PROJEKT BUDOWLANY ROZBIÓRKI BUDYNKU GOSPODARCZEGO

PROJEKT BUDOWLANY ROZBIÓRKI BUDYNKU GOSPODARCZEGO Obiekt: Budynek gospodarczy, kategoria II nr ewidencyjny budynku 191 Adres: 84-250 Gniewino, ul. Pomorska 2 Działka nr: dz. nr ewidencyjny 365 i 366 obręb ewidencyjny Gniewino jednostka ewidencyjna Gniewino Inwestor: Gmina Gniewino, 84-250 Gniewino, ul. Pomorska 8 Zespół projektowy: Branża Projektant Uprawnienia Podpis Konstrukcja inż. Irena Tyszka AN/8346/195/79 Konstrukcja mgr inż. Michał Tyszka POM/0212/PWOK/07 Zawartość opracowania: Strona tytułowa Oświadczenie zespołu projektowego Uprawnienia i zaświadczenia Opis techniczny Informacja o obszarze oddziaływania Informacja BIOZ Część rysunkowa dokumentacji Słupsk, luty 2018r. Strona nr 1

1 Spis zawartości 1 Spis zawartości... 2 2 Spis rysunków... 3 3 Oświadczenie zespołu projektowego... 4 4 Uprawnienia i zaświadczenia o przynależności do izb zawodowych... 5 5 Podstawa opracowania... 10 6 Cel opracowania... 10 7 Opis stanu istniejącego... 10 7.1 Parametry budynku... 10 7.2 Ściany... 10 7.3 Dach... 11 7.4 Nadproże... 11 7.5 Instalacje... 11 7.6 Stolarka... 11 7.7 Posadzka... 11 7.8 Strop... 11 8 Technologia rozbiórki - szczegółowy opis etapów rozbiórki... 11 8.1 Etap I - Prace przygotowawcze... 12 8.2 Etap II - Rozbiórka budynku... 12 8.3 Etap III Prace porozbiórkowe... 12 9 Sposób zabezpieczenia ludzi i mienia... 12 9.1 Ogrodzenie terenu... 12 9.2 Oznakowanie... 12 9.3 Instalacje... 12 9.4 BHP... 12 10 Uwagi końcowe... 13 11 Obszar oddziaływania... 14 11.1 Podstawa opracowania... 15 11.2 Informacje podstawowe... 15 11.3 Ustalenie obszaru oddziaływań... 15 11.4 Podsumowanie... 16 12 Informacja BIOZ... 17 12.1 Zakres robót całego przedsięwzięcia... 18 12.2 Wykaz istniejących obiektów budowlanych... 18 12.3 Elementy zagospodarowania terenu, które mogą stwarzać zagrożenie niebezpieczeństwa i zdrowia ludzi... 18 12.4 Przewidywane zagrożenia w czasie realizacji robót rozbiórkowych... 18 12.4.1 Roboty rozbiórkowe... 18 12.4.2 Inne zagrożenia... 18 12.5 Szkolenia pracowników... 19 12.6 Środki techniczne i organizacyjne zapobiegające niebezpieczeństwu.... 19 Strona nr 2

2 Spis rysunków Lp. Tytuł Skala 1 Plan sytuacyjny 1:500 2 Rzut przyziemia - inwentaryzacja 1:100 3 Przekrój A-A i B-B inwentaryzacja 1:100 4 Elewacja wschodnia inwentaryzacja 1:100 5 Elewacja północna inwentaryzacja 1:100 6 Elewacja zachodnia inwentaryzacja 1:100 7 Elewacja południowa inwentaryzacja 1:100 8 Zagospodarowanie placu rozbiórki 1:500 Strona nr 3

3 Oświadczenie zespołu projektowego Słupsk 23 lutego 2018 OŚWIADCZENIE Zgodnie z wymogami art. 20, punkt 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo Budowlane (Dz. U. z 2016 r. poz. 290 z późniejszymi zmianami) oświadczam, że projekt rozbiórka budynku gospodarczego - stodoły przy ul. Pomorskiej 2 w Gniewinie dla potrzeb i warunków miejscowych został sporządzony zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej na dzień opracowania. Zespół projektowy: Branża Projektant Uprawnienia Podpis Konstrukcja inż. Irena Tyszka AN/8346/195/79 Konstrukcja mgr inż. Michał Tyszka POM/0212/PWOK/07 Strona nr 4

