jest to liczebność materii występująca, gdy liczba cząstek (elementów) układu jest równa liczbie atomów zawartych w masie 12 g węgla 12 C (równa liczbie
KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW. Eliminacje rejonowe II stopień
POUFNE Pieczątka szkoły 28 stycznia 2016 r. Kod ucznia (wypełnia uczeń) Imię i nazwisko (wypełnia komisja) Czas pracy 90 minut KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2015/2016 Eliminacje rejonowe
Zadanie 2. (1 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując wzory sumaryczne tlenków w odpowiednie kolumny. CrO CO 2 Fe 2 O 3 BaO SO 3 NO Cu 2 O
Test maturalny Chemia ogólna i nieorganiczna Zadanie 1. (1 pkt) Uzupełnij zdania. Pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 16 znajduje się w.... grupie i. okresie układu okresowego pierwiastków chemicznych,
CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne
CHEMIA Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe Uczeń: zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach [
III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011. ETAP I r. Godz Zadanie 1
III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011 KOPKCh ETAP I 22.10.2010 r. Godz. 10.00-12.00 Zadanie 1 1. Jon Al 3+ zbudowany jest z 14 neutronów oraz z: a) 16 protonów i 13 elektronów b) 10 protonów i 13
... imię i nazwisko,nazwa szkoły, miasto
Zadanie 1. (3 pkt) Aspirynę czyli kwas acetylosalicylowy można otrzymać w reakcji kwasu salicylowego z bezwodnikiem kwasu etanowego (octowego). a. Zapisz równanie reakcji, o której mowa w informacji wstępnej
relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach
1 STECHIOMETRIA INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach
Za poprawną metodę Za poprawne obliczenia wraz z podaniem zmiany ph
Zadanie 1 ( pkt.) Zmieszano 80 cm roztworu CHCH o stężeniu 5% wag. i gęstości 1,006 g/cm oraz 70 cm roztworu CHCK o stężeniu 0,5 mol/dm. bliczyć ph powstałego roztworu. Jak zmieni się ph roztworu po wprowadzeniu
WPŁYW CHARAKTERU CHEMICZNEGO POWIERZCHNI WĘGLA AKTYWNEGO NA ADSORPCJĘ FENOLI Z WODY
Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (26) EWA LORENC-GRABOWSKA, GRAŻYNA GRYGLEWICZ Politechnika Wrocławska, Wydział Chemiczny ul. Gdańska 7/9, 5-344 Wrocław WPŁYW CHARAKTERU CHEMICZNEGO POWIERZCHNI
WPŁYW UTLENIAJĄCYCH MODYFIKACJI POWIERZCHNI WĘGLA AKTYWNEGO NA POJEMNOŚCI SORPCYJNE W STOSUNKU DO Cr(III) I Cr(VI)
Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (2006) JOANNA LACH Politechnika Częstochowska, Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska ul. Brzeźnicka 60a, 42-200 Częstochowa STANISŁAW BINIAK, MARIUSZ
Cel główny: Uczeń posiada umiejętność czytania tekstów kultury ze zrozumieniem
Hospitacja diagnozująca Źródła informacji chemicznej Cel główny: Uczeń posiada umiejętność czytania tekstów kultury ze zrozumieniem Opracowała: mgr Lilla Zmuda Matyja Arkusz Hospitacji Diagnozującej nr
X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12
ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12 Imię i nazwisko Szkoła Klasa Nauczyciel Uzyskane punkty Zadanie 1. (10
1. Od czego i w jaki sposób zależy szybkość reakcji chemicznej?
Tematy opisowe 1. Od czego i w jaki sposób zależy szybkość reakcji chemicznej? 2. Omów pomiar potencjału na granicy faz elektroda/roztwór elektrolitu. Podaj przykład, omów skale potencjału i elektrody
Adsorpcja pary wodnej na modyfikowanych węglach aktywnych
BIULETYN WAT VOL. LVIII, NR 3, 2009 Adsorpcja pary wodnej na modyfikowanych węglach aktywnych JERZY KLINIK 1, JERZY CHOMA, MIETEK JARONIEC 2 1 Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Energetyki i Paliw, 30-059
Konkurs Chemiczny dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych rok szkolny 2013/2014
ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO Konkurs Chemiczny dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych rok szkolny 2013/2014 Imię i nazwisko uczestnika Szkoła Klasa Nauczyciel Imię
Zn + S ZnS Utleniacz:... Reduktor:...
