> < vwihguru ji ki &qh] > lyk suci SRomxI gurduawrw prbmdk kmyti, sri AMimRqsr dw mwisk p`qr lyk pmnw s`ckmf sri hirmmdr swihb, P`gx AMk 2 PrvrI nwnkswhi smmq 549 ijld 95 2018 smpwdk idljiq ismg 'bydi' dy S swlwnw 20/lweI& 200/- shwieqw ivdy S swlwnw 500/(hvweI fwk) Website : www.sgpc.net E-mail : gurdwaragazette@gmail.com info@sgpc.net sri AMimRqsr di piv`qr mrxwdw 4 ieiqhwsk idhwvy 5 gurbwxi ivcwr 7 smpwdki 8 is`k Drm dy prcwr-prswr... -bibi prkws kor 10 sri guru grmq swihb-isdwqk ivcwrdwrw -pro. ipawrw ismg pdm 12 gurduawrw sudwr lihr... -s. ikrpwl ismg Phone: 0183-255 3956-60, Ext. 254 15 sri nnkwxw swihb dw ShIdI swkw -fw. gurcrn ismg 18 sri nnkwxw swihb dy ShId... zruri bynqi smgqw di shulq ƒ mu`k-rkidaw SRomxI gurduawrw prbmdk kmyti ny swihb sri guru grmq swihb ji dy pwvn ibrd srupw di swb-smbwl 'sri guru grmq swihb Bvn', gurduawrw sri rwmsr swihb (nzdik gurduawrw ShId gmj bwbw dip ismg ji 'ShId') ivky krn dw &Yslw kiqw hy[ pwvn ibrd srup ly ky AweIAW smgqw ieqon hi pwvn srup vi prwpq kr skdiaw hn[ so smuh smgqw di syvw ivc ibny hy ik auh sri guru grmq swihb ji dy pwvn ibrd srup gurduawrw sri rwmsr swihb ivky ilawaux di ikrpwlqw krn[ guru-pmq dw dws, sk`qr, SRomxI gurduawrw prbmdk kmyti, sri AMimRqsr[ kyndri lwiebryri kmyti Aqy smcwlk lok smprk ivbwg cmfigvh di ic`ti nm: l. s. v. (lwieb)-68/10258 imqi 20-6-67 rwhin srkwri lwiebryriaw lei prvwn hy[ golfn AwPsY~t pry~s, gurduawrw rwmsr swihb, sri AMimRqsr qon SRomxI gurduawrw prbmdk kmyti lei idljiq ismg iprmtr qy pbilsr ny Cpvw ky d&qr SRomxI gurduawrw prbmdk kmyti, sri AMimRqsr qon jwri kiqw[ pr q I kwpi 2/-rup ey -idljiq ismg 'bydi' 28 Kwlsy di cvhdi klw dw prqik: holw mh`lw -fw. AmrjIq kor 30 kivqw 32 ^brnwmw 34 Drm prcwr srgrmiaw 57 ihswb-ikqwb 60 English Section Historical Events 81 Sri Guru Gobind Singh Ji - S. Surjit Singh 'Gandhi' 83
4 siqgur prswid] s`ckmf sri hirmmdr swihb, sri AMimRqsr di piv`qr mrxwdw (mhinw P`gx) * * * * * * * * * * * * * * ikvwv Ku lhx dw smw 2-45 vjy AMimRq vyly kirqn AwrMB 2-45 vjy AMimRq vyly Awsw di vwr dw kirqn AwrMB 3-45 vjy svyry pwlki swihb sri Akwl q^q swihb qon c`lx dw smw 4-45 vjy svyry pihlw hukmnwmw 5-15 vjy svyry pihli Ardws 5-45 vjy svyry Awsw di vwr di smwpqi 6-45 vjy svyry dusri Ardws qy hukmnwmw 6-45 qon 7-00 vjy svyry Swm ƒ sodru, rhrwis swihb dw pwt surj icpx auprmq SurU humdw hy[ hukmnwmw rwq ƒ smwpqi smyn 9-45 vjy rwq s`ckmf sri hirmmdr swihb qon pwlki swihb c`lx dw smw 10-00 vjy rwq sri Akwl q^q swihb ivky phumcx dw smw 10-15 vjy rwq s`ckmf sri hirmmdr swihb ji dy ikvwv K`ulHx qon ly ky smwpqi qk AKMf kirqn humdw rihmdw hy[ rwq sri guru gmrq swihb ji di svwri jwx auprmq iek GMtw syvw qy spwei Awid auprmq iesnwn krwaux di syvw SrDwlU, syvwdwrw dy sihxog nwl krdy hn[ * iesnwn smyn iml ky prymi iesnwn krwaundy hn Aqy nwl bvy hi prym sihq rs-ibmni sur ivc gurbwxi dy Sbd gwien krdy hn[ iesnwn Awid di syvw krwaux auprmq ivcweiaw 'qy sri guru gmrq swihb ji dw ismgwsn sjw ky Ardws humdi hy qy kvwh prswid di dyg vrqdi hy[ * ipr iqmn-pihry di conki dw kirqn AwrMB humdw hy[ * s`ckmf sri hirmmdr swihb ji di ivckwrli C`q Aqy gumbd ivc hr vkq AKMf pwt swihb c`ldy hn, ijnhw dw vwri nwl rozwnw iek AKMf pwt swihb dw Bog pyndw hy[ pwtk/lykk '' lei rcnwvw, shwieqw Aqy sujwa hyt ilky pqy 'qy Byjx di ikrpwlqw krn : sk` q r, SRomxI gur duawrw prbmdk kmyti, sri AMi mrqsr-143006 Po n : 0091-183-2553957,58,59
16 PrvrI 5 gurduawiraw dy prbmd sbmdi kwƒni KrVw bxwaux lei AMgryzI srkwr ny iek kmyti bxwaux dw AYlwn kiqw[ 17 PrvrI (16-2-1921) sri mukqsr swihb dy gurduawiraw dw prbmd is`kw ny smbwilaw[ (17-2-1923) 18 PrvrI gulyr di jmg ivc BweI lihxw, BweI smgq rwey qy BweI hnummq ny Shwdq prwpq kiqi[ 20 PrvrI (18-2-1696) gurduawrw jnm AsQwn sri nnkwxw swihb (pwiksqwn) ivky mhmq nryxu dy AwdmIAW v`lon goli clwey jwx qy 150 dy krib is`k ShId ho gey[ ShId hox vwilaw ivc BweI lcmx ismg DwrovwlI, BweI dlip ismg, BweI virawm ismg Awid Swml sn[ 21 PrvrI (20-2-1921) (a) srkwr ny gurduawrw sri nnkwxw swihb dw prbmd is`kw ƒ sonp id`qw[ (21-2-1921) (A) jyqo ivky puils Pors v`lon ShIdI jqy qy PwieirMg dorwn l`gbg 100 ismg ShId ho gey Aqy 200 dy krib z^mi ho gey[ (21-2-1924) (e) knyfian ShIdI jqy ny Awpxy Awp ƒ jyqo ivky igrpqwri lei pys kiqw[ 25 PrvrI (21-2-1925) swihbzwdw bwbw &qih ismg ji dw sri AnMdpur swihb ivky jnm hoieaw[ (25-2-1699) 27 PrvrI (a) sri guru hir rwie swihb gurg`di 'qy ibrwjmwn hoey[ (27-2-1644) (A) AMgryz hkumq ny Cy b`br AkwlI lwhor jylh ivc Pwhy lw ky ShId kr id`qy[ 3 mwrc (27-2-1926) CyvyN pwqswh sri guru hirgoibmd swihb ji joqi-joiq smwey[ (3-3-1644) 5 mwrc Kwlsw kwlj AMimRqsr di sqwpnw kiqi gei[ (5-3-1892) 6 mwrc 188 is`k kydi jodpur di jylh qon irhwa hoey[ (6-3-1989)
9 mwrc 6 (a) sri guru hirgoibmd swihb ji fumyli (kpurqly) Awey[ (9-3-1638) (A) is`kw qy AMgryzW drimawn smdi hoei[ (9-3-1846) 10 mwrc subw lwhor dy muzliaw synwpqi lkpq rwey ny iek hzwr qon v`d is`k kql krvw id`qy, BweI sbyg ismg Aqy BweI Swhbwz ismg ƒ crkviaw 'qy cwvh ky ShId kiqw igaw [ 11 mwrc (10-3-1746) is`k POjW ny s. j`sw ismg AwhlUvwlIAw, bwbw bgyl ismg qy s. j`sw ismg rwmgvhiaw di AgvweI ivc id`li ivky lwl iklhy 'qy kysri inswn lihrwieaw [ 12 mwrc (11-3-1783) s. audm ismg sunwm ny pmjwb dy swbkw gvrnr mweikl aufvwier (jilhaw vwlw bwz, sri AMimRqsr dy swky 13-4-1919 dy dosi) ƒ lmfn 14 mwrc ivky goliaw mwr ky KUnI swky dw bdlw ilaw[ (12-3-1940) jqydwr AkwlI bwbw PUlw ismg ShId hoey [ (14-3-1822) Awp ji dw hrmn ipawrw mwisk prcw '' inrmqr Awp di syvw ivc ByijAw jw irhw hy[ vdiaw kwgz qy rmgdwr CpweI kwrn ies 'qy kw&i Krc AwauNdw hy[ ieh sb Awp ji v`lon ByjI jwx vwli XQw-Skiq mwieaw nwl hi smbv hy[ ijnhw pwtkw di swlwnw shwieqw (mwieaw) smwpq ho cu`ki hy, aunhw ƒ sinmr bynqi hy ik shwieqw Byjx/jmHW krwaux di Kycl krn[ *shwieqw bynk frwpt jw mniawrfr rwhin sk`qr, SRomxI gurduawrw prbmdk kmyti, sri AMimRqsr dy pqy 'pur ByjI jw skdi hy[ ies qon ielwvw d&qr ivky KzwncI Aqy sri drbwr swihb dy gurmiq iltrycr hwaus 'qy nkd vi jmhw krvwei jw skdi hy[ -smpwdk