4 Uprawnienia i zaświadczenia o przynależności do izb zawodowych Strona nr 5

Strona nr 6

Strona nr 7

Strona nr 8

Strona nr 9

5 Podstawa opracowania Zlecenie Inwestora, Wizja lokalna, Orzeczenie techniczne, Pomiary, Dokumentacja fotograficzna. 6 Cel opracowania Niniejsze opracowanie ma na celu przedstawienie sposobu rozbiórki, określenie technologii prowadzenia prac rozbiórkowych nieużytkowanego budynku gospodarczego - stodoły. Budynek jednokondygnacyjny, nie podpiwniczony. Opracowanie przedstawia również sposób prowadzenia rozbiórki przy całkowitym zabezpieczeniu bezpieczeństwa ludzi i mienia w trakcie prowadzenia robót. Przy rozbiórce należy pozostawić ściany z kamienia do wysokości ścianek kolankowych. Przedmiotowy budynek w rzucie oparty na kształcie prostokąta o wymiarach 30,30 m x 14,30 m. 7 Opis stanu istniejącego Przedmiotowy budynek gospodarczy (stodoła) zlokalizowany w miejscowości Gniewino na działkach nr 365 i 366. Budynek jest wpisany do Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Województwa Pomorskiego. Jest to budynek jednokondygnacyjny, niepodpiwniczony wybudowany w latach 30 - tych w rzucie oparty na kształcie prostokąta. Budynek nie jest aktualnie użytkowany. Ściany wykonane są z kamienia ciosanego (granit), kamienia polnego i z cegły pełnej. Grubość ścian ~70 cm. Dach dwuspadowy, pokryty dachówką ceramiczną karpiówką. Więźba dachowa o konstrukcji drewnianej płatwiowo - kleszczowej. 7.1 Parametry budynku Długość: 30,30 [m], Szerokość: 14,30 [m], Wysokość ścian przy okapie: 5,10 [m], Wysokość w kalenicy: 11,80 [m], Ilość kondygnacji: I, Powierzchnia zabudowy: 433,29 [m 2 ], Kubatura: 2367,28 [m 2 ]. 7.2 Ściany Ściany do poziomu okapu w części składowej stodoły wykonane z kamienia ciosanego (granit) w licu budynku i kamienia polnego na ścianie wewnętrznej. W pozostałej części (hodowlanej) wykonane również jako kamienne lecz tylko do poziomu 310 cm. Powyżej kamienia ściany i obramowania okien, drzwi i bram z cegły pełnej palonej. Grubość ścian 70cm. Ściany murowane na zaprawie wapiennej. Ściany wewnątrz były tynkowane zaprawą wapienną. Wewnątrz budynku w części hodowlanej trzy ściany poprzeczne słupowo ryglowe wypełnione murem z cegły pełnej (mur pruski). Ściany sięgają do wysokości 265, 310 i 510 cm. Wszystkie ściany wymurowane są na fundamencie kamiennym. Strona nr 10