Zadanie: 1 Spaliny wydostające się z rur wydechowych samochodów zawierają znaczne ilości tlenku węgla(ii) i tlenku azotu(ii). Gazy te są bardzo toksyczne i dlatego w aktualnie produkowanych samochodach
Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019
Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019 I. Eliminacje szkolne (60 minut, liczba punktów: 30). Wymagania szczegółowe. Cele kształcenia
XXIII KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY 2015/2016
IMIĘ I NAZWISKO PUNKTACJA SZKOŁA KLASA NAZWISKO NAUCZYCIELA CHEMII I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE Inowrocław 21 maja 2016 Im. Jana Kasprowicza INOWROCŁAW XXIII KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY
Kryteria oceniania z chemii kl VII
Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co
Zadanie 2. [2 pkt.] Podaj symbole dwóch kationów i dwóch anionów, dobierając wszystkie jony tak, aby zawierały taką samą liczbę elektronów.
2 Zadanie 1. [1 pkt] Pewien pierwiastek X tworzy cząsteczki X 2. Stwierdzono, że cząsteczki te mogą mieć różne masy cząsteczkowe. Wyjaśnij, dlaczego cząsteczki o tym samym wzorze mogą mieć różne masy cząsteczkowe.
OFERTA TEMATÓW PROJEKTÓW DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ
OFERTA TEMATÓW PROJEKTÓW DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ Badania kinetyki utleniania wybranych grup związków organicznych podczas procesów oczyszczania
analogicznie: P g, K g, N g i Mg g.
Zadanie 1 Obliczamy zawartość poszczególnych składników w 10 m 3 koncentratu: Ca: 46 g Ca - 1 dm 3 roztworu x g Ca - 10000 dm 3 roztworu x = 460000 g Ca analogicznie: P 170000 g, K 10000 g, N 110000 g
KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2018/2019 ETAP REJONOWY
Wpisuje uczeń po otrzymaniu zadań Kod ucznia Wpisać po rozkodowaniu pracy Imię Nazwisko Czas pracy: 90 minut Nazwa szkoły KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2018/2019 ETAP REJONOWY Uzyskane
Oznaczanie zawartości grup tlenowych na powierzchni nanomateriałów węglowych metodą Boehma
Oznaczanie zawartości grup tlenowych na powierzchni nanomateriałów węglowych metodą Boehma 1. Cel dwiczenia Instrukcję do ćwiczenia opracował mgr Maciej Fronczak Celem dwiczenia jest zapoznanie się z metodą
Ćwiczenie 1: Wyznaczanie warunków odporności, korozji i pasywności metali
Ćwiczenie 1: Wyznaczanie warunków odporności, korozji i pasywności metali Wymagane wiadomości Podstawy korozji elektrochemicznej, wykresy E-pH. Wprowadzenie Główną przyczyną zniszczeń materiałów metalicznych
I Etap szkolny 16 listopada Imię i nazwisko ucznia: Arkusz zawiera 19 zadań. Liczba punktów możliwych do uzyskania: 39 pkt.
XV Wojewódzki Konkurs z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego I Etap szkolny 16 listopada 2017
KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW
KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE Etap szkolny rok szkolny 2009/2010 Dane dotyczące ucznia (wypełnia Komisja Konkursowa po rozkodowaniu prac) wylosowany numer uczestnika
2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu z 4 objętościami H 2 otrzymano 1 objętość N 2 i 4 objętości H 2O. Jaki gaz uległ spalaniu?