7 gu r bwxi ivcwr: Plgu i x Anµ d au p wrjnw hir sjx pr g ty Awie] sm q shwei rwm ky kir ikrpw diaw imlwie] s y j s u hwv I s r b s u K h u i x d u K w n w hi j wi e ] i ec p u n I v f B w gx I v r u pwi e Aw h ir r wi e ] imil shiaw mm g lu gwvhi giq go i vm d Alwie] hir jy h w Avru n idsei ko e I du j w lvy n lwie] hlqu plqu svwirenu inhcl idqianu jwie] sm s wr swgr qy rikanu bhu i V n jnmy Dwie] ijhvw ey k Any k gu x qry nwnk crxi pwie] Plgu ix inq slwhiay ijs no iqlu n qmwie]13] (pm n w 136) isawli ru q di krvi srdi ip`con bhwr iprn 'qy P`gx dy mhiny ivc lok holiaw dy rmgqmwisaw rwhin ^usiaw mnwaundy hn, pr P`gx ivc (aunhw jiv-iesqriaw dy AMdr) Awqimk AwnMd pydw humdw hy, ijnhw dy ihrdy ivc s`jx-hri prq`k Aw v`sdw hy, prmwqmw nwl imlx ivc shwieqw krn vwly smq-jn imhr krky aunhw nuµ prbu nwl jov idmdy hn, aunhw dw ihrdw (syj) sumdr bx jwdw hy, aunhw nuµ swry hi suk prwpq ho jwdy hn, ipr du`kw lei (aunhw dy ihrdy ivc) ikqy rqw QW nhin rih jwdi [ aunhw jiv-iesqriaw di mno-kwmnw puri ho jwdi hy, jdon aunhw ƒ hriprbu Ksm iml pyndw hy, auh sqsmgi shyliaw nwl rl ky goivmd di is&iq-swlwh dy giq Alwp ky Awqimk AwnMd pydw krn vwli gurbwxi gwdiaw hn[ prmwqmw vrgw koei hor, aus di brwbri kr skx vwlw koei dujw aunhw ƒ ikqy id`sdw hi nhin[ aus prmwqmw ny (aunhw sq-smgiaw dw) lok-prlok svwr id`qw hy, aunhw nuµ (Awpxy crnw ivc ilv-linqw vwli) AYsI QW b^si hy, jo kdy foldi hi nhin[ prmwqmw ny smswrsmumdr qon aunhw nuµ (h`q dy ky) r`k ilaw hy, jnmw dy gyv ivc muv aunhw di dov-b`j nhin humdi[ hy nwnk! (AwK-) swfi iek jib hy, prbu dy AnykW hi gux hn (AsIN aunhw nuµ ibawn krn jogy nhin hw, pr) ijhvy jiv aus di crnin pyndy hn, (aus dw Awsrw q`kdy hn) auh (smswr-smumdr qon) qr jwdy hn[ P`gx dy mhiny ivc (holiaw Awid iv`con AnMd l`bx dy QW) sdw aus prmwqmw di is&iq-swlwh krni cwhidi hy, ijs nuµ (AwpxI vifawei krvwaux dw) rqw-br BI lwlc nhin hy (ies ivc swfw hi Blw hy) ]13]
8 sm p wdki... iksy Drm jw kom dw vjud Aqy aus di hond-hsqi mul rup ivc aus di ivcwrdwrw 'qy inrbr krdi hy[ is`k Drm ds guru swihbwn v`lon b^iss kiqy gurmiq &ls&y 'con aupji gurmiq ivcwrdwrw qy jivn-jugq ƒ Dwrn kridaw Awpxy vjud ƒ ies duniaw 'c rupmwn krn di pryrnw idmdw hy[ gurmiq ivcwrdwrw 'qy clidaw is`k Drm ny iek lwswni ieiqhws isrijaw hy[ is`k ieiqhws di ies mwxm`qi ivrwsq ƒ smbwlx lei zruri hy ik kom di nvin pniri qk iesdy &ls&y dw smdys pu`jdw kiqw jw sky[ gurmiq ivcwrdwrw di su`cqw qy au~cqw ƒ duniaw dy hr kony ivc pcwixaw jwx l`gw hy pr AsIN is`k AKvwaux vwly ies ivcwrdwrw dy kei Aiq mh`qvpurn pihluaw qon Anjwxqw drsw rhy hw[ A`j is`k AKvwaux vwly guru bksi ies ivcwrdwrw ƒ jwxn-smjx qon duri 'qy KVHy hox krky is`ki jivn-jwc sbmdi kei qrhw dy BrmW qy SMikAW dy iskwr ho cu`ky hn[ A`j bhuqy is`k AKvwaux vwly, AvyslI ibrqi dw iskwr hn, is`ki isdwqw qon Anjwx hn[ swfy ivcon bhuiqaw ny kdy is`k &ls&y num smjx di zrurq hi nhin smji[ bhuqy is`kw dw ieiqhws Aqy isdwqw qon ivrvy hoxw nvin pniri num ivrsy qon dur krn dw kwrn bx irhw hy[ swfy pirvwrw ivcon is`ki isdwqw di Jlk nhin pyndi[ A`j ipkr vwli g`l ieh hy ik bhuqy pirvwrw ivc nw AMimRq vylw qy inqnym irhw Aqy nw hi guru Gr dy drsn qy smgq rhi[ blik ies dy ault swfw izawdw smw iemtrnyt Aqy tyliivzn 'qy bqiq humdw hy[ A`j pirvwrw ivc iek`ty bytx dw rujwx lgbg Kqm ho cu`kw hy[ du`k vwli g`l ieh hy ik pirvwr dw hr jia iek`lw rihxw izawdw psmd krdw hy[ iehi kwrn hy ik AsIN Awpxy b`icaw num Awpxy mhwn ieiqhws, is`ki prmprwvw qy rhu-riqw qon jwxmu nhin krvw sky[ smwj AMdr JwqI mwriey qw A`j nojvwn ijqy piqq ho rhy hn auqy aunhw dw nisaw di girpq ivc Awauxw smwj lei Kqry di GMtI hy, ieh nhin ik b`cy AMdr igawn prwpq krn di SkqI nhin Aijhw kdwicq nhin, eyqy AsIN Bwv mwpy, is`k smsqwvw, sbwsuswietiaw, smwj dy jwgruk jn swry hi dosi hw[ BrUx h`iqaw swfy smwj 'qy iek klmk hy[ guru swihb ny "so ikau mmdw AwKIAY ijqu jmmih rwjwn" rwhin iesqri jwqi dy ruqby num auicaw kiqw si pr A`j dw is`k guru-hukmw num Bu`l ky kuviaw num jnm qon pihlw hi mwrn dw pwp kr irhw hy[ is`ki ivcwrdwrw qon nvin pniri ƒ jwxu krvwauxw Ajoky smyn di iek bhuq v`fi lov
9 hy, ijs vwsqy ijqy Dwrimk jqybmdiaw num nojvwnw q`k phumc ApnwauxI hovygi au~qy skulw, kwljw Aqy GrW ivc vi swjgwr mhol isrjx di zrurq hy[ ies s`c qon munkr nhin hoieaw jw skdw ik nojvwnw AMdr SrDw di koei kmi nhin[ jov myilaw Aqy hor ieiqhwsk idhwivaw 'qy nojvwnw v`lon lmgrw, jovy GrW, gtvi GrW, CbIlW Aqy hor QwvW 'qy auqswh nwl syvw kiqi jwdi hy[ lov kyvl ienhw nojvwnw nmu gurmiq AwSy Anuswr smjw ky is`ki srup nwl jovn di hy[ ies kwrj lei nojvwni ivc ivcr ky is`ki srup prqi ipawr pydw krn lei swiraw nmu rl ky hmblw mwrnw pvygw[ qknik ny v`fi qbdili ilawdi hy ies lei aus Anuswr smcwr swdnw rwhin nojuawnw nmu idsw dyx di skq lov hy[ Ajy vi fu`lhy byrw dw kuj nhin ivgivaw[ jykr AsIN ies idsw 'c hux vi AwpxI audwsinqw, AxgihlI qy lwprvwhi dw iqawg krdy hoey Awpxy b`icaw lei AnukUl mwhol isrj ky, aunhw ƒ gurmiq ivcwrdwrw di srb-srystqw dw Aihsws krvwaundy hoey ies ivcwrdwrw dy prm`uk q`q smjwaux qy drswaux di idsw 'c qur peiey qw swfi nvin pivhi Awpxy durl`b qy Amolk Dwrimk ivrsy qon bygwngi di dsw ƒ hmfwaux dw iskwr nhin ho skygi[ swfy qk is`ki ivcwrdwrw ƒ phumcwaux vwsqy dsmys ipqw ny ki Awpxy cwry lwl nhin vwr id`qy sn? AwE, ies hkikq ƒ BlI-BWq smjdy hoey AwpxI nvin pniri ƒ skuli iv`idaw dy nwl-nwl Dwrimk iv`idaw di guvhqi Awpxy GrW 'con hi dyx dw au~dmauprwlw kriey[ -idljiq ismg 'by d I' AMimRq smcwr
10 -bibi prkws kor* is`k Drm dy prcwr qy ivkws ivc guru-mihlw dw gurmiq dy isdwq ƒ ivvhwirk jwmw pihnwaux ivc purn Xogdwn irhw hy[ guru-mihlw ny is`ki dy mh`l ƒ auswrn ivc buinawd dw kmm kiqw hy[ ies di gvwhi jnm-swkiaw, mihmw prkws, guriblws, prmprwvw Aqy hukmnwimaw qon imldi hy[ ieiqhws swki hy ik ij`qy guru swihbwn BgqI qy SkqI dy swdnw rwhin lokw ƒ ruhwni qy rwjniiqk AgvweI dyx ivc ru`jy rihmdy sn, au~qy guru-mihl guru swihbwn ƒ purw-purw sihxog idmdy sn[ prvwr di smbwl di izmmyvwri inbwaux qon ielwvw guru-drbwr dy prbmdw qy in`q dy kwrjw dw inrbwh, smgqw di syvw-smbwl bvy sucwru rup nwl kr ky auh purn Xogdwn pwaundy rhy[ jdon sri guru nwnk dyv ji ny l`gbg 20 swl dy jgq-brmx auprmq krqwrpur Aw DrmSwlw bxw ky smgqw dy mwrg-drsn dw kmm ArMiBAw qw DrmSwlw qy lmgr dw prbmd mwqw sul`kxi ji hi smbwldy rhy[ guru-drbwr dy rk-rkwv qy in`q dy kwrjw di izmmyvwri mwqw ji di si[ iesy qrhw sri guru AMgd dyv ji dy guru-kwl ivc lmgr di smsqw ƒ ijhvi prp`kqw prwpq hoei si, aus dw swrw ishrw mwqw KIvI ji ƒ jwdw hy[ sri guru grmq swihb ivc aunhw ƒ "nyk jn" kih ky slwihaw igaw hy[ Asl ivc lmgr dw smu`cw prbmd hi mwqw KIvI ji dy h`q ivc si Aqy ies q`q di provhqw BweI s`qw ji -BweI blvmf ji di vwr iv`con humdi hy[ guru-gr ivc iek pwsy nwm di dolq lokw di JolI py rhi si Aqy dujy pwsy qrhw-qrhw dy Bojn, igau vwli KIr Awid vmfi jw rhi si[ sri guru AMgd dyv ji smgqw ƒ Awqimk jivn aucyrw krn vwly nwm nwl jov rhy sn, Aqy aunhw di supqni mwqw KIvI ji smgqw lei suawdlw lmgr iqawr kr rhy sn: blvmf KIvI nyk jn ijsu bhuqi Cwau pqrwli] lµgir dauliq vmfiay rsu AMimRqu KIir igawli] (pmnw 967) mwqw KIvI ji di srprsqi hyt lmgr puri qrhw ivkisq qy smpurn smsqw dy rup ivc is`k prmprw dw AMg bx igaw[ syvw di murq sri guru Amrdws ji di spu`qri, sri guru rwmdws ji di supqni, sri guru Arjn dyv ji di mwqw bibi BwnI ji DMn sn, ijnhw ny guru dw Bwxw mmn, rzw ivc rih ky ieiqhws hi bdl id`qw[ bibi BwnI ji di BUimkw ieiqhwisk idrsti qon bvi AihmIAq vwli hy[ *86, tygor ngr, jlmdr-144001
