PODRĘCZNIKI PRAWNICZE Jan Olszewski Publiczne prawo gospodarcze
W sprzedaży: A. Kidyba PRAWO HANDLOWE, wyd. 16 Studia Prawnicze A. Powałowski PRAWO GOSPODARCZE PUBLICZNE, wyd. 3 Podręczniki Prawnicze M. Zaremba, K. Skrodzki, S. Pszczółka, M.J. Skrodzka UMOWY W OBROCIE GOSPODARCZYM. TESTY. KAZUSY. TABLICE, wyd. 2 Repetytoria C.H.Beck Z. Snażyk, A. Szafrański PUBLICZNE PRAWO GOSPODARCZE, wyd. 5 Wykłady Becka KODEKS SPÓŁEK HANDLOWYCH Z WPROWADZENIEM, wyd. 22 Twoje Prawo PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ Z WPROWADZENIEM, wyd. 20 Twoje Prawo www.ksiegarnia.beck.pl
Publiczne prawo gospodarcze Redaktor dr hab. Jan Olszewski, prof. UR Autorzy Tomasz Miśko Łukasz Mroczyński-Szmaj dr hab. Jan Olszewski, prof. UR dr Beata Sagan dr Roman Uliasz dr Dominika Wapińska pracownicy Wydziału Prawa i Administracji Uniwerstytetu Rzeszowskiego 3. wydanie WYDAWNICTWO C. H.BECK WARSZAWA 2015
Autorami poszczególnych części są: Mgr Tomasz Miśko: Część I: Rozdział IV 13, Rozdział V 16, Rozdział VI, Rozdział VII, Część III: Rozdział III dr hab. Jan Olszewski, prof. UR: Uwagi wstępne 1, Część II, Część III: Rozdział II, Część IV, Część V: Rozdział I, Rozdział II Dr Beata Sagan: Część I: Rozdział I, Rozdział III 9 pkt I, Część III: Rozdział I, Część V: Rozdział III Mgr Łukasz Mroczyński-Szmaj: Część I: Rozdział II, Rozdział V 17 17a Dr Roman Uliasz: Część I: Rozdział III 9 pkt II V, 10, Rozdział V 18, Część III: Rozdział IV Dr Dominika Wapińska: Część I: Rozdział IV 11 12 i 14 15 Wydawca: Aneta Flisek Wydawnictwo C.H.Beck 2015 Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: DTP Service Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN 978-83-255-6922-8 ISBN e-book 978-83-255-6923-5
Przedmowa Opracowanie niniejsze adresowane jest do studentów prawa, administracji, ekonomii, zarządzania, a także do osób, które pragną poznać ważniejsze instytucje publicznego prawa gospodarczego. Charakterystyczną cechą podręcznika jest specyficzny dobór aktów i ich prezentacja. Przede wszystkim w książce omówiono jedynie najważniejsze akty prawne mające charakter przepisów publicznych i dotyczące aspektów gospodarczych. Pomija się zaś kwestie drugorzędne. Ponadto niewiele jest tu rozważań teoretycznych, znacznie więcej miejsca poświęcono zagadnieniom mającym duże znaczenie praktyczne, które są przydatne zarówno w pracy przedsiębiorcy, jak i urzędnika. W pewnych miejscach specjalną uwagę poświęcono materii o skomplikowanym charakterze, mogącej powodować trudności interpretacyjne. Znaczącą zaletą podręcznika jest także i to, że tekst opracowania został poddany specjalnej korekcie językowej. Liczne opisy instytucji posługują się językiem zbliżonym do języka potocznego. Jeśli już użyto pojęć typowo doktrynalnych, to usytuowane są one w takim kontekście, który umożliwia ich pełne zrozumienie także przez osoby bez przygotowania prawniczego. Pomocne przy lekturze, a potem przy wdrażaniu określonych przepisów w praktyce jest opisanie czynności prawnych etapami w sposób chronologiczny i z licznymi komentarzami. Zamieszczenie tabel ma zaś służyć ułatwieniu zapamiętania charakterystycznych elementów odróżniających poszczególne