KOMISJA EUROPEJSKA. Bruksela, dnia C(2011) final

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia C(2011) final Dotyczy: pomocy państwa nr SA (2011/N) Polska program pomocy publicznej dla przedsiębiorców zatrudniających osoby pozbawione wolności zmiany w programie N 519/2007 Szanowny Panie Ministrze, 1. PROCEDURA (1) W swojej decyzji 1 z dnia 11 marca 2008 r. Komisja uznała program pomocy N 519/2007 (pomoc publiczna dla przedsiębiorców zatrudniających osoby pozbawione wolności) za zgodny z TFUE 2. (2) Korzystając z elektronicznego formularza zgłoszeniowego, zarejestrowanego przez Komisję w dniu 15 września 2011 r., polskie władze zgłosiły zmiany w wymienionym wyżej programie zgodnie z art. 2 rozporządzenia (WE) 659/ (3) Pismem z dnia 18 października 2011 r. (2011/110928) służby Komisji zwróciły się o dodatkowe informacje, które władze polskie dostarczyły dnia 15 listopada 2011 r. (2011/120846) Dz.U. C 108/4 z Ze skutkiem od dnia 1 grudnia 2009 r. art. 87 i 88 Traktatu WE stały się odpowiednio art. 107 i 108 TFUE. Treść tych dwóch grup postanowień jest zasadniczo identyczna. Do celów niniejszej decyzji odniesienia do art. 107 i 108 TFUE należy rozumieć, tam gdzie to stosowne, jako odniesienia odpowiednio do art. 87 i 88 Traktatu WE. Dz.U. L 83/1 z Jego Ekscelencja Pan Radosław SIKORSKI Minister Spraw Zagranicznych Al. J. Ch. Szucha Warszawa POLSKA Commission européenne, B-1049 Bruxelles/Europese Commissie, B-1049 Brussel Belgium Telephone: (0)

2 2. OPIS ISTNIEJĄCEGO PROGRAMU POMOCY (4) Celem istniejącego programu pomocy jest udzielenie pomocy przedsiębiorstwom zatrudniającym osoby pozbawione wolności w celu przygotowania ich do funkcjonowania na otwartym rynku pracy po odbyciu kary i zapobieżenia ich powrotowi do przestępstwa. Środek ten stanowi kluczowy element polskiej krajowej strategii zwalczania powrotu do przestępstwa i pozostaje w zgodzie ze strukturą polskiego systemu penitencjarnego, w którym pracę osób skazanych uznaje się za niezwykle wartościową i niezbędną część procesu poprawczego i resocjalizacyjnego. (5) W oparciu o istniejący program N 519/2007 wprowadzono zmiany do wcześniejszego programu PL 44/2002 (środek włączony do wykazu istniejących środków pomocy załączonego do traktatu akcesyjnego 4 ). W oparciu o program PL 44/2002 status przywięziennego zakładu pracy mogły uzyskać jedynie podmioty publiczne, to znaczy przedsiębiorstwa państwowe oraz gospodarstwa pomocnicze aresztów śledczych. W ramach programu N 519/2007 rozszerzono katalog beneficjentów w taki sposób, by umożliwić uzyskanie statusu przywięziennego zakładu pracy przedsiębiorstwom prywatnym, które spełniły następujące kryteria: zatrudnienie minimum dwudziestu osób pozbawionych wolności, udział osób pozbawionych wolności zatrudnionych na pełen etat na poziomie co najmniej 35 % ogółu zatrudnionych przez minimum trzy miesiące, wpis do rejestru Ministerstwa Sprawiedliwości. Przewidywana liczba beneficjentów mieściła się w przedziale (6) W ramach programu N 519/2007 przewidziano następujące formy pomocy: dotacje i pożyczki udzielane na preferencyjnych warunkach, przeznaczone na finansowanie działań w zakresie resocjalizacji osób pozbawionych wolności, zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych, rezygnacja z pobierania niektórych należności państwowych od zysków osiąganych przez przedsiębiorstwa, zwolnienie z niepodatkowych należności budżetowych oraz zwolnienie z wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, zwolnienie z opłat z tytułu użytkowania lub użytkowania wieczystego gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa. (7) Podstawę prawną istniejącego programu stanowią: - ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o zatrudnianiu osób pozbawionych wolności (Dz. U. Nr 123, poz. 777); - projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o zatrudnianiu osób pozbawionych wolności oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. 4 Decyzja Komisji w liście skierowanym do państw członkowskich w dniu 19 listopada 2002 r. (D/56579). 2

