doi: 10.15503/onis2017.202.212 Nor a a u y i zakr si sk adni: i i s o o ró no a niki zda A e K el U s M C - S s j L b P. M C - S s j 5 20-031 L b e el93@ m l.c m A strakt Cel b. C m b b s, j s sób m s - s j j - s, s b, s s sf m j s h, s ó h s h b j, ó h h m s s j m s m ó m. Me l. W s b m m, - m s m 2015 s s b j b s h s ó. W s m m j j h b s ó ó ó h m s h, j - ó h h. W. Z, ó s j m s m s ó -, j, j s s j m j j s ó. M s, j js s m s ó - ( s s m m s s s ) s s s h ( s ). J s b j s ó h s s b m. W. W s j m js j m m s m s h ó ó. W m j j m j s h m h j s, j m j h ó s s h. N j s j s s s m s ó, s h. S w l c we: m j, j, m s ó N m e e el x: p c p l eq v le p A stra t A m e e e c. Th m f h s h s h f h ms s. I s x m h h s s b ss ss h ss f s m s s. Th s h 202 Ogrody Nauk i Sztuk nr 2017 (7)
s s f s s m s sf m s b s h h - h s s h s s h s m b s s. Me l. Th s f h s h b h q s s v s, h h m 200 s s f h L b v s s h s q f 2015. I m s h x h h h h s h s m h v f q s s f ss ss - s s, b h, s s f h m s s s h s bj s x m. Re l. Th x s s h h h h mm f s h s f s s, h h b v s s b m ss ss - s s. I b bs v h h m s m s f s s ( f h s bj s f h s q f s s) s b h m j f s s ( ss f h - ). H v, f m s s m b v f m f h m. C cl. A h s f h s h, h mm f s h s f s s h s b s. T m m, s ss b h s h m f h b, v h ss, v s h s h v s h. U b, s ss s sh b m m m, f h P sh h, b s f s h s bj s. Ke w : m f, s f, s s Czy st nor a zyko a O h j h s s sj m m j - j, j j, mó s s. J h 70. H K s s m j m, m Kultura j zyka polskiego, m j m j, s h ; j j s : b ó b h s s j s j h j h s j ó m m j s m s h (B, K s, S 1971, s. 18). W A j M s J P m m m j : b j K s, j b ó j s j h s b h h, b j b ó s s j - s m j m, sf m h s h j ó (M s, P 1993/2010, s. 53). P s j h j m, s. N m s s s b s. A j, m s m m j f j h h. Ws s m s j h s ó h, j ó s s b s m s m s - j (M s, P 1993/2010, s.54). Z m b, m s m h m j m s ó h m j. Z J M j m j j ó, j ( b j). W j j - Ogrody Nauk i Sztuk nr 2017 (7) 203
m m m, j, j s j m. J - s, s m j s j m ó j h f j s (M 1993/2010, s. 73). B ó m m j ( m j ). N m j s m m m m, j m m m m, m s j h - j s, j j s j s m m s. B m j m s s j s s, ó m s h j b s f j j ( ), j js m h h j (M, s. 75). D b b h ó j h - ó j m h. Z m : m s m m m. Z m b ó h b h s m s s m m h m m j s m m, m h m - m m s s (M, s. 77). A j M s Kultura j zyka polskiego: teoria, zagadnienia leksykalne (2009, s. 21) m j j b ó h m ó s s m j, ( ) ó s m s j s, b jm j s. W b m - s s m s b s, s m, s ó. M s ó m m : 1. P s h h j s m m m m j, h - m j, m h, s h j j h j. N m s, m ó. N m s m s ó s mó h, ó s s s - m, h s b h h. S j j m h j s m j, ó m j j s s j. N m j s ó, b s j j m : m f sj, m ó. N m f sj h m ó j, ó s - j j, m m m j,. s generacja, j. N m b ó mó, ó s ó s m,. - f m m, ó m s P s j. N m ó s m j, b jm j ó m h s - j, s s j, m j,. s j dostarcza co b ó. J A C (1995, s. 32), s m j - s m j m j, s s m s j -, m j s s j m, s j, s - m. W j m m h (C, s. 33). N m s s h j s m, ó s s j. N m j s s s 1 W j, m s s j 1930 Z m K m s s h Prawid ach poprawnej wymowy polskiej. Z b., s. 20. 204 Ogrody Nauk i Sztuk nr 2017 (7)
