MOŻLIWOŚCI ROZWOJU TURYSTYKI ROWEROWEJ NA TERENIE DZIELNICY WILANÓW W M.ST. WARSZAWA PRACA DYPLOMOWA Magdalena Piwocka i Magdalena Suszko OPIEKUN PRACY: DR INŻ. KATARZYNA OSIŃSKA - SKOTAK
Cel pracy Celem niniejszej pracy było zaprojektowanie tras rowerowych na terenie Dzielnicy Wilanów w Warszawie prowadzących do cennych przyrodniczo, historycznie i kulturowo miejsc. Ścieżki zostały dostosowane zarówno do umiejętności bardziej doświadczonych cyklistów jak również najmłodszych uczestników ruchu rowerowego. 2
Zaprojektowanie ww. tras wymagało stworzenia wektorowej mapy analizowanego obszaru, w której wyróżniono następujące warstwy: drogi powiatowe, drogi gminne, ścieżki, ścieżki rowerowe, projektowane ścieżki rowerowe, rzeki i rowy, jeziora, Wisła, obszary chronione, parki i zieleńce, pomniki przyrody, muzea, pałace, miejsca kultu, pamięci, zabytki, rekreacja, place zabaw, sklepy spożywcze, pętle autobusowe, parkingi, użytkowanie terenu. 3
Projekt został przygotowany w programie ArcGis wersja 9.3. Do przygotowania projektu zostały wykorzystane mapy topograficzne w układzie kartograficznym 1992 w skali 1:10 000. 4
Charakterystyka terenu Wilanów położony jest w południowej części Warszawy i graniczy z 3 dzielnicami: Mokotowem - od północy, Ursynowem - od zachodu, Wawrem - od wschodu, poprzez rzekę Wisłę oraz od południa z gminą Konstancin Jeziorna. Zajmuje powierzchnię 36,73 km² i liczy 17 806 mieszkańców. (dane z GUS, 2008 r.) Dzielnica ma bardzo duży potencjał turystyczny, jednak aktualnie głównym obiektem odwiedzanym przez większość osób jest założenie pałacowo parkowe w Wilanowie. 5
Na terenie Dzielnicy Wilanów i Ursynów znajduje się wiele miejsc atrakcyjnych turystycznie m.in.: 4 rezerwaty przyrody i obszar Natura 2000, pomniki przyrody, użytki ekologiczne 5 jezior o powierzchni powyżej 3 ha, rzeka Wilanówka o nieuregulowanej linii brzegowej, przepływająca przez całą dzielnicę 6
Na terenie Dzielnicy Wilanów i Ursynów znajduje się wiele miejsc atrakcyjnych turystycznie m.in.: obiekty o charakterze zabytkowym tj. założenie pałacowo-ogrodowe w Wilanowie, Pałac Ursynowski, Pałac Natoliński, 7
Na terenie Dzielnicy Wilanów i Ursynów znajduje się wiele miejsc atrakcyjnych turystycznie m.in.: kościołów, ruin, pomników, miejsc ważnych historycznie. 8
Na terenie Dzielnicy Wilanów znajduje się wiele miejsc atrakcyjnych turystycznie m.in.: zabytkowych cmentarzy, tj. cmentarz w Wilanowie oraz cmentarz lapidarium Ewangelicko Augsburski 9
Na terenie Dzielnicy Wilanów i Ursynów znajduje się wiele miejsc atrakcyjnych turystycznie m.in.: place zabaw, stadniny koni, korty tenisowe, Park Kultury Powsin 10
Sieć infrastruktury drogowej na terenie Dzielnicy Wilanów Wyróżnia się drogi powiatowe i gminne oraz ścieżki gruntowe. Drogi powiatowe w dużej mierze charakteryzują się trzema pasami w każdym kierunku ruchu przedzielonymi pasem zieleni, chodnikami oraz poprowadzoną ścieżką rowerową Al. Wilanowska, ul. Sobieskiego, ul. Przyczółkowa i ul. Drewny. Wszystkie drogi powiatowe są utwardzone, głównie o nawierzchni asfaltowej. Drogi gminne charakteryzują się jednym pasem w każdym kierunku ruchu, z niewielkim udziałem chodników. Dominującą nawierzchnią jest asfalt i kostka brukowa; niewielki procent stanowią drogi gruntowe. Wszystkie ścieżki posiadają nawierzchnię gruntową. Są bardzo często jedyną drogą umożliwiającą dotarcie do cennych przyrodniczo i historycznie. W Wilanowie istnieje niewiele ścieżek rowerowych. Główna ścieżka przechodzi wzdłuż całego terenu dzielnicy. 11
Sieć ścieżek rowerowych w Wilanowie nie jest zbyt mocno rozbudowana, łączna długość szlaków rowerowych w dzielnicy wynosi 10,378 km praktycznie istnieje jeden ciąg komunikacyjny prowadzący z Mokotowa na południe Wilanowa - wzdłuż ulic Sobieskiego, Al. Wilanowskiej, Przyczółkowej i Drewny 2 lata temu przy ul. Bruzdowej (droga gminna) została wybudowana jedna ścieżka rowerowa w polu o długości ok. 1 km, nie spełniająca standardów ścieżek rowerowych (nawierzchnia z fazowanej kostki brukowej) 12