7.3 Dach Dach dwuspadowy, pokryty dachówką ceramiczną karpiówką. Więźba dachowa drewniana płatwiowo - kleszczowa. Elementy więźby dachowej: Krokwie 15 x 18 cm co 90 cm, Murłata 20 x 16 cm, słupy 18 x 18 cm, płatwie pośrednie 16 x 18 cm, płatew kalenicowa 18 x 18 cm, belka podwalina 20 x 20 cm, zastrzały 2 x 8 x 16 cm, kleszcze 2 x 8 x 16 cm, podciągi 22 x 25 cm. Wysokość dachu przy okapie 510 cm, w kalenicy 1180 cm. 7.4 Nadproże Nadproża murowane z cegły pełnej, łukowe (nad bramami, oknami, drzwiami). 7.5 Instalacje W obiekcie brak instalacji. 7.6 Stolarka W budynku występują: 2 bramy drewniane deskowe przejazdowe o wymiarach: 325 x 350 cm, brama drewniana deskowa o wymiarach: 280 x 240 cm, 1 drzwi drewniane deskowe o wymiarach: 140 x 225 cm,110 x 230, 120 x230, 110 x 200 cm, okna zamurowane (były stalowe) 140 x 100 cm. 7.7 Posadzka W obiekcie posadzka betonowa, a w jednym pomieszczeniu wykonana z kamienia brukowego. 7.8 Strop Nad częścią hodowlaną na wysokości 270 cm znajdował się strop drewniany z podłogą z desek. Obecnie belki przykryte luźno płytą pilśniową. 8 Technologia rozbiórki - szczegółowy opis etapów rozbiórki Zgodnie z wytycznymi Inwestora zaprojektowano rozbiórkę: Pokrycia dachowego, Konstrukcji dachowej, Ścian, Stropów, Posadzek, Ścian fundamentowych wraz z fundamentami. Z uwagi na stan techniczny budynku prace rozbiórkowe podzielono na trzy etapy: Prace przygotowawcze, Rozbiórka budynku, Prace porozbiórkowe. Strona nr 11

8.1 Etap I - Prace przygotowawcze Przed przystąpieniem do właściwych robót rozbiórkowych należy tymczasowo ogrodzić teren rozbiórki ogrodzeniem przestawnym. Od strony cmentarza należy wykonać ogrodzenie pełne z desek wysokości 250 cm z daszkiem długości 120 cm pod kątem 45 stopni skierowanym w kierunku placu rozbiórki. Na daszku ułożyć np. maty słomiane amortyzujące ewentualny upadek gruzu. Teren oznakować poprzez tablice ostrzegawcze i tablicę informacyjną przy wjeździe na posesję. Następnie zdemontować bramy, drzwi i opróżnić cały obiekt. Plac zagospodarować zgodnie z rysunkiem nr 8. 8.2 Etap II - Rozbiórka budynku Z uwagi na zły stan techniczny obiektu nie istnieje możliwość ręcznej rozbiórki. Prace należy prowadzić przy użyciu sprzętu mechanicznego. Prace rozbiórkowe należy rozpocząć od strony zachodniej i kierować się na wschód. Do rozbiórki dachu należy zastosować sprzęt o długim ramieniu ze szczęką kruszącą. Po rozebraniu części więźby dachowej należy rozbierać ścianki kolankowe do wysokości muru z kamienia, belki stropowe. Następnie rozebrać ścianki i stropy wewnątrz obiektu. Następnie należy posortować materiał i wywieść. W tym czasie nie można prowadzić prac rozbiórkowych. Dachówkę zutylizować na wysypisku. Prace prowadzić w jednym kierunku (od zachodu na wschód) rozbierając od razu wrzucając powstały gruz na środek transportu. Segregacja materiałów z rozbiórki powinna być prowadzona na bieżąco. Nie należy łączyć w jednym czasie załadunku materiałów rozbiórkowych z pracami rozbiórkowymi. Rozbiórce podlegają również fundamenty i posadzka. Przy ewentualnym przewracaniu konstrukcji drewnianej dachu należy skierować ją na plac po stronie południowej. 8.3 Etap III Prace porozbiórkowe Po zakończeniu prac rozbiórkowych, wywiezieniu gruzu i innych materiałów rozbiórkowych należy teren oczyścić. Zabezpieczenie muru: Należy ustawić rusztowanie, wyrównać pozostawiony mur zaprawą wapienną. Położyć jedną warstwą papy i położyć jedną warstwę cegieł na zaprawie, wyrównać powierzchnię ze spadkiem w kierunku - na zewnątrz muru. Zdemontować rusztowanie i ogrodzenie placu rozbiórki. 9 Sposób zabezpieczenia ludzi i mienia 9.1 Ogrodzenie terenu Podczas rozbiórki budynku teren należy odgrodzić przy użyciu taśmy ogrodzenia przestawnego. 9.2 Oznakowanie Od strony wjazdu na posesje na ogrodzeniu należy umieścić tablice ostrzegawcze. Tablice należy umieścić na takiej wysokości aby były widoczne i aby ich uszkodzenie było niemożliwe. Należy również zamocować tablicę informacyjną (typową). 9.3 Instalacje 9.4 BHP W obiekcie brak instalacji. Wszyscy pracownicy zatrudnieni przy rozbiórce budynku powinni mieć aktualne przeszkolenie w zakresie BHP przy pracach rozbiórkowych i na wysokości. Prace należy Strona nr 12

