Stowarzyszenie Integracji Stołecznej Komunikacji ul. Mroczna 5/23 01-456 Warszawa email: siskom@siskom.waw.pl fax: 22 300 10 26 KRS: 0000260007 NIP: 5272520041 REGON: 140631551 A2/III/1/35/12/RC Warszawa, 30.05.2012 r. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Warszawie Wydział Ochrony Środowiska ul. Mińska 25 03-808 Warszawa Uwagi dotyczące budowy obwodnicy Mińska Mazowieckiego w ciągu autostrady A2 W nawiązaniu do artykułów prasowych dotyczących nieprawidłowości przy budowie obwodnicy Mińska Mazowieckiego w ciągu autostrady A2, SISKOM Stowarzyszenie Integracji Stołecznej Komunikacji w dniach 25.05 27.05.2012 r., realizując swoje cele statutowe, dokonało przeglądu terenu budowy inwestycji. Przegląd przeprowadzono spoza pasa drogowego z miejsc ogólnodostępnych. W związku z tym trudno ocenić czy wszystkie znajdujace się na terenie budowy rozwiązania są rozwiązaniami docelowymi, czy teŝ tylko zastosowanymi na czas budowy. Niemniej jednak, po przejrzeniu dokumentacji do uwarunkowań środowiskowych oraz elementów projektu budowlanego (materiały dostępne na stronie internetowej siskom.waw.pl), nasze wątpliwości budzą zwłaszcza kwestie związane z urządzeniami ochrony środowiska. Wykonano inne średnice przejść dla zwierząt pod drogą główną autostrady, a inne pod drogami serwisowymi (fot. 1), Na około 40 procentach trasy wykonano juŝ ogrodzenia z siatki. Zastosowane ogrodzenie jest zbyt niskie, od około 1,4 m do 1,8 m (najczęściej 1,4 m), nie dające gwarancji zabezpieczenia przed wtargnięciem dzikich zwierząt na jezdnie autostrady. Trudno teŝ ocenić dlaczego na nielicznych odcinkach zastosowano siatki grodzące róŝnej wysokości. (fot. 2) Obecnie brak moŝliwości korzystania z niektórych przejść dla zwierząt - wygrodzenia z siatki skutecznie uniemoŝliwiają wejście i wyjście z przejścia (fot. 3). Wg dostępnego projektu budowlanego w taki sposób mają być ogrodzone wszystkie przepusty. Jest to całkowicie pozbawione racjonalności, gdyŝ zaprojektowane i wykonane przejścia zostaną całkowicie odseparowane od otaczającego terenu i będą pełnić rolę tylko przepustów dla cieków wodnych. 1
Siatki grodzące nie są wkopane w ziemię (fot. 4), co spowoduje w niedługim czasie, Ŝe zwierzyna wykona podkopy pod ogrodzeniem i będzie wchodzić na jezdnie autostrady. Brak jest zabezpieczeń dla płazów uniemoŝliwiających im wtargnięcie na jezdnię (fot. 4). Niemal wszystkie zbiorniki retencyjne zlokalizowano w świetle przejść dla zwierząt lub bardzo blisko nich (fot. 5). Zastosowano bardzo strome skarpy w zbiornikach retencyjnych (fot. 6), z których większość została ogrodzona, co dodatkowo stanowi barierę dla zwierząt. Wykonano zbyt strome przeciwskarpy przy przejściach dla zwierząt (fot. 7). Pod obiektem MA-13, który pełni jednocześnie rolę jedynego na odcinku ponad 20 km przejścia dla zwierząt duŝych, zlokalizowano drogę serwisową oraz dokonano regulacji istniejącego cieku wodnego, co moŝe znacznie obniŝyć skuteczność tego przejścia (fot. 8). Jeden z dwóch największych przepustów dla zwierząt (pik. 529+610,00) zlokalizowany został zbyt blisko obiektu WD-08 (fot. 9) oraz zbiornika retencyjnego Z-10 (fot. 10) i okolicznych zabudowań (fot. 11). Dodatkowo wprost w osi przejścia wykonano regulację istniejącego cieku wodnego wykonując strome skarpy (fot. 12). Antropogeniczność okolicy tego przejścia oraz utrudnienia na dojściach do niego nie gwarantują najmniejszej jego skuteczności. Nie w pełni wykorzystano niweletę drogi do lokalizacji przejść dla zwierząt średnich. Na długich odcinkach kilkuset metrów brak