1. Oblicz, ilu moli HCl należy użyć, aby poniższe związki przeprowadzić w sole: a) 0,2 mola KOH b) 3 mole NH 3 H 2O c) 0,2 mola Ca(OH) 2 d) 0,5 mola Al(OH) 3 2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu
Projekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
TEMAT I WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH. STOPNIE UTLENIENIA. WIĄZANIA CHEMICZNE. WZORY SUMARYCZNE I STRUKTURALNE. TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWA INTERPRETACJA WZORÓW I RÓWNAŃ CHEMICZNYCH
KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Chemia Poziom podstawowy
KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Chemia Poziom podstawowy Listopad 03 W niniejszym schemacie oceniania zadań otwartych są prezentowane przykładowe poprawne odpowiedzi. W tego typu
Obliczenia stechiometryczne, bilansowanie równań reakcji redoks
Obliczenia stechiometryczne, bilansowanie równań reakcji redoks Materiały pomocnicze do zajęć wspomagających z chemii opracował: dr Błażej Gierczyk Wydział Chemii UAM Obliczenia stechiometryczne Podstawą
Kuratorium Oświaty w Lublinie
Kuratorium Oświaty w Lublinie KOD UCZNIA ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2015/2016 ETAP WOJEWÓDZKI Instrukcja dla ucznia 1. Zestaw konkursowy zawiera 12 zadań. 2. Przed
PRACA KONTROLNA Z CHEMII NR 1 - Semestr I 1. (6 pkt) - Krótko napisz, jak rozumiesz następujące pojęcia: a/ liczba atomowa, b/ nuklid, c/ pierwiastek d/ dualizm korpuskularno- falowy e/promieniotwórczość
Produkty Chemiczne Część węglowa
Politechnika Wrocławska Produkty Chemiczne Część węglowa Ćw. W1 Analiza struktury porowatej węgli aktywnych metodą adsorpcji N 2 w 77K Opracowane przez: dr inż. Krzysztof Kierzek Wrocław 2011 I. WSTĘP
Nazwy pierwiastków: A +Fe 2(SO 4) 3. Wzory związków: A B D. Równania reakcji:
Zadanie 1. [0-3 pkt] Na podstawie podanych informacji ustal nazwy pierwiastków X, Y, Z i zapisz je we wskazanych miejscach. I. Suma protonów i elektronów anionu X 2- jest równa 34. II. Stosunek masowy
XIII Konkurs Chemiczny dla Uczniów Szkół Średnich Etap II rozwiązania zadań
XIII Konkurs Chemiczny dla Uczniów Szkół Średnich Etap II rozwiązania zadań UWAGI OGÓLNE: Za błędy w obliczeniu masy molowej -50% pkt. Za duże błędy rachunkowe -50 % pkt. Jeśli zadanie składało się z kilku
OCZYSZCZANIE OLEJU POSMAŻALNICZEGO NA WYGRZEWANYM W ATMOSFERZE AZOTU WĘGLU AKTYWNYM
Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (2008) WOJCIECH CHWIAŁKOWSKI, BRONISŁAW BUCZEK Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Wydział Towaroznawstwa, Katedra Chemii Ogólnej ul. Sienkiewicza 5, 30-033
BADANIA FIZYKOCHEMICZNE SFERYCZNYCH MATERIAŁÓW WĘGLOWYCH PREPAROWANYCH NA BAZIE ŻYWIC JONOWYMIENNYCH
Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (2008) MAREK WIŚNIEWSKI, GERHARD RYCHLICKI, AGNIESZKA PACHOLCZYK PIOTR A. GAUDEN, ARTUR P. TERZYK Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Wydział Chemii, Katedra
1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru
1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru Wzór związku chemicznego podaje jakościowy jego skład z jakich pierwiastków jest zbudowany oraz liczbę atomów poszczególnych pierwiastków
Ćwiczenie 1. Ćwiczenie Temat: Podstawowe reakcje nieorganiczne. Obliczenia stechiometryczne.
PROGRAM ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z CHEMII (SEMESTR LETNI) OCHRONA ŚRODOWISKA Literatura zalecana 1. P. Szlachcic, J. Szymońska, B. Jarosz, E. Drozdek, O. Michalski, A. Wisła-Świder, Chemia I: Skrypt do
Ćwiczenie 12 KATALITYCZNE ODWODORNIENIE HEPTANU
Ćwiczenie 12 KATALITYCZNE ODWODORNIENIE HEPTANU Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie z procesem heterogenicznej katalizy oraz z metodami określania parametrów procesu takich jak: stopień przemiany,
VII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2014/2015
II Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2014/2015 ETAP I 12.11.2014 r. Godz. 10.00-12.00 KOPKCh Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 1. Który z podanych zestawów zawiera wyłącznie
Wodorotlenki. n to liczba grup wodorotlenowych w cząsteczce wodorotlenku (równa wartościowości M)
Wodorotlenki Definicja - Wodorotlenkami nazywamy związki chemiczne, zbudowane z kationu metalu (zazwyczaj) (M) i anionu wodorotlenowego (OH - ) Ogólny wzór wodorotlenków: M(OH) n M oznacza symbol metalu.