11 sri guru Arjn dyv ji di supqni mwqw gmgw ji ƒ vi is`k prmprw ivc bvw gorvmei sqwn prwpq hy[ sri guru Arjn dyv ji nwl ivawh hox qon ly ky guru swihb di Shwdq qk dw 27 swl dw smw bxdw hy[ ienhw swlw ivc mwqw ji idn-rwq guru-gr dy rk-rkwv qy smgqw di syvw-smbwl ivc ru`jy rhy[ sri hirmmdr swihb di auswri Aqy is`k smgqw ƒ ies mhwn is`ki dy kyndr nwl jovn ivc mwqw ji ny ivsys Xogdwn pwieaw[ sri guru Arjn dyv ji di Shwdq (smn 1606 ei:) qon ly ky mwqw ji dy joqi-joq smwaux (smn 1628 ei:) qk dy 22 swl dy smyn ivc mwqw ji dw Xogdwn bhuq hi Aihm irhw[ sri guru Arjn dyv ji di Shwdq qon bwad sri guru hirgoibmd swihb ny guirawei smbwli Aqy ie`qon hi iek mhwn krwqikwri pirvrqn dy dor ivc mwqw ji guru-gr di hr Gtnw nwl is`dy rup ivc juvy hoey sn[ sri guru hirgoibmd swihb di guirawei, sri Akwl qkq swihb di auswri, is`k lihr ƒ hiqawrbmd humidaw dykxw, is`kw ƒ iek POj dy rup ivc smgitq humidaw, muzl hukmrwnw ƒ cuxoqi idmidaw aunhw ny A`KIN vyikaw[ ies krwqikwri pirvrqn dy csmdid gvwh qy BweIvwl sn mwqw gmgw ji[ mwqw gujri ji, sri guru qyg bhwdr swihb di di supqni Aqy dsm ipqw sri guru goibmd ismg ji dy mwqw di dyx ƒ kox Bulw skdw hy! mwqw ji ny lmmw smw sri guru qyg bhwdr swihb nwl bwby bkwly ivky syvw Aqy ismrn vwlw jivn bqiq kiqw[ Awp bvy v`fy ijgry vwly sn[ pqi dy ShId sis A`gy isr Jukw ky ieho mmg kiqi ik quhwfi inb AweI, b^iss krnw myri vi inb jwey[ jdon sri guru goibmd ismg ji ny zulm ivru`d Avwz autwei, qw Awp ny BrpUr AsIsW id`qiaw[ Awp ji ny mwqw nwnki ji (s`s mwqw) nwl iml ky msmdw qy hor guru-gr dy dokiaw ƒ qwvnw vi kiqi[ TMfy burj ivc mwsum poqiraw ƒ inrbyqw dw pwt pvhwieaw qy is`ki ivc prp`k kiqw[ Awp ji ny Shwdq prwpq kr ky is`k ieiqhws ivc pihli iesqri ShId hox dw mwx prwpq kiqw[ sri guru goibmd ismg ji di supqni mwqw sumdri ji ny Kwlsw pmq di srbwgi rihnumwei kiqi[ mwqw ji dw Xogdwn is`k Drm dy prswr ivc Aihm sqwn r`kdw hy[ sri guru goibmd ismg ji dy joqi-joq smwaux qon bwad lmmw smw Kwlsw pmq di spl rihnumwei kr ky AgvweI di prmprw ivc iek nvw mil-p`qr kwiem kiqw[ Awp ji dw smu`cw jivn smgrsw ivc guziraw[ Awp ji ny is`kw dy nw 'qy hukmnwmy vi jwri kiqy[ Awp ji dw smu cw jivn AxK, inrbyqw, BgqI, SkqI, au~c-awcrn Aqy dwnsmmdi dw prqik hy[ mwqw ji dw jivn swfy swiraw lei prm-snmwnxog Aqy pryrnwdwiek hy[ is`k pmq di nuhwr bdlx ivc qy aus di sqwpqi ivc guru-mihlw di aucyri BUimkw rhi hy[ is`k prmprw ivc ieiqhwisk sroqw dy muqwibk aunhw dw Awpxw iek invyklw qy ivl`kx ruqbw hy[
12 -pro. ipawrw ismg 'pdm' BwrqI ivcwrdwrw dy prvwh ivc sri guru grmq swihb ji di ivcwrdwrw dw ies lei prmu`k AsQwn hy ik BgqI lihr di swri Drm-swDnw dw swr srup q`q igawn, sri guru grmq swihb ivc iek`qr kr id`qw igaw hy[ BwvyN kei smsikrq grmq vi prmwrqk igawn diaw Amolk ivcwrw nwl BrpUr hn pr smsikrq dy lok-bwsw nw rihx kwrn aunhw dw smbmd qy prbwv auqnw nhin irhw[ kuj ku igxqi dy smsikrqvyqw ivdvwn qw aus qon lwhw ly skdy hn prmqu Awm lokw lei auh ibkm rcnwvw hn[ sri guru grmq swihb smq BwSw ivc hy jo ik ihmdusqwn-br ivc smji jwx vwli BwSw rhi hy qy ijs ƒ rmqy smqw-swduaw Aqy &kirw-drvysw mwj-svwr ky lok iprx bxwieaw hy[ AijhI swji qy srl BwSw ivc ricaw AiDAwqm igawn dw ieh mhwn grmq sri guru grmq swihb Bwrq Br ivc smijaw jwx jogw hy[ swfy dys di iksy prwqk BwSw ivc vi AijhI Amolk rcnw hor nhin[ ipr ies ivc kyvl pmjwb dy guru swihbwn di hi bwxi nhin blik Bwrq dy pris`d smqwmhwpursw dy bcn cux-cux ky Swiml kiqy gey hn, ieh g`l ies di ivawpkqw, smr`qw qy SkqI ivc vwdw krdi hy[ Aijhy smkln dw v`fw AwDwr ivcwrdwrw di swj si[ ies dy smgrihkwr guru swihb ƒ izmdgi ƒ SkqI bksx vwlw jo vi ruhwni bcn prwpq hoieaw cwhy auh bmgwl jw mhwrwstr dy smq dw si, cwhy rwjsqwn jw au~qr prdys dy mhwqmw dw, auh sb ies mwlw ivc pro id`qw igaw hy[ guru swihbwn izmdgi dw smjog rcx Awey sn, aunhw ies smkln duawrw Bwrq Br dy smqw dw smjog swj ky iek AwdrS sqwpq kiqw qw ik s`by prymw-bgqi rwhin prbu-smjog prwpq kr skx[ iesy lei aunhw dw sdw sb prqi swjw s`dw si: Awvhu BYxy gil imlh AMik shylviawh] imil ky krh khwxiaw smmrq kmq kiawh] (pmnw 17) BgqI lihr qy guru swihbwn dw prym-mwrg dwrsink inkyvy jw ivslysx 'qy AwDwrq nhin blik Bwvwqmk eykqw aus dw mul AwDwr si[ ienhw rh`svwdi mhwpursw dy snmuk AwdrS vi ieho si ik izmdgi dw prmysr nwl smjog kiqw jwvy qy mnu KW dw prspr smxog isrijaw jwvy[ 'sgl smig hm kau bin AweI' dw ieho Bwv si[ iesy lei bwxi di rwgw Anuswr ivaunqbmdi kiqi gei qw ik smgiqk prbwv swfy jzibaw ƒ tumbx lei vdyry smr`q ho sky[ ieh TIk hy ik mnu`k ivcwrsil prwxi hy pr Awm qor 'qy BwvW dy JukwA hi ies ƒ qordy rihmdy hn qy igawn SkqI dw prxog vi qw ieh aunhw ƒ TIk is`d krn lei hi krdw rihmdw hy[ so igawn sb kuj nhin[ jivnpirvrqn lei mn`uk dy jzibaw BwvW dw vsikrx zruri hy, ienhw ƒ prbwivq kr ky hi mn ƒ prmwrq v`l lwieaw jw skdw hy[ so jykr jivn, Bwv-pRDwn hy, subwv Awsry c`ldw hy qw ies ivc qbdili ilawaux lei mwnisk kwieaw-klp zruri hy qy auh nwm ismrn duawrw hi smbv hy[ iesy krky guru swihbwn bwxi di qrqib smgiq ƒ mu`k r`k ky kiqi hy[ guru swihbwn drsnswsqr nhin si ilk rhy, jivn-swsqr iqawr kr rhy sn ies lei aunhw Bwv mmfl ƒ suawrn
13 lei XQwXog Xqn kiqy[ purwxy zmwny dy Dwrimk igawn ivc prmysr di prwpqi lei prvwinq qriky- igawn mwrg, krm mwrg qy aupwsnw mwrg sn qy prmwrq vwly pwsy jwx lei smswr iqawg vi iek zruri Srq si[ lyikn guru swihb ny iksy iek p`dqi dw Anusrx nhin kiqw blik igawn, krm qy aupwsnw dw suijmd Bwg ly ky iek swjw mwrg 'nwm mwrg' prc`lq kiqw[ auh ies g`l dy hwmi nhin sn ik kyvl SwsqrI igawn hi mnu K dw audwr kr skdw hy qy nw hi auh ieh TIk mmndy sn ik kyvl krmkwf duawrw mn`uk qy mn`uki smwj dw kilawx smbv hy[ ies lei aunhw igawn Xog qy krm Xog di smdi kiqi qy nwl prymw-bgqi ƒ qrjih id`qi[ A`gy lok smwj di prvwh nhin si krdy, Awqimk kilawx lei duniaw C`fxw zruri mmndy sn[ prmqu guru swihbwn ny ies g`l au~qy zor id`qw ik ieh smswr C`fxw nhin cwhidw sgon ies ivc hi rihmidaw ies di auswri qy ivkws ivc ih`sw pwaunidaw prmwrq v`l kdm vdwauxy hn: ivic duniaw syv kmweiay] qw drgh bysxu pweiay] (pmnw 26) pr rihxw ieaun inrlyp hy ijvyn pwxi ivc kmvl jw murgwbi rihmdi hy: jysy jl mih kmlu inrwlmu murgwei ny swxy] suriq sbid Bv swgru qriay nwnk nwmu vkwxy] (pmnw 938) ieh g`l guru ivcwrdwrw di ivsys hy ik smwijk jivn bsr kridaw ipr prmwrqk iskrw ƒ CoihAw jwvy: siqgur ki AYsI vifawei] puqr klqr ivcy giq pwei] (pmnw 661) so sri guru grmq swihb di ivcwrdwrw dy do bvy prmu`k qy ivl`kx pihlu