instytucje. Natomiast ukazanie podobieństw w tabelach umożliwia łatwiejszą klasyfikację i znalezienie określonych rozwiązań prawnych na drodze analogii. Podobnie dydaktyczną rolę mają pełnić umieszczone w kilku rozdziałach krótkie odesłania do klasycznego orzecznictwa z zakresu niektórych instytucji. Prezentowane orzeczenia ukazują też zmiany w podejściu judykatury do ważniejszych problemów prowadzenia działalności gospodarczej. Na bieżąco aktualizowana literatura poprzedzająca poszczególne części podręcznika ma zaś pomóc w szybkim znalezieniu materiałów umożliwiających pogłębienie zasygnalizowanych w książce tematów. Autorzy nie umieścili w problematyce podręcznika szeregu zagadnień o charakterze publicznym, np. z zakresu prawa o papierach wartościowych, prawa własności przemysłowej, a także innych, które omawia dostępna na ryn ku litera-
VI Przedmowa tura 1, itp. To zawężenie uzasadniają przede wszystkim ograniczenia objętościowe podręcznika, a także i to, że pominięte zagadnienia zwykle omawiane są w ramach wyodrębnionych zajęć fakultatywnych. Charakterystyczną cechą opracowania jest także ukierunkowanie rozważań w nim zawartych na publicznoprawne aspekty ochrony konkurencji. Wzmocnienie tego obszaru uzasadniają praktyka i wskazania prawa Unii Europejskiej, a także ostatnia (2013 r.) nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. W związku z ww. ograniczeniami praca składa się z pięciu części. Rozpoczyna ją część dotycząca prawa przedsiębiorców, w której zawarto analizę zasad odnoszących się do działalności gospodarczej, a także uwagi w odniesieniu do podstawowych form organizacyjno-prawnych prowadzenia działalności gospodarczej. W dalszych trzech częściach ukazano prawo będące podstawą gwarantującą istnienie konkurencji na rynku. Jest to prawo ochrony mechanizmów rynkowych (w części II) następnie prawo odnoszące się do równości konkurowania (w części III). W części IV omówione zostały instrumenty prawne związane ze zwalczaniem nieuczciwej konkurencji i nieuczciwych praktyk rynkowych. Tutaj dodano ważniejsze problemy związane z nowymi obowiązkami jakie nałożono na przedsiębiorców w zakresie przekazywania informacji (na podstawie nowej ustawy z 25.5.2014 r. o prawach konsumentów). Pracę zamyka zaś prawo planowania, warto tu zwrócić uwagę na marginalnie dotychczas omawianą w aspekcie prawnym problematykę związaną z polityką rozwoju. Prawo regulujące tworzenie polityki rozwoju jest determinantem późniejszej pomocy z programów UE. (Prawo to, ze względu na swą dynamiczną ewolucję ukazane będzie w dużej mierze poprzez uproszczone schematy wyliczające istotne etapy proceduralne). 1 W szczególności wymienić tu należy wydane nieco wcześniej skrypty i podręczniki akademickie do przedmiotu Publiczne prawo gospodarcze, np. J. Ablewicz, Kazusy Becka. Prawo gospodarcze publiczne, Warszawa 2010; R. Blicharz, Instytucje prawa rynku kapitałowego, Toruń 2013, J. Grabowski (red.), Publiczne prawo gospodarcze, Bydgoszcz 2008; H. Gronkiewicz-Waltz, M. Wierzbowski (red.), Prawo gospodarcze Zagadnienia administracyjnoprawne, Warszawa 2009; M. Etel, M. Nowikowska, A. Piszcz, J. Sieńczyło-Chlabicz, W. Stachurski, A. Żukowska, Publiczne