Anna I. Brzezińska Rodzaj i tytuł projektu Numer grantu Lata i kwota Kierownik i zespół Cele Osoby badane Plan badań Wyniki wnioski Odniesienie do Grant Narodowego Centrum Nauki OPUS 2 na projekt pt.: Mechanizmy formowania się tożsamości w okresie przejścia z adolescencji do dorosłości: regulacyjna rola emocji samoświadomościowych Numer rejestracyjny: 2011/03/B/HS6/01884 Numer umowy: UMO-2011/03/B/HS6/01884 Termin rozpoczęcia: 16 października 2012 Termin zakończenia: 15 października 2015 Kwota: 755 760,00 zł Anna I. Brzezińska (kierownik projektu) i Tomasz Czub (główny wykonawca) oraz doktoranci i studenci Instytutu Psychologii UAM Celem projektu jest ustalenie emocjonalnych oraz poznawczych i społecznych uwarunkowań procesu rozwoju tożsamości w okresie późnej adolescencji. Wśród determinant emocjonalnych wyróżniono emocje samoświadomościowe (poczucie wstydu i winy) oraz trudności w regulacji emocji. Determinanty poznawcze obejmują style rozwiązywania problemów tożsamościowych. Do czynników społecznych zaliczono różne cechy sytuacji rodzinno społeczno - zawodowej badanych oraz orientację społeczną (moratoryjna versus tranzycyjna) i typ partycypacji społecznej. Badania, prowadzone zgodnie z planem przekrojowo-sekwencyjnym, pozwalają także na ustalenie ścieżek rozwojowych oraz charakteru związków między determinantami a przebiegiem procesu rozwoju poczucia tożsamości (wymiary poczucia tożsamości oraz status tożsamości). Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych z terenu Poznania: (1) sześć zespołów szkół zawodowych: zasadnicze szkoły zawodowe, technika i licea oraz (2) dwa licea ogólnokształcące jako grupa porównawcza Badania przeprowadzono 6-krotnie: jesień 2012 (n 1=1039), wiosna 2013 (n 2=1456), jesień 2013 (n 3=2411), wiosna 2014 (n 4=2090), jesień 2014 (n 5=2415), wiosna 2015 (n 6=2030). Analiza danych: (1) 6 analiz poprzecznych oddzielna dla każdego pomiaru; (2) analizy ukośne oraz (3) analiza podłużna (pomiar 1 pomiar 6): w pomiarze I w klasach pierwszych zbadano 310 uczniów, do pomiaru VI na koniec klasy trzeciej - dotrwało 109 uczniów (35% próby wyjściowej) Uzyskane i opracowane dotąd wyniki wskazują na istotne związki pomiędzy wskaźnikami poczucia tożsamości (wymiary i status) a badanymi zmiennymi: wstyd i poczucie winy, trudności w regulacji emocji, poznawczy styl rozwiązywania problemów tożsamościowych i typ partycypacji społecznej. Wykryto również złożone związki między badanymi czynnikami a wskaźnikami rozwoju tożsamości (analiza trendów rozwoju). Dodatkowo wykazano istnienie różnic związanych z płcią, wiekiem i rodzajem szkoły ponadgimnazjalnej w nasileniu tendencji do doświadczania wstydu i poczucia winy, trudności w regulacji emocji, wymiarów partycypacji społecznej oraz wymiarów procesu formowania się tożsamości i statusów tożsamości. Na obecnym etapie realizacji projektu badawczego można sformułować wstępne rekomendacje dotyczące optymalizacji przebiegu rozwoju tożsamości, związane z dwoma czynnikami determinującymi ten rozwój. Jedna kategoria zaleceń dotyczy profilaktyki w zakresie wspomagania rozwoju emocjonalnego - tendencji do doświadczania wstydu i poczucia winy. Zbyt wysokie nasilenie tych tendencji istotnie zakłóca procesy rozwoju tożsamości, zatem kontrolowanie
