Warszawa, dnia 28 listopada 2008 r. NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA W WARSZAWIE ul. Filtrowa 57, 00-950 Warszawa tel. 444-57 - 72 fax. 444-57 62 P/08/163 LWA 41038 1 2008 Pan st. chorąŝy sztab. Tomasz KĘPA Komendant Szkoły Podoficerskiej Wojsk Lądowych w Zegrzu WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli przeprowadziła w Szkole Podoficerskiej Wojsk Lądowych w Zegrzu (zwanej w dalszej treści Szkołą lub SPWL ) kontrolę w zakresie funkcjonowania szkół podoficerskich resortu obrony narodowej w latach 2005-2008 (I półrocze). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli, podpisanym w dniu 23 października 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, stosownie do art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Komendantowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia funkcjonowanie Szkoły w zakresie objętym kontrolą, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości. 1 Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz.1701 1
W strukturze organizacyjnej Szkoły, stosownie do przyznanych jej etatów i statutu oraz 4 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 8 marca 2004 r. w sprawie utworzenia szkół podoficerskich 2 (rusp), wyodrębniono następujące komórki organizacyjne przeznaczone do realizacji zadań statutowych: Kurs Kandydatów na śołnierzy Zawodowych, Kurs Kandydatów na śołnierzy Zawodowych Kurs Muzyków Orkiestr Wojskowych, Kurs Doskonalenia Zawodowego oraz Kurs Szkolenia Rezerw. W SPWL, stosownie do postanowień pkt 1 ppkt 5 decyzji Nr 362 Ministra Obrony Narodowej z dnia 3 grudnia 2004 r. w sprawie procesu kształcenia i doskonalenia zawodowego w poszczególnych korpusach i grupach osobowych 3, prowadzono kształcenie w dwóch korpusach osobowych: korpusie łączności i informatyki oraz korpusie ogólnowojskowym (od 21 grudnia 2006 r. korpus wychowawczy). W okresie objętym kontrolą Szkoła, z uwagi na brak zapotrzebowania przez Dowództwo Wojsk Lądowych, nie prowadziła, w ramach korpusu łączności i informatyki, kształcenia elewów i szkolenia podoficerów w grupach osobowych: projektowo-programowej informatyki oraz eksploatacji systemów informatycznych. 1. W okresie objętym kontrolą SPWL nie dysponowała niezbędną ilością środków technicznych wspomagania szkolenia, zwłaszcza środków nowoczesnych wymaganych programami nauki. Posiadany sprzęt wykorzystywany był do szkolenia tylko w kilku specjalnościach wojskowych. Niezbędny sprzęt dla przeprowadzenia pozostałych programów szkoleniowych, był zabezpieczany przez Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu (CSŁiI) i inne jednostki wojskowe. Braki niezbędnego sprzętu były przyczyną nie realizowania zajęć lub teŝ ilość sprzętu dla potrzeb realizacji konkretnych zajęć była niewystarczająca. Szkoła podejmowała działania celem poprawy stanu doposaŝenia w niezbędny sprzęt, jednak w kontrolowanym okresie sytuacja nie uległa zmianie. SPWL dysponowała sprzętem nieprzydatnym jak np.: łódź rozpoznawcza, zestawy minerskie, wykrywacz min głębinowych, czy teŝ rentgenoradiometr, przyrząd do rozpoznania chemicznego, natomiast nie zabezpieczono w wymaganym zakresie radiostacji przenośnych, a więc podstawowego sprzętu do prowadzenia szkolenia. W pierwszej kolejności zabezpieczano zajęcia prowadzone przez CSŁiI, a wielokrotne meldunki składane przez SPWL do Dowództwa Wojsk Lądowych nie poprawiły sytuacji w tym zakresie. Zdaniem NIK niewystarczające wyposaŝenie w sprzęt wpływa negatywnie na jakość i efektywność procesu szkolenia kandydatów na Ŝołnierzy zawodowych. 2 Dz. U. Nr 51, poz. 505 ze zm. 3 Dz. Urz. MON Nr 16, poz. 180 ze zm. 2
2. Potencjał kadrowy SPWL był niewystarczający w stosunku do realizowanych przez SPWL zadań szkoleniowych. W badanym okresie ustalona dla Szkoły na koniec lat 2005, 2006, 2007 i I półrocza 2008 r. ilość etatów wynosiła odpowiednio: 56, 62, 64 i 66. Natomiast faktyczne zatrudnienie wynosiło odpowiednio: 42, 54, 58 i 54 osoby, co stanowiło 75%, 87,1%, 90,6% oraz 81,8% stanu etatowego. Wyraźnie niekorzystna sytuacja występowała w kadrze instruktorskiej, gdzie wykorzystanie etatu w latach objętych kontrolą kształtowało się w granicach od 55% do maksymalnie 82,6%. Według wyjaśnień Zastępcy Komendanta jednym z powodów braku zainteresowania podjęciem pracy w SPWL były nieatrakcyjne warunki finansowe. (niskie grupy uposaŝenia na zajmowanych stanowiskach w stosunku do innych jednostek wojskowych oraz brak dodatku słuŝbowego za pełnienie słuŝby na określonych stanowiskach dowódczych i kierowniczych lub stanowiskach samodzielnych). 