Projektowane ścieżki rowerowe łączna długość projektowanych tras wynosi 14,172 km, w najbliższej przyszłości mają zostać zbudowane ciągi wzdłuż ul. Wiertniczej i na wale przeciwpowodziowym (wzdłuż ul. Wał Zawadowski), w większości miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego nie uwzględnia się całościowo sieci ścieżek, a jedynie krótkie odcinki prowadzące do nikąd. 13
Istniejąca i planowa sieć ścieżek rowerowych nie daje możliwości dotarcia do większości miejsc atrakcyjnych turystycznie. Ze względu na charakter niektórych obiektów nie jest i nie będzie nigdy możliwe doprowadzenie do nich klasycznych ścieżek rowerowych. Pewnym rozwiązaniem mogłoby być stworzenie tras rowerowych poprowadzonych po istniejącej sieci dróg, jedynie z zastosowaniem oznakowania szlaku i ewentualnie ustawieniem tablic informacyjnych. 14
Przeprowadzone analizy sieciowe W niniejszej pracy analizy sieciowe zostały oparte na istniejącej sieci dróg zbudowanej z warstwy: dróg powiatowych, dróg gminnych, ścieżek, ścieżek rowerowych. 15
Dla wszystkich analizowanych dróg przyjęto, że średnia prędkość liczona jest na podstawie wzoru na ruch jednostajny prostoliniowy V = s/t gdzie: V to prędkość [m/s], S [m] to droga, t [s] to czas. Atrybut długość został wprowadzony dla każdego odcinka sieci w momencie digitalizacji poszczególnych liniowych warstw (powiatowe, gminne, ścieżki, ścieżki_rowerowe, nowe_rowerowe). Atrybut czas_5 wyliczony na podstawie ww. wzoru został dodatkowo podzielono przez 60, tak aby czas przejazdu dla każdego z odcinków podawany był w minutach. Na potrzeby analizy przyjęto, że średnia prędkość poruszania się po: drogach powiatowych wynosi 15 km/h (4,2 m/s), drogach gminnych wynosi 12 km/h (3,3 m/s), ścieżkach wynosi 10 km/h (2,8 m/s), ścieżkach rowerowych po drogach powiatowych 15 km/h (4,2 m/s), po drogach gminnych 12 km/h (3,3 m/s). 16
Przy analizowaniu poszczególnych tras rowerowych wykorzystywane zostały również dodatkowe warstwy tematyczne, tj.: NAZWA TRASY ROWEROWEJ Dziki Wilanów trasa przyrodnicza DODATKOWE WARSTWY TEMATYCZNE pomniki przyrody obszary chronione Niezwykła Przyroda Wilanowa - trasa przyrodnicza dla dzieci pomniki przyrody rekreacja, place zabaw Wzdłuż Wilanowa trasa sportowa dla dzieci rekreacja, place zabaw Zabytki Wilanowa - trasa zabytkowa miejsca kultu, pamięci, zabytki muzea, pałace cmentarze, lapidaria 17
Podstawą do wyznaczenia połączeń pomiędzy poszczególnym punktami trasy rowerowej było kryterium najmniejszej odległości (ang. SHAPE_Length, jednostka podana w metrach) lub najkrótszego czasu przejazdu (czas_5, jednostka podana w minutach). Ponadto, przebieg poszczególnych tras określono poprzez nadanie: kryterium obligatoryjnych obiektów, przez które powinna przebiegać ścieżka (poprzez wskazanie konkretnych atrybutów), kryterium nieobowiązkowych punktów zwiedzania, poprzez wybór grupy atrybutów z poszczególnych warstw i oceny odległości, która w zależności od rodzaju obiektu mogła wynosić od 200 do 500 m (Search Tolerance), kryterium barier poprzez wybór odcinków drogi niezakwalifikowanych do przejazdu przez cyklistów; bariery zostały ustawione na trasach przeznaczonych dla dzieci, głównie z powodów złego stanu nawierzchni niektórych dróg oraz dużego natężenia ruchu samochodowego. 18
W wyniku przeprowadzonych analiz wyznaczono 4 trasy: przyrodnicza Dziki Wilanów, przyrodnicza dla dzieci Niezwykła Przyroda Wilanowa, sportowa dla dzieci Wzdłuż Wilanowa, zabytkowa Zabytki Wilanowa. 19
(trasa przyrodnicza, dedykowana dla osób powyżej 10 lat) Długość trasy: ok. 26 km (25 996 m) Czas przejazdu: 2h 25 min. Maksymalna odległość od wytypowanych obiektów (punktowych): 200 m Ilość obiektów wytypowanych do zobaczenia: 9 Ilość obiektów spełniających kryterium maksymalnej odległości od wytypowanych obiektów: 7 Ilość obiektów odrzuconych: 2 obiekty te znajdowały się w odległości powyżej 200 m od przebiegającej trasy Bariery: brak. 20