praktyki Upowszechnianie wyników projektu występowania w okresie dzieciństwa takich czynników, które decydują o wysokim poziomie wstydu i poczucia winy, mogłoby sprzyjać osiągnięciu dojrzałego statusu tożsamości w okresie dorastania i wczesnej dorosłości. Druga grupa zaleceń dotyczy rozwoju zdolności do regulacji emocji, w tym również regulacji wstydu i poczucia winy. Spośród badanych wymiarów zdolności do regulacji emocji, najsilniej zakłócającym rozwój tożsamości czynnikiem jest niski poziom zdolności do uświadamiania sobie emocji. Tworzenie społecznych warunków optymalizujących rozwój świadomości emocji mogłoby zatem istotnie wspomagać rozwój tożsamości. PUBLIKACJE Monografie Brzezińska, A. I., Niemier, K., Piotrowski, K. (w przyg.). Drogi ku dorosłości. Tożsamość uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. Brzezińska, A. I., Niemier, K., Piotrowski, K. (w przyg.). Identity before adulthood. Identity in students of different types of secondary schools in Poland. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. Redakcja monografii Brzezińska, A. I., Syska, W., Niemier, K., Urbański, H. (red.). (w przyg.). Ścieżki wkraczania w dorosłość. Poznań: Wydawnictwo Naukowe WNS UAM. Redakcja numeru tematycznego czasopisma Brzezińska, A. I. (red.). (2013). Polish Psychological Bulletin - redakcja numeru tematycznego 3/2013 pt.: Contexts of identity development: role of emotional, social and educational factors., 3. Brzezińska, A. I., Cieciuch, J. (2015). Studia Psychologiczne - redakcja numeru tematycznego 3/2015 pt.: Tożsamość - nowe operacjonalizacje, nowe problemy [ wersja PL i ENG]. Brzezińska, A. I., Cieciuch, J. (2015). Roczniki Psychologiczne - redakcja numeru tematycznego 4/2015 pt.: Formowanie się tożsamości [wersja PL i ENG]. Artykuły naukowe 2013 Brzezińska, A. I. (2013). Becoming an adult - contexts of identity development. Polish Psychological Bulletin, 3, 239-244 DOI - 10.2478/ppb-2013-0027. Brzezińska, A. I., Czub, T., Kaczan, R., Piotrowski, K., Rękosiewicz, M. (2013). Tożsamość i jej osobowościowy kontekst: charakterystyka psychologiczna uczniów zespołów szkół zawodowych. Ruch Pedagogiczny, 4, 55-77. Brzezińska, A. I., Piotrowski, K. (2013). Identity and markers of adulthood: the relationship between two constructs. Polish Psychological Bulletin, 3, 254-265 DOI -10.2478/ppb-2013-0029. Czub, T. (2013). Shame as a self-conscious emotion and its role in identity formation. Polish Psychological Bulletin, 3, 245-253 DOI -10.2478/ppb-2013-0028. Czub, T., Brzezińska, A. I. (2013). Regulacyjna wartość emocji wstydu w procesie kształtowania się tożsamości. Psychologia Rozwojowa, 1 (18), 27-43 DOI 10.4467/20843879PR.13.002.1014. Jankowski, P. (2013). Identity status and emotion regulation in adolescence and early adulthood. Polish Psychological Bulletin, 3, 288-298 DOI -10.2478/ppb- 2013-0032. Jankowski, P., Rękosiewicz, M. (2013). Type of social participation and regulation of emotion among upper secondary school students. Polish Psychological Bulletin, 3, 322-330 DOI - 10.2478/ppb-2013-0035
