KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 2006-03-03r. K(2006) 732 Dotyczy: pomocy państwa/polska - pomoc nr N 260/2005 - dopłaty do składek z tytułu ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich Szanowny Panie Ministrze, Komisja pragnie poinformować Polskę, że po przeanalizowaniu przekazanych przez władze polskie informacji na temat wyżej wymienionej pomocy, postanowiła o niewnoszeniu zastrzeżeń wobec tej pomocy ze względu na jej zgodność z traktatem WE. Komisja podjęła decyzję na podstawie następujących ustaleń: 1. PROCEDURA (1) Zgodnie z art. 88 ust. 3, Polska poinformowała Komisję o wymienionym środku w piśmie z dnia 18 maja 2005 r., zarejestrowanym w dniu 20 maja 2005 r. Informacje uzupełniające zostały przekazane w pismach z dnia 15 listopada 2005 r., 27 grudnia 2005 r. i 16 lutego 2005, zarejestrowanych odpowiednio w dniach 18 listopada 2005 r., 27 grudnia 2005 r. i 17 lutego 2005. 2. OPIS PROGRAMU POMOCY 2.1. Informacje ogólne (2) Według władz polskich, jedynie niewielki procent rolników ubezpiecza obecnie swoje uprawy rolne i zwierzęta gospodarskie od nieprzewidzianych zdarzeń. (3) Dlatego też Polska planuje wprowadzenie programu pomocy w formie dopłat do składek z tytułu ubezpieczeń w celu zachęcenia producentów rolnych do ubezpieczania swojej produkcji rolnej od strat w przychodach spowodowanych klęskami żywiołowymi, nieprzewidzianymi zdarzeniami pogodowymi i przypadkami działania siły wyższej. Jego Ekscelencja Pan Stefan MELLER Minister Spraw Zagranicznych Al. Szucha 23 PL-00-580 Warszawa Rue de la Loi 200, B-1049 Bruxelles/Wetstraat 200, B-1049 Brussels - Belgium Telefon: centrala (+32-2)299.11.11. Teleks: COMEU B 21877. Telegraf: COMEUR Brussels.
(4) Celem pomocy jest zachęcanie producentów rolnych do ubezpieczania zarówno upraw podstawowych jak i najważniejszych gatunków zwierząt gospodarskich w Polsce. (5) Początkowo władze polskie planowały, że program podstawowych ubezpieczeń obejmie następujące ryzyka: pożar, huragan, powódź, ulewny deszcz, grad, piorun, eksplozja, osunięcie się ziemi, lawina, susza, a także odpowiednio obowiązkowy ubój w przypadku produkcji zwierzęcej i niekorzystny wpływ zimy i mrozów wiosennych w przypadku uprawy roślin. (6) Jednakże w piśmie z dnia 27 grudnia 2005 r. władze polskie potwierdziły, że ryzyka takie jak pożar i eksplozja zostaną wyłączone z pomocy poprzez ich wyłączenie z umów zawieranych z zakładami ubezpieczeń. (7) Zakłady ubezpieczeń wybierane są w drodze zaproszenia do składania ofert, a ich oferty zostaną ocenione przez Komisję ds. Oceny Ofert przy ministrze ds. rolnictwa. Minister ds. rolnictwa zawiera umowy o dopłaty do ubezpieczeń z odpowiednimi zakładami ubezpieczeń. (8) Zaproszenie do składania ofert jest skierowane zarówno do polskich jak i zagranicznych zakładów ubezpieczeń. (9) W piśmie z dnia 27 grudnia 2005 r. władze polskie stwierdziły, że zgodnie z ustawą z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U. Nr 124, poz. 1151, z późn. zm.), stanowiącą wykonanie dyrektyw ubezpieczeniowych w zakresie swobody świadczenia usług w sektorze ubezpieczeniowym, zagraniczne zakłady ubezpieczeń mogą wykonywać działalność ubezpieczeniową w Polsce pod warunkiem, że uzyskały odpowiednią licencję na prowadzenie takiej działalności w swoim macierzystym państwie członkowskim i notyfikowały organowi nadzoru ubezpieczeniowego tegoż państwa zamiar prowadzenia działalności ubezpieczeniowej w Polsce. Organ nadzoru ubezpieczeniowego musi następnie przekazać tę notyfikację Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych (KNUFE). (10) Władze polskie ponadto wyjaśniły, że ponieważ działalność ubezpieczeniowa zagranicznego zakładu ubezpieczeń podlega nadzorowi finansowemu sprawowanemu przez organ macierzystego państwa członkowskiego, KNUFE należy przekazać wydane przez organ nadzoru ubezpieczeniowego państwa macierzystego zaświadczenie o wypłacalności danego zagranicznego zakładu ubezpieczeń potwierdzające, że zakład ubezpieczeń spełnia wymogi co do środków własnych i że pozostałe wskaźniki finansowe uprawniają go do wykonywania działalności ubezpieczeniowej na terytorium Polski. 2.2. Tytuł (11) Dopłaty do składek z tytułu ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich 2.3. Budżet (12) Oczekuje się, że jeżeli program obejmie wszystkich beneficjentów, planowane roczne wydatki osiągną wysokość 500 mln PLN (około 131,6 mln EUR 1 ). 1 Kurs wymiany z dnia 26.1.2006 r. 2
2.4. Czas trwania (13) Nieograniczony. 2.5. Beneficjenci (14) Producenci rolni. (15) Władze polskie szacują, że w pierwszym roku stosowania programu pomocy około 10 % wszystkich producentów rolnych będzie korzystać z programu, przy czym liczba beneficjentów będzie wzrastać w kolejnych latach. 2.6. Cel (16) Celem pomocy jest zachęcanie producentów rolnych do ubezpieczania zarówno upraw podstawowych jak i najważniejszych gatunków zwierząt gospodarskich w Polsce. 2.7. Podstawa prawna (17) Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o dopłatach do ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich. (18) Władze polskie potwierdziły, że wymieniona wyżej ustawa nie zostanie wprowadzona w życie, zanim Komisja nie udzieli zezwolenia na niniejszy program pomocy. (19) W piśmie z dnia 27 grudnia 2005 r. władze polskie potwierdziły również, że ustawa zostanie odpowiednio zmieniona tak, aby uwzględniała zmianę zakresu programu ubezpieczeń podstawowych (por. pkt 6). 2.8. Opis środka pomocy (20) Pomoc będzie przyznawana w formie dopłat do składek ze środków budżetu państwa zgodnie z zawartymi umowami ubezpieczeniowymi w odniesieniu do podstawowych upraw rolnych (zboża, kukurydza, rzepak, rzepik, ziemniaki lub buraki cukrowe) i najważniejszych gatunków zwierząt gospodarskich (bydło, konie, owce, kozy i świnie). (21) Minister ds. rolnictwa zawiera umowy o dopłaty do ubezpieczeń z odpowiednimi zakładami ubezpieczeń wybranymi w drodze zaproszenia do składania ofert i po dokonaniu oceny ofert. (22) Władze polskie potwierdziły, że zaproszenie do składania ofert jest skierowane zarówno do polskich jak i zagranicznych zakładów ubezpieczeń, a także, że zostaną zastosowane procedury przejrzyste i oparte na zasadach równego traktowania oferentów (por. pkt 8-10). (23) Umowy ubezpieczeniowe będą faktycznie zawierane między producentami rolnymi a zakładami ubezpieczeń na okres 12 miesięcy. (24) Władze polskie potwierdziły, że producenci rolni będą mogli wybrać zakład ubezpieczeń, z którym podpiszą umowę. 3
