PSZENŻYTO JARE WYNIKI DOŚWIADCZEŃ Uwagi ogólne i omówienie wyników Pszenżyto jare jest zbożem o stosunkowo mniejszym znaczeniu. Wg danych FAO STAT (2016) powierzchnia uprawy pszenżyta jarego w Polsce wynosi około 200 tys. ha. W strukturze zasiewów zbóż z mieszankami, udział jarej formy pszenżyta wynosi około 3%. Ziarno pszenżyta jarego przeznaczone jest głównie na paszę dla zwierząt. Powstało zresztą z potrzeby uzyskania dobrej, a jednocześnie taniej paszy dla zwierząt. Wykorzystuje się je bezpośrednio do żywienia wszystkich zwierząt gospodarskich w formie gniecionej lub w paszach - szczególnie dla trzody chlewnej i drobiu. Ziarno pszenżyta charakteryzuje wysoka wartość pokarmowa, ze względu na wysoką zawartość białka o korzystnym składzie aminokwasowym. W porównaniu do pszenicy, odznacza się wyższą zawartością aminokwasów egzogennych (szczególnie lizyny), które zwierzęta muszą otrzymać w paszy. Najlepszymi dla niego przedplonami są rośliny strączkowe, ziemniaki, buraki, wieloletnie rośliny motylkowe, a ze zbożowych owies. Pszenżyto jare cechuje się znaczną tolerancją na niskie ph gleby, dlatego powinno być uprawiane zwłaszcza na glebach słabych. W roku 2016 zarejestrowano nową odmianę Mamut. Odmiana ta wnosi bardzo duży postęp głównie w zakresie plenności, a także w odporności na wyleganie i zdrowotności ( zwłaszcza w odporności na septoriozę liści). W roku do KR nie wpisano nowych odmian. Obecnie w krajowym rejestrze znajduje się 12 odmian pszenżyta jarego, wszystkie są polskiej hodowli. W pszenżycie jarym wysoki poziom agrotechniki obejmuje obecnie tylko dwa zabiegi fungicydem, połączone ze stosowaniem dolistnych preparatów wieloskładnikowych. Nie stosuje się natomiast retardantów, a nawożenie azotowe jest jednakowe na obu poziomach agrotechniki. Zmiany te wynikaj z faktu, że nie ma zarejestrowanych środków chemicznych zapobiegających wyleganiu dla tego zboża. W sezonie w badaniach w województwie mazowieckim brało udział 6 odmian. Doświadczenia prowadzone były w następujących jednostkach: - Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Seroczynie - Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Kawęczynie - Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin -PIB w Radzikowie - DANKO Hodowla Roślin ZHR O/ Laski Miniony sezon wegetacyjny był niekorzystny dla pszenżyta jarego. Zróżnicowanie plonowania w poszczególnych miejscowościach było bardzo duże ze względu na długotrwały brak opadów w krytycznych okresach wegetacji. Szczególnie wysokie plony uzyskano w Radzikowie najsłabsze w Seroczynie. Najlepiej plonującymi odmianami w roku były Mamut i Mazur, najniższe plony uzyskała odmiana Milewo. Porażenie przez choroby było mniejsze niż w latach poprzednich.