Kaczan, R., Brzezińska, A. I., Wojciechowska, J. (2013). Social participation, identity style and identity dimensions in late adolescence among students of three types of vocational schools. Polish Psychological Bulletin, 3, 310-321 DOI -10.2478/ppb-2013-0034 Piotrowski, K. (2013). Identity in adolescence and emerging adulthood: relationships with emotional and educational factors. Polish Psychological Bulletin, 3, 266-276 DOI -10.2478/ppb-2013-0030. Piotrowski, K., Kaczan, R., Rękosiewicz, M. (2013). Off-time higher education as a risk factor in identity formation. Polish Psychological Bulletin, 3, 299-309 DOI: 10.2478/ppb-2013-0033 Rękosiewicz, M. (2013). Type of social participation and identity formation in adolescence and emerging adulthood. Polish Psychological Bulletin, 3, 277-287 DOI 10.2478/ppb-2013-0031 Rękosiewicz, M. (2013). Kwestionariusz Partycypacji Społecznej (KPS): konstrukcja i analiza właściwości psychometrycznych. Studia Psychologiczne, 3, 35-52 DOI 10.2478/v10167-010-0071-4. 2014 Brzezińska, A. I., Czub, T., Piotrowski, K. (2014). Statusy tożsamości a style tożsamości i funkcjonowanie emocjonalne uczniów szkół zawodowych. Psychologia Rozwojowa, 4(19), 51-71 DOI: 10.4467/20843879PR.14.024.2963. Rękosiewicz, M. (2014). Orientacja życiowa i typ partycypacji społecznej w okresie wczesnej i późnej adolescencji oraz wyłaniającej się dorosłości: kontekst edukacyjny. Psychologia Rozwojowa, 4(19), 73-85 DOI 10.4467/20843879PR.14.025.2964 2015 Brzezińska, A. I., Niemier, K., Piotrowski, K. (w przyg.). Psychospołeczne uwarunkowania poczucia tożsamości uczniów szkół zawodowych. Edukacja, 4 Brzezińska, A. I., Piotrowski, K. (w rec.). Identity development in the educational context: Longitudinal study in secondary school students. Roczniki Psychologiczne, 4 Brzezińska, A. I., Piotrowski, K. (w rec.). Zmiana poczucia tożsamości w kontekście edukacyjnym: badania podłużne uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Roczniki Psychologiczne, 4 Niemier, K. (w przyg.). Poczucie tożsamości uczniów szkół zawodowych grupy ryzyka. Edukacja, 4 Piotrowski, K. (2015). Identity capital of high school students. Studia Psychologiczne, 3. Piotrowski, K. (2015). Kapitał tożsamości uczniów szkół ponadgimnazjanych. Studia Psychologiczne, 3. Piotrowski, K., Brzezińska, A. I. (2015). Polish adaptation of James Côté s Identity Stage Resolution Index -. Studia Psychologiczne, 3. Piotrowski, K., Brzezińska, A. I. (2015). Polska adaptacja kwestionariusza Indeks Rozwiązania Kryzysu Tożsamości Jamesa Côté. Studia Psychologiczne, 3. Piotrowski, K., Brzezińska, A. I., Berzonsky, M., Tomczak, M., Czub, T. (in preparation). Identity styles clusters and their relationships with personal identity dimensions, self-conscious emotions, and emotion regulation. KONFERENCJE Organizacja Brzezińska, A. I., Piotrowski, K. (2013). Koncepcja, organizacja i prowadzenie sesji pt.: Odroczona dorosłość: jak przygotować uczniów do przejścia ze szkoły na rynek pracy i wejścia w dorosłe życie? II Kongres Polskiej Edukacji. Organizator: Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie. Warszawa, 15-16 czerwca 2013 roku.
