Pszenica jara Pszenicy jarej uprawia się w Polsce znacznie mniej niż ozimej z uwagi na nieco mniejszą jej plenność. Jej znaczenie gospodarcze jest jednak duże ze względu na większą, niż w pszenicy ozimej, zawartość glutenu w ziarnie. Zrejonizowane obecnie w Polsce odmiany pszenicy jarej charakteryzują się niską i odporną na wyleganie słomą, nadającą się dobrze do zbioru mechanicznego, dobrym wykorzystaniem nawozów mineralnych oraz wysoką plennością. Pszenica jara ma wysokie wymagania glebowe, co wynika ze słabo rozwiniętego systemu korzeniowego, a to z kolei czyni ją mało odporną na suszę. Najbardziej odpowiednie są dla niej gleby zasobne w składniki pokarmowe o uregulowanych stosunkach wodnych, niezakwaszone, o ph 6-7, systematycznie nawożone i wapnowane, niezachwaszczone i niezaperzone. Możliwa jest także uprawa pszenicy jarej na glebach gliniasto-piaszczystych, będących w wysokiej kulturze. Nieodpowiednie są natomiast gleby lekkie, piaszczyste, podmokłe i kwaśne. Pszenica jara w porównaniu z ozimą zawiera więcej białka i tłuszczu, a mniej włókna surowego. Odznacza się także większą zawartością glutenu, którego ilość i jakość decyduje o wartości wypiekowej mąki. Z tego powodu ziarno odmian pszenicy jarej posiada bardzo dobrą jakość technologiczną. Wartość technologiczną odmian pszenicy ujęto w cztery grupy: E elitarna, jakościowa, B chlebowa, C pozostałe. Na cele młynarsko-piekarskie przydatne są odmiany z grupy E,, B. Tabela 29. Pszenica jara odmiany badane w 2014 r. Rok wpisania do: KRO LOZ 1 Tybalt 2005 2007 2 Łagwa 2009 2010 3 Ostka Smolicka 2010 2012 4 Kandela 2010 2012 5 SMH 87 2011 6 rabella 2011 7 Izera 2012 2013 Hodowca (lub polski przedstawiciel dla odmian zagranicznych) Irena Szyld 62-800 Kalisz ul. Celtycka 41 a Małopolska H R sp. z o.o. 30-002 Kraków; ul. Zbożowa 4 HR Smolice sp. z o.o. Grupa IHR 63-740 Kobylin Smolice 146 DNKO HR sp. z o.o. Choryń 27 HR Smolice sp. z o.o. Grupa IHR 63-740 Kobylin Smolice 146 DNKO HR sp. z o.o. Choryń 27 Małopolska H R sp. z o.o. 30-002 Kraków; ul. Zbożowa 4 Grupa jakości *)
8 KWS Torridon 2012 2014 9 Struna 2013 10 Mandaryna 2014 11 Harenda 2014 KWS Lochow Pl. sp. z o.o. Kondratowice 57-150 Prusy, ul. Słowiańska 5 DNKO HR sp. z o.o. Choryń 27 DNKO HR sp. z o.o. Choryń 27 Małopolska H R sp. z o.o. 30-002 Kraków; ul. Zbożowa 4 B
Tabela 30. grotechniczne i polowe warunki prowadzenia doświadczeń w 2014 r. Wyszczególnienie Krzyżewo Szepietowo Rumejki Kompleks glebowy 2 4 4 Klasa bonitacyjna gleby III b III a IV a ph gleby 6,7 6,0 5,9 Zasobność gleby mg/100 g P 2 0 5 K 2 0 Mg 27,0 17,9 7,1 Przedplon Groch siewny Groch siewny Ziemniaki Data siewu 28.03 02.04 01.04 Data zbioru 29.08 04.08 07.08 Nawożenie N na poziomie a 1 kg/ha 55 87 73 N na poziomie a 2 kg/ha 95 127 113 P 2 0 5 kg/ha 60 60 60 K 2 0 kg/ha 90 60 90 Plonowit Z II 1,5 l. Nawożenie dolistne l/ha Forthial 2 x 1 l. Basfoliar 2 x 3 l. Basfoliar 36 1,5 l. Insektycydy Sumi lpha 330 EC 0,25 l. Eforia 0,65 ZC 0,3 l. Herbicydy dawka Sekator 125 OD 0,15 l. Fungicydy dawka Input 460 EC 1,0 l. rtea 330 EC 0,5 l. 30,5 15,5 7,7 Lintur 70 WG 150 g xial EC+digor EC 0,4 +1 l. Credo 600 SC 2 l. Reveller 280 SC 0,8 l. 8,7 11,7 8,7 Puma Uniwersal 069 EW 1 l. Gold + Sekator 125 OD 1 l. + 0,15 l. Input 460 EC 1 l. Soligor 425 EC 0,8 l. ntywylegacz poziom a 2 Cerone 480 SL 0,75 l. Moddus 250 EC 0,4 l. Cerone 480 SL 0,75 l.