hn, prymw-bgqi dw prym qy iqawg dw iqawg[ ies qon pihlw kei hor vi ZYr-ishqmMd ivcwr prc`lq sn jo izmdgi lei swrqk is`d nhin si hoey, aunhw dw QW-QW sp`st ivrod kiqw igaw hy[ jivn ivkws lei ki kuj krnxog hy qy ki kuj nw krnxog, ienhw guxw AOguxW di GoK-pVqwl vi fumgi nij nwl kiqi gei hy[ sdwcwr smbmdi aunhw di ivsys hdwieq hy: swj krijy guxh kyri Coif Avgx cliay] (pmnw 766) ies qon ielwvw jykr pmci Jwq duawrw smkyp rup ivc sri guru grmq swihb di ivcwrdwrw dw srup jwcxw hovy qw kuj ku ivsys nukqy ieaun AMikq kiqy jw skdy hn: (1) swri isrsti dw krqw-prmysr ie`k hy qy auho pujxxog hy, hor dyvi-dyviqaw jw AvqwrW di pujw Xog nhin: eyko ismrhu Bwierhu iqsu ibnu Avru n koie] (pmnw 1092) (2) mn`uki joiq prm-joiq di AMS hy, prbu nwl muv smjog prwpq krnw hi jivn-mnorq hy: mn qum joiq srupu hy Awpxw mulu pcwxu] (pmnw 441) (3) prm s`q di, prwpqi dw swdn haumy myt ky hukm ƒ bu`jxw hy[ so 'hukm rjwei clxw' jw Bwxw mmnxw hi s`cw 'gwfi rwh' hy[ (4) ies gwfi rwh dy pwdi bxn lei nwm ismrn zruri hy, ismrn dy vwqwvrx duawrw hi
14 swfw mn Bwxy ivc c`lx dy Xog ho skdw hy Aqy ismrn dw vdiaw qrikw kirqn hy: hir kiriq swdsmgiq hy isir krmn ky krmw] khu nwnk iqsu BieE prwpiq ijsu purb ilky kw lhnw] (pmnw 642) (5) ies mwrg dw rihnumw siqguru hy qy auh mwfl vi[ ausy di d`si syd 'qy c`l ky prbu nwl imlwp ho skdw hy Aqy ieh guru, bwxi jw Sbd hy: -sbdu gur pirw gihr gmbirw ibnu sbdy jgu baurwnµ] (pmnw 635) -bwxi guru guru hy bwxi ivic bwxi AMimRqu swry] guru bwxi khy syvku jnu mwny prqik guru insqwry] (pmnw 982) (6) ikaunik mn`uk BweIcwrk jiv hy, ies lei sryst smgq, jivn-pirvrqn ivc bhuq v`fw rol Adw krdi hy[ ies lei cmgy gurmukw swdu pursw dy myl au~qy bhuq zor id`qw igaw hy, siqsmg mn`ukw dw iek`t-mwqr nhin blik auh QW hy ij`qy nwm dw vikawn, kirqn humdw hy: siqsmgq kysi jwxiay] ijqy eyko nwmu vkwxiay] eyko nwmu hukmu hy nwnk siqguir diaw bujwie jiau] (pmnw 72) (7) smswr krmbumi hy[ ies lei ieqy krmxogi bx ky rihxw auicq hy, ies ƒ imiqaw AwK ky ibrkqi DwrnI TIk nhin: Gwil Kwie ikcu hqhu dyie] nwnk rwhu pcwxih syie] (pmnw 1245) (8) hw, mwieaw dw iqawg zruri hy, mwieaw dw ArQ hy dvyq Bwv vwli ibrqi, ieh duibdw vwli ibrqi kyvl prbu v`l ilv lw ky hi sodi smvwri jw skdi hy: eyh mwieaw ijqu hir ivsry mohu aupjy Bwau dujw lwieaw] khy nwnku gur prswdi ijnw ilv lwgi iqni ivcy mwieaw pwieaw] (pmnw 921) (9) guxw dw grihx qy AOguxW dw iqawg sdwcwr dw mul-mmqr hy: Aaugx Cofhu gux krhu AYsy qqu prwvhu] (pmnw 418) (10) dyv pujw, murqi pujw, vrx mrxwdw, jwq-pwq, qirq iesnwn, surg-nrk, su c-ib`t, suqk-pwqk, rozy-vrq, Sgn-ApSgn, mmqr-jmqr, tuxy-qviq Awid sb Brm-krm iqawgx Xog hn[ prmwrq dy ikhvy rsqy TIk hn, ikhvy Zlq? guru swihb dy zmwny c`l rhiaw ivcwrdwrwvw iks qrhw diaw sn qy auh mwnv jivn ivkws lei swrqk sn jw inrwrqk? guxw-aoguxw dw sivsiqrq inrxw ki hy, ijs ny swfy sdwcwr dw ADwr bxnw hy[ ieh jwiezw qw hi ilaw jw skdw hy jykr ivsy Anuswr gurbwxi dy ivsys bcnw ƒ iek QW iek`itaw vwicaw jwvy, ies nwl hi hr ivcwr qy hr lyk prq`k murqimwn ho skdw hy[ so, lov hy is`k drsn di sqwpnw lei sri guru grmq swihb ji ƒ smu`cy rup ivc ivcwiraw jwvy[ (gurmiq prkws PrvrI 2008 ivcon)
15 -s. ikrpwl ismg* mhwrwjw rxjiq ismg di moq mgron, aus dy vwrsw Aqy g`dinsinw ivckwr c`li ds swlw KwnwjMgI nwl ijqy Kwlsw rwj dw AMq ho igaw, auqy is`kw di rwjniqi vi AMgryzW di gulwm bx ky rih gei[ ieiqhws ivc AsIN vykdy hw ik Awpxy Awp num is`k irawsqw AKvwaux vwliaw PUlkIAw irawsq qw bhuq icr pihlw hi gofy tyk ky AMgryzW A`gy Awqm smrpx kr cu`kiaw sn[ ies dw Asr is`kw di mwniskqw 'qy bhuq gihrw hoieaw[ hux AMgryzW dy idlw num is`kw duawrw kiqy jwdy iksy smbwvi gdr dw BYA Kwx l`gw si[ ies qon injwq pwaux lei aunhw cuixmdw is`k GrwixAW Aqy srdwrw num hr qriky nwl Awpxy nwl gmfx dw kmm AwrMB kiqw[ 'srdwr bhwdr', 'rwey bhwdr', 'rwey swihb', 'AwnryrI myijstryt swihb', 'srkwriey' Awid ikqwb Aqy v`fiaw v`fiaw jwgirw dy ky aunhw num ies lei mwlw-mwl kiqw qw ik auh is`kw dy idlw AMdroN Awpxy Ku`sy rwj num vwps lyx dw ikawl k`fx ivc kwmxwb ho skx[ AMgryzW di ieh Xojnw spl hoei[ AMgryz tofiaw ny Awpxy AwkwvW di lov qon v`d mdd kiqi[ pr Awm is`kw dy idlw AMdroN AMgryz ivrodi Bwvnw Kqm nw ho ski Aqy ieh iksy nw iksy rup ivc zwhr vi humdi rhi[ aunhw is`kw di rwjniqi 'qy kbzw krn qon bwad hux aunhw dy Drm AsQwnW 'qy Awpxy cwplus Aqy ipcl`g mhmqw Aqy pujwriaw rwhin is`k Drm num qihs-nihs krn dw bivw autwieaw[ ies g`l dw sbuq pmjwb dy lyptinynt gvrnr eijrtn vlon smn 1881 ivc Awpxy Awkw lwrf irpn num ilikaw auh p`qr hy, ijs ivc ieh sujwau id`qw igaw si ik is`kw dy gurduawiraw dw prbmd AijhI kmyti pws nw hovy, jo srkwri kmtrol qon mukq hovy[ dujy SbdW ivc gurduawiraw dw kmtrol is`kw di iksy Awzwd jqybmdi h`q Aw jwx nwl AMgryzW num ies ik`qy ivc iksy smbwvi rwjsi lihr aubrx dw Kqrw si, ijs nwl aunhw dw rwj AsiQr humdw si[ AMgryzW di BrpUr hmwieq prwpq mhmqw, pujwriaw Aqy srbrwhw ny guru di golk di KUb lu t kiqi Aqy is`k Drm dy mu`fly isdwqw num pwsy r`k ky Awpxy vlon bxwey gey AsUl Aqy mrxwdw lwgu kiqiaw[ gurduawiraw ivc Awaux vwly SrDwlUAW nwl jwq-pwq Aqy SRyxI vmf dy ihswb nwl vrqwrw hoxw SurU ho igaw[ ies sb kuj num is`kw ny izawdw dyr brdwsq nw kiqw Aqy ies dy iklwp Awvwz bulmd krni SurU kr id`qi Aqy ieh Awvwz gurduawrw sudwr lihr dw rup Dwrn kr gei[ gurduawrw bwby di byr, isawlkot dy morcy ivc ijqy is`kw di ij`q hoei, auqy aunwh num s. Amr ismg Aqy s. jsvmq ismg Jbwl Aqy bwbw KVk ismg vrgy AwgU iml gey[ 6 AkqUbr, 1920 num AMgryz kimsnr imstr ikmg ny Kud isawlkot Aw ky ieh g`l mmni ik 'srkwr is`kw dy Dwrimk mwmilaw ivc dkl nhin dyxw cwhumdi[' ies morcy di kwmxwbi nwl is`k rwjniqi ivc vi iek nvin krvt AweI[ *swbkw risrc skwlr, SRomxI gurduawrw prbmdk kmyti, sri AMimRqsr swihb[