3 (8) Program pomocy nie dotyczy konkretnego sektora gospodarki. Obejmuje on całe terytorium Polski, które w latach stanowi region kwalifikujący się do otrzymania pomocy na podstawie odstępstwa określonego w art. 107 ust. 3 lit. a) Traktatu WE. Budżet istniejącego programu pomocy kształtuje się na poziomie mln PLN rocznie (około 9,6 mln EUR) 5. (9) W ramach programu N 519/2007 wynagrodzenie osoby pozbawionej wolności nie mogło być niższe niż połowa minimalnego wynagrodzenia. 3. ZGŁOSZONE ZMIANY W PROGRAMIE (10) Zgłoszone zmiany dotyczą zwiększenia budżetu programu z mln PLN (ok. 9,6 mln EUR) do 46 mln PLN (ok. 10,6 mln EUR 6 rocznie). (11) Ponadto w zmienionym programie usunięte zostaną formy pomocy polegające na zwolnieniu z podatku dochodowego od osób prawnych oraz na rezygnacji z pobierania niektórych należności państwowych od zysków osiąganych przez przywięzienne zakłady pracy. Jest to konsekwencją zmian w polskich przepisach, które wyłączają przywięzienne zakłady pracy z możliwości zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych. (12) W ramach zmienionego programu wszystkie przedsiębiorstwa zatrudniające osoby pozbawione wolności w dalszym ciągu będą kwalifikować się do otrzymywania pomocy państwa (z wyjątkiem następujących form pomocy: zwolnienie z niepodatkowych należności budżetowych oraz zwolnienie z wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, zwolnienie z opłat z tytułu użytkowania lub użytkowania wieczystego gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa) bez konieczności ubiegania się o nadanie statusu przywięziennego zakładu pracy. (13) W zmienionym programie wprowadzono nowy środek pomocy ryczałt stanowiący rekompensatę za część (20 %) wynagrodzenia osób pozbawionych wolności. Ta forma pomocy pochłonie większą część budżetu (co najmniej 66 %). Zmiana ta jest konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 lutego 2010 r., zgodnie z którym zatrudnieni skazani mają obecnie prawo do co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę. Minimalne wynagrodzenie na dzień 1 stycznia 2012 r. wynosi PLN (ok. 345 EUR) miesięcznie. (14) W ramach zmienionego programu przedsiębiorstwa i podmioty, które nie prowadzą działalności gospodarczej i które zatrudniają co najmniej pięć osób pozbawionych wolności przez co najmniej jeden rok (w przypadku pożyczek) oraz dwa lata (w przypadku dotacji), będą mogły ubiegać się o nieoprocentowaną pożyczkę lub dotację z Funduszu Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy, z przeznaczeniem na sfinansowanie działań w zakresie resocjalizacji osób pozbawionych wolności. Kwota pożyczek i dotacji nie będzie ograniczona z 5 6 Kurs wymiany z dnia dokonania zgłoszenia N 519/2007, tj. z dnia 24 października 2007 r.: 1 EUR = 3,65 PLN. Kurs wymiany z dnia dokonania zgłoszenia SA 33608, tj. z dnia 15 września 2011 r.: 1 EUR = 4,3535 PLN 3

4 góry, lecz uzależniona będzie od wartości projektów związanych z resocjalizacją osób pozbawionych wolności, na finansowanie których zostały one przyznane. (15) W ramach zmienionego programu niektóre formy pomocy (zwolnienie z niepodatkowych należności budżetowych oraz zwolnienie z wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, zwolnienie z opłat z tytułu użytkowania lub użytkowania wieczystego gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa) będą dostępne jedynie dla przywięziennych zakładów pracy będących przedsiębiorstwami państwowymi. (16) Zmieniony program jest skierowany do potencjalnie większej grupy beneficjentów ( ) niż obecny program ( ). Aktualnie więzienia współpracują z około 700 przedsiębiorstwami, które potencjalnie mogą zatrudniać osoby pozbawione wolności. (17) Podstawę prawną zmienionego programu stanowią: - ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o zatrudnianiu osób pozbawionych wolności (Dz. U. Nr 123, poz. 777); - projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie Funduszu Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy. (18) Polska potwierdziła, że żadne inne warunki obecnego programu nie ulegną zmianie. 4. OCENA POMOCY (19) Zgodnie z ustaleniami Komisji w decyzji wstępnej program pomocy podlega pod zakres postanowień art. 107 ust. 1 TFUE. (20) Zgłaszając zmianę, władze polskie wywiązały się ze swoich zobowiązań wynikających z art. 108 ust. 3 TFUE. (21) Komisja dokonała oceny zgłoszenia wstępnego na podstawie art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE, który stanowi, że pomoc przeznaczoną na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie zmienia ona warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem, można uznać za zgodną z rynkiem wewnętrznym. (22) Aby pozostawać w zgodzie z art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE, pomoc musi służyć realizacji celu leżącego we wspólnym interesie w sposób konieczny i proporcjonalny. Cel wspólnego interesu (23) W decyzji N 519/2007 Komisja uznała, że resocjalizacja osób pozbawionych wolności przez pracę, odpowiadająca podstawowym celom istniejącego środka, stanowi cel leżący we wspólnym interesie Wspólnoty, przyczyniający się do zwiększenia zatrudnienia oraz poprawy integracji społecznej. Dlatego też uzasadnia ona podjęcie precyzyjnych i proporcjonalnych form interwencji publicznej. 4

