Zespół Szkół nr 1 im. Henryka Sienkiewicz w Łukowie PROGRAM KOŁA KOMPUTEROWEGO TECHNOLOGIA INFORMACYJNA WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE /dla szkoły ponadgimnazjalnej w 2 godzinnym cyklu kształcenia/ OPRACOWANIE mgr Małgorzata Nowak mgr Jarosław Dziewulski ŁUKÓW, WRZESIEŃ 2004
Spis treści Wstęp 3 Cele ogólne programu 3 Zadania szkoły 4 Treści nauczania 4 Osiągnięcia 4 Szczegółowe cele kształcenia i treści nauczania 5 Formy pracy 9 Metody pracy 9 Ewaluacja 9 Przewidywane efekty na zajęciach koła komputerowego 9 Literatura 10
Wstęp Program koła komputerowego jest wynikiem naszych doświadczeń obecnie związanych z nauczaniem informatyki. Zmiany następujące w systemie szkolnictwa ogólnego, wynikające z załoŝeń reformy systemu oświaty, kładą szczególny nacisk na przygotowanie młodzieŝy do Ŝycia we współczesnym świecie, charakteryzującym się duŝym postępem technologicznym i zalewem informacji. Dlatego teŝ korzystanie z technologii komputerowej i umiejętność selekcjonowania informacji są jednymi z podstawowych umiejętności przygotowujących uczniów do Ŝycia. Pogłębianie wiedzy informatycznej słuŝy ogólnemu rozwojowi ucznia, daje mu moŝliwość rozbudzenia swoich zainteresowań oraz jest istotnym elementem powiązania wewnętrznego świata szkolnego ze światem zewnętrznym. Niniejsze opracowanie jest autorską propozycją programu zajęć koła informatycznego opartego na podstawie programowej /Rozporządzenie MENiS z dnia 6 listopada 2003r. (Dz. U nr 210, poz. 2041)/ z technologii informacyjnej i informatyki oraz standardów wymagań egzaminacyjnych /Rozporządzenie MENiS z dnia 10 kwietnia 2003r. (Dz. U nr 90, poz. 846)/. Dotyczy informatyki nauczanej na poziomie szkoły ponadgimnazjalnej poszerzającej i pogłębiającej wiedzę ucznia zdobytą na lekcjach technologii informacyjnej i kształtowanie uzdolnień młodzieŝy w dziedzinie informatyki. Myślą przewodnią tego opracowania jest dąŝenie nauczyciela do jak najwszechstronniejszego stymulowania aktywności poznawczej i twórczej uczniów. Chodzi, bowiem nie tylko o samo pobudzenie zainteresowań, lecz równieŝ o właściwe ukierunkowanie ciekawości poznawczej uczniów i kształtowanie uzdolnień młodzieŝy w dziedzinie informatyki. Program koła informatycznego winien być realizowany jako poszerzenie i uzupełnienie wiadomości z zakresu informatyki i technologii informacyjnej, zatem adresowany jest do ucznia posiadającego juŝ podstawową wiedzę z zakresu obsługi komputera. Do realizacji załoŝeń programu niezbędne jest spełnienie wymagań: organizacyjnych - tygodniowo dwie godziny zajęć oraz oddzielne stanowisko pracy dla kaŝdego ucznia, sprzętowych - komputer osobisty z dostępem do Internetu pracujący w sieci. Wymagania te w pełni spełniają pracownie powstałe w ramach projektu Pracownia internetowa w kaŝdej szkole. RównieŜ oprogramowanie wchodzące w skład takiej pracowni zapewnia pełną realizację niniejszego programu. Realizacja programu przewidziana jest na rok szkolny 2004/2005 i będzie powtarzana przez następne lata. Po kaŝdym roku szkolnym będzie przeprowadzana ewaluacja programu i ewentualne zmiany w programie. Cele ogólne programu 1. Wykształcenie umiejętności świadomego, sprawnego i kreatywnego posługiwania się komputerem oraz narzędziami i metodami informatyki. 2. Przygotowanie do aktywnego funkcjonowania w tworzącym się społeczeństwie informatycznym. 3. Ujawnienie zainteresowań technologią informacyjną i rozwijanie uzdolnień w dziedzinie informatyki. 4. Zwiększenie autonomii uczniów w procesie uczenia się.