prowadzić pod nadzorem kierownika budowy / rozbiórki. Kierownika zapewnia Inwestor składając stosowne oświadczenie w Nadzorze Budowlanym. Wykonawca zapewnia pracownikom sprzęt, narzędzia, kaski ochronne i ubrania robocze. Na czas wolny od prowadzenia prac rozbiórkowych teren będzie zabezpieczony przed dostępem osób postronnych. Po rozebraniu budynku plac musi zostać oczyszczony z cegły i gruzu. 10 Uwagi końcowe W trakcie robót rozbiórkowych nie należy gromadzić materiałów i gruzu z rozbiórki na placu rozbiórki. W trakcie prowadzenia robót rozbiórkowych należy ściśle przestrzegać przepisów BHP. Wszyscy pracownicy zatrudnieni przy robotach rozbiórkowych powinni mieć aktualne przeszkolenie BHP i na wysokości, badania lekarskie oraz na wysokości, posiadać kaski i odzież ochronną oraz osobisty sprzęt do pracy na wysokości. Prace należy prowadzić pod stałym nadzorem kierownika budowy. Nie należy łączyć prac rozbiórkowych z segregacją i załadunkiem materiału. Zespół projektowy: Branża Projektant Uprawnienia Podpis Konstrukcja inż. Irena Tyszka AN/8346/195/79 Konstrukcja mgr inż. Michał Tyszka POM/0212/PWOK/07 Strona nr 13

11 Obszar oddziaływania DO PROJEKTU ROZBIÓRKI BUDYNKU GOSPODARCZEGO Obiekt: Budynek gospodarczy, kategoria II nr ewidencyjny budynku 191 Adres: 84-250 Gniewino ul. Pomorska 2 Działka nr: dz. nr ewidencyjny 365 i 366 obręb ewidencyjny Gniewino jednostka ewidencyjna Gniewino Inwestor: Gmina Gniewino, 84-250 Gniewino, ul. Pomorska 8 Zespół projektowy: Branża Projektant Uprawnienia Podpis Konstrukcja inż. Irena Tyszka AN/8346/195/79 Konstrukcja mgr inż. Michał Tyszka POM/0212/PWOK/07 Słupsk luty 2018r. Strona nr 14