h, m b j j s. J - h, b j b m m j, j j m s, b j j b s s - jm j b m b j j m j b (C, s. 33). J j E K j (2011, s. 73), m m j s j, j s m s s s h s j P ó. A s, b m j j s m s h ó j, ó s b s - j. I s s jm j G S (2011, s. 59), j m j j j, ó h j mb j,, j s j - j s s, j j s m (S 2011,s. 65). S, j j bs j, j. D m b m m s m j j, s j m. D h s ó s A j M s, ó, m j s m j j ó j. J m j s s ó j ó j, j j j (M s 1992, s.198). C, b s, m b j, m b j -. N m j, b s b j j h sób h j. M s B, s m O normie i b dzie (2008), b s ó h f sj m m b j. Z -, M Z, j s s j s s j, s m. W s j j j 1996 : Z s s ó h h s s mó b (Z 1999, s. 190-191). Z s s s - s m s m m. B s s s j ó, ó j s m : m j b, s. B b j m js, m j j, ó m j b s f m b s m, - s s, m s. Z J P m. W ó m s ( s) ( ). P s h j, j s j s s, s s s j h s s - ó ó. J B j rzecz w tym, ó m m s ó j s, j b - ó : P s S s. D j P s j rzecz w tym j m s, s j j m. S s P m - m, j s, b. Ogrody Nauk i Sztuk nr 2017 (7) 205
I i s o o ró no a niki zda ako rz d iot ada nor aty istó J m j s, s h h s j j j s m s ó, ó f j, m j s, s b j f m s. W jm m s j m s s ó : s ó s ( ) b ( - s, - s ). Z s h s s s j s s. N j js b - s s j j s s s m m : ó ó m s m m m,. B d c (on) na spektaklu teatralnym spotka (on) znajomego sprzed lat. I m, ó j m s m j s mó j s j. Im s ó s ó s ó s - ó s h (Patrz c na obraz, zachwyca a si pi knem pejza u), m s m s ó s ó s s, js j ó m (Wyszed szy z domu, uda si na spacer). Z h ó h s s j h, h j : m - s b j, s m s m ó m h, s h h. Badani anki to ako ró a konfronta i nor y i rz zy ist go u y ia zyka C s s s m s h ó ó b m m s h s s s b - s m 2015 s s b j b s h s ó. W s m m j j h b s ó ó ó h m s h (81 s - ó s j 19 s ó - s h j h), j ó h h (b 15 s ó, j 22 s ó, m h b m s 19 s ó, 23 s ó, s j 21 s ó ). R gu a to sa o i od iotó W s ó s m Wielkim s owniku poprawnej polszczyzny. A j M - s ( j s : 2015), s b 30 000 h s, m s b s h s b m h, j s m m s h ó ó. A h s Równowa niki zda H J j, j s sób s j m s m. B s : Ró ó - m s ó m m ( s b, m f m s s b ), s j, ó m m b h (J 2015, s. 1660). W j j s, s j s s j s s m m ó. I h m b - : B d c ma ym dzieckiem, rodzice cz sto zabierali mnie na plac zabaw. Z b j m, s j m ó m : ó - 206 Ogrody Nauk i Sztuk nr 2017 (7)
m m j s dziecko, ó m rodzice. 76% s ó s b j, 24,5% b h sób s, 1,5% j ób s, b, j. s j b j m,. * B d c ma ym dzieckiem, by em cz sto zabierany przez rodziców na plac zabaw ( s b j s j m s m ó m ). Rysunek 1. Z s s s h s ó. O s ó P h L b s j U s P ( j s ó : PL UP) ó s s ó I s F P s j UMCS ( j s ó : IFP). W s b h s b, s PL UP s IFP b,, m m j j ób, b s. S IFP j s ó h h h s b m s. Ogrody Nauk i Sztuk nr 2017 (7) 207
Rysunek 2. Z s s ó m m js s - ó N s s h ó m s, s s - ó s j s m m ó. J, b m m b j j m s m, j s s ó j s h s ó ó. Strona i rna konstruk a h z i i s o Z s m m j s, j j s m s s s b j s j h m s m, h h s j s s s m. H J s, s, ó s s b j, ó j j j s m j s ó, ó s j ó (J 2009, s.187). Z m s ó b ó : Jad c za szybko, zosta schwytany przez policyjny patrol. J s b j m j : m b h s h j s s m ( m on), j s ó. 59% s ó s b s -, j j j s s : Gdy/ kiedy jecha za szybko, zosta zatrzymany przez policyjny patrol. 40% b h -, m s 1% h j ób. 208 Ogrody Nauk i Sztuk nr 2017 (7)