Zadania 1. Przygotowanie uczniów do posługiwania się techniką komputerową w zastosowaniach praktycznych. 2. Pomoc uczniom w rozpoznawaniu własnych uzdolnień i zainteresowań w celu świadomego wyboru dalszego kierunku kształcenia. 3. Kształtowanie umiejętności analizowania zadań szkolnych i prostych problemów praktycznych oraz tworzenia algorytmów ich rozwiązywania. 4. Rozwijanie umiejętności pracy zespołowej przez realizację projektów grupowych. 5. Przygotowanie uczniów do zdawania informatyki na maturze Treści nauczania 1. Opracowywanie dokumentów o rozbudowanej strukturze, zawierających informacje pochodzące z róŝnych źródeł. 2. Rozwiązywanie zadań z zakresu róŝnych dziedzin nauczania z wykorzystaniem programów komputerowych i metod informatyki. 3. Podstawowe formy organizowania informacji w bazach danych spotykanych w otoczeniu ucznia. Wyszukiwanie informacji w bazach danych, formułowanie rozbudowanych zapytań. 4. Wspomaganie prezentacji prac uczniów z zastosowaniem programów komputerowych. Prezentacja w Sieci. 5. Korzystanie z informacji związanych z kształceniem, pochodzących z róŝnych źródeł, oraz komunikowanie się poprzez Sieć. 6. Rozwiązywanie złoŝonych problemów i procesów z róŝnych dziedzin Ŝycia za pomocą wybranych technik projektowania algorytmów. Osiągnięcia uczniów 1. Przygotowywanie i opracowywanie złoŝonych dokumentów z wykorzystaniem róŝnych narzędzi informatycznych i róŝnych źródeł informacji. 2. Posługiwanie się programami komputerowymi i metodami informatycznymi w uczeniu się i rozwiązywaniu problemów z Ŝycia. 3. Sprawne korzystanie z usług sieci komputerowych w pracy z informacjami swoimi i obcymi. 4. Tworzenie opracowań multimedialnych. 5. Planowanie pracy wykonywania projektów realizowanych zespołowo z wykorzystaniem programów komputerowych. 6. Formułowanie sytuacji problemowej i jej modelowanie i rozwiązywanie z uŝyciem metod informatycznych.
Szczegółowe cele kształcenia i treści nauczania Treści kształcenia zgodnie z podstawą programową i wymaganiami egzaminacyjnymi Tematy zajęć Osiągnięcia ucznia (szczegółowe cele kształcenia) Procedury osiągnięcia celów Uwagi o realizacji ŹRÓDŁA INFORMACJI I METODY KOMUNIKACJI Metody wykorzystania Internetu do wzbogacenia własnego uczenia się. Źródła informacji: wyszukiwarki sieciowe; wyszukiwarki specjalistyczne; encyklopedie i słowniki internetowe; serwisy tematyczne; katalogi stron internetowych. śycie w społeczeństwie informatycznym. Podstawowe usługi sieciowe: WWW; FTP; E-formy. Stosowanie technologii komunikacyjnej do porozumiewania się na odległość, czyli komunikacja w sieci komputerowej: 1. Poczta elektroniczna. 2. Komunikacja z wykorzystaniem SMS-ów. 3. Grupy dyskusyjne. 4. Komunikatory sieciowe. 5. IRC i Czat. Internet jako ocean informacji. Metody wyszukiwania informacji w Internecie. Sposoby zawęŝania obszaru poszukiwań. Porządkowanie wyszukiwanych informacji. Jak Ŝyć w społeczeństwie informacyjnym i korzystać z nowych E- form? Zasady korzystania z poczty elektronicznej i redagowania listów. Jak wysłać dziewczynie róŝę e-mail? Sposoby komunikowa- Uczeń potrafi podać obszary zastosowań Internetu. Uczeń potrafi stosować właściwe metody szukania i selekcjonowania informacji. Uczeń potrafi korzystać z róŝnych narzędzi internetowych do wyszukiwania informacji. Uczeń potrafi porządkować informacje o stronach. Uczeń potrafi zawęŝać zbiory poszukiwań. Uczeń potrafi wykorzystać poznane usługi sieciowe w codziennej nauce i pracy: E-sklepy (zakupy i aukcje w Internecie); E-edukacja (nauka na odległość); E-praca; E-bank (działalność banków elektronicznych). Uczeń potrafi wymienić zalety i wady wykorzystania nowoczesnych moŝliwości TI w Ŝyciu człowieka. Uczeń potrafi pobierać pliki protokół FTP. Uczeń