(25) Ubezpieczenie podstawowe będzie obejmowało następujące ryzyka: pożar, huragan, powódź, ulewny deszcz, grad, piorun, eksplozja, osunięcie się ziemi, lawina, susza, a także odpowiednio obowiązkowy ubój w przypadku produkcji zwierzęcej i niekorzystny wpływ zimy i mrozów wiosennych w przypadku upraw roślin (por. pkt 5 i 6). (26) Wysokość dopłat do składek wyniesie maksymalnie 40 % składki z tytułu ubezpieczenia upraw rolnych oraz 50 % składki z tytułu ubezpieczenia zwierząt gospodarskich. (27) Według władz polskich maksymalna wysokość dopłat do składek będzie określana co roku przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia. 3. DOKONANIE OCENY ZGODNIE Z REGUŁAMI KONKURENCJI 3.1. Stosowanie pomocy w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE (28) Zgodnie z art. 87 ust. 1 Traktatu WE pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi. (29) Rozważana pomoc jest finansowana z zasobów państwowych i przynosi korzyści niektórym przedsiębiorstwom. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości, pomoc na rzecz przedsiębiorstwa wydaje się wpływać na wymianę handlową między państwami członkowskimi w przypadku, gdy przedsiębiorstwo to wykonuje działalność na rynku otwartym na wewnątrzwspólnotową wymianę handlową 2. Sam fakt, że w porównaniu z innymi konkurującymi przedsiębiorstwami konkurencyjna pozycja przedsiębiorstwa jest wzmocniona poprzez dostarczanie mu korzyści gospodarczych, których w przeciwnym razie nie uzyskałoby przy zwykłym toku prowadzenia działalności, wskazuje na możliwe zakłócenie konkurencji 3. Beneficjenci omawianej pomocy prowadzą działalność w wysoce konkurencyjnych warunkach rynku międzynarodowego 4. Stąd środek pomocy może zakłócić konkurencję i wpłynąć na wymianę handlową między państwami członkowskimi i stanowi zatem pomoc w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE. 3.2. Zgodność pomocy na mocy art. 87 ust. 3 (30) Jednakże zakazanie pomocy państwa w art. 87 ust. 1 podlega pewnym odstępstwom. 2 Zob. w szczególności orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości z dnia 13 lipca 1988 r., sprawa 102/87, Republika Francuska przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1988, str. 4067. 3 Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości z dnia 17 września 1980 r., sprawa 730/79, Philip Morris Holland BV przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1980, str. 2671. 4 Sektor rolnictwa jest w dużym stopniu otwarty na wewnątrzwspólnotową wymianę handlową. W 2003 r. wartość produktów rolnych stanowiąca odpowiednio około 159 mld EUR (przywóz) i 166 mld EUR (wywóz) była przedmiotem handlu wewnątrzwspólnotowego w UE-15 (źródło: EUROSTAT). 4
(31) Zgodnie z art. 87 ust. 3 lit c) traktatu, za zgodną ze wspólnym rynkiem może zostać uznana pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem. (32) Pomoc państwa w sektorze rolnictwa musi być rozpatrzona w kontekście Wytycznych Wspólnoty w sprawie pomocy państwa w sektorze rolnictwa (zwanych dalej wytycznymi ) 5. (33) W pkt 11.5 wytycznych określone są zasady mające zastosowanie do pomocy na opłatę składek ubezpieczeniowych w celu pokrycia strat spowodowanych klęskami żywiołowymi i zdarzeniami nadzwyczajnymi objętymi zakresem pkt 11.2 oraz niekorzystnymi zdarzeniami pogodowymi, które można zaliczyć do klęsk żywiołowych zgodnie z pkt 11.3. (34) Na mocy pkt 11.5.1 wytycznych dopuszczalna jest intensywność pomocy do wysokości 80 % kosztu składek ubezpieczeniowych, jeśli obejmują one pokrycie strat spowodowanych klęskami żywiołowymi i zdarzeniami nadzwyczajnymi objętymi zakresem pkt 11.2 oraz niekorzystnymi zdarzeniami pogodowymi, które można zaliczyć do