11.1 Podstawa opracowania art.34 ust.3, pkt.5 w związku z art.3 pkt.20 Ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku. Prawo budowlane ( j.t. Dz. U. 2013.1409 ze zm.), projekt zagospodarowania sporządzony na mapie sytuacyjno wysokościowej do celów projektowych, przepisy odrębne, wizja lokalna w terenie. 11.2 Informacje podstawowe Przez obszar oddziaływania obiektu, zgodnie z art.3 pkt.20 prawa budowlanego, należy rozumieć...teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zagospodarowaniu, w tym zabudowy tego terenu czyli innymi słowy jest to teren, który po wybudowaniu zamierzonej inwestycji (należy wziąć pod uwagę funkcję, formę, wysokość, konstrukcję i inne jej cechy charakterystyczne ) może być narażony na pewne niedogodności, np. zwiększone zanieczyszczenie powietrza, zapachy, hałas, ograniczenia dopływu światła dziennego a także powodować ograniczenia w sposobie użytkowania lub zagospodarowania sąsiednich działek. Ponadto należy pamiętać, że obszar oddziaływania wychodzący poza obszar działki może dotyczyć nie tylko samych budowanych obiektów ale i urządzeń z nimi związanych np. lokalizacji szamba, studni, drenażu rozsączającego z przydomowej oczyszczalni ścieków itp.. 11.3 Ustalenie obszaru oddziaływań Przedmiotowy budynek położony jest na działce nr 365 i 366 w miejscowości Gniewino. Budynek jest wolnostojący, jednokondygnacyjny, niepodpiwniczony wybudowany w rzucie oparty na kształcie prostokąta. Budynek nie jest aktualnie użytkowany. Dach budynku dwuspadowy kryty dachówką ceramiczną karpiówką. Budynek nie jest podłączony ani wyposażony w żadne instalacje. Wszystkie prace związane z rozbiórką budynku będą prowadzone na działce nr 365 i 366. Działki posiadają dostęp do drogi publicznej. Zanieczyszczenie powietrza, wody oraz gleby nie będzie występowało. Uciążliwość dla terenów przyległych będzie występowało tylko podczas prowadzenia prac przy użyciu sprzętu mechanicznego. Po wykonaniu rozbiórki nie przewiduje się powstawania uciążliwości dla działek sąsiednich. Ustalenia obszaru oddziaływania w ograniczaniu zagospodarowania terenów sąsiednich ustalono na podstawie niżej wymienionych przepisów: Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2013.1232.j.t.), Ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o Planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U.2015.199.j.t. ze zm.), Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne ( Dz.U.2012.1059.j.t. ze zm.), Ustawy z dnia 21 marca 1985 roku O drogach publicznych ( Dz.U.2015.460.j.t.), Ustawy z dnia 17 maja 1989 roku Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U.2015.520.j.t. ze zm.), Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 roku W sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków i innych obiektów budowlanych i terenów ( Dz.U.2010.109.719 ). Strona nr 15

11.4 Podsumowanie W świetle powyższego informuję iż, obszar oddziaływania zamierzonego przedsięwzięcia (rozbiórka budynku gospodarczego - stodoły) zamknie się w granicach działek 365 i 366 obręb Gniewino. Zespół projektowy: Branża Projektant Uprawnienia Podpis Konstrukcja inż. Irena Tyszka AN/8346/195/79 Konstrukcja mgr inż. Michał Tyszka POM/0212/PWOK/07 Strona nr 16

12 Informacja BIOZ DO PROJEKTU ROZBIÓRKI BUDYNKU GOSPODARCZEGO Obiekt: Budynek gospodarczy, kategoria II nr ewidencyjny budynku 191 Adres: 84-250 Gniewino ul. Pomorska 2 Działka nr: dz. nr ewidencyjny 365 i 366 obręb ewidencyjny Gniewino jednostka ewidencyjna Gniewino Inwestor: Gmina Gniewino, 84-250 Gniewino, ul. Pomorska 8 Zespół projektowy: Branża Projektant Uprawnienia Podpis Konstrukcja Konstrukcja inż. Irena Tyszka 76-200 Słupsk, ul. Zamiejska 2 mgr inż. Michał Tyszka 76-200 Słupsk. Ul. Powstańców Warszawskich 1/2 AN/8346/195/79 POM/0212/PWOK/07 Słupsk luty 2018r. Strona nr 17

