DAWNE ODMIANY ROŚLIN ROLNICZYCH PONOWNIE NA POLU

Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowy Instytut Badawczy Radzików, 05-870 Błonie Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych IHAR-PIB tel.: (022) 733 46 48 Zakład Nasiennictwa i Nasionoznawstwa IHAR PIB Pracownia Oceny Zdrowotności i Tożsamości Zbóż i Roślin Strączkowych tel.: (22) 733 45 84 Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie IHAR-PIB ul. Bonin 3 76-009 Bonin Tel. centr. (94) 342-30-31 fax. (94) 342-70-28 Kontakt w sprawie dawnych odmian roślin rolniczych: Denise Fu Dostatny d.dostatny@ihar.edu.pl Grzegorz Kloc g.kloc@ihar.edu.pl Iwona Markowicz i.markowicz@ihar.edu.pl Ewa Kwaśniak e.kwasniak@iahr.edu.pl pw.ihar.edu.pl www.egiset.ihar.edu.pl Tel.: 22 733 46 48 Praca wykonana w ramach Programu Wieloletniego Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego iochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa oraz bezpieczeństwa żywnościowego kraju finansowanego przez MRiRW. Zadanie 1.6 Poszerzanie różnorodności gatunków i odmian roślin rolniczych i zielarskich na obszarach wiejskich oraz podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie znaczenia roślinnych zasobów genowych. DAWNE ODMIANY ROŚLIN ROLNICZYCH PONOWNIE NA POLU

Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowy Instytut Badawczy Radzików, 05-870 Błonie Krajowe Na przestrzeni Centrum lat Roślinnych w znacznym Zasobów stopniu Genowych zmniejszyła się różnorodność spożywanych przez ludzi pokarmów. Przed wiekami bazę pokarmową IHAR-PIB człowieka stanowiło ok. 2 tysięcy gatunków roślin, obecnie to jedynie ok. tel.: 180 (022) gatunków 733 46 z czego 48 sześć dostarcza aż 90% żywności. Zubożenie diety współczesnego człowieka jest przypuszczalnie jedną Zakład Nasiennictwa i Nasionoznawstwa IHAR PIB z przyczyn coraz częściej występujących, licznych chorób cywilizacyjnych Pracownia np. alergii. Oceny Zdrowotności i Tożsamości Zbóż i Roślin Strączkowych Dawne odmiany oraz gatunki roślin to bogate źródło składników odżywczych, a także cenna pula genetyczna, która może zostać tel.: (22) 733 45 84 wykorzystana jako baza do hodowli nowych odmian. Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie IHAR-PIB Dawne oraz regionalne odmiany roślin rolniczych poprzez wysoką odporność ul. Bonin na choroby 3 i mniejsze wymagania glebowe są rozwiązaniem dla 76-009 Bonin produkcji rolniczej w gospodarstwach ekologicznych oraz Tel. centr. (94) 342-30-31 w fax. przyjaznej (94) 342-70-28 dla środowiska, ekstensywnej, niskonakładowej gospodarce. Jednocześnie każda odmiana regionalna jest naturalnie przystosowana Kontakt do warunków w sprawie lokalnych. dawnych odmian roślin rolniczych: Denise Istotną Fu Dostatny częścią Wspólnej d.dostatny@ihar.edu.pl Polityki Rolnej Unii Europejskiej jest ochrona Dorota Dziubińska d.dziubinska@ihar.edu.pl środowiska przyrodniczego i różnorodności biologicznej, dlatego też w Grzegorz Kloc g.kloc@ihar.edu.pl ramach działania rolno środowiskowo - klimatycznego Programu Rozwoju Ewa Obszarów Kwaśniak Wiejskich e.kwasniak@iahr.edu.pl na lata 2014 2020, rolnik może wnioskować Iwona Markowicz i.markowicz@ihar.edu.pl o Piotr płatność Bajor z tytułu zachowania p.bajor@ihar.edu.pl zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie". pw.ihar.edu.pl Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych w ramach realizacji Tel.: 22 Programu 733 46 48 Wieloletniego udostępnienia materiał rozmnożeniowy www.egiset.ihar.edu.pl dawnych odmian, zgromadzonych w kolekcjach osobom zainteresowanym Praca ich wykonana bezpośrednim w ramach wykorzystaniem Programu Wieloletniego w celu realizacji Tworzenie działań naukowych rolnośrodowiskowych, podmiotom zamierzającym zarejestrować odmianę regio- podstaw postępu biologicznego iochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa oraz bezpieczeństwa żywnościowego a także tym, którzy kraju finansowanego pragną powrócić przez do MRiRW. odmian uprawianych za nalną, czasów Zadanie ich 1.6 dzieciństwa. Poszerzanie różnorodności gatunków i odmian roślin rolniczych i zielarskich na obszarach wiejskich oraz podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie znaczenia roślinnych zasobów genowych. Autorzy: Dostatny Denise, Dziubińska Dorota, Kloc Grzegorz, Kociuba Wanda, Podyma Wiesław, Rachwalska Agnieszka, Włodarczyk Sylwia Zdjęcia: Michałowska Dorota, Połeć Iwona, Rybiński Wojciech, Święcicki Wojciech, Wawer Anna Źródła: 1. H. Tucholska Opisy odmian zbóż jarych i ozimych 2. Charakterystyka i zalecenia uprawowe zrejonizowanych odmian owsa. Puławy 1972 r. 3. Charakterystyka i technologia uprawy odmian owsa. Puławy- Radzików 1977 4. Pszenice Polskie. Puławy 1937. S. Barbacki, S. Lewicki, K. Miczyński, A. Słaboński 5. Dobór odmian jęczmienia jarego do uprawy w rejonie działania ośrodka badania odmian uprawnych w Węgrzcach w oparciu o wyniki Doświadczeń odmianowych przeprowadzonych w latach 1974-1976 6. Kotlińska T., Rutkowska-Łoś A., Pająkowski J., Podyma W., 2015. Informator nt. starych odmian roślin rolniczych i ogrodniczych występujących na terenie Rzeczpospolitej Polskiej i możliwościach ich introdukcji do uprawy jako odmiany regionalne i amatorskie. 7. Opisy odmian zbóż jarych i ozimych H. Tucholska, Pracownia Odmianoznawcza przy Zakładzie Uprawy Roli i Roślin U.P. 8. Segit Z., Szwed-Urbaś K., 2009. Ocena struktury plonu i wartości technologicznej ziarna 6 linii pszenicy twardej (Triticum durum Desf.). Annales UMCS, sec. E, Agricultura, 64(3), 120 127. 9. Różyło R., Laskowski J., 2007. Analiza zależności pomiędzy fizycznymi i technologicznymi właściwościami ziarna pszenicy jarej. Acta Agrophysica, 9(2), 459 470. 10. Sadkiewicz J., 1998. Szklistość ziarna ważny parametr w ocenie jakości pszenicy. Przegl. Zbóż Młyn., 7, 18 19.

Ziemniak Mila odmiana ziemniaka jadalnego, wyhodowana w Instytucie Ziemniaka w Boninie. Wpisana do Rejestru Odmian Oryginalnych w 1980 roku i zrejonizowana w tym roku na terenie wielu województw. Opis morfologiczny: Pokrój krzaka liściowy, dość wysoki, łodygi stojące, liście dość duże zwarte i ciemnozielone, kwiatostan niski o małych, białych kwiatach. Bulwy okrągłe do okrągło owalnych, średniej wielkości, lekko spłaszczone, regularne o białej skórce (raczej gładka), o płytkich oczkach i jasnożółtym miąższu. Cechy użytkowe: Odmiana średnio wczesna, o okresie wegetacji ok. 125 dni. Zawartość skrobi średnia ok. 15%. Plon bulw jest wysoki do bardzo wysokiego. Jest to odmiana dość odporna na uszkodzenia mechaniczne. Typ kulinarny to BC, czyli