Kształtowanie się tożsamości a gotowość do bycia dorosłym:

Transkrypt

1 Instytut Psychologii Od 1919 r. psychologia na UAM Kształtowanie się tożsamości a gotowość do bycia dorosłym: kto ma łatwiejszy start w dorosłość? prof. dr hab. Anna I. Brzezińska mgr Małgorzata Rękosiewicz Instytut Psychologii UAM w Poznaniu 1

2 perspektywa długo-falowa Etapy edukacji Cele uczenia się w kolejnych etapach dorosłego życia perspektywa średnio-falowa perspektywa krótko-falowa Opanowane kompetencje kluczowe IV etap edukacji szkolnej: szkoła ponadgimn. III etap edukacji szkolnej: gimnazjum II etap edukacji szkolnej: szkoła podstaw. kl. IV-VI I etap edukacji szkolnej: szkoła podstawowa klasy I-III Edukacja przedszkolna: dom / przedszkole / klubik dziecięcy Wczesna edukacja: dom / żłobek / klubik dziecięcy / miejsca publiczne Kapitał początkowy: wyposażenie noworodka gotowość do kontaktu i uczenia się 2

3 Edukacja ponadgimnazjalna czas kończenia okresu dorastania i przechodzenia do wczesnej fazy dorosłości czas przygotowania do startu w dorosłość czas ważnych życiowych wyborów większość młodych ludzi dokonuje wtedy wyboru dalszej ścieżki kształcenia i/lub pracy wybory te muszą być poprzedzone wieloma próbami i poszukiwaniami najlepszej dla siebie drogi czas startu w dorosłość to także czas wielu zachowań ryzykownych 3

4 Warunki udanego startu w dorosłość Kształtowanie nowych kompetencji w odniesieniu do osobistej wizji własnego życia (kim chciałbym być?) + Kompetencje (wiedza, umiejętności, postawy) kształtowane w szkole ponadgimnazjalnej WIZJA własnego życia projekt własnego życia plany na najbliższe lata + Zgromadzony od wczesnego dzieciństwa kapitał osobisty i społeczny Wykorzystywanie i wzbogacanie kapitału początkowego na każdym kolejnym etapie kształcenia jako PODSTAWA kształtowania nowych kompetencji 4

5 Bycie dorosłym Obiektywne wskaźniki dorosłości wyprowadzenie się z domu własne gospodarstwo domowe? własne źródło utrzymania (zatrudnienie) stały związek posiadanie dzieci aktywność obywatelska Subiektywne wskaźniki dorosłości samoregulacja emocji i zachowania umiejętność planowania i przewidywania konsekwencji własnych działań odpowiedzialność za własne decyzje Podstawa to poczucie tożsamości: wiem kim i jaki jestem? oraz czego pragnę w życiu dla siebie? 5

6 Jak kształtuje się poczucie tożsamości? Eksploracja wszerz poszukiwanie próbowanie eksperymentowanie Eksploracja w głąb drążenie, dopytywanie sprawdzanie upewnianie się Podejmowanie zobowiązań odrzucanie alternatyw podejmowanie decyzji dokonywanie wyboru POCZUCIE TOŻSAMOŚCI Identyfikacja ze zobowiązaniami akceptowanie swoich decyzji emocjonalne angażowanie się gotowość do poświęceń 6

7 Rodzaje (statusy) tożsamości ETAP 1 ETAP 2 E F E K T brak lub chaotyczna eksploracja w ubogim środowisku bogata i zróżnicowana (różne obszary i formy) eksploracja bardzo ograniczony i ściśle kontrolowany zakres, treść i formy eksploracji bogata i zróżnicowana (różne obszary i formy) eksploracja brak ofert i okazji do podejmowania zobowiązań brak ofert, okazji i chęci do podejmowania zobowiązań podejmowanie zobowiązania podejmowanie zobowiązania tożsamość rozproszona tożsamość moratoryjna tożsamość nadana tożsamość osiągnięta 7

8 Cel badań prowadzonych przez Instytut Psychologii UAM w latach właściwości osobowości uczniów klas I-III zespołów szkół zawodowych (zasadniczych szkół zawodowych, techników i liceów) oraz porównawczo liceów ogólnokształcących młodzież, która wybiera zawodowe ścieżki edukacyjne po zakończeniu nauki w gimnazjum, rzadko stanowi przedmiot zainteresowania psychologów 8

9 KOGO badano? Pomiar i czas Zespoły Szkół Zawodowych ZSZ TECH LIC Liceum Ogólnokształcące Razem jesień 2012 jesień 2013 jesień

10 Wnioski W klasie 1 i 2 różnice między uczniami różnych typów szkół były bardzo małe, zwiększyły się dopiero w klasie 3. Zmiany progresywne, ułatwiające wejście w dorosłość wystąpiły częściej u uczniów liceów ogólnokształcących. Zmiany regresywne częściej wystąpiły u uczniów zasadniczych szkół zawodowych i technikum (1) narastały obawy i lęki przed przyszłością (rosła eksploracja ruminacyjna) (2) spadał poziom eksploracji adaptacyjnej (wszerz i w głąb) (3) spadał poziom zobowiązań ZATEM uczęszczanie do różnego typu szkół ponadgimnazjalnych różnicuje przebieg rozwoju tożsamości uczniów 10

11 Dziękujemy za uwagę! 11