Ścieżki ku dorosłości: zróżnicowanie warunków sukcesu życiowego i zawodowego

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Ścieżki ku dorosłości: zróżnicowanie warunków sukcesu życiowego i zawodowego"

Kornelia Szczepańska
4 lat temu
Przeglądów:

2 Kongres Polskiej Edukacji Sesja nr 2: Odroczona dorosłość:

Ścieżki ku dorosłości: zróżnicowanie warunków sukcesu

Anna Izabela Brzezińska Instytut Psychologii Uniwersytet im.

1 2 Kongres Polskiej Edukacji Sesja nr 2: Odroczona dorosłość: jak przygotować młodych ludzi do wejścia w dorosłe życie? Ścieżki ku dorosłości: zróżnicowanie warunków sukcesu życiowego i zawodowego Prof. dr hab. Anna Izabela Brzezińska Instytut Psychologii Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Zespół Wczesnej Edukacji Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie

Wprowadzenie We wszystkich społeczeństwach zachodnich, także w Polsce, odnotowuje się coraz późniejsze opuszczanie domu rodzinnego przez młodych dorosłych, a także coraz późniejsze podejmowanie ról

Zjawisko to w ostatnich latach nasila się i nie można go tłumaczyć jedynie coraz większymi problemami na rynku pracy (ze znalezieniem odpowiedniej albo jakiejkolwiek pracy, miejscami zajętymi przez

2 Wprowadzenie We wszystkich społeczeństwach zachodnich, także w Polsce, odnotowuje się coraz późniejsze opuszczanie domu rodzinnego przez młodych dorosłych, a także coraz późniejsze podejmowanie ról typowych dla dorosłości (rodzinnych, zawodowych i obywatelskich). Zjawisko to w ostatnich latach nasila się i nie można go tłumaczyć jedynie coraz większymi problemami na rynku pracy (ze znalezieniem odpowiedniej albo jakiejkolwiek pracy, miejscami zajętymi przez starsze pokolenia) czyli tylko czynnikami ekonomicznymi. Można podejrzewać, iż istotną rolę w procesie odraczania dorosłości odgrywa rozwojowe i edukacyjne wyposażenie młodych ludzi czyli poziom różnych kompetencji, będących efektem tego, jak zostały przez nich zrealizowane zadania rozwojowe w okresie dzieciństwa i dorastania i jak ze swoich formacyjnych zadań wywiązała się rodzina i szkoła. 2

Punkt wyjścia: jakie czasy tacy ludzie i takie młodzieży chowanie Dzieciństwo i młodość rodziców i dziadków są INNE niż dzieciństwo i młodość ich dzieci i wnuków

3 Punkt wyjścia: jakie czasy tacy ludzie i takie młodzieży chowanie Dzieciństwo i młodość rodziców i dziadków są INNE niż dzieciństwo i młodość ich dzieci i wnuków Kulturowy (także cywilizacyjny) kontekst rozwoju rodziców i dziadków w ich dzieciństwie i młodości był INNY niż aktualny kontekst rozwoju ich dzieci i wnuków CO SIĘ ZMIENIŁO?

4 Zmiana relacji pokoleniowych Dominuje pokolenie starszych jako strażników wartości oraz źródła wiedzy: dziadkowie rodzice dzieci Dominuje pokolenie średnich jako pośredników i łączników: dziadkowie rodzice dzieci Dominuje pokolenie młodych jako nośników zmian, w tym nowinek technicznych: dziadkowie rodzice dzieci

5 Podstawowy warunek rozwoju RÓWNOWAGA obciążeń i systemu wsparcia w stosunku do rosnących możliwości dziecka nastolatka młodego dorosłego: im większe kompetencje tym wyższe powinny być wymagania, ale wielkie wyzwania i trudne zadania stymulują rozwój tylko wtedy, gdy towarzyszy im: nadzieja na sukces w danym otoczeniu różne formy wsparcia ze strony otoczenia

6 Cechy środowiska rozwoju / otoczenia Przyzwolenie na samodzielną eksplorację Stawianie i egzekwowanie wymagań Rola dorosłego / NAUCZYCIELA - osoby znaczącej Efekt rozwojowy Jakość startu w dorosłość zależy od rodzaju poczucia tożsamości osiągniętego pod koniec fazy dorastania

ETAPY KSZTAŁTOWANIA SIĘ TOŻSAMOŚCI Etap 1 Etap 2 Efekt

Ograniczony i ściśle kontrolowany zakres, treść i formy

eksploracja Odroczona dorosłość Brak ofert i okazji do

lub chaotyczna eksploracja w ubogim / mało zróżnicowanym

7 ETAPY KSZTAŁTOWANIA SIĘ TOŻSAMOŚCI Etap 1 Etap 2 Efekt eksploracja podejmowanie zobowiązania tożsamość osiągnięta Ograniczony i ściśle kontrolowany zakres, treść i formy eksploracji podejmowanie zobowiązania tożsamość nadana eksploracja Odroczona dorosłość Brak ofert i okazji do podejmowania decyzji i zobowiązań tożsamość moratoryjna Brak lub chaotyczna eksploracja w ubogim / mało zróżnicowanym środowisku Opóźniona dorosłość Brak ofert i okazji do dokonywania wyborów tożsamość rozproszona

8 Strategie wkraczania w dorosłość wg socjologa Sińczuch, M. (2002). Wchodzenie w dorosłość w warunkach zmiany społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Socjologii UW

9 Perspektywa myślenia o wkraczaniu w dorosłość Perspektywa krótko-falowa - instrumentalna: Jakich absolwentów potrzebuje rynek pracy / społeczeństwo dla podtrzymania / usprawnienia swego funkcjonowania? szkoły wypuszczają produkty gotowe do realizacji określonych zadań zawodowych moratorium rozwojowe jest niepotrzebną stratą czasu Perspektywa długo-falowa autoteliczna: Jakich ludzi potrzebuje społeczeństwo, aby mogło się rozwijać? szkoły realizują funkcję emancypacyjną razem z socjalizacyjną moratorium jest potrzebne tak jednostce, jak i społeczeństwu = to czas dojrzewania, próbowania, eksperymentowania, nabierania kształtu, UCZENIA SIĘ

10 Dziękuję za uwagę!

Podobne dokumenty

Budowanie tożsamości w okresie dorastania a funkcjonowanie w dorosłości

Ogólnopolskie Seminarium Psychologiczno Pedagogiczne Szkolnictwa Artystycznego Rola psychologa i pedagoga w szkolnictwie artystycznym Poznań 4 marca 2016 roku Budowanie tożsamości w okresie dorastania