NIEZWYKŁA PRZYRODA WILANOWA (trasa przyrodnicza, dedykowana dla dzieci powyżej 6 lat) Długość trasy: ok. 14 km (13 949 m) Czas przejazdu: 1h 18 min. Maksymalna odległość od wytypowanych obiektów (punktowych): 300 m Ilość obiektów wytypowanych do zobaczenia: 6 Ilość obiektów spełniających kryterium maksymalnej odległości od wytypowanych obiektów: 6 Ilość obiektów odrzuconych: 0 Bariery: 3, w tym 2 ustawiono na początku i końcu ul. Vogla, 1 ustawiono na ul. Rosochatej. Obie bariery zostały ustawione ze względów bezpieczeństwa dzieci. 21
WZDŁUŻ WILANOWA (trasa rozrywkowa dla dzieci od lat 4) Długość trasy: ok. 11,3 km (11 300 m) Czas przejazdu: 2h 20 min., w tym 1h przeznaczona na jazdę na koniach Maksymalna odległość od wytypowanych obiektów (punktowych): 300 m Ilość obiektów wytypowanych do zobaczenia: 4 Ilość obiektów spełniających kryterium maksymalnej odległości od wytypowanych obiektów: 4 Ilość obiektów odrzuconych: 0 Bariery: 3, w tym 1 ustawiono na skrzyżowaniu ul. Wiertniczej i Obornickiej oraz 1 na skrzyżowaniu ul. Przyczółkowej i Vogla obie bariery mają na celu zmniejszenie ilości przechodzenia przez przejścia dla pieszych na ruchliwych ulicach, 1 na skrzyżowaniu ul. Drewny i Przekornej (ulica wąska, bez pobocza i ścieżki rowerowej. Obie bariery zostały ustawione ze względów bezpieczeństwa dzieci. 22
ZABYTKI WILANOWA (trasa historyczna, przeznaczona dla osób powyżej 15 lat) Długość trasy: ok. 22,26 km (22 263 m) Czas przejazdu: 2h 40 min. Maksymalna odległość od wytypowanych obiektów (punktowych): 500 m Ilość obiektów wytypowanych do zobaczenia: 10 Ilość obiektów spełniających kryterium maksymalnej odległości od wytypowanych obiektów: 10 Ilość obiektów odrzuconych: 0 Bariery: brak. 23
Podsumowanie i wnioski Największe natężenie ruchu turystycznego na terenie Dzielnicy Wilanów widoczne jest w jego centralnej części, czyli przy założeniu pałacowo-parkowym Muzeum Pałac w Wilanowie. Niniejsza praca pokazała możliwości przedstawienia całego obszaru omawianej dzielnicy jako bardzo atrakcyjnego turystycznie. Rejon ten stanowi niewyczerpane bogactwo walorów przyrodniczych i kulturowych a także obfituje w tereny rekreacyjne. Pokazane trasy rowerowe wyznaczone za pomocą SIP pomagają w praktycznym wyborze drogi dla cyklistów. Wskazują ewentualne możliwości przejazdu, często w miejscach, wydawałoby się niedostępnych lub z pozoru nieciekawych. 24
Podsumowanie i wnioski cd. Wprowadzenie danych dotyczących średniej prędkości czasu przejazdu w zależności od nawierzchni drogi dało możliwość wyboru trasy dłuższej pod względem odległościowym ale z krótszym czasem przejazdu, co może być istotne dla najmłodszych użytkowników ruchu rowerowego. Przeliczony został również czas całkowitego przejazdu z uwzględnieniem czasu przeznaczonego na postój w wyznaczonych miejscach. Wyznaczone trasy, dzięki zastosowaniu kryterium maksymalnej odległości, uwzględniały również te miejsca atrakcyjne turystycznie, które nie leżą w bezpośrednim sąsiedztwie żadnej drogi. 25
Podsumowanie i wnioski cd. Wykonanie projektu pomogło w sformułowaniu wniosków istotnych z punktu widzenia zarządcy terenów dzielnicy, tj. na terenie Wilanowa brak jest wystarczającej ilości ścieżek rowerowych, które umożliwiłyby dotarcie do wielu cennych ze względów przyrodniczych i historycznych miejsc. Trasy rowerowe można oprzeć także na sieci ścieżek gruntowych, jednak niezbędne jest wypromowanie na nich szlaków i zagospodarowanie infrastrukturą np. drogowskazy, tablice informacyjne. Zaletą tego projektu jest fakt, iż tworzyły go osoby jeżdżące na co dzień na rowerze, związane zawodowo i prywatnie z omawianą dzielnicą. W związku z czym dane wprowadzone do przedmiotowej pracy praktycznie uwzględniały umiejętności i oczekiwania cyklistów chcących zwiedzać Wilanów. W przyszłości mapy z zaznaczonymi trasami mogłyby posłużyć jako jeden z elementów promocji terenu np. poprzez zamieszczenie tego typu informacji na stronie internetowej poświęconej Dzielnicy Wilanów. 26
Dziękujemy za uwagę i zapraszamy na wycieczki do Wilanowa 27