5 (24) Istniejący program nie przyczyniał się do osiągnięcia celu w postaci resocjalizacji osób pozbawionych wolności w pełnym zakresie, ponieważ poziom zatrudnienia osób pozbawionych wolności był niezadowalający. W tym kontekście wkład zmienionego programu w realizację wspomnianego celu będzie o wiele większy, ponieważ więcej osób pozbawionych wolności będzie zatrudnianych i poddawanych resocjalizacji przez pracę. W związku z powyższym zgłoszone zmiany nie zmieniają celu istniejącego programu pomocy. Konieczność i proporcjonalność zmienionego programu pomocy (25) W decyzji N 519/2007 Komisja uznała, że z uwagi na zawężenie kręgu beneficjentów programu do podmiotów związanych z systemem więziennictwa oraz ustalenie kwot granicznych pomocy przyznawanej każdemu beneficjentowi potencjalne zakłócenia konkurencji będą ograniczone. Uznano, że interwencja publiczna w formie istniejącego programu jest uzasadniona, precyzyjna i proporcjonalna. Uznano, że pozytywne skutki środka, a mianowicie propagowanie włączenia grupy osób szczególnie podatnych na zagrożenia i znajdujących się na marginesie społeczeństwa, przeważają nad jego skutkami negatywnymi. (26) W praktyce jednak program nie spełniał swojego zadania, ponieważ w związku ze zmianami w polskich przepisach zaistniała konieczność usunięcia podstawowej formy pomocy (zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych). Co więcej, w następstwie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 lutego 2010 r., przedsiębiorstwa zatrudniające osoby pozbawione wolności mają obecnie obowiązek wypłacania im co najmniej minimalnego wynagrodzenia. Ponadto wszystkie dodatkowe koszty wynikające z faktu zatrudnienia osób pozbawionych wolności (na przykład koszty zapewnienia ochrony stanowisk pracy, koszty nadzoru i konwojowania, szkolenia, zmniejszonej wydajności związanej z częstymi zmianami składu załogi złożonej z osób skazanych) pokrywa się z przychodów wypracowanych przez przedsiębiorstwa zatrudniające osoby pozbawione wolności. (27) Motywacja przedsiębiorstw do zatrudniania osób pozbawionych wolności stała się zatem bardzo niska. Mimo tego, że na realizację obecnego programu przeznaczono budżet w wysokości mln PLN rocznie (9,6 mln EUR), faktyczne wydatki państwa w ramach programu wynosiły jedynie PLN (ok EUR) rocznie. Pomoc przypadająca na beneficjenta wynosi średnio jedynie PLN (ok. 690 EUR) miesięcznie, podczas gdy pomoc przypadająca na jedną zatrudnioną osobę pozbawioną wolności wynosi jedynie 32 PLN (ok. 7,4 EUR) miesięcznie. W efekcie poziom zatrudnienia osób pozbawionych wolności jest niezadowalający. (28) W ramach zmienionego programu budżet zostanie zwiększony jedynie w niewielkim stopniu (z 35 mln PLN (9,6 mln EUR) do 46 mln PLN (10,6 mln EUR) rocznie). Przynajmniej 66 % budżetu w ramach programu zostanie przeznaczone na nową formę pomocy ryczałt stanowiący rekompensatę za część (20 %) wynagrodzenia. Ta forma pomocy stanowi bezpośrednią zachętę dla zatrudniania większej liczby osób pozbawionych wolności. 5

6 (29) Pomoc będzie w dalszym ciągu jedynie częściowo wyrównywać zwiększone koszty zatrudnienia osób pozbawionych wolności (minimalne wynagrodzenie w wysokości PLN (ok. 345 EUR) miesięcznie na osobę skazaną plus dodatkowe koszty związane z zatrudnieniem osób pozbawionych wolności). Pomoc będzie zatem w dalszym ciągu proporcjonalna i precyzyjna. Pozytywne skutki środka, a mianowicie propagowanie włączenia grupy osób szczególnie podatnych na zagrożenia i znajdujących się na marginesie społeczeństwa, w dużej mierze przeważą więc nad jego skutkami negatywnymi. (30) W związku z powyższym w odniesieniu do zgłoszonych zmian ocena programu N 519/2007 pozostaje obowiązująca również dla tych zmian. 5. DECYZJA (31) Zgodnie z powyższym Komisja zdecydowała, że zgłoszone zmiany programu spełniają kryteria zgodności z TFUE zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. c) traktatu. (32) W przypadku gdyby niniejsze pismo zawierało informacje, które nie powinny być przekazywane osobom trzecim, należy poinformować o tym Komisję w terminie piętnastu dni roboczych od daty jego otrzymania. Jeżeli Komisja nie otrzyma w wyznaczonym terminie uzasadnionego wniosku w tym względzie, uzna to za wyrażenie zgody na ujawnienie osobom trzecim i publikację pełnej treści niniejszego pisma w autentycznej wersji językowej na stronie internetowej: Wniosek taki należy wysłać listem poleconym lub faksem na adres Rejestru pomocy państwa w Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji Komisji Europejskiej: European Commission Directorate-General for Competition State aid Greffe B-1049 Brussels Faks: Z wyrazami szacunku, W imieniu Komisji Joaquín ALMUNIA Wiceprzewodniczący 6