Mikro II: Rynek i Preferencje Jacek Suda (slajdy: Krzysztof Makarski) 1 / 40
Rynek Wst ep W tym rozdziale zasygnalizowane sa problemy jakimi bedziemy sie zajmować. Pytania jakie b edziemy sobie zadawać. Sposób w jaki b edziemy rozumować. Przeszkody na jakie b edziemy napotykać w odpowiadaniu na pytania. Odpowiedzi jakie ekonomia próbuje udzielić na pytania. 2 / 40
Rynek Budowanie modelu. Podstawowe narz edzie ekonomiczne (model jest jak mapa, do różnych celów inna inny model). Jest to uproszczona wersja rzeczywistości (endo- versus egzogeniczne zmienne), a nie rzeczywistość. Zmienne endogeniczne i egzogeniczne. 3 / 40
Rynek Optymalizacja i równowaga. W ekonomii tworzymy modele w których racjonalne podmioty (np. konsumenci) optymalizuja. Analizujemy zdarzenia ekonomiczne w stanie równowagi. Definicje równowagi moga być różne np.(1) rynki sie oczyszczaja (popyt równa sie podaży); (2) stan stabilny, tzn. jeżeli system nie zostanie zaburzony z zewnatrz system pozostanie w tym stanie. 4 / 40
Rysunek: Krzywa popytu
Rysunek: Krzywa popytu
Rysunek: Krzywa podaży
Rynek Równowaga rynkowa. Rynek si e oczyszcza, popyt jest równy podaży. Patrz Rysunek 1.4 8 / 40
Rysunek: Równowaga rynkowa.
Rynek Statyka porównawcza. Co sie stanie gdy? Nastapi egzogeniczna zmiana podaży - Rysunek 1.5 Nastapi egzogeniczna zmiana popytu i podaży - Rysunek 1.6 10 / 40
Rysunek: Egzogeniczny wzrost podaży mieszkań.
Rysunek: Egzogeniczny spadek podaży i popytu.
Rynek Inne sposoby rozdzia lu mieszkań do wynaj ecia. Doskonale dyskryminujacy Monopolista - Zna cene graniczna każdej osoby. Zwyk ly monopolista. Kontrola czynszów - W ladze nak ladaja maksymalny czynsz. 13 / 40
Rynek Który sposób jest najlepszy? W jakim sensie? Dla kogo? Dajcie mi kryterium. 14 / 40
Rynek Efektywność Pareto. W ekonomii najcz eściej stosowanym kryterium jest efektywność w sensie Pareto. Efektywność Pareto - alokacja jest efektywna w sensie Pareto, jeżeli nie możemy poprawić sytuacji jakiegoś podmiotu, bez pogorszenia sytuacji innego podmiotu. Nie mylić ze sprawiedliwościa. 15 / 40
Rynek Porównanie sposobów rozdzia lu mieszkań. 1 Rozważmy sytuacje gdy 8 ludzi chce wynajać mieszkanie. Ich ceny graniczne dane sa poniżej. Osoba = A B C D E F G H Cena = 40 25 30 35 10 18 15 5 1 Przypuśćmy, że podaż mieszkań jest sta la i wynosi 5. Znajdź wszystkie możliwe ceny równowagi. 2 Przypuśćmy, że jedno mieszkanie zostaje sprzedane osobie A. Znajdź wszystkie możliwe ceny równowagi. 3 Przypuśćmy, że mamy 16 konsumentów (po dwóch każdego typu) oraz 9 mieszkań. Jaka jest cena rynkowa? 2 Przypuśćmy, że niedyskryminujacy monopolista jest w laścicielem wszystkich 5 mieszkań i stara sie znaleźć cene, która bedzie maksymalizowa la jego przychody. 1 Policz przychód monopolisty jeżeli wynajmuje on 1,2,3,4 i 5 mieszkań. 2 Ile mieszkań wynajmie monopolista i za ile? 3 A co zrobi lby dyskryminujacy monopolista? 16 / 40
Rynek Równowaga w d lugim okresie. Krótki okres - okres w krótkim jakaś zmienna nie może ulec zmianie (tutaj ilość mieszkań jest sta la) D lugi okres - okres w jakim wszystkie zmienne moga ulec zmianie (tutaj ilość mieszkań może sie zmienić). Rozwiazuj ac ćwiczenie analizujemy gospodarke w... okresie. 17 / 40