Brzezińska, A. I. (2015). Koncepcja, organizacja i prowadzenie: III Wielkopolska Konferencja dla Nauczycieli pt.: AKCJA: Uczniowie u progu dorosłości. Opóźnione czy odroczone wkraczanie w dorosłość? Organizator: Instytut Psychologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Wielkopolskie Kuratorium Oświaty. Poznań, 28 września 2015 roku. Referaty 2013 Brzezińska, A. I. (2013). Referat pt.: Ścieżki ku dorosłości: zróżnicowanie warunków sukcesu życiowego i zawodowego. II Kongres Polskiej Edukacji. Organizator: Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie. Warszawa, 15-16 czerwca 2013 roku. 2014 Brzezińska, A. I., Matejczuk, J. (2014). Referat zaproszony: Młodzi ludzie między różnymi światami: jak pomóc im się nie zagubić? XII Ogólnopolska Konferencja Socjoterapii nt.: Młodzi we współczesnym świecie. Rzeczywistość wirtualna i realna - jak możemy pomóc wybierać? Organizator: Stowarzyszenie Pracownia Alternatywnego Wychowania, Krakowskie Stowarzyszenia Ocalić szansę, Stowarzyszenie Ocalić Szansę SOS z Wrocławia oraz PARPA i Sekcja Socjoterapii PTP. Wawrzkowizna w Bełchatowie koło Łodzi, 10-12 października 2014 r. Brzezińska, A. I. (2014). Referat pt.: Jaka jest tożsamość uczniów szkół zawodowych i jak wspomagać jej rozwój? Konferencja Regionalna dla dyrektorów zasadniczych szkół zawodowych. Organizator: Starostwo Powiatowe w Słupcy. Słupca, 22 października 2014 roku. 2015 Brzezińska, A. I. i zespół (2015). Warsztaty pt.: Oferta szkoły a kształtowanie się tożsamości. Wielkopolska Konferencja dla Nauczycieli pt.: AKCJA: Uczniowie u progu dorosłości. Opóźnione czy odroczone wkraczanie w dorosłość? Organizator: Instytut Psychologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Wielkopolskie Kuratorium Oświaty. Poznań, 28 września 2015 roku. Brzezińska, A. I., Rękosiewicz, M. (2015). Referat pt.: Kształtowanie się tożsamości a gotowość do bycia dorosłym (wyniki badań): kto ma łatwiejszy start w dorosłość? Wielkopolska Konferencja dla Nauczycieli pt.: AKCJA: Uczniowie u progu dorosłości. Opóźnione czy odroczone wkraczanie w dorosłość? Organizator: Instytut Psychologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Wielkopolskie Kuratorium Oświaty. Poznań, 28 września 2015 roku. Piotrowski, K., Brzezińska, A. I. (2015). Referat pt.: Analiza skupień w badaniach nad stylami tożsamości: trzy style, ale cztery skupienia? XXIV Ogólnopolska Konferencja Psychologii Rozwojowej. Warszawa, 1-3 czerwca 2015 roku. Piotrowski, K., Brzezińska, A. I. (2015). Referat pt.: Formowanie tożsamości w szkołach zawodowych: dwuletnie badania podłużne uczniów szkół ponadgimnazjalnych. XXIV Ogólnopolska Konferencja Psychologii Rozwojowej. Warszawa, 1-3 czerwca 2015 roku. Postery pracowników i doktorantów IP UAM (oparte na wynikach badań projektu): Czub, T., Matejczuk, J., Kaliszewska-Czeremska, K. (2013). Poster pt.: Różnice w zakresie emocji samoświadomościowych od wczesnej adolescencji do wczesnej dorosłości.. Czub, T., Matejczuk, J., Kaliszewska-Czeremska, K. (2013). Poster pt.: Różnice w zakresie emocji samoświadomościowych u uczniów szkół zawodowych, techników i liceów profilowanych.. II Kongres Polskiej Edukacji. Organizator: Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie. Warszawa, 15-16 czerwca 2013 roku. Jankowski, P. (2013). Poster pt.: Style regulacji emocji w okresie wczesnej i późnej adolescencji oraz wyłaniającej się dorosłości: kontekst edukacyjny. Rękosiewicz, M. (2013). Poster pt.: Różnice w zakresie typu partycypacji społecznej u uczniów szkół zawodowych, techników i liceów profilowanych.
Rękosiewicz, M. (2013). Poster pt.: Różnice w zakresie typu partycypacji społecznej od wczesnej adolescencji do wczesnej dorosłości.ii Kongres Polskiej Edukacji. Organizator: Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie. Warszawa, 15-16 czerwca 2013 roku. Wojciechowska, J., Kaczan, R. (2013). Poster pt.: Różnice w zakresie stylów tożsamości u uczniów szkół zawodowych, techników i liceów profilowanych. Wojciechowska, J., Ziółkowska, B. (2013). Poster pt.: Różnice w zakresie struktury i statusu tożsamości od wczesnej adolescencji do wczesnej dorosłości. Wojciechowska, J., Ziółkowska, B. (2013). Poster pt.: Różnice w zakresie struktury i statusu tożsamości u uczniów szkół zawodowych, techników i liceów profilowanych..