potrafi załoŝyć konto pocztowe i skonfigurować program poczty do obsługi konta pocztowego. Uczeń potrafi wysłać i odbierać wiadomości za pośrednictwem poczty elektronicznej. Uczeń potrafi dołączyć do listu róŝne pliki. Dyskutują na temat tradycyjnych i komputerowych źródeł informacji oraz podają przykłady korzystania z nich. Próbują dokonać klasyfikacji. Oceniają dostępność tradycyjnych źródeł informacji oraz Internetu. Opisują zagroŝenia wynikające z niewłaściwego doboru źródła informacji. Rozwiązują zadany przez nauczyciela problem, np. szukania informacji na tematy z innych przedmiotów (np. z historii) w róŝnych programach multimedialnych. Korzystając z podanych adresów stron WWW, szukają informacji. Przypominają podstawowe usługi internetowe. Ćwiczą metody efektywnego szukania. Selekcjonują informacje. Porządkują najczęściej odwiedzane strony. Dyskutują na temat moŝliwości zastosowań TI w róŝnych obszarach działalności człowieka. Podają przykłady z własnego otoczenia. Przeglądają w Internecie oferty banków elektronicznych. Robią p[przykładowe zakupy w Internecie lub uczestniczą w aukcji. Dyskutują nad formami pracy i kształcenia na odległość z wykorzystaniem Internetu. Zapoznają się z moŝliwościami forma-
nia się z wykorzystaniem TI. Rozmowy i dyskusje w Internecie. Uczeń potrafi wykorzystać usługę SMS w komunikacji z innymi uŝytkownikami sieci bądź telefonów komórkowych. Uczeń potrafi konfigurować program klienta poczty do obsługi grup dyskusyjnych. Uczeń potrafi substrybować wybraną grupę dyskusyjną. Uczeń potrafi publikować informacje na forum grupy dyskusyjnej i wymieniać informacje w ramach grup dyskusyjnych. Uczeń potrafi zarejestrować się na serwerze komunikatora i komunikować się za jego pośrednictwem z innymi uŝytkownikami sieci. Uczeń potrafi konfigurować program klienta do połączenia z serwerem IRC. Uczeń potrafi komunikować się za pośrednictwem kanałów IRC oraz poprzez czat z innymi uŝytkownikami. towania, dołączania załączników, ozdabiania listu. Zachowując wszystkie poznane zasady, redagują wspólnie przykładowy list elektroniczny. Dbając o odpowiedni (mały) rozmiar załącznika. Sprawdzają moŝliwości komunikacji z wieloma osobami za pośrednictwem np. czatu, IRC-a, komunikatorów. Zapoznają się z tematyką grup dyskusyjnych. Zapisują się do wybranej grupy związanej z ich zainteresowaniem. Dyskutują na temat innych form komunikowania się, np. z wykorzystaniem telefonu komórkowego (SMS) i Internetu. Podają najświeŝsze osiągnięcia w tej dziedzinie. Szukają informacji na ten temat w Internecie. ŚRODKI I NARZĘDZIA TECHNOLOGII INFORMACYJNEJ Klasyfikacja środków i narzędzi TI ze względu na ich przeznaczenie oraz obsługę tych urządzeń. Dbanie o własny sprzęt komputerowy. Klasyfikacja urządzeń i środków TI. Przykłady instalowania programów i sterowników urządzeń. Wykonujemy czynności porządkowe na komputerze. Jak chronić nasze zasoby na komputerze? Jak zarchiwizować i Uczeń potrafi sklasyfikować urządzenia TI i podać ich ogólną charakterystykę. Uczeń potrafi posługiwać się skanerem, aparatem cyfrowym, kamerą internetową, drukarką itp. Uczeń potrafi zainstalować i odistalować dowolny program komputerowy oraz sterowniki urządzeń. Uczeń potrafi poprawić jakości pracy komputera: porządkowanie, skanowanie i defragmentacja dysku. Klasyfikują środki i narzędzia (oprogramowanie) TI ze względu na ich przeznaczenie. Charakteryzują parametry świadczące o jakości danego urządzenia, tak, aby efektywnie je wykorzystywać lub dokonać korzystnego zakupu. Poznają w praktyce działania róŝnych urządzeń. Wykonują ćwiczenia usprawniające pracę na komputerze (porządkowanie, defragmentacja dysku). Dobierają odpowiednie urządzenie i program do rozwiązania konkretnego problemu.