Rynek Podsumowanie. Ilustracja podejścia ekonomicznego: model (w równowadze) (optymalizujace podmioty wybieraja) model pokazuje jak zmienne endogeniczne zareaguja na zmiany zmiennych egzogenicznych (statyka porównawcza) kryterium w ekonomii: efektywność ważne rozróżnienie d lugi i krótki okres. Lektura: Varian rozdz. 1. 18 / 40
Rynek Pytania sprawdzajace. W jakim celu ekonomiści wykorzystuja modele? Jaki powinien być model? Omów możliwe koncepcje równowagi. Wykorzystaj statyke porównawcza od omówienia wybranego zdarzenia na wybranym rynku. Co to jest i do czego s luży efektywność Pareto? Omów w jaki sposób pojawienie sie mody na niebieskie jeansy wp lynie na rynek niebieskich jeansów. Wyjaśnij w jaki sposób korzystasz z metodyki opracowanej przez ekonomistów odpowiadajac na to pytanie (wyjaśnij w jaki sposób wykorzystujesz model, omów jaka definicje równowagi wykorzystujesz, pokaż w jaki sposób wykorzystujesz pojecie równowagi). 19 / 40
Preferencje Wprowadzenie. W tym rozdziale zajmiemy si e preferencjami konsumenta. W poszukiwaniu co nam mówi krzywa popytu. Zapoznamy si e z za lożeniami potrzebnymi do skonstruowania teorii konsumenta. Teori e konsumenta wykorzystuje si e praktycznie wsz edzie w ekonomii. Makro (analizy, prognozy), Szacowanie funkcji popytu (firmy, regulatorzy). 20 / 40
Preferencje Preferencje konsumenta (notacja). Ściśle preferowany: (x 1, x 2 ) (y 1, y 2 ) (S labo) preferowany: (x 1, x 2 ) (z 1, z 2 ) Oboj etny: (x 1, x 2 ) (z 1, z 2 ) Zauważ: (x 1, x 2 ) (z 1, z 2 ) oraz (z 1, z 2 ) (x 1, x 2 ) implikuje (x 1, x 2 ) (z 1, z 2 ) (x 1, x 2 ) (z 1, z 2 ) oraz (z 1, z 2 ) (x 1, x 2 ) implikuje (x 1, x 2 ) (z 1, z 2 ) 21 / 40
Preferencje Za lożenia o preferencjach. W ekonomii zak ladamy, że konsument jest racjonalny, czyli przyjmujemy nastepuj ace za lożenie o preferencjach: Zupe lność. Dla każdego (x 1, x 2 ) i (y 1, y 2 ), mamy albo (x 1, x 2 ) (y 1, y 2 ) albo (x 1, x 2 ) (y 1, y 2 ) albo jedno i drugie. Zwrotność. Dla każdego (x 1, x 2 ), mamy (x 1, x 2 ) (x 1, x 2 ). Przechodniość. Jeżeli (x 1, x 2 ) (y 1, y 2 ) oraz (y 1, y 2 ) (z 1, z 2 ) wówczas (x 1, x 2 ) (z 1, z 2 ). Czy to oznacza, że agenci (konsumenci, producenci) zachowuja sie zgodnie z tymi za lożeniami? Nie, ale do odpowiedzi na wiele pytań opis zachowania ludzi w oparciu o powyższe za lożenia jest wystarczajaco dobry, do odpowiedzi na inne może nie być. Jest jeszcze jeden problem, jak odejdziemy od racjonalności to w którym kierunku? Jest z milion sposobów w jaki ludzie moga być nieracjonalni. Zanim odejdziemy od za lożenia racjonalności, potrzebujemy wiecej danych o zachowaniu cz lowieka, aby wiedzieć w którym kierunku odejść (neuroekonomia?). 22 / 40
Preferencje Krzywe oboj etności Do graficznego prezentowania preferencji wykorzystujemy krzywe oboj etności, patrz Rysunek 3.1. Krzywa oboj etności - zbiór punktów na p laszczyźnie, wobec których konsument jest oboj etny. 23 / 40
powrót Rysunek: Krzywa oboj etności (niebieska linia).