klęsk żywiołowych zgodnie z pkt 11.3. (35) Komisja przyjmuje opinię zawężającą definicję klęsk żywiołowych i zdarzeń nadzwyczajnych. W pkt 11.2.1 wytycznych trzęsienia ziemi, lawiny, osuwanie się ziemi i powodzie mogą stanowić klęski żywiołowe. Zdarzenia nadzwyczajne uznane przez Komisję obejmują wojnę, zaburzenia wewnętrzne i strajki. Natomiast na przykład pożar w jednym zakładzie przetwórczym, jeśli nie dotyczy to rozprzestrzeniającego się pożaru lub rozległego pożaru lasu, nie został uznany za zdarzenie nadzwyczajne. Ogniska chorób zwierząt lub roślin zwykle nie są traktowane jako stanowiące klęski żywiołowe lub zdarzenia nadzwyczajne. (36) Jednakże pkt 11.5.1 wytycznych przewiduje również możliwość dopłat do wysokości 50 % do składek z tytułu ubezpieczeń pokrywających także inne straty spowodowane niekorzystnymi zdarzeniami pogodowymi nieobjętymi zakresem pkt 11.3 lub straty spowodowane chorobami zwierząt lub roślin. (37) W piśmie z dnia 27 grudnia 2005 r. władze polskie potwierdziły, że ryzyka takie jak pożar i eksplozja zostaną wyłączone z programu ubezpieczeń podstawowych, które będą teraz zapewniały ubezpieczenia od ryzyk takich jak huragan, powódź, ulewny deszcz, grad, piorun, osunięcie się ziemi, lawina, susza, a także obowiązkowy ubój (produkcja zwierzęca) i niekorzystny wpływ zimy i mrozów wiosennych (uprawa roślin). (38) Omawiany program pomocy przewiduje intensywność pomocy w wysokości do 40 % w odniesieniu do ubezpieczenia upraw rolnych i w wysokości do 50 % w odniesieniu do ubezpieczenia zwierząt gospodarskich. Przewidywane stawki pomocy są więc zgodne z pkt 11.5.1 wytycznych. (39) Zgodnie z pkt 11.5.3 wytycznych pomoc na opłatę składek ubezpieczeniowych nie może stanowić przeszkody w funkcjonowaniu rynku wewnętrznego w odniesieniu do usług ubezpieczeniowych. 5 Dz.U. C 28 z 1.2.2000, str. 2. 5
(40) Władze polskie potwierdziły, że zarówno polskie jak i zagraniczne zakłady ubezpieczeń mogą składać oferty dotyczące programu ubezpieczeń podstawowych oraz że wymagania stawiane zagranicznym zakładom ubezpieczeń są zgodne z ustawą z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej 6. (41) W związku z powyższym można wywnioskować, że proponowany środek pomocy jest zgodny z właściwymi przepisami Wytycznych Wspólnoty w sprawie pomocy państwa w sektorze rolnictwa. 4. WNIOSEK (42) W świetle powyższego Komisja postanowiła uznać pomoc za zgodną ze wspólnym rynkiem na mocy art. 87 ust. 3 lit. c) traktatu. (43) W przypadku gdyby niniejsze pismo zawierało informacje poufne, które nie powinny być przekazywane osobom trzecim, należy poinformować o tym Komisję w terminie piętnastu dni roboczych od daty jego otrzymania. Jeżeli Komisja nie otrzyma w wyznaczonym terminie uzasadnionego wniosku w tym względzie, uzna to za wyrażenie zgody na ujawnienie osobom trzecim i publikację pełnej treści niniejszego pisma w autentycznej wersji językowej na stronie internetowej: http://europa.eu.int/comm/sg/sgb/state_aids/. Wniosek taki należy wysłać listem poleconym lub faksem na adres Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji Komisji Europejskiej: European Commission Directorate-General for Agriculture and Rural Development Directorate H Office: Loi 130 5/128 B-1049 Brussels Faks Nr: 0032 2 29 67 672 Z wyrazami szacunku W imieniu Komisji Mariann FISCHER BOEL p.a. Danuta HÜBNER Członek Komisji 6 Por. pkt 9 i 10. 6