Krzyżewo Szepietowo Średnia Odchylenie od wzorca (dt) % wzorca Wysokość roślin Wyleganie przed zbiorem Masa tysiąca nasion Dojrzałość woskowa **) Mączniak Septorioza liści Rdza brunatna Tabela 31. Plon ziarna (dt z ha), ważniejsze cechy i porażenie przez choroby odmian pszenicy jarej w 2014 r., na poziomie a 1. Choroby 2 1 (dt) cm Skala 9 0 g dni Skala 9 0 Wzorzec 79,0 58,4 68,7 x x 14,1 98 9,0 44,4 x 7,7 7,8 7,2 1 Tybalt 79,4 53,8 66,6-2,1 97 13,0 91 9,0 44,1 206 8,8 7,7 7,3 2 KWS Torridon 73,7 55,9 64,8-3,9 94 15,0 90 9,0 42,5 206 7,0 7,0 6,8 3 Harenda 84,0 65,5 74,8 6,0 109 14,3 102 9,0 44,3 206 7,3 7,2 7,5 4 Łagwa 77,4 60,3 68,8 0,1 100 10,6 102 9,0 43,6 206 8,0 6,3 7,0 5 Ostka Smolicka 71,1 56,0 63,6-5,2 93 15,9 105 9,0 41,9 206 7,8 6,2 7,5 6 Kandela 75,0 54,9 65,0-3,8 95 16,5 97 9,0 43,6 205 8,3 8,0 7,3 7 rabella 71,3 61,0-7,8 89 16,0 100 9,0 41,6 204 8,0 5,5 6,5 8 Izera 71,7 53,4 62,6-6,2 91 16,8 105 9,0 41,4 204 7,8 6,5 7,8 9 Struna 78,9 56,3 67,6-1,1 98 21,2 105 8,2 43,3 205 7,8 6,7 7,5 10 Mandaryna 77,3 53,9 65,6-3,1 95 25,4 106 9,0 39,1 205 8,8 6,8 7,5 11 SMH 87 *) 50,9 48,0 49,4-19,3 72 11,5 88 6,8 44,9 7,8 6,2 7,0 Odmiany wzorcowe zaznaczono pogrubioną czcionką. **) Na podstawie Listy Opisowej Odmian COBORU.
Krzyżewo Szepietowo Średnia Odchylenie od wzorca (dt) % wzorca Wysokość roślin Wyleganie przed zbiorem Masa tysiąca nasion Mączniak Septorioza liści Rdza brunatna Tabela 32. Plon ziarna (dt z ha), ważniejsze cechy i porażenie przez choroby odmian pszenicy jarej w 2014 r., na poziomie a 2. Choroby cm Skala 9 0 g Skala 9 0 Wzorzec 98,4 67,3 82,8 x x 88 9,0 48,5 9,0 8,9 8,4 1 Tybalt 96,9 62,2 79,6-3,3 96 84 9,0 47,7 9,0 9,0 8,5 2 KWS Torridon 97,5 62,1 79,8-3,0 96 81 9,0 46,2 9,0 8,7 8,3 3 Harenda 100,6 77,5 89,1 6,3 108 92 9,0 46,2 9,0 8,7 8,5 4 Łagwa 89,3 69,5 79,4-3,4 96 94 9,0 46,5 9,0 8,3 8,3 5 Ostka Smolicka 87,8 71,2 79,5-3,3 96 95 9,0 47,4 8,8 8,3 8,8 6 Kandela 96,5 66,4 81,5-1,4 98 93 9,0 46,5 9,0 8,8 8,8 7 rabella 92,5 77,0-5,9 93 86 9,0 44,2 9,0 7,5 7,0 8 Izera 90,2 68,6 79,4-3,5 96 97 9,0 46,0 8,8 8,7 8,5 9 Struna 101,0 76,5 88,8 5,9 107 95 9,0 45,2 9,0 8,5 8,3 10 Mandaryna 99,9 82,2 91,0 8,2 110 87 9,0 42,2 8,5 8,7 8,8 11 SMH 87 *) 61,6 60,3 61,0-21,9 74 82 7,2 48,1 9,0 7,7 8,0 Odmiany wzorcowe zaznaczono pogrubioną czcionką.
Tabela 33. Średnie wyniki plonowania odmian pszenicy jarej w latach ( % wzorca). Poziom a 1 Poziom a 2 Rok Lata Rok Lata 2012 2013 2014 2012 14 2013 14 2012 2013 2014 2012 14 2013 14 Wzorzec dt z ha 64,9 62,0 68,7 65,2 65,4 77,2 81,5 82,8 80,5 82,2 1 Tybalt 101 98 97 99 98 100 108 96 101 102 2 KWS Torridon 101 106 94 100 100 103 102 96 100 99 3 Harenda 109 x x 108 x x 4 Łagwa 104 104 100 103 102 97 102 96 98 99 5 Ostka Smolicka 94 100 93 96 97 94 97 96 96 97 6 Kandela 98 101 95 98 98 101 99 98 99 99 7 rabella 98 104 89 97 97 99 100 93 97 97 8 Izera 110 108 91 103 100 110 99 96 102 98 9 Struna 105 98 x 102 98 107 x 103 10 Mandaryna 95 x x 110 x x 11 SMH 87 *) 75 87 72 78 80 74 81 74 76 78 Liczba doświadczeń 4 4 2 4 4 2
Charakterystyka odmian (na podstawie listy opisowej odmian) HREND (2014). chlebowa (grupa B). Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki średni. Odporność na rdzę brunatną duża, na choroby podstawy źdźbła, brunatną plamistość liści, septoriozy liści, septoriozę plew oraz fuzariozę kłosów dość duża, na mączniaka prawdziwego średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia średni, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość duże, gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie w kłosie dość mała, liczba opadania duża. Zawartość białka i ilość glutenu dość duże. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. MNDRYN (2014). jakościowa (grupa ). Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki większy niż średnio dla gatunku. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę plew dość duża, na choroby podstawy źdźbła, brunatną plamistość liści, septoriozy liści oraz fuzariozę kłosów średnia. Rośliny dość wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren bardzo mała, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie w kłosie dość mała, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka średnia, ilość glutenu duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała.