Wstęp I. Założeniem programu jest wyposażenie uczniów w niezbędną wiedzę poprzez wszystkie oddziaływania i interwencje podejmowane przez dorosłych wobec dzieci i młodzieży, które mają na celu zapobieganie lub redukcję zachowań społecznie szkodliwych. Działalność profilaktyczna w szkole polega na realizowaniu działań z zakresu profilaktyki uniwersalnej, selektywnej i wskazującej. Szkolny Program Profilaktyki przeznaczony jest dla uczniów Szkoły Podstawowej Nr 13 im. Alfreda Szklarskiego w Rudzie Śląskiej, rodziców oraz nauczycieli i pracowników. Realizacja programu to działania edukacyjne oraz informacyjne. Program Profilaktyki tworzy spójną całość ze Szkolnym Programem Wychowawczym Szkoły i został sporządzony w oparciu o aktualne przepisy prawa oświatowego. Szkolny Program Profilaktyki opracowany został na podstawie aktualnej diagnozy. II. Założenia szkolnego programu profilaktyki uzupełnia program wychowawczy; odpowiada na realne problemy i zagrożenia pojawiające się w szkole, klasie szkolnej i środowisku; aktywizuje i integruje uczniów przy realizacji wspólnych zamierzeń; proponuje działania na rzecz środowiska szkolnego poprzez udział w pracach zainicjowanych przez samorząd uczniowski, współorganizowanie imprez szkolnych i charytatywnych; wskazuje na dostrzeganie potrzeb innych dzieci i dorosłych; w miarę możliwości włącza rodziców do realizacji zadań wychowawczych; stwarza warunki do rozwoju indywidualnych zainteresowań i uzdolnień uczniów; diagnozuje potrzeby uczniów i wspiera ich indywidualne dążenia; monitoruje zachowania i przeciwdziała niekorzystnym zachowaniom. III. Cel główny programu Celem jest wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia, kształtowanie postaw zdrowego i bezpiecznego stylu życia bez potrzeby stosowania agresji i używek. Program ukierunkowany jest na wzmacnianie czynników chroniących przy jednoczesnej redukcji czynników ryzyka. Formy i sposoby działań zakresu profilaktyki dostosowane są do wieku uczniów. Program ten kierowany jest do każdego ucznia, zarówno zdolnego jak i ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, potrzebującego pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz materialnej. Program odpowiada na realne problemy i zagrożenia pojawiające się w szkole, klasie szkolnej i środowisku, wskazuje na budowanie porozumienia szkoła-dom-środowisko, ich wspólnej aktywności wychowawczej i partnerstwa w podejmowaniu działań i decyzji wychowawczych przeciw agresji dziecięcej i uzależnieniom. Zakładamy, że dzięki naszemu zaangażowaniu każdy z uczniów poradzi sobie w trudnej sytuacji i osiągnie sukces na miarę swoich możliwości. IV. Cele szczegółowe programu 1. Zwiększenie bezpieczeństwa uczniów na terenie szkoły i poza nią Tworzenie warunków do kształtowania zachowań sprzyjających zdrowiu i bezpieczeństwu dzieci w szkole i poza nią 1
Zapoznanie uczniów z regulaminami obowiązującymi w szkole oraz szczegółowymi kryteriami ocen zachowania Systematyczne uwrażliwianie uczniów na sytuacje stwarzające zagrożenie Uczenie zasad postępowania w sytuacjach zagrożenia: pożar, właściwe zachowanie na szkolnym korytarzu, w szatni, w klasie szkolnej, w sali gimnastycznej, na boisku szkolnym 2. Ograniczenie zachowań agresywnych i przemocy w szkole oraz rozwijanie umiejętności współżycia społecznego Diagnoza poziomu bezpieczeństwa w szkole Uświadamianie uczniom, czym jest agresja i przemoc oraz jak sobie z nimi radzić Wdrażanie działań na rzecz ograniczania agresji i przemocy, kształtowanie umiejętności asertywnych Kształtowanie umiejętności zastępowania agresji, wnioskowania moralnego oraz kontroli emocji Kształtowanie postaw troski o bezpieczeństwo własne i innych. Wzbudzanie empatii, tolerancji i zachowań prospołecznych Przedstawienie zasad i reguł współżycia w klasie i szkole Edukacja prawna uczniów Uwrażliwianie uczniów na potrzeby innych Integrowanie społeczności klasowej i szkolnej 3. Profilaktyka uzależnień Asertywność Profilaktyka palenia papierosów Profilaktyka picia alkoholu Profilaktyka używania substancji niebezpiecznych, psychoaktywnych w tym dopalaczy Profilaktyka uzależnienia od komputera Rozpoznawanie sytuacji domowej wychowanków Wdrażanie wybranych programów profilaktycznych. Zadania profilaktyczne Poszczególnych podmiotów realizacji programu. V. Zadania nauczycieli szkoły podstawowej: Zwracanie- podczas dyżurów- szczególnej uwagi na miejsca tzw. podwyższonego ryzyka: toalety, schody, boisko szkolne, plac zabaw itp. Informowanie na bieżąco wychowawców o niewłaściwym zachowaniu ich wychowanków zarówno przez nauczycieli dyżurujących jak pozostałych nauczycieli i pracowników szkoły (zeszyty do korespondencji z rodzicami ucznia, zeszyty klasowe) Obserwacja zachowania uczniów w miejscach publicznych i zwracanie uwagi na przejawy agresji, palenia papierosów, spożywania alkoholu czy niszczenia mienia (regulamin obowiązuje w szkole, poza szkołą, na wycieczkach itd.) Wdrażanie do świadomego unikania zagrożeń oraz kształtowanie umiejętności odmawiania i negocjacji (pogadanki, zapoznanie z regulaminami sal, lekcje wychowawcze) Dawanie przykładów sumienności, umiejętności rozwiązywania konfliktów, radzenia sobie w trudnych sytuacjach 2
Zadania wychowawców klasowych. pomoc uczniom w rozwiązywaniu trudności życiowych i rodzinnych, uruchomienie akcji informacyjnej mającej na celu uświadomienie uczniom możliwości zwrócenia się z problemem do konkretnej osoby w szkole: wychowawcy, pedagoga, dyrektora szkoły podnoszenie poziomu kultury osobistej uczniów- godziny wychowawcze dotyczące zachowania się w stosunku do rówieśników, osób dorosłych, w miejscach publicznych takich jak kino, teatr, itp. (programy wychowawcze klas, lekcje wychowawcze, kontrakty klasowe, pogadanki, imprezy klasowe i szkolne, wspólne obchodzenie świąt) współpraca z rodziną- inicjowanie spotkań mających na celu omawianie problemów wysuwanych przez rodziców (zebrania rodziców, konsultacje indywidualne, organizowanie Dni Rodziców) realizacja programów profilaktycznych dotyczących palenia tytoniu i picia alkoholu oraz stosowania substancji niebezpiecznych, rozwijanie umiejętności interpersonalnych (lekcje wychowawcze, nauczanie zintegrowane) organizacja koleżeńskiej pomocy w nauce kształtowanie postaw poszanowania mienia wspólnego, dbałości o estetykę klasy, szkoły i otoczenia (dyżurni klasowi, dbałość o wystrój sali przyporządkowanej danej klasie, dekoracje w klasach, szkole, podczas uroczystości) systematyczne informowanie rodziców o postępach w nauce i zachowaniu ich dzieci (zebrania rodziców, konsultacje, tabele ocen w zeszytach przedmiotowych, zeszyt do korespondencji) pedagogizacja rodziców (podczas zebrań, przekazywanie materiałów, wskazywanie fachowej literatury) prowadzenie programów profilaktycznych Zadania pedagoga szkolnego pomoc w rozwiązywaniu problemów wychowawczych organizowanie pogadanek, prelekcji dla uczniów z udziałem policji, psychologa organizowanie pomocy materialnej i rzeczowej, udzielanie wsparcia rodzinom oraz uczniom w trudnej sytuacji (wyprawka szkolna, dofinansowanie do podręczników, akcje charytatywne świąteczne) prowadzenie terapii pedagogicznej (indywidualnej, grupowej) pedagogizacja rodziców Zadania rodziców Mając na uwadze, że wychowanie dzieci to główne zadanie rodziców, a nauczyciele wspierają ich w dziedzinie wychowania, ustalono następujące zadania profilaktyczne dla rodziców: Każdy rodzic czuwa nad tym, aby jego dziecko wykazywało właściwą kulturę osobistą oraz sumiennie realizowało obowiązek szkolny Rodzice utrzymują regularny kontakt z wychowawcą klasy, a w razie potrzeby z pedagogiem szkolnym bądź Dyrektorem /zastępcą/ Szkoły w celu zapobiegania niewłaściwym zachowaniom Rodzice biorą udział w przedsięwzięciach organizowanych przez szkołę mających na celu doskonalenie metod wychowawczych (spotkania Rady Rodziców, opiniowanie dokumentów szkolnych, wypowiadanie się w ankietach) Rodzice uczniów sprawiających szczególne trudności wychowawcze winni kontaktować się ze szkołą w każdym przypadku stwierdzenia naruszenia obowiązujących norm i zasad oraz wspólnie znajdować sposoby rozwiązywania problemów. 3
Formy i metody realizacji szkolnego programu profilaktyki VI. W realizacji programu łączącego wychowanie, nauczanie i rozwijanie umiejętności psychospołecznych oraz wspieranie wszechstronnego rozwoju uczniów wykorzystuje się następujące formy: obowiązkowe zajęcia edukacyjne z zakresu kształcenia ogólnego zajęcia religii oraz wychowania do życia w rodzinie zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia uczniów zajęcia z wychowawcą zajęcia o których mowa w art. 42 KN uroczystości klasowe, szkolne działania międzyszkolne, miejskie i ogólnopolskie działalność w ramach pomocy psychologiczno pedagogicznej (trening umiejętności uczenia się, wspomaganie rozwoju ucznia) Działalność profilaktyczna może odbywać się z wykorzystaniem następujących metod: interaktywne wykłady warsztaty treningi umiejętności debaty szkolenia spektakle teatralne spoty kampanie społeczne happeningi inne formy uwzględniające wykorzystanie aktywnych metod pracy. Spodziewane efekty realizacji celów i zadań VII. Podniesienie poziomu bezpieczeństwa w szkole Nabycie umiejętności postępowania w sytuacjach zagrożenia Wyciszenie agresji Nabycie umiejętności samodzielnego rozwiązywania konfliktów przez uczniów Poprawa kultury zachowania i kultury języka Wolność od nałogów Wypracowanie postawy asertywności Wzrost poczucia własnej wartości, umiejętność dokonania samooceny Wzrost kompetencji nauczycieli i rodziców w zakresie radzenia sobie w trudnych sytuacjach wychowawczych. VIII. Plan realizacji działań wychowawczo-profilaktycznych w podziale na klasy w załączniku 4
Diagnoza i ewaluacja IX. Podstawę do działalności w ramach Szkolnego Programu Profilaktyki stanowi opracowywana w każdym roku szkolnym diagnoza. Po zakończeniu roku szkolnego Program Profilaktyki może być modyfikowany w zależności od wniosków wynikających z diagnozy. W procesie ewaluacji Programu Profilaktyki udział biorą uczniowie, rodzice i nauczyciele. Sposoby ewaluacji: obserwacja (wychowawcy klas) ankiety dla uczniów ankiety dla rodziców rozmowy z uczniami rozmowy z rodzicami analiza dokumentów obserwacja i ocena zachowań _X. Postanowienia końcowe 1. Program profilaktyki jest częścią działalności szkoły i jest integralną częścią Szkolnego Programu Wychowawczego. 2. Program został opracowany zgodnie z obowiązującymi aktami prawnymi, przygotowany przez zespół powołany przez Dyrektora szkoły. 3. Treści programowe uwzględniają rozpoznane potrzeby uczniów oraz środowiska szkolnego, są zgodne z przyjętym profilem szkoły. Został zatwierdzony przez Radę Rodziców oraz zaopiniowany przez Samorząd Uczniowski. 4. Zmiany w programie przygotowuje Rada Pedagogiczna w formie projektu, a następnie zmiany zostają przedstawione Radzie Rodziców oraz Samorządowi Uczniowskiemu. Rada Rodziców zatwierdza program wychowawczy, Samorząd Uczniowski opiniuje. 5. Program profilaktyki szkoły może być modyfikowany na wniosek jednego z organów przy aprobacie dwóch pozostałych. 6. Działalność profilaktyczna szkoły opiera się na spójności działań pomiędzy szkołą, rodziną, środowiskiem lokalnym. 7. Zadania odnoszą się zarówno do wychowawców, nauczycieli, personelu szkoły, jak i do samych uczniów i ich rodziców. 8. Uzupełnieniem programu profilaktyki szkoły jest wspólny ze Szkolnym Programem Wychowawczym plan działań wychowawczo-profilaktycznych. 9. Diagnoza, o której mowa jest w rozporządzeniu przeprowadzana jest raz w roku, natomiast ewaluacja programu przeprowadzana jest raz na 3 lata. 10. Diagnozę oraz ewaluację Szkolnego Programu Profilaktyki oraz Szkolnego Programu Wychowawczego przeprowadza ten sam zespół (wspólna diagnoza i ewaluacja). 11. W celu dokonania ewaluacji dyrektor powołuje zespół składający się z przedstawicieli Rady Pedagogicznej. 5