16 ies Gtnw qon pihlw BwvyN ikqny hi 'Kwlsw divwn' v`k-v`k ielwikaw ivc AwpxI hond bxwei byty sn, pr aunhw ivcon bhuiqaw 'qy kwbz isrp auhi ivakqi sn ijnhw di srkwrydrbwry pu`c prqiq si[ ieh is`kw di reis Aqy AmIr SRyxI si[ kom dy h`kw vwsqy morcy lwauxw Aqy kurbwni krnw ienhw dy v`s diaw g`lw nhin sn, ikaunik ienhw dw irsqw Awm is`kw nwl nwmwqr hi si Aqy ienhw ivc bhuqy qw AMgryz Bgq Aqy srkwr dy ji-hzuriey hi sn[ ienhw nwlon sqwnk ismg sbwvw izawdw Asrdwr sn[ AMgryzI hkumq vlon smn 1912 ivc gurduawrw rkwb gmj id`li di kmd Fwh dyxi Aqy is`kw dy Asrdwr ros num dykidaw muv bxw dyx di g`l ies q`q dw sbuq hy ik audon is`k pihlw nwlon izawdw jqybmd ho cu`ky sn Aqy AMgryzW num vi ies g`l dw pqw l`g cu`kw si ik is`k Awpxy Dwrimk mwmilaw ivc aunhw di dkl-amdwzi brdwsq nhin krngy[ 13 AkqUbr 1920 num BweI mihqwb ismg 'bir' di AgvweI ivc sri drbwr swihb ivc Kwlsw brwdri vlon kvwh prswid di dyg iqawr krky Aqy vrqwa ky Drm AsQwnW ivc jwq-pwq 'qy ADwrq auc-nic di Bwvnw Aqy ivvhwr num Kqm krn dw auprwlw krnw Aqy pujwriaw dw auqon B`j jwx nwl is`kw dy smgrs num hor bl Aqy jos imilaw[ is`k smgqw ny 15 nvmbr 1920 num Akwl q^q swihb sri AMimRqsr ivky iek BwrI iek`qrqw krky 175 AMimRqDwrI ismgw di iek prbmdk kmyti bxwei, ijs num SRomxI gurduawrw prbmdk kmyti dw nw id`qw igaw Aqy ies di prdwngi s. sumdr ismg mjitiey num imli (BwvyN smgqw ny aus dy prdwn bxn 'qy BwrI ieqrwz kiqw si)[ ies Gtnw dy kuj hi icr mgron AgWhvDU ivcwrw vwly is`kw ny 14 dsmbr, 1920 num Akwl q^q swihb 'qy iek iek`qrqw krky SRomxI AkwlI dl nw di rwjsi jqybmdi bxw lei Aqy ies dy pihly prdwn s. srmuk ismg Jbwl bxy[ hux gurduawrw sudwr lihr Aqy SRomxI AkwlI dl iek is`ky dy do pwsy bx gey[ ies qon bwad is`k smgrs iek inrxwiek dor ivcon guziraw[ smn 1920 qon 25 dy virhaw drimawn c`ly is`k smgrs ivc pmj so dy krib ismg ShId, 30 hzwr di igxqi jylhw ivc Aqy l`kw dy jurmwny hoey[ is`kw di mzbuq jqybmdi Aqy smgrs sdkw hr vwr gurduawrw sudwr lihr jyqu ho ky inqri Aqy hor A`gy inkldi gei[ nnkwxw swihb dy swky auprmq 21 PrvrI, 1921 dy idn is`kw num BwrI kurbwniaw sdkw jnm AsQwn sri nnkwxw swihb diaw cwbiaw Aqy jqydwr krqwr ismg J`br vrgy by-kop lifr prwpq hoey[ 19 jnvri, 1922 num jdon ifpti kimsnr AMimRqsr ny Akwl qkq swihb ivky Bry divwn ivc sri drbwr swihb diaw cwbiaw moviaw, audon is`kw num bwbw KVk ismg vrgw byqwj bwdswh iml igaw[ipr guru ky bwg Aqy gmgsr jyqo diaw gurduawrw sudwr lihrw ip`con jyqu is`k smgrs num gurduawrw AYkt 1925, prwpq hoieaw[ ies qrhw is`k smgrs Aqy rwjniqi dw pihlw pvwa qya hoieaw[ hux Agly pvwa ivc gurduawrw coxw dw islislw SurU hoieaw Aqy gurduawrw AYkt qihq pmjwb srkwr vlon pihli cox 18 jun, 1926 num krvwei gei[ ieh cox smgrwm bvw idlcsp si[ ies ivc iek pwsy SRomxI AkwlI dl jo smu`cy is`k pmq di AgvweI krdw si Aqy dujy pwsy srdwr bhwdr mihqwb ismg dw DVw[ ies ivc SRomxI AkwlI dl dy 85 aumidvwr Aqy srdwr bhwdr pwrti dy isrp 26 aumidvwr kwmxwb hoey[ ies qrhw is`kw ny jmhuri qriky nwl AMgryzW Aqy pitawly dy tofi 'hukmrwnw' num hrw id`qw si[
17 ies kmyti di pihli iek`qrqw twaun hwl, AMimRqsr ivky imqi 4 sqmbr, 1926 num hoei[ ies kmyti ny pihly jo Aihm mqy pws kiqy, aunhw ivcon iek mqw ieh vi si ik gurduawrw AYkt, pmjwb dy nwl ihmdusqwn Aqy irawsqw dy hor ieiqhwsk gurduawiraw 'qy vi lwgu kiqw jwvy[ ieh mqw bhuq Aihm si, ikaunik ies dy lwgu ho jwx nwl irawsqi is`kw dy Dwrimk kmmw ivc auqon diaw hkumqw di d^l-amdwzi bmd ho jwdi si[ pr pitawly vwly hukmrwn gurduawrw sudwr lihr di kwmxwbi num AwpxI hwr mmndy sn Aqy ies soc sdkw aunhw srdwr syvw ismg TIkrIvwlw num irhwa hox qon bwad pitawlw irawsq ivc dwkl humidaw hi igrpqwr kr ilaw ikaunik aus ny gurduawrw sudwr lihr ivc srgrm ih`sw ly ky pitawly di hkumq iklwp 'jurm' kiqw si[ auh AkwlIAW vlon Drm AsQwnW dy sudwr lei SurU kiqy smgrs num Drm di AwV hyt kiqiaw krwqikwri Aqy gxqmqri BwvnwvW mmndy sn[ mhwrwjw BuipMdr ismg ny Awl iemfiaw kwgrs dy jnrl sk`qr, fwktr AnswrI rwhin kwgrs di vrikmg kmyti qon vi ies kmm lei ihmwieq hwsl kr lei si[ ies qrhw ijqy aus ny iek pwsy AMgryzW num KuS kiqw, dujy pwsy ihmdusqwn di bw-rsuk rwjniiqk pwrti num vi Awpxy nwl gmfi r`ikaw[ ies dy juawb ivc is`kw dy by-qwj bwdswh bwbw KVk ismg ny mhwrwjw pitawlw num jylh AMdr Byjx Aqy s. syvw ismg TIkrIvwlw num pitawlw irawsq dw prdwn bxwaux di mmg kiqi Aqy ieh vi ikhw ik gxqmqri BwvnwvW is`k Drm di dyx hn[ smn 1925-26 qon ly ky 1947 qik gurduawrw sudwr lihr AwpxI crm simw 'qy phumc gei si[ ies smyn dorwn is`kw diaw AnykW ShIdIAW hoeiaw, jlwvqniaw hoeiaw, jwiedwdw zbq hoeiaw pr ies smgrs ivc KVoq nhin AweI[ ikaunik ies di AgvweI SRomxI AkwlI dl dy h`q ivc si[ smn 1930, 1933, 1936-1944 ivc SRomxI gurduawrw prbmdk kmyti diaw coxw ivc AMgryzW dy ip`tu reis, AKOqI srdwr bhwdr, AKOqI Kwlsw dliey Awid SRomxI AkwlI dl qon hmysw hwrdy rhy[ hux q`k gurduawrw sudwr lihr, is`k rwjniiqk lihr bx cu ki si, ijs ivc is`kw di numwiemdgi SRomxI AkwlI dl dy h`qw ivc si[ smn 1941 ivc SRomxI gurduawrw prbmdk kmyti dy pr kuqrn lei it`kw jgjiq ismg (bydi) ny pmjwb AYsMblI ivc gurduawrw AYkt bwry iek sod ib`l pys kiqw, ijs Anuswr SRomxI kmyti dy kmmw di ingrwni lei AYm.AYl. jos, cip Kwlsw divwn, ismg sbwvw, is`k irawsqw dy prqiind Aqy hor kei pwisaw qon prqiindw dw iek borf bxwauxw si[ mwstr qwrw ismg ny ies ib`l dw s^q ivrod kiqw, ijs dy sdkw pmjwb srkwr num ies prsqwvq ib`l 'qy Aml nw krn dw PYslw lyxw ipaw[ ies qon mgron jdon iskmdr bldyv ismg pykt hoieaw qw AkwlI vi rwj-bwg ivc Swml ho gey[ gurduawrw AYkt ivc Aihm sodw prvwn hoeiaw, ijnhw Anuswr AMimRqsr, lwhor, qrn qwrn, nnkwxw swihb, mukqsr Aqy pmjw swihb Awid gurdwmw dw kmtrol is`dw SRomxI gurduawrw prbmdk kmyti qihq Aw igaw Aqy gurduawrw coxw iqmnw swlw di bjwey pmjw swlw bwad hoxiaw qya hoeiaw[ pr smn 1947 ivc dys di vmf qon bwad SRomxI gurduawrw prbmdk kmyti dy FWcy num bhuq nukswn hoieaw, ikaunik is`kw dy bhuq swry gurduawry pwiksqwn ivc rih gey sn Aqy lgpg swri is`k vson audron aujv ky iedr Aw gei si[ audr rih gey gurduawry hux auqon di srkwr dy kbzy hyt hn[
18 -fw. gurcrn ismg is`k imslw dy dor ivc qy muzlw dy AiqAwcwrI dor ivc is`kw ƒ bvy qsihy J`lxy pey[ aus smyn gurduawrw swihbwn di swb-smbwl audwsi is`kw ny kiqi[ is`k rwj smyn ienhw gurasqwnw dy nwm v`fiaw-v`fiaw imlkw qy jwgirw lw id`qiaw geiaw[ AMgryzI rwj ivc nihrw inklx kwrn ienhw zminw iv`con AwmdnI bhuq izawdw hox l`gi qy iek kwƒn Anuswr 1859 ei. ivc mhmqw ƒ hi gurduawrw swihbwn dy mwlk bxw id`qw igaw[ bhuqi dolq ny mhmqw ƒ A`XwS bxw id`qw[ auh cir`qrhix ho gey qy guru-grw ivc kukrm hox l`gy[ ienhw kukrmw ƒ dyk ky is`k SrDwlUAW dy mnw ƒ v`fw D`kw l`gw qy is`k smgq qrwh-qrwh krn l`gi[ is`k jgq hor gurduawrw swihbwn vwg sri nnkwxw swihb dy pwvn AsQwn dw prbmd vi Awpxy h`q ivc lyx di iqawri krn l`gw[ audr srkwr mhmqw di ip`t 'qy Aw gei[ mhmqw ny gumfy, lutyry, A`XwS lok r`kxy SurU kr id`qy qy hiqawrw dy zkiry jmhw kr ley[ mhmq is`kw ƒ A`KW ivkwaux l`gy[ ies tkrwau iv`con hi 'nnkwxw swihb dw swkw' KUnI kwf dw jnm hoieaw[ sri nnkwxw swihb dy mhmq ijvyn iksn dws qy aus mgron nwrwiex dws SrwbI qy ivbcwri sn[ guru ky s`cy is`kw ny aus ƒ smjwaux di puri vwh lwei[ prmqu Agsq 1917 ei. ivc jd mhmq ny jnm AsQwn dy kol kmjriaw dw nwc ncwieaw si qy is`k A^bwrW ny vi ies ivru`d ilikaw qy ismg sbwvw ny gurmqy pws kiqy sn qy srkwr qon mmg kiqi ik auh mhmq ƒ htw dyvy[ 1918 ei. ivc iek ritwierf ismdi ey.ei.si. di 13 swlw lvki mhmq dy gumifaw ny cu`k lei[ ausy swl ielwkw jvhw vwly diaw Cy iesqriaw autw ky aunhw nwl kukrm kiqw igaw[ ies qrhw mhmq qy auhdy gumifaw dy aup`dr vddy gey[ AkqUbr 1920 ivc ipmf