Rysunek 3. Z s s s h s ó. Z s j s b s IFP: 63% h b, m s 37% b j m j. D ó : 55% s ó PL UP s s, 43% s, j s, 2% ób -, b. Rysunek 4. Z s s ó m m js s - ó. Ogrody Nauk i Sztuk nr 2017 (7) 209
R gu a dno z sno i u u rz dnio i zynno i W Wielkim s owniku poprawnej polszczyzny PWN j s. J (2015, s. 1660) s, ó ó m s j s. Im s ó s ó s s j, js j ó m, m s m s ó s ó s ó s s s j ó - s s j ó m. B, s s j m m - b b ; s j ( ) s j, ó m j (J, s.1661). A s, j j s j s s j s -. B m : Przeczytawszy ksi k, postanowi a napisa internetow recenzj. W j s, s j ó s j s j - ó m. 63% s ó s s b j m, m s 37% b h sób s s j -. Rysunek 5. Z s s s h s ó. Z m m j s b s IFP s PL UP. 73% s h s ó ó s j, 27% b. N m s 53% s h ó s s j, s 47% h b b. 210 Ogrody Nauk i Sztuk nr 2017 (7)
Rysunek 6. Z s s ó m m js s - ó Rysu si z iany zyko B m s s b j - ó b s s s j ób ó só m h s j. P s s m j j s j s s ó s j s j. Z, ó s j m s m s ó, j, j s s j m j j s ó. M s, j js s - m s ó ( s s m m s s s ) s s s h ( s ). J s b j s ó h s s b m. W, ó s ó h h j, s ó s s j m s m. J j s, m s ó s s m m, ó m s s s j. W b b s b, ó m s m b b j sf m j, j b js m s m. W j m b, m s ó s ó h j s s. Ogrody Nauk i Sztuk nr 2017 (7) 211
Pro ozy a konkr tny h roz i za W s j s bs j m m s m s h ó ó. W m j j m j s h m - h j s, j m j h ó s s h. N j s j s s s m s ó, s h. I m - m b b b h j. j j h h h, s s s, j s s s. Zm s b m s ó s h s h:, ó m j s s s j, j s m m s b s j. W m b s b m j, m s ó m j. Bi iografia [1] B, M., (2008).O m b, Poradnik J zykowy, z. 5, s. 3-17. [2] B, D., K s, H., S, H., (1971).Kultura j zyka polskiego, t. 1: Zagadnienia poprawno ci gramatycznej, W s : P s W N. [3] C, A., (1995). N m m j s ó s j s.w: M, J.,(.),O zagro eniach i bogactwie polszczyzny: Forum Kultury S owa (s. 25-33). W : T s P j ó P s W s j. [4] J, H., (2009). U m s h ó ó. W: J, H.,Kultura j zyka polskiego. Fleksja, s owotwórstwo, sk adnia (s. 184-196). W s : W N PWN. [5] J, H., (2015).Ró. W: M s, A., (.), Wielki s ownik poprawnej polszczyzny (s. 1660). W s : W N PWN. [6] K j, E., (2011).C m ó m j j? W: P, A., W s -S mb s, M., S bs, K., (.), Norma j zykowa w aspekcie teoretycznym i pragmatycznym(s. 69-75).P :W P s T s P j ó N. [7] M s, A., (1992).Polszczyzna ko ca XX wieku. W s : W P s h. [8] M s, A., P, J., (1993/2010). K j. W: B m s, J., (.), Encyklopedia kultury polskiej XX wieku,. 2. Wspó czesny j zyk polski (s. 73-83). W : W K, [. II j Wspó czesny j zyk polski, L b : W UMCS 2001,. X- 2010]. [9] M s, A., (1995).P m s m s ó s j s ó j. Przegl d Humanistyczny, z. 5, s. 89-99. [10] M s, A., (.). 2015.Wielki s ownik poprawnej polszczyzny, W s : PWN. [11] M, J., (1993/2010). O m j j.w: B m s, J., (.), Encyklopedia kultury polskiej XX wieku,. 2. Wspó czesny j zyk polski (s. 73-83). W : W K, [. II j Wspó czesny j zyk polski, L b : W UMCS 2001,. X- 2010]. [12] S, H., (1999).Z b h m s ó s j s.w:h, K., D s - G, H., (.), Polszczyzna i/a Polacy u schy ku XX wieku (s. 17-25). W s : S s O W. [13] S, G., (2011).W s m j j m j j. W: P, A., W s -S mb s, M., S bs, K., (.), Norma j zykowa w aspekcie teoretycznym i pragmatycznym (s. 57-67).P :W P s T s P j ó N. [14] Z, M., (1999),.Kij w mrowisko. W s : O W R m, s. 190-191. 212 Ogrody Nauk i Sztuk nr 2017 (7)