wszechstronnie użytkowy do mączystego, o dobrym bądź bardzo dobrym smaku. Mila to odmiana odporna na raka ziemniaka, średnio odporna (4-3) na zarazę ziemniaka, odznacza się wysoką odpornością na wirusy Y i liściozwoju. Uprawa: Przygotowanie sadzeniaków: 2-3 tygodnie przed sadzeniem należy wybrać sadzeniaki i przechowywać je w temp. 10-12ºC, sadzeniaki duże należy sadzić rzadziej, ale nie kroić. Gęstość sadzenia: Mniejsze sadzeniaki: 28-30 cm, większe: 35-40 cm. Termin sadzenia: II i III dekada kwietnia, jedynie w Polsce NE początek maja. Pielęgnacja: Mechaniczna lub z zastosowaniem każdego herbicydu stosowanego w ziemniakach. Selekcja na czarną nóżkę nie jest wymagana, gdyż Mila wykazuje na nią wysoką odporność. Należy śledzić sygnalizację w przypadku zarazy ziemniaka - pierwszy zabieg można wykonać 5-7 dni później od najwcześniej sygnalizowanego zabiegu. Zabieg II i dalsze - co 10-15 dni. Mila ma nieco podwyższoną odporność na zarazę. Wymagania nawozowe: dawka maksymalna biologicznie 170 kg N/ha. Przygotowanie plantacji do zbioru: 5-7 dni przed planowanym terminem zbioru należy zniszczyć nać rozbijaczem mechanicznym. Zbiór: kombajnowy, I i II dekada września. Należy unikać zbioru przy temperaturze poniżej 10ºC. Przechowywanie i zastosowanie: Odmiana nadaje się do przemysłowej produkcji kostki garmażeryjnej. Zalecana temperatura przechowywania to: sadzeniaki i jadalne 4ºC, do przetwórstwa - 6ºC. Koniec fizjologicznegospoczynku bulw połowa listopada. Autorzy: dr inż. Agnieszka Przewodowska, mgr inż. Dorota Michałowska

Fasola Warta - odmiana średnio wczesna, rośliny karłowe o pokroju krzaczastym, oporne na wyleganie, niska podatność na antraknozę, porażana w małym stopniu bakteriozą. Kwiaty zebrane w gronach 2-5 sztuk koloru białego. Strąki nieznacznie zakrzywione, długie, o przekroju poprzecznym okrągło-eliptycznym, zakończone średnio zakrzywionym dzióbkiem. Warta charakteryzuje się równomiernym dojrzewaniem strąków. Nasiona nerkowate, białe, ze słabym połyskiem i widocznym żyłkowaniem, zawierają ok. 24% białka, masa tysiąca nasion wynosi 23,3 g, plon ogólny 36 dt/ha, a plon handlowy 93%. Wymagania roślin: Fasola kiełkuje w temperaturze 10 C, a wschodzi przy 15 20 C. Optymalna temperatura dla wzrostu roślin wynosi 20-25 C. Do uprawy odpowiednie są wszystkie gleby ciepłe, próchniczne, szybko się nagrzewające, o dobrych stosunkach wodno-powietrznych i odczynie zbliżonym do obojętnego. Nawożenie: Jesienią lub wczesną wiosną stosujemy nawożenie mineralne w ilości (w kg/ha): 60 80 P2O5; 50 100 K2O, a przed siewem 30 N. W uprawie amatorskiej; 0.3 kg superfosfatu i 0.2 kg soli potasowej na powierzchnię 10 m 2. Na gorszych stanowiskach i słabych glebach nawozimy azotem w dawce 0.1-0.2 kg saletry amonowej na 10 m 2. Przygotowanie gleby: Głęboka orka przedzimowa, a wczesną wiosną włókowanie. Po wysianiu nawozów azotowych: kultywatorowanie i bronowanie. Wysiew: Co 5-8 cm w rzędach oddalonych od siebie o 30 40 cm na głębokość 2 5 cm (w zależności od wielkości nasion i typu gleby). Pielęgnacja plantacji: Ważnym zabiegiem jest spulchnianie międzyrzędzi, co można połączyć ze zwalczaniem chwastów. Plantacje fasoli zazwyczaj odchwaszcza się 3-krotnie: po wzejściu roślin, przed kwitnieniem oraz około miesiąca po kwitnieniu. Zbiór i omłot: Dojrzewanie - od połowy sierpnia. Rośliny są zbierane ręcznie, a z plantacji towarowych są ścinane. Do omłotu fasoli używa się młocarni przystosowanej do roślin strączkowych. Po zbiorze na użytek gospodarstwa domowego nasiona do konsumpcji przetrzymać w t e m p e r a t u r z e - 1 0 C (zamrażarka) przez 12 godzin lub w temp. 65 C (piekarnik) przez 1 godzinę. Autorzy: dr Lech Boros, mgr Anna Wawer