DwrovwlI, izlhw SyKUpurw ivc divwn hoieaw qy aus ivc sri nnkwxw swihb dy sudwr lei gurmqw pws kiqw igaw[ mhmq ny sudrn di QW Awpxy cwr pmj so AwdmIAW nwl mujwhrw kiqw[akwliaw ƒ gurduawrw jnm AsQwn jwx qon vi rok id`qw[ 23 jnvri qy 6 PrvrI 1921 ƒ SRomxI kmyti dy sri Akwl q^q swihb 'qy smwgm hoey ijnhw ivc sri nnkwxw swihb dy sudwr bwry ivcwr hoei[ mhmq dy nwm Ku`lHI ic`ti ilki gei ik auh Awpxw Awcrn qy gurduawrw swihb dy prbmd dw sudwr kry[ s. lcmx ismg, s. dlip ismg, s. qyjw ismg smumdri, s. krqwr ismg J`br qy s. bksis ismg 'qy AwDwirq iek kmyti bxwei gei ik auh sri nnkwxw swihb ivc divwn qy lmgr dw prbmd kry[ swry pmq ivc sri nnkwxw swihb dy sudwr lei jos si[ BweI lcmx ismg DwrovwlI ny jqw iqawr krnw SurU kr id`qw[ EDr mhmq nrwiex dws ny 7 PrvrI ƒ Awpxy swry ihmwieqiaw di iek`qrqw bulwei[ ismgw ny 19 PrvrI ƒ sri nnkwxw swihb pu`jx dw PYslw kiqw[ EDr mhmq ny bwbw krqwr ismg di prdwngi hyt lwhor ivc kwnprms bulwei[ auh ismgw dy kqlyawm di iqawri krn l`gw[ aus ny 14 pipy im`ti dy qyl dy Aqy pmjwh mx l`kvw gurduawrw jnm AsQwn ivc rkvw leiaw[ hwlwq di nzwkq vykidaw 'AkwlI' A^bwr dy d&qr ivc lwhor iek (bwki pmnw 27 'qy)
19
20
21
22
23
24
25
26
27 (pmnw 18 dw bwki) iek`qrqw hoei ijs ivc PYslw kiqw igaw ik AMqm idn nixq kiqy ibnw koei jqw nnkwxw swihb nw ByijAw jwvy[ s. krqwr ismg J`br qy s. lcmx ismg DwrovwlI Awpo-Awpxy jqy ly ky sri nnkwxw swihb pu`jxw cwhumdy sn[ s. krqwr ismg J`br ƒ qw smdysw phumcw ky rok id`qw igaw pr s. lcmx ismg DwrovwlI 19 PrvrI ƒ jqw ly ky Awpxy ipmfon c`l pey[ ieh 20 di svyr ƒ 200 ismgw nwl sri nnkwxw swihb phumc gey[ s. lcmx ismg ƒ rokx lei ismg aus smyn phumcy jdon auh Ardwsw kr cuky sn[ auh drsn krn lei jnm AsQwn phumc gey[ s. lcmx ismg sri guru grmq swihb di qwibaw byt gey[ mhmq nrwiex dws ny kqlyawm di puri iqawri kiqi hoei si[ lwhor kimsnr v`lon ilky iek cricq p`qr ivc mhmq ƒ Awpxy kwƒni h`kw di rwki lei Ku lhi Cu ti iml gei si[ aus nwl aus dw vqirw htilw ho igaw[ aunhw ny gurduawrw jnm AsQwn dy drvwzy bmd kr id`qy[ nrwiex dws dy gumfy qlvwrw, kuhwviaw qy bmdukw nwl zulm Fwhux l`gy[ C`q dy au~qon vi goliaw clweiaw geiaw[ hri dws jogi, gurmuk dws, l`dw, rwjw, Syr dws Awid kwqlw ny kihr vrqw id`qw[ s. lcmx ismg ji jqydwr jo sri guru grmq swihb di qwibaw byty sn, aunhw ƒ ShId kr id`qw igaw[ kei goliaw sri guru grmq swihb di biv ivc vi l`giaw[ gurduawrw jnm AsQwn di cukmfi dy drvwizaw ƒ k`itaw igaw[ ShId hoey qy ho rhy ismgw ƒ DUh-DUh ky l`kvw dy Fyr 'qy su`t id`qw igaw qy qyl pw ky swv id`qw igaw[ ieh swkw 20 PrvrI 1921 ƒ hoieaw[ sri nnkwxw swihb dy swky di ^br ny swry pmq qy dys ivc hwhwkwr mcw id`qi[ srdwr au~qm ismg kwrkwny vwly ny ies swky smbmdi pmqk jqybmdiaw qy srkwri A&srW ƒ qwrw id`qiaw[ 20 PrvrI ƒ ifpti kimsnr SyKUpurw, sri nnkwxw swihb phumc igaw[ 21 qwrik ƒ s. hrbms ismg AtwrI, pro. jod ismg, s. mihqwb ismg, s. qyjw ismg smumdri, mwstr qwrw ismg qy bwbw kyhr ismg p`ti vi phumc gey[ s. krqwr ismg J`br 2200 ismgw dy jqy nwl sri nnkwxw swihb phumc gey[ srkwri ivrod Tu`s ho igaw[ lwhor dw kimsnr ikmg vi phumc igaw[ aus ny s. krqwr ismg J`br qy srdwr mihqwb ismg ƒ iek kmyti bxwaux lei ikhw[ aus kmyti dw prdwn s. hrbms ismg AtwrI si[ ikmg ny gurduawry diaw cwbiaw s. hrbms ismg AtwrI dy hvwly kr id`qiaw[ sri nnkwxw swihb dy swky ny is`k smwj, rwjniqi qy BwrqI rwjniqi 'qy fumgw prbwv pwieaw[ ies swky ip`con hzwrw is`k sri nnkwxw swihb dy drsnw lei c`l pey[ ies ny is`kw ivc jos di AgnI prcmf kr id`qi[ 5 ApRYl 1921 ƒ is`kw ny ShIdI idvs mnwieaw[ SRomxI gurduawrw prbmdk kmyti ny is`kw ƒ ikhw ik 15 nvmbr 1921 qk ShIdW di Xwd ivc 'kwliaw dsqwrw' sjwaux[ aus smyn qon kwli dsqwr 'AkwlIAW dw icmnh' bx gei[ mhmq qy aus dy gumifaw ƒ 12 AkqUbr 1921 ƒ sysn kort ny szw id`qi[ A`TW ƒ moq di szw qy A`TW ƒ aumr kyd hoei[ pr hweikort 'con nrwiex dws di moq di szw aumr kyd ivc qbdil kr id`qi gei qy auhdy iqmn swqi Pwhy lwey gey[ 3 mwrc 1922 ƒ ies PYsly 'con bwki bri kr id`qy gey[ (gurmiq prkws PrvrI 2008 ivcon)
28 -idljiq ismg 'bydi'* ipmf kyron qon koei ie`k iklomitr ipcwh qrn qwrn v`l svk 'qy ie`k ipmf 'lhuky' hy[ ies ipmf iv`c ie`k guru-gr ƒ mmnx vwlw rwmgvhiaw pirvwr rihmdw si[ ies pirvwr dy muki s. jvwhr ismg dy Gr pydw hox vwli AOlwd iv`c ie`k Aijhw pu`qr pydw hoieaw, ijs ny ies pirvwr dw hi nhin sgon ies ielwky dw nwm is`k ieiqhws iv`c rosn kiqw[ aus jody dw nwm s. nrwiex ismg si, ijnhw dw jnm smn 1870 dy nyvy-qyvy hoieaw[ jdon nvin-nvin swdl bwr v`si si qw aunhw dy v`fy-vfyry ieqon au~t ky pwiksqwn iv`c ipmf 'lhuky' c`k nm: 75, fwk. KuriVAW vwlw (lwielpur) jw v`sy sn[ s. sohn ismg jos ny 'AkwlI moricaw dw ieiqhws' pusqk ivc ilikaw hy ik gurduawiraw di AwzwdI dw AkwlI smgrs iek bvw mhwn qy ivswl smgrs si[ s^qi, mwr-kutwei, jylh-qs`dd, moq-igxqi vgyrw nmu vyikaw jwvy qw AkwlI qihrik ny ipmfw di Awm jnqw nmu Awpxy v`l ik`icaw[ AkwlI smgrs di buinawd Awm ikrswn qy grib pynfu lok sn[ ies smgrs nmu AwgU vi cmgy, suc`jy qy kurbwni vwly iml gey sn[ ies lei ieh AMgryz srkwr nwl cmgw lohw ly ski[ AkwlI AwgUAW ny gurduawrw qihrik nmu 'gurduawrw sudwr lihr' AwiKAw si pr Asl ivc ieh gurduawiraw di AwzwdI di lihr si[ AMgryz srkwr ny gurduawiraw auqy purw kbzw kiqw hoieaw si[ g`didwr mhmq AMgryz APsrW dy h`q-toky qy pwlqu qwibawdwr bxy hoey sn[ auh msmd bx cu`ky sn Aqy is`k m`q dy AsUlW nmu iqlwjli dy c`uky sn[ durwcwr, bdkwri qy ibrstwcwr aunhw dw inqwprqi dw kwr-ivhwr bx igaw si[ gurduawry AMgryz rwj di r`ikaw, mzbuqi qy KuSwmd dy kyndr bx gey sn Aqy ienhw ivc AMgryzI rwj dy sdivin rihx qy r`kx dy Ardwsy humdy sn[ gurduawry SrDwlUAW lei Asur`iKAq ho gey sn[ gurduawrw jnm AsQwn sri guru nwnk dyv ji, sri nnkwxw swihb dw prbmd aus smyn mhmq nrwiex dws dy h`qw iv`c si[auh AMgryz srkwr dw ip`tu si Aqy srkwr dw h`q pury qor 'qy aus di ip`t 'qy si[ gurduawrw swihb 'c cvhn vwlw cvhwvw Aqy jgir dy qor 'qy gurduawry di zmin qon hox vwli Awmdn ny aus dw idmwgi qvwzn ihlw id`qw si[ auh rihq mrxwdw Bu`l ky gurduawrw swihb AMdr kukrm krn l`g ipaw si[ aus ny AwpxI ihpwzq lei gumifaw dw iek v`fw tolw pwilaw hoieaw si[ guru-gr m`qw tykx AweIAW bibiaw di pq 'qy vi aus dy gumifaw v`lon hmly hoey sn[ ienhw dukdwei GtnwvW ny is`k jgq dw ihrdw vlumdr ky r`k id`qw si[ is`k Aqy gurduawry dw sbmd ausy qrhw hy, ijvyn ruuh Aqy srir dw[ 19 PrvrI di svyr nmu lwhor ivky 'AkwlI' A^bwr dy dpqr ivc kuj AkwlI nyqw phumcy[ ieqy iek miitmg hoei ijs ivc s. srdul ismg kvisr, mwstr sumdr ismg lwielpuri, s. *vdik sk`qr, SRomxI gurduawrw prbmdk kmyti, sri AMimRqsr swihb[