12.1 Zakres robót całego przedsięwzięcia Zakres robót całego zamierzenia obejmuje częściową rozbiórkę budynku stodoły. Obiekt usytuowany jest na działkach nr 365 i 366, obręb Gniewino. W zakresie robót występuje rozbiórka: pokrycia dachu, rozbiórka drewnianej więźby dachowej, rozebranie murowanych ścianek kolankowych do wysokości muru z kamienia rozebranie belek stropowych rozebranie ścianek wewnętrznych muru pruskiego, ustawienie rusztowania zabezpieczenie pozostawionego muru 12.2 Wykaz istniejących obiektów budowlanych Na mapie zaznaczony jest budynek, który jest przedmiotem rozbiórki. Jest on budynkiem wolnostojącym. W sąsiedztwie obiektu nie występują napowietrzne linie napowietrzne energetyczne. 12.3 Elementy zagospodarowania terenu, które mogą stwarzać zagrożenie niebezpieczeństwa i zdrowia ludzi Na terenie nie występują elementy, które mogą stwarzać zagrożenie niebezpieczeństwa i zdrowia ludzi. 12.4 Przewidywane zagrożenia w czasie realizacji robót rozbiórkowych 12.4.1 Roboty rozbiórkowe Podczas prowadzenia robót rozbiórkowych związanych z przedmiotowym obiektem występują następujące n/w zagrożenia. Czas pracy oraz ilość osób zatrudnionych przy rozbiórce decydujące o konieczności sporządzeniu Planu BIOZ: (Plan BIOZ sporządza kierownik budowy rozbiórki). Obsługa piły do drewna oraz piły o napędzie elektrycznym lub spalinowym - osoby obsługujące to urządzenie powinni być wyposażeni w środki ochrony osobistej (okulary, maski, rękawice), Odprysk gruzu przy pracy sprzętu - osoby pracujące przy rozbiórce powinni znajdować się jak najdalej od sprzętu i miejsca ich pracy. 12.4.2 Inne zagrożenia kontakt z przedmiotami ostrymi teren budowy oraz składowiska materiałów, kontakt z przedmiotami będącymi w ruchu miejsce obsługi pilarek oraz elektronarzędzi, obrażenie wskutek zimna otwarta przestrzeń placu budowy, obrażenie wskutek gorąca, niebezpieczeństwo udaru słonecznego otwarta przestrzeń placu budowy, porażenie prądem elektrycznym plac budowy w miejscach wykonywania robót spawalniczych, obsługi pilarek i elektronarzędzi, zaprószenie oczu obsługa pilarki, szlifowanie, rozerwanie się tarczy przy obsłudze szlifierki, hałas prace rozbiórkowe. Strona nr 18

12.5 Szkolenia pracowników Szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, przeprowadza się jako: szkolenie wstępne, stanowiskowe, szkolenie okresowe, obsługa maszyn tylko przez osoby uprawnione. Szkolenia te przeprowadzane są w oparciu o programy poszczególnych rodzajów szkolenia. Szkolenia wstępne ogólne ( instruktaż ogólny ) przechodzą wszyscy nowo zatrudniani pracownicy przed dopuszczeniem do wykonywania pracy. Obejmuje ono zapoznanie pracowników z podstawowymi przepisami bhp zawartymi w Kodeksie pracy, w układach zbiorowych pracy i regulaminach pracy, zasadami bhp obowiązującymi w danym zakładzie pracy oraz zasadami udzielania pierwszej pomocy. Szkolenie wstępne na stanowisku pracy ( Instruktaż stanowiskowy ) powinien zapoznać pracowników z zagrożeniami występującymi na określonym stanowisku pracy, sposobami ochrony przed zagrożeniami, oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tym stanowisku. Pracownicy przed przystąpieniem do pracy, powinni być zapoznani z ryzykiem zawodowym związanym z pracą na danym stanowisku pracy. Fakt odbycia przez pracownika szkolenia wstępnego ogólnego, szkolenia wstępnego na stanowisku pracy oraz zapoznania z ryzykiem zawodowym, powinien być potwierdzony przez pracownika na piśmie oraz odnotowany w aktach osobowych pracownika. 12.6 Środki techniczne i organizacyjne zapobiegające niebezpieczeństwu. Wszystkie prace budowlane przy rozbiórce należy prowadzić zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 06.02.2003 roku Dz. U. nr 47 poz.401. Pozostawiony i zabezpieczony sprzęt na placu budowy powinien być sprawdzony każdorazowo przed jego użyciem (każdego dnia). Przed rozpoczęciem prac rozbiórkowych kierownik budowy powinien sprawdzić jego zagospodarowanie a w szczególności: oznakowanie placu, ogrodzenie terenu, apteczka, gaśnice, sprawność sprzętu, prace prowadzić pod stałym nadzorem, nie pozostawiać wiszących elementów. Zespół projektowy: Branża Projektant Uprawnienia Podpis Konstrukcja Konstrukcja inż. Irena Tyszka 76-200 Słupsk, ul. Zamiejska 2 mgr inż. Michał Tyszka 76-200 Słupsk. Ul. Powstańców Warszawskich 1/2 AN/8346/195/79 POM/0212/PWOK/07 Strona nr 19