3. Na ogólną liczbę 20 specjalności w ramach 2 korpusów osobowych realizowanych w latach 2005/2006, 2006/2007 i 2007/2008 dla kandydatów na Ŝołnierzy zawodowych (w ramach kursów 10 dniowych i 6-miesięcznych), dla 4 w specjalnościach wojskowych tj. Ogólnej - 02 1 41 i Obsługi ekspedycji i poczty polowej - 02 1 49 w ramach grupy osobowej eksploatacji systemów łączności oraz Ogólnej - 02 2 41 i Obsługi stacji zakłóceń radiowych, KF, UKF, obsługi aparatowni sterowania zakłóceniami - 02 2 52 w ramach grupy osobowej rozpoznania i zakłóceń radiowych Szkoła nie posiadała opracowanych ramowych planów nauki, co naruszało 5 ust. 2 cytowanego rozporządzenia. Natomiast programy nauki dla specjalności 02 2 52 opracowano w 2005 r., dla specjalności 02 01 49 opracowano w 2006 r. oraz dla specjalności 02 1 41 i 02 2 41 opracowano dopiero w 2007 r. Jednak do chwili zakończenia kontroli, opracowane i stosowane ww. 4 programy nauki, nie zostały zatwierdzone przez Dowódcę Wojsk Lądowych, co naruszało 5 ust. 5 wymienionego rozporządzenia. 4. Kontrola wykazała brak rzetelności przy realizacji programów nauki dla kandydatów na Ŝołnierzy zawodowych oraz uczestników kursu szkolenia rezerw, jak równieŝ sposobu dokumentowania zajęć w dziennikach lekcyjnych. - W przypadku trzech grup szkoleniowych Ŝołnierzy łącznościowców (Kurs Kandydatów na śołnierzy Zawodowych) nie zrealizowano wszystkich godzin nauczania 9 przedmiotów obejmujących: regulaminy (ogółem brak 2 godzin nauczania), wychowanie fizyczne (46), urządzenia łączności (13), eksploatację urządzeń łączności (37), szkolenie metodyczne (7), obronę przed bronią masowego raŝenia (2), podstawy elektroniki i elektrotechniki (4), dyscyplinę wojskową (5) oraz 256 godzin języka angielskiego. 3
- W przypadku dwóch grup szkoleniowych Ŝołnierzy-muzyków (Kurs Muzyków Orkiestr Wojskowych) nie zrealizowano wszystkich godzin nauczania 7 przedmiotów obejmujących: taktykę (ogółem brak 1 godziny nauczania), obronę przed bronią masowego raŝenia (1), pedagogikę i psychologię wojskową (4), szkolenie strzeleckie (4), wychowanie fizyczne (7), literaturę specjalistyczną (8) oraz kształcenie słuchu (20). - W przypadku 3 grup Kursu Szkolenia Rezerw z wymaganych 74 godzin przedmiotu Budowa i eksploatacja sprzętu łączności, nie zrealizowano, odpowiednio w kolejnych latach szkoleń: 10, 8 i 8 godzin zajęć. W jednym przypadku w ogóle nie przeprowadzono 2 godzin zajęć z przedmiotu Kształcenie obywatelskie. Wśród przyczyn braku realizowania wymaganej liczby zajęć, zarówno w Kursach Kandydatów na śołnierzy Zawodowych jak i w Kursie Szkolenia Rezerw, wskazano niskie ukompletowanie kadry Szkoły, absencją kadry z powodu zwolnień lekarskich oraz problemy z zabezpieczeniem sprzętu łączności. 5. Kontrola wykazała brak rzetelności przy realizacji programów praktyk oraz dokumentowaniu ich przebiegu. W latach szkoleniowych 2006/2007 i 2007/2008 wymiar czasowy praktyk dla elewów korpusu łączności wynosił 140 godz., a dla Ŝołnierzy-muzyków 404 godz. - Na 48 analizowanych przypadków zaewidencjonowany czas praktyk elewów korpusu łączności tylko w dwóch był zgodny z zaplanowanym, w pozostałych wynosił od 19 do 140 godzin. Pomimo Ŝe dziennik praktyk zawierał w swej treści wskazówki dotyczące sposobu jego wypełnienia, większość z nich zawierała nierzetelne wpisy dotyczące przebiegu praktyk. W 8 dzienniczkach nie wskazano stanowiska słuŝbowego elewa, w 12 przypadkach nie odnotowano wykazu (liczby) podległych elewowi Ŝołnierzy, w 11 dzienniczkach nie udokumentowano odbytych w ramach szkolenia strzelań. - W Ŝadnym z analizowanych przypadków czas praktyk Ŝołnierzy muzyków nie był zgodny z zaplanowanym. W dziennikach udokumentowano od 80 do 373 godzin odbytych praktyk. W roku szkoleniowym 2006/2007 przebieg praktyk nie był dokumentowany w dziennikach praktyk, lecz dziennikach lekcyjnych, przy czym jeden dziennik przypadał zbiorczo na wszystkich elewów kierowanych do danej jednostki wojskowej. W roku szkoleniowym 2007/2008, w 4 z 13 analizowanych przypadkach, w dziennikach praktyk zamiast wyszczególnienia rodzajów realizowanych zajęć, zamieszczono adnotację, Ŝe zajęcia były realizowane zgodnie z ramowym planem pracy zatwierdzanym przez kapelmistrza orkiestry. 4