29 jsvmq ismg Jbwl Aqy BweI dlip ismg swglw vi Swml hoey Aqy pihly PYsly nmu bhwl r`kidaw pws kiqw igaw ik koei jqw imqi gei qrik qon pihlon sri nnkwxw swihb nw jwvy[ ies PYsly num AmlI jwmw puawaux lei s. dlip ismg qy s. jsvmq ismg nmu Krw sodw ByijAw igaw[ auh ausy idn iek vjy FlI dupihry auqy phumc gey Aqy A`T vjy rwq qk aunhw ny BweI krqwr ismg num mnw ilaw ik auh PYsly di aulmgxw nw kry[ ip`con BweI dlip ismg ny Awpxy isr izmmyvwri lei ik auh jw ky BweI lcmx ismg dy jqy num sri nnkwxw swihb jwxon rokygw[ auh GoiVAW auqy cmdr kot phumcy pr BweI lcmx ismg auqy nw imilaw[ ausy idn s. qyjw ismg smumdri Aqy mwstr qwrw ismg SRomxI kmyti di iek bwkwiedw miitmg ivc AMimRqsr Swml hoey[ ieqy PYslw kiqw igaw ik s. qyjw ismg smumdri Aqy mwstr qwrw ismg vgyrw qurmq sri nnkwxw swihb v`l qur jwx Aqy lokw nmu gurduawrw jnm AsQwn ivc jwxon rokx[ 19 PrvrI num BweI lcmx ismg Awpxy ipmfon Cy AkwlI hor nwl ly ky Swm num bvi dyr nwl qury[ aunhw nwl AwpxI srimqi qy iek ausqwni vi si[ rsqy ivc aunhw nwl iek hor bibi Swml ho gei[ aunhw ny 19 AkwlI dyvi ismg vwlw qon, 11 DnUMvwl qon, 7 jw 8 cylwvwlw qon, 6 ToTIAW qon, 5 mulw ismg vwlw Aqy kuj hor ipmfw qon Awpxy nwl hor AkwlI ley[ ieh ku`l imlw ky 150 surbirw dw jqw bx igaw[ ies jqy ivc BweI nrwiex ismg lhuky vwlw vi Swml si[ 20 PrvrI nmu svyr dy koei 5 vjy jnm AsQwn dy au~qr v`l B`iTAW auqy ienhw kol BweI dlip ismg dw AwdmI smdys ly ky phumcw, ijs ivc ilikaw hoieaw si ik BweI swihb horin jqy smyq sri nnkwxw swihb qon vwps cly jwx Aqy sri nnkwxw swihb ivc iblkul pyr nw r`kx[ BweI lcmx ismg, BweI dlip ismg dw bvw Awdr- snmwn krdy sn, auh ieh hukm mmn ky vwps jwx lei iqawr ho gey, pr BweI tihl ismg kihx l`gy ik A`j sri guru hirrwie swihb ji dw jnm idn hy[ ieqy hux phumcy hoey hw[ c`lo gurduawry dy drsn krdy c`liey[ mhmq swnmu kql hi kr dyvygw nw? koei g`l nhin[ jdon AsW koei hiqawr nhin cu`kxw, SWqmeI rihxw ey, mukwblw nhin krnw Aqy BVkwht pydw krn lei koei g`l nhin krni, m`qw tyk ky vwps Aw jwxw ey qw ipr JgVw ikaun hoau? pr aunhw nmu mhmq dy SYqwnI mnsuibaw dw pqw nhin si[ mhmq ƒ ies di suh pihlw hi iml gei si[ aus ny vi ismgw dw twkrw krn lei qlvwrw, gmfwsy,qyl dy pipy Aqy lovindy Asly dw prbmd kr ilaw si[ s. krqwr ismg J`br dw jqw qw rsqy iv`c hi rok ilaw igaw si pr BweI lcmx ismg ji dw jqw drbwr swihb AMdr krib Cy vjy svyry dwkl ho igaw[ mhmq dy gumfy pihlw hi iqawr byty sn[ AMdr pu`jdy swr hi BweI lcmx ismg horw ny sri guru grmq swihb ƒ m`qw tyikaw Aqy sri guru grmq swihb di qwibaw byt gey[imqy hoey progrwm Anuswr mhmq dy gumifaw ny ienhw ismgw 'qy goliaw dw minh vrsw id`qw[ P`tV hoey ismgw 'qy gumfy qlvwrw qy gmfwisaw nwl tu`t ky py gey Aqy aunhw dy tukvy krky, im`ti dw qyl pw ky swvn l`gy[ BweI lcmx ismg ji ƒ izmdw hi nyvy dy jmf dy ru`k nwl bmnh ky im`ti dw qyl pw ky swv id`qw igaw si[ sri nnkwxw swihb dy ies KuUnI swky iv`c hi BweI nrwiex ismg vi ShId hoey[ ienhw dy nwl hi lhuikaw dy s. krm ismg Aqy s. mihmgw ismg vi ShId ho geyy sn[ 12 julwei 2012 num kyndri is`k AjwiebGr ivky BweI nrwiex ismg ShId dw ic`qr susoibq kiqw igaw hy[
30 -fw. AmrjIq kor* guru swihbwn dw audys hi niivaw ƒ Zl nwl lwauxw si, ijs qihq sri guru goibmd ismg ji ny holi ƒ nvw rup id`qw[ Kwlsw holi dy prmprwgq rup ƒ prvwn nhin krdw[ sri guru goibmd ismg ji ny mwnv bl hwsl kr ky murdw ho cu`ky idlw ivc jwn pw ky surjiq kiqw[ ihmdusqwn dy ieiqhws ivc pvhi jwx vwli ivl`kx dwsqwn hy[ pihly pwqswh swihb sri guru nwnk dyv ji ny sb qon pihlw ies g`l v`l smkyq id`qw ik ikvyn igawn ivhuxi jnqw byaxk ho ky muridaw vwg hkumq di v&wdwri kr rhi hy Aqy ZulwmW vwli izmdgi jia rhi hy[ 'AMDI rxiq igawn ivhuxi Bwih Bry murdwru]' guru ji ny lokw ƒ svyigawn dw prkws krwieaw[ guru swihb ji dy nvyn ivcwrw sdkw AYsI smgq bxi ijnhw qkviaw GwlW GwlIAW[ sri guru hirgoibmd swihb ji q^q 'qy byty Aqy aunhw ny miri-piri diaw do ikrpwnw pihniaw qy SwhI vsqr Dwrn kiqy[ guru ji ny bwbw bu`fw ji ƒ kih ky smgq ƒ cmgy Ssqr, vdiaw GoVy guru Bytw 'c ilawaux lei sunyhy ibjvwey[ is`k nojvwnw ƒ guru swihb ny GoVsvwrI, Ssqr clwauxy, iskwr Kyfxw, ksrqw krniaw, gqkwbwzi Aqy auh KyfW ijs nwl srir irst-pust rhy Awid krwauxiaw SurU kr id`qiaw[ guru swihb kol qkvi POj iqawr ho gei si[ iehi kwrn si ik sri guru hirgoibmd swihb ji ny ijmniaw vi lvweiaw muzl swmrwj nwl lviaw aunhw ivc Swndwr ij`qw hwsl kiqiaw[ lokw ƒ XkIn ho igaw ik pmjvyn pwqswh di ShIdI AjweIN nhin gei[ auh kuj krn dy kwbl ho gey hn[ pmjwb dw kyndri ielwkw mwjw guru swihb ji dy hukmw 'qy jwnw vwrn ƒ iqawr ho igaw si[ novyn pwqswh di Shwdq ny swry dys ƒ iek vwri ipr JMjoV ky r`k id`qw[ sri AnMdpur swihb ƒ vhirw G`qIAW geiaw[ sri guru goibmd ismg ji ny aupdysw Aqy POjI is`ikaw rwhin Awpxy is`kw ƒ mwnvqw prqi aunhw dy h`kw Aqy &rzw qon jwxu krvwieaw[ vdiaw GoVy KrIdy gey[ bhu-igxqi ivc hiqawr iek`qr kiqy gey[ iklhy bxvwey, ngwry 'qy cot lgwei gei, au~cy inswn swihb Julwey[ ies qrhw Dwrimk SrDw r`kx vwilaw di svy-syvi POj iqawr humdi gei, ijs dw guru swihb Awp inrikx krdy[ sri guru goibmd ismg ji ny sri AnMdpur swihb ivc pmj iklhy bxvwey[ ieh iklhy AnMdgVH swihb, kysgvh swihb, &iqhgvh swihb, AgMmgVH swihb qy holgvh swihb sn[ holw Sbd dy ArQ hn- hmlw jw r`lw jw h`lw krn di QW[ 'mhwn kos' Anuswr sri guru goibmd ismg swihb ny Kwlsy ƒ SsqR Aqy Xu`D iv`idaw ivc inpumn krn lei ieh riiq clwei si ik do dl bxw ky prdwn ismgw di AgvweI hyt iek Kws QW 'qy kbzw krn lei hmlw krnw[ *ipmf qy fwk: ie`bx klw, Jbwl rof, sri AMimRqsr[
31 klgidr Awp ies msnuei jmg dw krqb dykdy qy dohw dlw ƒ SuB is`ikaw idmdy si Aqy jo dl kwmxwb humdw aus ƒ divwn ivc isropw b^sdy sn[ dsmys ji ny smmq 1757 cyq vdi 1 ƒ holgvh iklhy ivc holw-mh`lw Kyfx di riq clwei[ Kwlsy dy boly ivc kvi inhwl ismg holw bwry ies qrhw ilkdy hn: brcw Fwl ktwrw qygw, kvcw dygw golw hy[ Ckw prswd sjw dsqwrw, Aru krdonw tolw hy[ SuB tkswlw Aru l`k bwhw klgw ismg suhylw hy[ Apr musihrw dhwvw jysy, qysw holw bolw hy[ holw Sbd holi dw DV`lydwr bdlvw rup hy jo if`igaw-f`itaw dy ihrdy AMdr auqswh qy hulws pydw krdw hy[ Kwlsy ny lokw dy mnw ivc cvhdi klw qy surbirqw dw jzbw Brn lei mwrsl Awrt dy nwl KwlsweI boly prcilq kiqy ijnhw ƒ hux qk boilaw jw irhw hy[ ies qrhw holi ƒ holw kihxw Kwlsy di ivl`kxqw 'qy cvhdi klw dy prqik di Bwvnw ƒ prgtwauxw hy[ sri guru goibmd ismg ji ny Awqimk SkqI dy cmqkwr idkwauxy ArMB kr id`qy[ kinmgm Awpxy ieiqhws ivc ilkdw hy ik sri guru goibmd ismg ji ny pyrw hyt ilqwviaw hoeiaw su`qiaw qy AlsweIAW SkqIAW ƒ s&l FMg nwl auqwiraw[ SUdrW qon Syr bxwaux bwry mykwlp kihmdw hy ik is`k guru swihbwn qon pihlw Bwrq ivc iksy vi Xu`D nwiek ƒ aunhw bmidaw qon synw inrmwx krn dw icq cyqw vi nhin si ijnhw ƒ jnm jwq qon Apiv`qr smijaw jwdw si[ dolq rwey dy mq Anuswr jo kuj Bgvwn rwm nw kr sky, ijs dw sri ikrsn ƒ koei Purnw nw PuirAw, ijhvw kmm