w ogóle jakochkolwiek przejść, nawet przepustów dla płazów. Na całym ponad 20 km odcinku A2 zaprojektowano jedynie 14 przepustów dla zwierząt oraz jedno przejście pod mostem (MA-13). Średnio przypada więc jedno przejście dla zwierząt na 1,33 km drogi. Jest to wartością niewystarczającą dla zapewnienia droŝności lokalnych korytarzy migracyjnych. Wszystkie przepusty dla zwierząt mają zbyt mały współczynnik ciasnoty. Jeden z dwóch największy przepustów (pik. 529+610) ma wymiary 2,5 m na 2,5 m przy 40 m długości, co da współczynnik ciasnoty 0,16 (fot. 13). Drugi z największych przepustów (pik. 533 + 521) przy wymiarach 2,5 m na 2,5 m ma długość 50 m, co da współczynnik ciasnoty 0,125. Wartości te są odpowiednie tylko dla zwierząt drobnych. Pozostałe przepusty mają wymiary 1,5 m na 1,5 m przy współczynniku ciasnoty 0,056, a więc zbyt niskim nawet dla zwierząt drobnych. W wielu przepustach nie wykonano półek wyniesionych ponad lustro wody (fot. 7, fot. 14). Podczas wielodniowego przeglądu zaobserwowaliśmy w pobliskim sąsiedztwie budowanej autostrady wiele gatunków zwierząt średnich oraz drobnych, jak sarny, zające, lisy, kuny oraz liczne płazy (w tym równieŝ w zbiornikach retencyjnych oraz w rowach odwadniających budowanej autostrady). Okolica budowy obfituje teŝ w liczne gatunki ptaków, które nie zostały wymienione w dokumentacji do uwarunkowań środowiskowych, takie jak: sieweczka rzeczna, pokrzewka, rudzik, srokosz, dzierzba gąsiorek, czajki, a nawet czaple i Ŝurawie. Stawia to pod duŝym znakiem zapytania 2
jakość wykonanej dokumentacji środowiskowej i inwentaryzacji przyrodniczej, a co za tym idzie, istnieje duŝe prawdopodobieństwo, Ŝe nieprawidłowo rozpoznano stan środowiska naturalnego i zaprojektowano zbyt małą ilość przejść dla dzikich zwierząt. Niewykluczone, Ŝe w czasie prac budowlanych dokonano zniszczeń nie rozpoznanych siedlisk przyrodniczych, zwłaszcza płazów (rys.22). Szczególnego podkreślenia wymaga fakt, Ŝe cała dokumentacja do uwarunkowań środowiskowych, oraz wydana na tej podstawie decyzja środowiskowa z dnia 2.10.2006 r, zakładały zupełnie inny przekrój autostrady. W budowanej aktualnie wersji autostrada jest o 7,5 m szersza. JuŜ po wydaniu decyzji środowiskowej zdecydowano o poszerzeniu pasa dzielącego jezdnie z 5,0 m do 12,5 m celem zabezpieczenia rezerwy pod trzeci pas ruchu dla kaŝdej z jezdni. Jednocześnie jednak nie powiększono przekrojów przejść dla zwierząt, co wpłynęło na zmniejszenie współczynnika ciasnoty tych przejść oraz obniŝyło ich skuteczność. Najprawdopodobniej zmiana przekroju drogi wymusiła teŝ zastosowanie zbyt stromych skarp w zbiornikach retencyjnych, by zmieścić je w liniach rozgraniczających. Brak skuteczności przejść dla zwierząt oraz zbyt słabe zabezpieczenia mogą negatywnie wpłynąć na bezpieczeństwo ruchu drogowego po obwodnicy Mińska Mazowieckiego. NaleŜy się spodziewać iŝ dzikie zwierzęta będą usiłowały przejść przez jezdnię w inny sposób, np. przeskakując przez zbyt niskie ogrodzenie lub robiąc podkop pod nim. Wątpliwości Stowarzyszenia budzi równieŝ stateczność skarp wykonanych nasypów drogowych. Na wielu odcinkach wykonano pochylenie skarp 1:1,5 przy nasypach niŝszych niŝ 2 metry (powinno być 1:3). Obecnie w wielu miejscach widoczne są ubytki w skarpach spowodowane erozją wody opadowej, w tym pod obiektami dopuszczonymi do ruchu kilka miesięcy temu. Pod łącznicami w węźle Kałuszyn zastosowano miejscami zbyt duŝe pochylenie skarp 1:1. Oględziny miejsc osunięć wskazują, Ŝe skarpy te nie zostały zabezpieczone np. biomatą lub geokratą