6. Kontrola wykazała niedostateczny poziomu wyszkolenia absolwentów Szkoły do pełnienia przez nich funkcji dowódczych oraz poziomu nabytej w Szkole wiedzy i efektywnego jej wykorzystania przy obsłudze wysoce zintegrowanych systemów walki, co potwierdzają opinie dowódców 9 jednostek wojskowych o poziomie wykształcenia 81 absolwentów SPWL, w których odbywają oni słuŝbę. W ocenie dowódców poziom wyszkolenia jedynie 47 absolwentów (tj. 61% z 77 opiniowanych) gwarantuje pełnienie przez nich funkcji dowódczych, a posiadana przez 58 (75%) z nich wiedza pozwala na jej efektywne wykorzystanie w wysoce zintegrowanych systemach walki. Ponadto dowódcy jednostek wojskowych wobec 52 absolwentów (68%) wskazują konieczność dalszego ich doszkalania, a wobec 59 (77%) potrzebę rozszerzenia lub uszczegółowienia programu kształcenia przyszłych dowódców. W ocenie kapelmistrza orkiestry wojskowej (do której skierowano w okresie objętym kontrolą 4 z 33 absolwentów), program praktyk zamiast doskonalenia umiejętności muzycznych, powinien zawierać działania zmierzające do przeobraŝenia cywila-muzyka w Ŝołnierza, w tym przede wszystkim: poprawienie jego kondycji fizycznej oraz nabycie umiejętności strzeleckich. 7. W okresie objętym kontrolą Komendant Szkoły wydał 16 decyzji o zwolnieniu ze słuŝby wojskowej (kandydackiej). W 14 przypadkach Komendant wydał decyzję w sprawie obowiązku zwrotu kosztów nauki, zaś w 2 decyzja nie została wydana. Było to niezgodne z 38 ust.1 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie słuŝby wojskowej kandydatów na Ŝołnierzy zawodowych 4. Dopiero w trakcie kontroli NIK, tj. po przeszło ośmiu miesiącach od momentu zwolnienia elewów ze słuŝby, (rozkazy Szefa Sztabu z 13 grudnia 2007 r. i 5 lutego 2008 r.), Szkoła podjęła udokumentowane działania w sprawie naliczenia kosztów dla ww. 2 decyzji. Komendant SPWL, uwzględniając trudną sytuację materialną i rodzinną zainteresowanych, wydał 13 decyzji o zwolnieniu z obowiązku zwrotu równowartości kosztów nauki, po uprzednim złoŝeniu przez zainteresowanych pisemnych wniosków o umorzenie kosztów oraz stosownie do 39 cytowanego rozporządzenia. Kwota zwolnień ogółem z kosztów nauki, w badanym okresie, wyniosła 90.931,28 zł. W jednym przypadku Komendant wobec zwolnionego Ŝołnierza w dniu 23 maja 2007 r. wydał decyzję o obowiązku zwrotu kosztów nauki. Szkoła dokumenty w tej sprawie w dniu 26 lipca 2007 r. przekazała do CSŁiI. Dopiero w trakcie kontroli, tj. po przeszło 14 miesiącach od wydania decyzji o obowiązku zwrotu 5
kosztów nauki, Komendant CSŁiI w dniu 8 sierpnia 2008 r. wystawił tytuł wykonawczy do właściwego miejscowo Naczelnika Urzędu Skarbowego w sprawie egzekucji naleŝności pienięŝnych na kwotę wraz z naleŝnymi odsetkami i kosztami upomnienia 6716,66 zł. Przedstawiając powyŝsze uwagi i oceny NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Podjęcie działań zmierzających do podniesienia poziomu wyszkolenia absolwentów Szkoły, poprzez: o Podjęcie skutecznych działań mających na celu zwiększenia stanu kadry oraz wyposaŝenia Szkoły w niezbędną ilość środków technicznych wspomagania szkoleń wymaganych programami nauki, o Realizację programów nauki w pełnym zakresie tematycznym i godzinowym oraz rzetelne dokumentowanie ich przebiegu, o Wzmocnienie nadzoru nad realizacją praktyk, w tym dokumentowaniem ich realizacji. 2. Niezwłoczne wystąpienie do Dowódcy Wojsk Lądowych o zatwierdzenie ramowych planów nauki dla specjalnościach wojskowych: 02 1 41, 02 1 49, 02 2 52 oraz 02 2 41. 3. Wyegzekwowanie zwrotu kosztów nauki w odniesieniu do dwóch zwolnionych elewów. NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje od Pana Komendanta, w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczyn niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Panu prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora Delegatury NIK w Warszawie umotywowanych zastrzeŝenia w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o której mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. 4 Dz. U. Nr 66, poz. 614 ze zm. 6