SMkrwcwrIAw ƒ GtIAw id`sdw si, ijs dw idawn surj Aqy cmdr bmsi virw ƒ nw AwieAw, auh kmm purw krn dw bivw sri guru goibmd ismg ji ny cu`ikaw qy purw kr ivkwieaw[ auh lok ijnhw qyg ƒ kdi CuihAw nhin si, ijnhw diaw mnuvwdi brwhmxw ny T`TIAW, KUh, C`pV Al`g kr id`qy sn[ ijnhw ƒ prbu BgqI krn dy, iv`idaw pvhn dy AiDkwrW qon vmicq kr id`qw igaw si, ijnhw dw prcwvw lyxw ibrst ho jwxw AYlwn kr id`qw jw cu`kw si[ guru swihb ny ienhw msum icviaw ƒ bwzw nwl lvn qy lv ky mwr dyx dy smr`q kr id`qw[ sri guru goibmd ismg ji duawrw holw mh`lw di prmprw hux qk sri AnMdpur swihb ivky Swn-E-SOkq nwl clwei jw rhi hy[ q^q sri kysgvh swihb qon pmj ipawiraw di AgvweI ivc mh`lw k`ifaw jwdw hy[ guru diaw lwfliaw POjW GoiVAW 'qy svwr ho ky qy pydl jykwry C`fdIAW hoeiaw pury jwh-e-jlwl nwl cldiawn hn[ ijhviaw vi smgqw gurdwmw dy drsn krn quriaw humdiaw hn auh holy mh`ly vwly idn sri AnMdpur swihb humdiaw hn[ l`kw di igxqi ivc smgqw mh`ly dy drsn kr ky Swm qon hi GrIN prq pyndiaw hn[ ies qrhw holw mh`lw ij`qy Kwlsy di cvhdi klw dw prqik hy, au~qy KwlsweI Swn dy prq`k drsn vi krwaundw hy[
q kiv 32 w -s. jgqwr ismg Kodybyt* bxy cmcy hkumq gori dy kei, h`ly Drm 'qy si muv-muv kri jwdy[ ieklwk hixy mhmq bykop ho ky, guru Gr byty kukrm si kri jwdy[ Drm irhw nw ienhw dy ivc koei, bdieklwkiaw lok ieh kri jwdy[ humdy sux kukrm guru GrW AMdr, vyk ^wlsy ikvyn ieh jri jwdy[ nnkwxw jnm AsQwn guru nwnk ji dw, ieh DrqI hy is`kw lei bhuq au~ci[ hr is`k dw Jukdw hy isr ieqy, iesdi ipjw 'con AwauNdI KuSbo su`ci[ guru-gr mrxwdw inbwaux Kwqr, isr-dv di bwzi is`k lw jwdy[ lov py jwvy jy kurbwniaw di, h`s h`s ShwdqW pw jwdy[ nwrwiex dws mhmq nnkwxy dw si, ijs ny r`j ky A`q mcwei hoei si[ SrwbI 'qy ieklwk qon if`gy hoey ny, gurmiq ivrodi hi riq clwei hoei si[ guru Gr di mrxwdw hy kwiem r`kxi, nw mhmq dy ^wlsy ^q ilikaw[ C`f burweiaw qy Kud num sudwr ly qum, guru AwSy Anuswr si ilki isikaw[ ^wlsy ilikaw pygwm mhmq num jo, aus ny Awpxy lei vmgwr smji[ gumfy r`k ley AwpxI r`ikaw lei, KVI ip`t dy au`qy srkwr smji[ byt AwgUAW iek vicwr kiqi, iek vwr gl aus num smjwvxi eyn[ guru Gr di nw iem\ bdnwmi hovy, gl aus dy p`ly ieh pwvxi eyn[ vrj AwvWgy aus num bury kmmon, AsIN Awpxw Prz inbw lvwgy[ guru Gr di DUVI num lw m`qy, Drq nnkwxy di num isr Jukw lvwgy[ krky Ardws qy qur pey Kwlsw ji, DrqI nnkwxy di jw pyr pwieaw[ AMimRq vyly guru Gr ismg pu`jy, hukmnwmw ly smgq drbwr lwieaw[ *ipmf Kodybyt, qihsil fyrw bwbw nwnk (gurdwspur)[
33 swkw vriqaw Drq nnkwxy di 'qy, ikvyn ilkw jo zulm Asih hoieaw[ hoieaw hyvwniaq dw nmgw nwc ieqy, qk qk ky Drq Asmwn roieaw[ guru Gr ivc hr js kridaw num, gumfy mhmq dy Awx py gey[ Ardws SWqI di krky Awey sury, zulm h`s ky sbr dy nwl sih gey[ c`liaw goliaw, CvIAW, tkuey, gmfwsy, PrS guru Gr dw lhu luhwn hoieaw[ cwry pwsy iklriaw vyk lwsw, psu pmci smyq zrw zrw roieaw[ BweI lcmx ismg jo sihkdw si, jiaundy jia swivaw bmnh ky jmf dy nwl[ qyl pw pw swvy si kei sury, zulm sih gey foly nhin guru dy lwl[ pw ShIdIAW DrmI prvwinaw ny, guru Gr Azwd krvw id`qw[ kiqi Ardws 'qy ikmj hy pihrw dyxw, pw ShwdqW s`c smjw id`qw[ gurduawrw prbmdkw dy idawn ihq ibjli dy srkt Swrt hox kwrn A`g l`gx nwl sri guru grµq swihb ji dy pwvn srup Agn-Byt ho jwx diaw ^brw bhuq hi dukdwei, icµqwjnk qy ihrdyvydk hn[ mrxwdw Anuswr sri guru grµq swihb ji di syvw-sµbwl qyy Adb-siqkwr bhwl r`kx lei smu`cy is`k BweIcwry ƒ sucyq rihxw cwhidw hy[ AijhI koei mµdbwgi Gtnw nw vwpry, ies lei gurduawrw swihb dy Aµdr Aqy suk-awsn AsQwn ivc DU&, lweitw, p`ky Aqy ibjli diaw sjwvti lviaw audon qk hi jgweiaw jwx, jd qk koei ingrwn hwzr hovy[ gurduawrw swihb dy ikvwv bµd krn smyn DU&/Agrb`qI Aqy ibjli dw myn-siv`c Awid bµd kr dyxy cwhidy hn[ gurduawrw swihb dy Aµdr Aqy suk-awsn AsQwn di ibjli di smu`ci ipitµg qs`libks kiqi jwvyy[ izawdw grmi Aqy qyz hvwvw Awid c`lx smyn Aksr hi qwrw Swrt ho jwdiaw hn, ies lei guru-grw dy prbµdk, grµqi isµg Aqy syvwdwr sri guru grµq swihb ji dy Adb-siqkwr ƒ XkInI bxwaux lei hmysw suucyq ho ky pihrydwri lwzmi bxwaux[ hr guru-gr ivc A`g bujwau jmqr lgwaux dw ivsys prbmd kiqw jwvy[ ingrwni lei guru-grw ivc si.si.ti.vi. kymry vi lgwey jwx[ sk` q r, SRomxI gurduawrw prbmdk kmyti, sri AMimRqsr[
34 ^brnwmw AMimRqsr - SRomxI gurduawrw prbmdk kmyti di AMiqRMg kmyti di BweI goibmd ismg longovwl di AgvweI ivc ieqy SRomxI kmyti dy mu`k dpqr ivky hoei iek`qrqw ivc v`k-v`k ivbwgw nwl sbmdq mwmilaw num ivcwrn dy nwl-nwl ies vrhy di Drm prrcwr lihr sri guru nwnk dyv ji dy 550 swlw prkws purb num smripq krn dw PYslw kiqw igaw[ ies dy nwl hi is`k msilaw dy h`l lei Bwrq srkwr qk phumc krn Aqy sri drbwr swihb nwl sbmdq c`l rhy kwrjw bwry vi ivcwr-vtwdrw kiqw igaw[ iek`qrqw qon bwad prys nwl g`lbwq kridaw SRomxI kmyti prdwn BweI goibmd ismg longovwl ny d`isaw ik pihly pwqswh dw 550swlw prkws purb jo swl 2019 ivc Aw irhw hy, num smripq ij`qy sri nnkwxw swihb (pwiksqwn), sulqwnpur lodi (kpurqlw), fyrw bwbw nwnk (gurdwspur) Aqy gurduawrw fyhrw swihb, luhwr (qrn qwrn) ivky ivswl smwgm krvwey jwxgy auqy hi ies vrhy di Drm prcwr lihr vi pihly pwqswh ji dy 550swlw prkws purb num smripq hovygi[ aunhw d`isaw ik ies sbmd ivc SRomxI kmyti ivswl prbmd krygi Aqy komwqri p`dr 'qy smgqw di SmUlIAq num XkInI bxwaux lei vi ivaunqbmdi kiqi jwvygi[ BweI longovwl ny ikhw ik Xwdgwr dy rup ivc sulqwnpur lodi ivky bxwey jwx vwly '<> mul mmqr' sqwn lei zmin KrId krn dw vi PYslw kiqw igaw hy Aqy ies Xwdgwr dw kmm jld AwrMB kr id`qw jwvygw[ iek`qrqw dorwn ley gey hor PYsilAW bwry BweI longovwl ny d`isaw ik s`ckmf sri hirmmdr swihb sri drbwr swihb nwl sbmdq c`l rhy kwrjw num jld mukmml kiqw jwvygw Aqy ies sbmd ivc iek kmyti gtq kiqi jwvygi[ aunhw ikhw ik is`k msilaw dy h`l lei SRomxI gurduawrw prbmdk kmyti v`lon dys dy prdwn mmqri sri nirmdr modi Aqy grih mmqri sri rwjnwq ismg num imilaw jwvygw[ aunhw d`isaw ik SRomxI kmyti dy kmm kwj ivc pwrdrsqw ilawaux lei ie`k sb-kmyti bxwei gei hy Aqy lov Anuswr inxukqiaw Aqy qr`kiaw lei vi ie`k niqi iqawr kiqi jwvygi[ aunhw ieh vi d`isaw ik ipcly smyn dorwn hoeiaw inxukqiaw sbmdi bxwei gei sb-kmyti v`lon Agly kuj idnw ivc pvqwl mukmml hox auprmq AglI kwrvwei kiqi jwvygi[ ies dorwn BweI longovwl ny ikhw ik pwiksqwn siqq gurdwmw dy drsnw lei SRomxI kmyti v`lon Byjy jwx vwly j`iqaw di suci ivc ktoqi nhin kiqi jwxi cwhidi Aqy suci ivc Swml swry hi SrDwlUAW num vizy jwri kiqy jwxy cwhidy hn[ iek`qrqw ivc ie`k mqy rwhin sri Akwl qkq swihb dy jqydwr num ApIl kiqi gei ik vrqmwn smyn ivc is`k ikrdwr num pihlw di qrhw crm simw 'qy phumcwaux lei auh ivsys Xqn krn Aqy is`k ikrdwr num FwA lwaux vwly lokw ivr`ud bxdi kwrvwei vi kiqi jwvy[ mqy ivc