prawo gospodarcze. Ćwiczenia, Warszawa 2010; L. Kieres (red.), Środki prawne publicznego prawa gospodarczego, Wrocław 2007; C. Kosikowski, Publiczne prawo gospodarcze Polski i Unii Europejskiej, Warszawa 2010; tenże, Publiczne prawo gospodarcze. Ćwiczenia, Warszawa 2008; K. Miaskowska-Daszkiewicz, R.M. Pal, Prawo publiczne gospodarcze, testy, kazusy, tablice, Warszawa 2008; B. Popowska, M. Strzelbicki (red.), Publiczne prawo gospodarcze. Część ogólna oraz prawo działalności gospodarczej. Kompendium, Poznań 2009; A. Powałowski, Prawo gospodarcze publiczne, Warszawa 2011; E. Przeszło, Kontrola udzielania zamówień publicznych, Poznań 2013, Z. Snażyk, A. Szafrański, Publiczne prawo gospodarcze, Warszawa 2009; K. Strzyczkowski, Prawo gospodarcze publiczne, Warszawa 2010; tenże (red.), Prawo gospodarcze publiczne. Kazusy, Warszawa 2008, S. Wrzosek, M. Domagała, J. Izdebski, T. Stanisławski, Współzależność dyscyplin badawczych w sferze administracji publicznej, Warszawa 2010.
Przedmowa VII Mamy nadzieję, że skondensowana charakterystyka zawartych w podręczniku aktów szczególnie dla osób wchodzących w arkana wiedzy prawniczej będzie mogła służyć im pomocą, tym bardziej że obecnie niewiele jest opracowań nadążających za licznymi zmianami polskiego prawa gospodarczego. Z uwagi na fakt, iż niniejszy podręcznik jest pracą zbiorową, każdy z Autorów reprezentował indywidualne podejście do omawianej problematyki, wyrażające się w zróżnicowanym stopniu szczegółowości omawianych zagadnień czy też w nieco odmiennym sposobie prezentowania danej tematyki. Rzeszów, styczeń 2015 r. Jan Olszewski
Spis treści Przedmowa... V Wykaz skrótów... XXI Uwagi wstępne o przedmiocie publiczne prawo gospodarcze... 1 1. Publiczne prawo gospodarcze i jego podstawowe pojęcia... 1 I. Transformacja prawa gospodarczego... 1 II. Umiejscowienie prawa gospodarczego w obrębie nauk prawnych... 3 Część I. Prawo prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorców... 5 Uwagi wstępne do części I... 8 Rozdział I. Zasady prowadzenia działalności gospodarczej... 10 2. Uwagi ogólne... 10 3. Zasada wolności gospodarczej... 11 I. Przedmiotowe ujęcie wolności gospodarczej... 12 II. Podmiotowe ujęcie wolności gospodarczej... 13 III. Konstytucyjne ujęcie wolności gospodarczej i jej gwarancje... 14 IV. Gwarancje wolności gospodarczej... 15 4. Zasada równości przedsiębiorców... 17 I. Treść zasady równości... 17 II. Równość w dziedzinie gospodarowania... 18 5. Zasada uczciwej konkurencji... 19 I. Uwagi ogólne... 19 II. Uwarunkowania uczciwej konkurencji... 20 6. Zasada poszanowania dobrych obyczajów... 21 I. Uwagi ogólne... 21 II Kontrowersje wokół pojęcia dobrych obyczajów... 22 7. Zasada poszanowania słusznych interesów konsumentów... 23 I. Pojęcie konsumenta... 23 II. Słuszne interesy konsumentów... 24 Rozdział II. Działalność gospodarcza, pojęcie przedsiębiorcy... 27 8. Pojęcia działalności gospodarczej oraz przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej... 27 I. Ustalenie prawnego zakresu pojęcia działalności gospodarczej na gruncie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej... 27 II Pojęcie przedsiębiorcy... 34