Podstawowe zasady ochrony zasobów komputerowych. Podstawy konfiguracji sieci: protokoły sieciowe i adresy komputerów w sieci; konfigurowanie karty i protokołu sieciowego; adresy IP i system nazw domen w Internecie. skompresować pliki? Podstawy konfiguracji sieci. Przykłady podłączania do Internetu. Uczeń potrafi zabezpieczać dane zgromadzone na dysku, archiwizować i tworzyć kopie zapasowe danych. Uczeń potrafi posługiwać się programami antywirusowymi. Uczeń potrafi wyjaśnić funkcje adresu komputera w sieci i omówić rolę protokołu sieciowego. Uczeń potrafi skonfigurować komputer do współpracy z siecią komputerową. Uczeń potrafi wyjaśnić, na czym polega system nazw domen i poprawnie zinterpretować adres komputera w Internecie przedstawiony za pomocą nazwy. Wykonują przykładową instalację i deinstalację programów. Ćwiczą instalowanie sterowników urządzeń, np. drukarki. Ćwiczą na własnych plikach wykonywanie kopii zapasowych, archiwizację danych, kompresję. Dyskutują na temat rodzajów nośników danych. Poznają dokładnie działanie sieci szkolnej, ćwiczą udostępnianie zapasów. Uczeń zna sposoby dostępu do Internetu. ALGORYTMIKA Wprowadzenie do tematu tematycznego. Formy zapisu algorytmu. Podstawowe struktury danych. Elementy składowe algorytmu. Poprawność algorytmu. Szybkość działania algorytmu. Klasyczne algorytmy. Etapy tworzenia algorytmu. Specyfikacja problemu i algorytmu. Algorytm z warunkiem, schemat blokowy algorytmu. Algorytm zapisany jako projekt w programie ELI. Drzewo jako reprezentacja obliczeń i algorytmów. Algorytmy iteracyjne schemat Kornera. Binarna reprezentacja liczb. Problemy z algorytma- Uczeń potrafi opisać sytuację problemową w postaci algorytmu. Uczeń potrafi sporządzić specyfikację problemu. Uczeń potrafi sporządzić słowny opis algorytmu z rozgałęziami dla podanej specyfikacji problemu. Uczeń potrafi sporządzić słowny opis algorytmu zawierającego iterację dla podanej specyfikacji problemu. Uczeń potrafi stworzyć schemat blokowy dla algorytmu opisanego w postaci sławnej. Uczeń potrafi śledzić przebieg działania algorytmu zapisanego jako projekt w programie ELI. Dyskutuje przy formułowaniu sytuacji problemowej. Ćwiczą umiejętności analizy i wyboru lepszego algorytmu. Korzystają z programu ELI do śledzenia przebiegu działania algorytmu.