Tabela 1. PSZENŻYTO JARE. Odmiany badane. Rok zbioru Lp. Odmiana Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce 1 2 3 4 1 DUBLET* 2006 2 MILEWO* 2008 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL-99-307 Strzelce 3 MAZUR* 2014 4 PUZON* 2015 5 SOPOT* 2015 6 MAMUT* 2016 * -odmiana chroniona krajowym wyłącznym prawem hodowcy
Tabela 2. PSZENŻYTO JARE. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO DANKO HR IHAR ZDOO Kawęczyn Seroczyn ZHR O/ Laski Radzików Powiat Siedlce Sochaczew Grójec W-wa Zachód Kompleks rolniczej przydatności gleby 4 4 3 4 Klasa bonitacyjna gleby IIIb III a IIIb IIIa PH gleby w KCI 6,42 5,6 6,3 * Przedplon Groch siewny Rzepak ozimy Groch siewny Rzepak ozimy Data siewu 01.04 28.03 29.03 05.04 Obsada nasion (szt./m 2 ) 450 450 450 450 Data zbioru 07.08 05.08 14.08 16.08 Nawożenie mineralne N na poziomie a1 (kg/ha) 80 95 133 75 N na poziomie a2 (kg/ha) 80 95 133 75 P2O5 (kg/ha) 45 45 54 50 K2O (kg/ha) 90 90 81 75 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a2 (l/ha) Środki ochrony roślin Adob Mikro 2,0 l Zaprawa nasienna (nazwa) Domnic 060FS Domnic 060FS Domnic 060FS Domnic 060FS Herbicyd (nazwa, dawka) Insektycyd (nazwa, dawka) Fungicyd pierwszy zabieg (nazwa, dawka) Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka) Gold 450SC 1,0 l Minuet 100 EW -0,1 l Minuet 100 EW -0,1 l Tylko poziom a2 Bumper Super 490EC 1,0 l Falcon 460 EC - 0,6 l Mustang Forte 195SE 0,8 l - Bumper Super 490EC 1,0 l Amistar 250 SC+Chefara 330 EC 0,6 l + 0,4 l Lintur 70WG 130g/ha Chwastox Extra 1,0 l Bulldock Xpro 190EC 0,25 l Boogie Xpro 400 EC -1,2 l Variano Xpro 190EC- 1,5 l Mustang 306 SE 0,4 l Alstar Pro 100EW- 0,1 l Amistar 250 SC - 0,6 l Bumper Super 490EC 0,6 l Regulator wzrostu (nazwa, - dawka) - nie zastosowano * brak danych
Lp. Tabela 3. PSZENŻYTO JARE. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Seroczyn Kawęczyn DANKO HR IHAR ZHR O/ Radzików Cecha Laski a1 a2 a1 a2 a1 a2 a1 a2 1 Termin kłoszenia (dzień m-c) 2 Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) 3 Wysokość roślin (cm) 4 Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mleczne (skala 9 0 ) 06.06 06.06 06.06 08.06 04.06 06.06 29.05 29.05 16.07 17.07 28.07 30.07 31.07 31.07 * * 84,7 87,2 110,9 111,8 97,9 95,3 92,1 92,5 9,0 9,0 8,7 8,6 9,0 9,0 9,0 9,0 5 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) Porażenie przez choroby (skala 9 o ) 6 7 8 9 7,0 7,1 8,4 8,4 9,0 9,0 8,3 8,8 Mączniak właściwy 9,0 9,0 7,8 8,6 9,0 9,0 8,3 8,6 Rdza brunatna 9,0 9,0 8,3 8,9 9,0 9,0 9,0 9,0 Septorioza liści 8,1 9,0 8,0 8,5 9,0 9,0 9,0 9,0 Septorioza plew 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 10 Masa tysiąca ziaren (g) 43,3 45,2 50,0 53,9 44,7 44,9 40,4 40,9 Wilgotność ziarna podczas zbioru 11 (%) 13,9 14,1 13,6 13,6 11,1 11,6 16,4 15,2 12 Plon ziarna (dt z ha) 52,7 55,8 79,8 83,8 64,1 71,5 88,6 93,8 Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian * - brak danych Skala 9 o : 9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny
Tabela 4. PSZENŻYTO JARE. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: Lp. Odmiana Wzorzec, dt z ha Poziom a1 Poziom a2 Seroczyn Kawęczyn Radzików Laski Seroczyn Kawęczyn Radzików Laski 52,7 79,8 88,6 64,1 55,8 83,8 93,8 71,5 1 Dublet 102 99 91 106 103 97 94 106 2 Milewo 91 90 91 102 97 92 92 99 3 Mazur 109 112 101 103 107 107 101 96 4 Puzon 89 99 107 95 86 106 105 98 5 Sopot 102 99 109 94 100 95 104 101 6 Mamut 107 101 101 101 107 102 105 100 Tabela 5. PSZENŻYTO JARE. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, Poziom a1 Poziom a2 Lp. Odmiana 2016 2015 2016-2016 2015 2016- Wzorzec, 71,3 71,5 67,5 71,4 70,1 76,2 78,2 75,2 77,2 76,5 dt z ha 1 Dublet 99 105 104 102 103 99 103 108 101 103 2 Milewo 93 92 94 92 93 95 97 103 96 98 3 Mazur 106 102 108 104 105 103 104 99 103 102 4 Puzon 99 96 103 97 99 100 98 102 99 100 5 Sopot 101 104 92 103 99 100 102 89 101 97 6 Mamut 102 104-103 - 103 100-101 - Liczba dośw. 4 4 3 8 11 4 4 3 8 11
Tabela 6. PSZENŻYTO JARE. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki-a1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, 1 Dublet 3 0,5 1,2-0,3-1,3 0,5 0,3-0,3-0,2 2 Milewo 3-1,3-2,4-0,8-0,2 0,0-0,1 0,4 0,4 3 Mazur 3 0,2-0,1 0,7 0,5-0,3-0,1 0,2 0,3 4 Puzon 3-0,3-0,1 0,7 1,0-0,3 0,0-0,3 0,1 5 Sopot 3 0,5 1,0-0,3-0,3 0,0 0,1-0,6-0,1 6 Mamut 2 0,5-0,2-0,2-0,7 - Liczba doświadczeń 2 5 1 4 2 6 2 6 Lp. Mączniak Liczb Rdza żółta Rdza brunatna Septorioza liści prawdziwy Lp. Odmiana a lat badań Wzorzec (skala 9 0 ) 8,5 7,8 8,3 8,0 8,0 7,8 8,1 8,0 Tabela 7. PSZENŻYTO JARE. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian. Lata zbioru, Wyleganie (skala 9 0 ) Wysokość roślin Liczba w fazie dojrzałości (cm) Odmiana lat przed zbiorem mlecznej badań 2016- * Poziom agrotechniki a1 Masa 1000 ziaren (g) Wzorzec 8,7 8,6* 7,9 7,7 96,4 101,3 44,6 43,5 1 Dublet 3-1,7-1,6-0,4-0,7 2,0 2,5-0,6 0,5 2 Milewo 3 0,3 0,2-0,6-0,3 6,1 6,8 1,1-0,3 3 Mazur 3 0,3 0,5 0,2 0,5-4,1-3,1 2,2 1,7 4 Puzon 3 0,3 0,2 0,2 0,3 1,6 1,8-2,7-1,6 5 Sopot 3 0,3 0,5 0,4 0,4-3,1-7,4-0,6-0,2 6 Mamut 2 0,3 0,5 0,1 - -2,4-0,5 - Poziom agrotechniki a2 Wzorzec 8,6 8,6* 8,1 7,8 96,7 100,1 46,2 44,6 1 Dublet 3-2,1-2,1-0,8-0,7 0,5 1,2 0,7 0,5 2 Milewo 3 0,4 0,5-0,6-0,3 3,5 6,7 1,5 0,1 3 Mazur 3 0,4 0,2 0,4 0,4-1,8-1,9 1,4 0,6 4 Puzon 3 0,4 0,5 0,2 0,3 1,0 0,6-2,6-0,7 5 Sopot 3 0,4 0,5 0,4 0,4-3,2-6,9-1,1-1,5 6 Mamut 2 0,4 0,5 0,4 - -0,1-0,1 - Liczba doświadczeń 1 2 3 8 4 10 4 10 * - średnia z lat 2016- ( w roku 2015 wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej nie wystąpiło)