Preferencje Krzywe obojetności nie przecinaja sie. Twierdzenie. Krzywe obojetności nie przecinaja sie. [Dowód (nie wprost).] Przez zaprzeczenie. Patrz Rysunek 3.2. Przypuśćmy, że dwie różne krzywe obojetności sie przecinaja. Weźmy X na jednej krzywej i Y na drugiej krzywej. Ponieważ znajduja sie one na różnych krzywych obojetności, to z definicji krzywej obojetności X Y. Teraz zauważmy, że X Z oraz Z Y, korzystajac z przechodniości otrzymujemy X Y. Sprzeczność. 25 / 40
powrót Rysunek: Krzywe obojetności sie nie przecinaja.
Preferencje Przyk lady preferencji Doskona le substytuty - Rysunek 3.3. Dobra doskonale komplementarne - Rysunek 3.4 Dobra niechciane (z le) - Rysunek 3.5 Dobra neutralne (obojetne) - Rysunek 3.6 B logostan - Rysunek 3.7 27 / 40
powrót Rysunek: Doskona le substytuty.
powrót Rysunek: Dobra doskonale komplementarne.
powrót Rysunek: Dobra niechciane (z le).
powrót Rysunek: Dobra neutralne (oboj etne).
powrót Rysunek: B logostan.
Preferencje Dobrze zachowujace sie preferencje. I Niestety za lożenie racjonalności nam nie wystarcza, potrzebujemy wiecej aby móc zaprzac do pracy aparat matematyczny. Monotoniczność (wiecej oznacza lepiej). Dla każdego (x 1, x 2 ) i (y 1, y 2 ), jeżeli x 1 y 1 i x 2 y 2 i co najmniej jedna nierówność jest ostra, wówczas (x 1, x 2 ) (y 1, y 2 ). Patrz Rysunek 3.9. Wypuk lość. Jeżeli (x 1, x 2 ) (y 1, y 2 ), wówczas, dla każdego t [0, 1], (tx 1 + (1 t)y 1, tx 2 + (1 t)y 2 ) (x 1, x 2 ). Patrz Rysunek 3.10. Interpretacja: Mieszanka (s labo) preferowana w stosunku do ekstremów. 33 / 40
Preferencje Dobrze zachowujace sie preferencje. II Ścis la wypuk lość. Jeżeli (x 1, x 2 ) (y 1, y 2 ), wówczas, dla każdego t (0, 1), (tx 1 + (1 t)y 1, tx 2 + (1 t)y 2 ) (x 1, x 2 ). Interpretacja: Mieszanka ściśle preferowana w stosunku do ekstremów. Preferencje dobrze zachowujace sie: monotoniczne i wypukle. Preferencje dobrze zachowujace sie sa bardzo wygodne bo dla nich wybór konsumenta jest dobrze zdefiniowany. Na tym kursie bedziemy sie zajmowali racjonalnym konsumentem o preferencjach z wygodnymi w lasnościami matematycznymi: dobrze zachowujace sie plus ciag le (ciag lości nie bedziemy już definiowali) preferencje. Potem jeszcze zajmiemy sie różniczkowalnościa. 34 / 40
powrót Rysunek: Monotoniczne preferencje.
powrót Rysunek: Wypuk lość.
Preferencje Krańcowa stopa substytucji (MRS). Bardzo ważne poj ecie. Nachylenie krzywej obojetności. Patrz Rysunek 3.11. Interpretacja: Ile jednostek dobra y musi oddać konsument za jednostke dobra x, tak aby pozostać obojetny. Pamietaj MRS jest zwykle ujemna (zauważ, że zwykle krzywe obojetności maja nachylenie ujemne). Kszta ltowanie sie MRS. Dla dobrze zachowujacych sie preferencji MRS jest malejaca. 37 / 40
powrót Rysunek: Krańcowa stopa substytucji (MRS).
Preferencje Podsumowanie. Racjonalność. Przyk lady preferencji. Preferencje dobrze zachowujace sie: monotoniczność wypuk lość Krańcowa stopa substytucji (MRS). Lektura: Varian rozdz. 3, bez podrozdzia lu: Dobra policzalne (dyskretne) oraz bez 3.7. 39 / 40
Preferencje Pytania sprawdzajace. Przedstaw za lożenia kryjace sie za pojeciem racjonalnego konsumenta. Wyjaśnij dlaczego ekonomiści przyjmuja takie za lożenie. Co to jest krzywa obojetności? Czy krzywe obojetności moga sie przecinać? Wyjaśnij pojecie dobrze zachowujacych sie preferencji. Wyjaśnij pojecie krańcowej stopy substytucji. 40 / 40