WYMAGANIA EDUKACYJNE
GIMNAZJUM NR 2 W RYCZOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z CHEMII w klasie II gimnazjum str. 1 Wymagania edukacyjne niezbędne do
Granulowany Węgiel Aktywny z łupin orzechów kokosowych BT bitumiczny AT antracytowy
Granulowany Węgiel Aktywny z łupin orzechów kokosowych BT bitumiczny AT antracytowy Granulowany Węgiel Aktywny GAC (GAC ang. Granular Activated Carbon) jest wysoce wydajnym medium filtracyjnym. Węgiel
Adsorpcja wybranych jonów metali ciężkich na biowęglu pochodzącym z komunalnych osadów ściekowych
Adsorpcja wybranych jonów metali ciężkich na biowęglu pochodzącym z komunalnych osadów ściekowych mgr Ewelina Ślęzak Opiekun pomocniczy: dr Joanna Poluszyńska Opiekun: prof. dr hab. inż. Piotr Wieczorek
Katalityczne spalanie jako metoda oczyszczania gazów przemysłowych Instrukcja wykonania ćwiczenia nr 18
Katalityczne spalanie jako metoda oczyszczania gazów przemysłowych Instrukcja wykonania ćwiczenia nr 18 Celem ćwiczenia jest przedstawienie reakcji katalitycznego utleniania węglowodorów jako wysoce wydajnej
10. ALKACYMETRIA. 10. Alkacymetria
10. ALKACYMETRIA 53 10. Alkacymetria 10.1. Ile cm 3 40 % roztworu NaOH o gęstości 1,44 g cm 3 należy zużyć w celu przygotowania 1,50 dm 3 roztworu o stężeniu 0,20 mol dm 3? Odp. 20,8 cm 3 10.2. 20,0 cm
Reakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy
Reakcje chemiczne Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna dla studentów biologii.
WPŁYW CHEMIZMU POWIERZCHNI WĘGLA NA ADSORPCJĘ SO 2
Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (2008) SYLWESTER FURMANIAK, ARTUR P. TERZYK, PIOTR A. GAUDEN GRZEGORZ S. SZYMAŃSKI, GERHARD RYCHLICKI Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Wydział Chemii, Katedra
Przykładowe zadania z rozdziałów 1 5 (Mol, Stechiometria wzorów i równań chemicznych, Wydajność reakcji i inne)
Przykładowe zadania z rozdziałów 1 5 (Mol, Stechiometria wzorów i równań chemicznych, Wydajność reakcji i inne) Zadanie 7 (1 pkt) Uporządkuj podane ilości moli związków chemicznych według rosnącej liczby
Politechnika Wrocławska. Procesy Chemiczne. Ćw. W3 Adsorpcja z roztworów na węglu aktywnym. Kinetyka procesu. Opracowane przez: Ewa Lorenc-Grabowska
Politechnika Wrocławska Procesy Chemiczne Ćw. W3 Adsorpcja z roztworów na węglu aktywnym. Kinetyka procesu pracowane przez: Ewa Lorenc-Grabowska Wrocław 2011 PRCESY CEMICZNE I. ADSRPCJA Adsorpcją określany
Pierwiastki bloku d. Zadanie 1.
Zadanie 1. Zapisz równania reakcji tlenków chromu (II), (III), (VI) z kwasem solnym i zasadą sodową lub zaznacz, że reakcja nie zachodzi. Określ charakter chemiczny tlenków. Charakter chemiczny tlenków:
4. WYZNACZENIE IZOTERMY ADSORPCJI METODĄ ECP
4. WYZNACZENIE IZOTERMY ADSORPCJI METODĄ ECP Opracował: Krzysztof Kaczmarski I. WPROWADZENIE W chromatografii adsorpcyjnej rozdzielanie mieszanin jest uwarunkowane różnym powinowactwem adsorpcyjnym składników
ABSORPCYJNE OCZYSZCZANIE GAZÓW ODLOTOWYCH Z TLENKÓW AZOTU Instrukcja wykonania ćwiczenia 23
ABSORPCYJNE OCZYSZCZANIE GAZÓW ODLOTOWYCH Z TLENKÓW AZOTU Instrukcja wykonania ćwiczenia 23 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z metodą absorpcyjnego usuwania tlenków azotu z gazów odlotowych.