mi. Uczeń potrafi opisać słownie podstawowe konstrukcje algorytmu, takie jak: wybór, iteracja, zasada dziel i zwycięŝaj, rekurencja. Uczeń potrafi posłuŝyć się rekurencją w opisie rozwiązania prostej sytuacji. Uczeń potrafi uzasadnić poprawność algorytmu na podstawie jego specyfikacji. Uczeń potrafi wyznaczyć liczbę działań w poznanych algorytmach jako zaleŝność od liczby danych. METODY PREZENTACJI Z WYKORZYSTANIEM TECHNOLOGII INFORMACYJNEJ Wykonanie prezentacji multimedialnej: Etapy projektowania prezentacji; Slajdy; Opisy i grafika w prezentacji; Nawigacja; Animacja; Elementy dźwiękowe; Elementy wideo. Etapy tworzenia prezentacji projekt. Przygotowanie materiałów do prezentacji. Wycieczka Wola Okrzejska. Uatrakcyjnianie prezentacji. Jak zmontować krótki film? Uczeń potrafi biegle posługiwać się podstawowymi funkcjami programu Power- Paint do tworzenia prezentacji. Uczeń potrafi opracować dokładne plany prezentacji, prawidłowo gromadzi do niej materiały. Uczeń potrafi dobierać elementy graficzne pasujące do prezentowanej tematyki. Uczeń potrafi posługiwać się innymi programami graficznymi i sprzętem (skaner, aparat cyfrowy) do przygotowania materiałów prezentacji. Uczeń potrafi stworzyć plik w formacje PDF. Uczeń potrafi umieścić w prezentacji pliki medialne takie jak animacja, filmy, dźwięk. Uczeń potrafi nagrywać i dodawać dźwiękowy komentarz. Wyszukuje z zasobach internetowych materiałów do prezentacji. Wykonuje fotografie. Przeprowadza wywiady. Uczestniczy w wycieczkach. Dodaje animacje, efekty dźwiękowe i filmy do wykonywanych prezentacji. Prezentuje swoje prace na forum szkoły.
Formy pracy Osiągnięcie załoŝonych celów edukacyjnych i wychowawczych jest moŝliwe dzięki stosowaniu róŝnorodnych form pracy z uczniem. Biorąc pod uwagę specyfikę zajęć, indywidualne potrzeby uczniów oraz dobrowolność uczestnictwa w zajęciach proponuję aktywne metody nauczania: 1. Dialog nauczyciela z uczniem. 2. Wyszukiwanie i poprawianie popełnionych przez ucznia błędów. 3. Ćwiczenia indywidualne pod nadzorem nauczyciela. 4. Metoda projektu 5. Pokaz.. Metody kontroli Na zajęciach koła komputerowego stosowane będą następujące metody oceniania pracy uczniów: 1. Ocena opisowa w następujących formach: Pochwała wysiłku włoŝonego w pracę; Wskazanie błędów oraz metod ich poprawienia; Porównanie efektów pracy uczniów jako motywacja do zwiększenia wysiłku. 2. Prezentacja wykonanych przez uczniów prac na forum. Ewaluacja Opracowany program kółka komputerowego jest dokumentem otwartym i podlegać będzie systematycznej ewaluacji; Ewaluacja dokonywana będzie okresowo na koniec drugiego okresu danego roku szkolnego; Zmiany w programie kółka komputerowego następować mogą w wyniku: Zmian w podstawie programowej kształcenia ogólnego; Opinii uczniów na podstawie wyników ankiety ewaluacyjnej na zakończenie drugiego okresu nauczania w danym roku szkolnym; Analizy wykonywanych prac; Przewidywane efekty na zajęciach koła komputerowego Wykonanie gazetki szkolnej; Wykonanie prezentacji multimedialnej; Wykonanie prezentacji w sieci; Wykonanie biuletynu reklamowego szkoły; Skorygowanie i uzupełnienie wiadomości uczniów wyraŝających chęć zdawania matury z informatyki. Umiejętne korzystanie z technik komputerowych poszukiwanie i gromadzenie materiałów na inne zajęcia edukacyjne.
Literatura 1. Podstawa programowa rozporządzenie MENiS z dnia 6.11.2003r. 2. Standardy wymagań egzaminacyjnych - rozporządzenie MENiS z dnia 10.04.2003r. 3. Koba GraŜyna; Technologia informacyjna dla szkół ponadgimnazjalnych; MIGRA 2002 4. śaboklicki Sł., Korchut A.; Informatyka algorytmy i programy; empi 2 Poznań 2003 5. Komorowska Hanna; O programach prawie wszystko; WSiP 1999