na etapie budowy nasypów (fot 15 21). Reasumując wykonana obwodnica Mińska Mazowieckiego będzie stanowić istotną barierę ekologiczną, a niewłaściwe rozwiązania zabezpieczeń i przejść będą przyczyną licznych zdarzeń drogowych z dzikimi zwierzętami. W związku z powyŝszym naleŝy w trybie pilnym: Przeprojektować odwodnienie dla drogi oraz przenieść większość zbiorników retencyjnych w inne miejsce, oddalone co najmniej o 100 m od przejść dla zwierząt. Wykonać łagodne pochylenia skarp zbiorników retencyjnych nie stromsze niŝ 1:3. Zlikwidować wszystkie ogrodzenia zbiorników retencyjnych. 3
Przeprojektować ogrodzenie autostrady w taki sposób, by umoŝliwiało ono swobodne korzystanie z przejść dla zwierząt. Właściwie zagospodarować okolice przejść dla zwierząt poprzez wprowadzenie np. nasadzeń roślinnych naprowadzających na przejście. Zastosować ogrodzenie o wysokości co najmniej 1,8 m ponad powierzchnią terenu, jednocześnie wkopane w ziemię na głębokość co najmniej 0,2 m. Wykonać płotki uniemoŝliwiające przedostawanie się płazów na jezdnie główne autostrady. Wykonać bariery przeciwolśnieniowe bezpośrednio nad i w najbliŝszej okolicy przejść dla zwierząt. Wzmocnić skarpy nasypów drogowych. PowyŜsze naleŝy wykonać jeszcze przed oddaniem drogi do ruchu. Przypominamy teŝ, Ŝe inwestycja pod nazwą Budowa autostrady A2 na odcinku obwodnicy Mińska Mazowieckiego jest wskazana do dofinansowania z Funduszu Spójności w kwocie 602 431 966 PLN. Naszym zdaniem niezgodności projektowe i wykonawcze z decyzją środowiskową, a takŝe sama jakość dokumentacji środowiskowych, mogą być przeszkodą w uzyskaniu tego dofinansowania. Uprzejmie prosimy o ustosunkowanie się do wszystkich naszych wątpliwości w trybie k.p.a. Z powaŝaniem, Sekretarz SISKOM mgr inŝ. Robert Chwiałkowski Sprawę prowadzi: Robert Chwiałkowski, tel. kom. 519 162 531, email: chwialkowski@siskom.waw.pl Załączniki: 1) Dokumentacja fotograficzna Do wiadomości: 1) Ministerstwo Środowiska ul. Wawelska 52/54, 00-922 Warszawa 2) Ministerstwo Rozwoju Regionalnego ul. Wspólna 2/4, 00-926 Warszawa 3) Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad ul. śelazna 59, 00-848 Warszawa 4
Część fotograficzna rys.1 - róŝne średnice przejść dla zwierząt pod drogą główną i pod drogą serwisową rys.2 róŝne wysokości siatek grodzących od 1,40 m do 1,80 m. 1
rys.3 ogrodzony przepust dla zwierząt rys. 4 brak płotków dla płazów, siatka nie wkopana w ziemię 2
rys. 5 zbiorniki retencyjne w osi przejść dla zwierząt, zbiorniki ogrodzone. rys. 6 strome skarpy w zbiornikach retencyjnych 3
rys. 7 strome przeciwskarpy przy przejściach dla zwierząt, brak półek wyniesionych ponad lustro wody rys. 8 droga serwisowa pod obiektem MA13 4
rys. 9 przejście dla zwierząt (pik. 529+610) blisko WD08 rys. 10 przejście dla zwierząt (pik. 529+610) tuŝ przy zbiorniku Z-10 5
rys. 11 zabudowania w osi przejścia.(pik. 529+610) rys. 12 regulacja cieku przy przejściu dla zwierząt (pik. 529+610) 6
rys. 13 zbyt mały współczynnik ciasnoty przejść dla zwierząt średnich rys. 14 brak półek wyniesionych ponad lustro wody 7
rys. 15 zbyt strome skarpy nasypów niskich rys. 16 zbyt strome skarpy nasypów niskich, uszkodzenia skarpy 8
rys. 17 zbyt strome skarpy nasypów niskich, uszkodzenia skarpy rys. 18 zbyt strome skarpy nasypów niskich, uszkodzenia skarpy 9
rys. 19 uszkodzenia skarpy nasypu WD01 rys. 20 skarpa nasypu pod łącznicą w węźle Ryczołek o pochyleniu 1 : 1 10
rys. 21 źle wyprofilowana skarpa nasypu w okolicy węzła Arynów. rys. 22 zasypywany zbiornik wodny z płazami przy węźle Ryczołek 11