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów. 07 marca 2019 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Schemat punktowania zadań
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów 07 marca 2019 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Schemat punktowania zadań Maksymalna liczba punktów 40. 90% 36 pkt. Uwaga! 1. Wszystkie
Zajęcia 10 Kwasy i wodorotlenki
Zajęcia 10 Kwasy i wodorotlenki Według teorii Brönsteda-Lowrego kwasy to substancje, które w reakcjach chemicznych oddają protony, natomiast zasady to substancje, które protony przyłączają. Kwasy, które
KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2013/2014 ETAP SZKOLNY
Imię Nazwisko Czas pracy: 60 minut KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2013/2014 ETAP SZKOLNY Informacje: Uzyskane punkty 1. Sprawdź, czy otrzymałeś/aś łącznie 7 stron. Ewentualny brak
PODSTAWOWE POJĘCIA I PRAWA CHEMICZNE
PODSTAWOWE POJĘCIA I PRAWA CHEMICZNE Zadania dla studentów ze skryptu,,obliczenia z chemii ogólnej Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego 1. Jaka jest średnia masa atomowa miedzi stanowiącej mieszaninę izotopów,
I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO. Imię i nazwisko Szkoła Klasa Nauczyciel Uzyskane punkty
ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO XV Konkurs Chemii Organicznej rok szkolny 2011/12 Imię i nazwisko Szkoła Klasa Nauczyciel Uzyskane punkty Zadanie 1 (9 pkt) Ciekłą mieszaninę,
O C O 1 pkt Wzór elektronowy H 2 O: Np.
PRÓBNA MATURA Z EMII RK SZKLNY 2011/2012 PZIM RZSZERZNY PRZYKŁADWE RZWIĄZANIA ZADANIE 1 a) konfiguracja elektronów walencyjnych : 4s 2 3d 6 lub 3d 6 4s 2 b) konfiguracja powłokowa E 2+ : K 2 L 8 M 14 ZADANIE
PROGRAM ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z CHEMII (SEMESTR LETNI) OCHRONA ŚRODOWISKA
PROGRAM ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z CHEMII (SEMESTR LETNI) OCHRONA ŚRODOWISKA Ćwiczenie 1 (Karta pracy - 1a, 1b, 1c, 1d, 1e) 1. Organizacja ćwiczeń. Regulamin pracowni chemicznej i przepisy BHP (Literatura
Adsorpcyjne oczyszczanie gazów z zanieczyszczeń związkami organicznymi
Pracownia: Utylizacja odpadów i ścieków dla MSOŚ Instrukcja ćwiczenia nr 17 Adsorpcyjne oczyszczanie gazów z zanieczyszczeń związkami organicznymi Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii Zakład Dydaktyczny
KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII
Pieczęć KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego 26 stycznia 2012 r. zawody II stopnia (rejonowe) Witamy Cię na drugim etapie Konkursu Chemicznego. Przed przystąpieniem
Tematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj.
Tematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj. Tytuł i numer rozdziału w podręczniku Nr lekcji Temat lekcji Szkło i sprzęt laboratoryjny 1. Pracownia chemiczna.
WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe
kod ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO Uzyskane punkty.. WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe Zadanie
CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studentów z chemią 14 grupy pierwiastków układu okresowego
16 SOLE KWASU WĘGLOWEGO CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studentów z chemią 14 grupy pierwiastków układu okresowego Zakres obowiązującego materiału Węgiel i pierwiastki 14 grupy układu okresowego, ich związki
Małopolski Konkurs Chemiczny dla Gimnazjalistów
Kod ucznia Małopolski Konkurs Chemiczny dla Gimnazjalistów Etap wojewódzki 5 marca 2013 roku Wypełnia wojewódzka komisja konkursowa Zadanie Liczba punktów Podpis oceniającego Liczba punktów po weryfikacji
Roztwory elekreolitów
Imię i nazwisko:... Roztwory elekreolitów Zadanie 1. (2pkt) W teorii Brönsteda sprzężoną parą kwas-zasada nazywa się układ złożony z kwasu oraz zasady, która powstaje z tego kwasu przez odłączenie protonu.
KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ ROK SZKOLNY 2018/2019 ETAP REJONOWY
Wpisuje uczeń po otrzymaniu zadań Kod ucznia Wpisać po rozkodowaniu pracy Imię Nazwisko Czas pracy: 90 minut Nazwa Szkoły KONKURS CHEMICZNY Uzyskane punkty DLA UCZNIÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ Informacje: ROK
KONKURS CHEMICZNY ROK PRZED MATURĄ
Wydział Chemii UMCS Polskie Towarzystwo Chemiczne Doradca metodyczny ds. nauczania chemii KONKURS CHEMICZNY ROK PRZED MATURĄ ROK SZKOLNY 2006/2007 ETAP SZKOLNY Numer kodowy Suma punktów Podpisy Komisji:
CENNIK USŁUG ANALITYCZNYCH
CENNIK USŁUG ANALITYCZNYCH I DZIAŁ KONTROLI JAKOŚCI WYKAZ CZYNNOŚCI Cena netto (PLN) Analiza kwasu siarkowego Przygotowanie próby, rejestracja, uśrednianie, wyrównanie temperatury 9,00 Oznaczenie zawartości
Zadanie 2. (2 pkt) Roztwór kwasu solnego o ph = 5 rozcieńczono 1000 krotnie wodą. Oblicz ph roztworu po rozcieńczeniu.
