Ćwiczenia z Teorii Wymiany Międzynarodowej WNE UW 2009/10 dr Agnieszka Pugacewicz
Kontakt Konsultacje w poniedziałki w godz. 10:00-11:30, s. 409 apugacewicz@wne.uw.edu.pl www.wne.uw.edu.pl/apugacewicz --> TWM
Organizacja zajęć 14 zajęć, w tym: Wprowadzenie Teoria handlu 6 zajęć Kolokwium 1 (na zajęciach 23 XI 2009) Polityka handlowa 5 zajęć Kolokwium 2 (na zajęciach 18 I 2010)
Zasady zaliczenia Obecność obowiązkowa maksymalnie 2 nieusprawiedliwione nieobecności 2 kolokwia, zaliczenie od 50% sumy punktów z obu kolokwiów Aktywność: Zadania przy tablicy Punkty dodatnie oraz ujemne doliczane do uzyskanych punktów z kolokwiów Kartkówki niezapowiedziane Ocena z ćwiczeń wlicza się do oceny końcowej z przedmiotu
Literatura [KO] KrugmanP., ObstfeldM., Ekonomia międzynarodowa. Teoria i polityka. Tom 1, wydanie trzecie zmienione, WNPWN, Warszawa 2007 [CFJ] CavesR., FrankelJ., Jones R., Handel i finanse międzynarodowe, PWE, Warszawa 1998 [M] van MarrewijkCh., International Trade and the World Economy, Oxford University Press 2002 [JJM] Michałek J.J., Polityka handlowa. Mechanizmy ekonomiczne i regulacje międzynarodowe, WN PWN, Warszawa 2002
Tematy Teoria handlu 1. Wprowadzenie 2. Model Ricardo 3. Model czynników specyficznych 4. Model Heckschera-Ohlina cz. 1 5. Model Heckschera-Ohlina cz. 2 6. Nowa teoria handlu cz. 1 7. Nowa teroiahandlu cz. 2 8. Kolokwium 1
Tematy Polityka handlowa 9. Polityka handlowa w doskonałej konkurencji, cła 10. Polityka handlowa w doskonałej konkurencji, ograniczenia ilościowe 11. Polityka handlowa w niedoskonałej konkurencji 12. Strategiczna polityka handlowa 13. Integracja gospodarcza 14. Kolokwium 2 Konspekt z odniesieniami do poszczególnych rozdziałów w podręcznikach -> www
Wprowadzenie Korzyści z handlu towarami i usługami dlaczego kraje handlują? Czy kraje zróżnicowane też korzystają? Konkurencja z nowoczesnym importem Konkurencja z niskimi płacami
Inne rodzaje wymiany międzynarodowej Pożyczki międzynarodowe Migracje pracowników Handel aktywami finansowymi
Podział dochodu z wymiany Czy wszyscy korzystają na wymianie międzynarodowej? Grupy właścicieli zasobów specyficznych a konkurencja z importem Szerokie grupy społeczne: właściciele kapitału, właściciele pracy (pracownicy)
Obroty handlowe / dochód narodowy
Handel USA i UKa PKB, od 1830 r.
Przyczyny handlu międzynarodowego w pigułce Strona podażowa: przewagi komparatywne w produktywności (teoria Ricardo, wydajność pracy) w wielkości zasobów czynników produkcji (teoria Heckschera-Ohlina) możliwość specjalizowania się (Ricardo, H-O, inne) struktura rynku (Krugman, Brander-Krugman, nowa teoria handlu) teoria firmy (Melitz) Strona popytowa: preferencje konsumentów Zamiłowanie konsumentów do różnorodności (Dixit- Stiglitz, nowa teoria handlu) Inne: model grawitacyjny rozmiar ma znaczenie
Partnerzy handlowi Stanów Zjednoczonych
Wielkość kraju a obroty handlowe
Model grawitacyjny T = A Y Y / D ij i j ij gdzie Ajest stałą, T ij jest wartością handlu pomiędzy krajem ioraz krajem j, Y i jest wartością PKB kraju i, Y j jest wartością PKB kraju j, D ij jest odległością pomiędzy krajami ioraz j. wartość wymiany handlowej między dowolnymi dwoma krajami jest proporcjonalna (ceterisparibus) do iloczynu PKB tych krajów, oraz odwrotnie proporcjonalna do odległości pomiędzy krajami prawo grawitacji Newtona: przyciąganie grawitacyjne między dwoma obiektami jest proporcjonalne do iloczynu ich mas i maleje wraz ze wzrostem odległości (F=GmM/r 2 )
Równanie modelu grawitacyjnego alternatywnie T = A Y Y / D a b c ij i j ij Wielkości krajów i odległość między nimi determinują handel między tymi krajami, ale bez wyraźnego wskazywania kierunku zależności Zamiast tego, dobiera się parametry a, b i c tak, aby jak najdokładniej odpowiadały rzeczywistym danym Gdy a, b i c są równe 1, to powyższe równanie staje się takie samo jak równanie poprzednie Często okazuje się, że szacunki potwierdzają, iż równanie dla a=b=c=1 jest dobrym przybliżeniem
Wyjaśnienie modelu grawitacyjnego - przykład PKB danego kraju jest równe wartości towarów i usług sprzedawanychw tym kraju, jest również z definicji równe całkowitym wydatkomna te dobra i usługi (Y=AE) Stąd udział danego kraju w światowym PKB jest równy udziałowi całkowitych wydatków świata na dobra pochodzące z tego kraju
Przykład cd. Załóżmy, że są tylko cztery kraje: A, B, C i D. Kraje A i Bsą dużymi krajami, których udziały w światowych wydatkach osiągają po 40%, Kraje Ci Dto kraje małe, mające po 10% udziału w wydatkach całego świata Załóżmy także, że całkowite wydatki świata wynoszą 10 bilionów dolarów Stąd znamy także PKB czterech krajów