Zadanie 1. (2 pkt) Oblicz, z jakiej objętości powietrza odmierzonego w temperaturze 285K i pod ciśnieniem 1029 hpa można usunąć tlen i azot dysponując 14 g magnezu. Magnez w tych warunkach tworzy tlenek
ROLNICTWO. Ćwiczenie 1
PROGRAM ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z CHEMII (SEMESTR ZIMOWY) ROLNICTWO Ćwiczenie 1 1. Organizacja ćwiczeń. Regulamin pracowni chemicznej i przepisy BHP (Literatura zalecana, pozycja 1, rozdz. 1.1.). Zasady
Zjawiska powierzchniowe
Zjawiska powierzchniowe Adsorpcja Model Langmuira Model BET 1 Zjawiska powierzchniowe Adsorpcja Proces gromadzenia się substancji z wnętrza fazy na granicy międzyfazowej; Wynika z tego, że w obszarze powierzchniowym
TERMOCHEMIA SPALANIA
TERMOCHEMIA SPALANIA I ZASADA TERMODYNAMIKI dq = dh Vdp W przemianach izobarycznych: dp = 0 dq = dh dh = c p dt dq = c p dt Q = T 2 T1 c p ( T)dT Q ciepło H - entalpia wewnętrzna V objętość P - ciśnienie
... Nazwisko, imię zawodnika; Klasa Liczba punktów. ... Nazwa szkoły, miejscowość. I Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2008/09
......... Nazwisko, imię zawodnika; Klasa Liczba punktów KOPKCh... Nazwa szkoły, miejscowość I Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2008/09 ETAP III 28.02.2009 r. Godz. 10.00-13.00 Zadanie 1 (10 pkt.) ( postaw
Ćwiczenie 26 KATALITYCZNE ODWODNIENIE HEPTANOLU
Ćwiczenie 26 KATALITYCZNE ODWODNIENIE HEPTANOLU Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie z procesem heterogenicznej katalizy oraz z metodami określania parametrów kinetycznych procesu takich jak:
TECHNOLOGIE MAGAZYNOWANIA I OCZYSZCZANIA WODORU DLA ENERGETYKI PRZYSZŁOŚCI
21.03.2006 POLITECHNIKA WARSZAWSKA Szkoła Nauk Technicznych i Społecznych w Płocku C e n t r u m D o s k o n a ł o ś c i CERED REDUKCJA WPŁYWU PRZEMYSŁU U PRZETWÓRCZEGO RCZEGO NA ŚRODOWISKO NATURALNE TECHNOLOGIE
Ciągły proces otrzymywania bikarbonatu metodą Solvay a
Ciągły proces otrzymywania bikarbonatu metodą Solvay a WYMAANIA 1. Podstawy teoretyczne procesu otrzymywania sody metodą Solvay a. 2. Schemat technologiczny metody Solvay a operacje jednostkowe.. Surowce
b) Podaj liczbę moli chloru cząsteczkowego, która całkowicie przereaguje z jednym molem glinu.
Informacja do zadań 1 i 2 Chlorek glinu otrzymuje się w reakcji glinu z chlorowodorem lub działając chlorem na glin. Związek ten tworzy kryształy, rozpuszczalne w wodzie zakwaszonej kwasem solnym. Z roztworów
XXI KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY 2013/2014
IMIĘ I NAZWISKO PUNKTACJA SZKOŁA KLASA NAZWISKO NAUCZYCIELA CHEMII I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE Inowrocław 24 maja 2014 Im. Jana Kasprowicza INOWROCŁAW XXI KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY
Chemia nieorganiczna Zadanie Poziom: podstawowy
Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 (Nazwisko i imię) Punkty Razem pkt % Chemia nieorganiczna Zadanie 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Poziom: podstawowy Punkty Zadanie 1. (1 pkt.) W podanym
ĆWICZENIE 2 KONDUKTOMETRIA
ĆWICZENIE 2 KONDUKTOMETRIA 1. Oznaczanie słabych kwasów w sokach i syropach owocowych metodą miareczkowania konduktometrycznego Celem ćwiczenia jest ilościowe oznaczenie zawartości słabych kwasów w sokach