Przykład cd. udziały wydatków a PKB
Przykład cd. upraszczamy.. Załóżmy, że każdy na świecie wydaje swój dochód w takich samych proporcjach Np. jeśli USA posiadają udział w światowych wydatkach równy 25%, to każdy obywatel świata wydaje 25% swojego dochodu na dobra i usługi pochodzące z USA Założenie to niejest oczywiście spełnione w rzeczywistości najczęściej wydajemy niewspółmiernie więcej na dobra krajowe niż obywatele zagraniczni na nasze dobra
Ile eksportują kraje A, B, C, D do partnerów? Przypomnijmy, że A i B mają 40% udział w wydatkach światowych oraz PKB po 4 bln, zaś C i D udziały po 10%, PKB po 1 bln Wówczas eksport krajów ma wartość: struktura handlu opisana w tabeli dokładnie odzwierciedla model grawitacyjny (uproszczony -bez uwzględniania odległości). Eksport z kraju ido kraju jjest równy: 0,1 PKBi PKB j
Wielkość kraju i regionu oraz ODLEGŁOŚĆ, SĄSIEDZTWO a obroty handlowe
Inne bariery w handlu W rzeczywistości oprócz odległości istnieją inne bariery: celne, pozacelne, techniczne, fizyczne, polityczne, kulturowe i in. Wówczas model empiryczny będzie miał po Wówczas model empiryczny będzie miał po prawej stronie bardzo wiele zmiennych kontrolnych
Struktura światowego handlu
Udział dóbr przemysłowych w handlu Wielkiej Brytanii i USA Wielka Brytania 1910 r.: 75,4% eksportu, 24,5% importu 2002 r.: 82,6 % eksportu, 80,4% importu USA 1910 r.: 47,5% eksportu, 40,7% importu 2002 r.: 82,1% eksportu, 77,8% importu
Struktura eksportu krajów rozwijających się
Handel ze względu na strukturę Międzygałęziowy ( Północ-Południe ) Wewnątrzgałęziowy ( Północ-Północ ) Polska?
Handel Polski udział w PKB
Handel Polski -towary
Handel Polski -usługi
Model Ricardo handel Północ-Południe zasada: każdy z krajów wytwarza dobro, w którym jest relatywnie/względnie tańszy (lepszy od partnera) Przykład: w USAw lutym możemy wyprodukować 10 milionów róż lub 100 tys. komputerów -koszt alternatywny 10 mln róż to 100 tys. komputerów w Ameryce Południowej(AP) w lutym róże znacznie lepiej rosną: koszt alternatywny 10 mln róż to 30 tys. komputerów AP ma w lutym przewagę komparatywną w produkcji róż Załóżmy, że początkowo USA produkują tylko róże, a AP tylko komputery
Model Ricardo cd. Przenieśmy produkcję róż do AP, a komputerów do USA. Ile na świecie można wtedy wyprodukować komputerów? A zatem teraz Stany Zjednoczone będą mogły sprzedać trochę komputerów do APw zamian za róże Ile wyniesie cena względna? To zależy od relatywnego popytu.
M.Ricardo -założenia dwa kraje: kraj i zagranica (*) dwadobra np. X,Y jeden (jedyny) czynnik produkcji - praca L technologia produkcji w kraju: X=L x /a x, Y=L y /a y technologia produkcji za granicą: X*=L* x /a* x, Y*=L y /a y współczynnik ato jednostkowe zapotrzebowanie na pracę (ile jednostek pracy potrzeba do wytworzenia jednostki danego dobra) Jakie jest powiązanie a z MPL?
Zadanie 1 Tabela przedstawia produktywność pracy w produkcji dwóch dóbr (masła i płótna) w Kraju i Zagranicy: Dobra/Państwa Kraj Zagranica Masło 5 1 Płótno 1 3 1. W produkcji którego dobra Kraj ma przewagę absolutną? 2. W produkcji którego dobra Zagranica ma przewagę absolutną? 3. Jaką korzyść odniesie Kraj, jeśli wymieni 5 jednostek masła na 3 jednostki płótna? Jaką korzyść z takiej wymiany odniesie Zagranica? 4. Jaką korzyść odniesie Kraj, jeśli wymieni 5 jednostek masła na 6 jednostek płótna? Jaką korzyść z takiej wymiany odniesie Zagranica?
Zadanie 2 W poniższej tabeli mamy dane jednostkowe nakłady roboczogodzin na produkcję dwóch dóbr: samochodów (S) i mebli (M) w dwóch krajach: w Polsce i Niemczech. Zakładamy, że są spełnione założenia modelu Ricardo. Dobra/Kraje Polska Niemcy Samochody 20 25 Meble 5 10 1. Czy możliwy jest handel między tymi krajami? 2. W produkcji którego dobra każdy kraj powinien się specjalizować, aby wymiana była korzystna? Dlaczego? 3. Jak zmieni się światowa produkcja mebli, jeżeli kraj mający przewagę względną w produkcji mebli zmniejszy produkcję samochodów o jeden, a drugi kraj zwiększy ją o jeden? 4. Określ ceny względne samochodów w przeliczeniu na meble w warunkach autarkii w obu krajach. Jaki jest przedział cen umożliwiający handel? 5. Przy jakiej cenie tylko Polska będzie się całkowicie specjalizować w produkcji jednego z dóbr? A przy jakiej tylko Niemcy przejdą do pełnej specjalizacji? 6. Przy jakiej cenie (jakich cenach) oba kraje będą się specjalizować?