Lędźwian Derek roślina motylkowata, jednoroczna, jara, wyróżniająca się bardzo wysoką zawartością białka do 26%. Kwiaty średniej wielkości, białe, osadzone pojedynczo w kątach liści. Z uwagi na dość wiotką pokładającą się łodygę pokrój roślin jest rozpostarty nawet do lekko płożącego z tendencją do wylegania. Wskazane są wsiewki roślin wspierających. Wysokość roślin nie przekracza 70 cm, a najniższy strąk rośliny zawiązuje się na wysokości 15 cm. Owocem jest 2-4 nasienny strąk, równowąski i linearny o kanciastych, toporkowatych nasionach, barwy biało-kremowej. Wymagania rośliny: Lędźwian siewny należy do gatunków o niewielkich wymaganiach siedliskowych. Znosi zarówno gleby lekkie jak i ciężkie, jednak jego uprawa nie jest zalecana na glebach zakwaszonych i wilgotnych. Odmianę Derek rozmnażano na glebie klasy IVa. Wysiew: Nasiona kiełkują już przy 2-3ºC, a młode rośliny znoszą krótkotrwałe przymrozki do -8ºC, co umożliwia wczesny wiosenny wysiew. Uprawa roli jest taka sama jak pod inne rośliny strączkowe. Lędźwian siewny nie jest wymagający w stosunku do przedplonu, a dobrymi przedplonami są rośliny zbożowe uprawiane w 2-3 roku po oborniku. Odmianę Derek powinno wysiewać się bardzo wczesną wiosną, a późne siewy istotnie obniżają plon nasion. Optymalna ilość wysiewu dla drobnonasiennej odmiany Derek (przy MTN 100 g) wynosi 80-100 kg/ha, a korzystnie na plon wpływa zaprawiane nasion. Pielęgnacja plantacji: Z uwagi na silne krzewienie się, zagęszczenie roślin nie powinno się przekraczać ok. 80 szt/m 2. Nawożenie i ochrona roślin: Lędźwian siewny Derek jest rośliną proekologiczną, nie prowadzi się żadnej ochrony na szkodniki i choroby. Przy niskiej zasobności gleb zaleca się jesienią 60-80 kg P2O5, 80-120 kg/ha K2O i od 15 do 30 kg/ha N zastosowany wiosną, jako dawka startowa. Zbiór: Długość okresu wegetacji wynosi ok. 110 dni. Zbiór rozpoczyna się, gdy większość strąków zbrunatnieje. Strąki odmiany Derek nie pękają, dlatego nie ma problemu z osypywaniem się nasion. Plony w warunkach krajowych wahają się od 1-5 t/ha, a w praktyce rolnicy zbierają od 1,0 do 2,5 t/ha. Autor: prof. dr hab. Wojciech Rybiński

Groch Szabla (Pisum sativum subsp. sativum) - wyselekcjonowany z materiałów krzyżówkowych (PHR Sp. z o.o.). Opis botaniczno-morfologiczny: Kwiat biały, liść normalny, jasno zielony, pojedynczy strąk na osadce, bardzo długi i szeroki, tępo zakończony, nasiona żółte, marszczone. Termin siewu: Koniec marca do połowy kwietnia; pełnia kwitnienia: początek czerwca. Opis cech użytkowych: cechą wyróżniającą jest b. duży strąk, który zebrany w fazie zielonego, płaskiego strąka (podobny do fasoli szerokostrąkowej, bezłykowej) nadaje się do bezpośredniego spożycia, gotowania i grillowania. Może być nowym, ciekawym kierunkiem użytkowania, poszerzającym koszyk warzyw. Można zebrać ok. 10 strąków z rośliny. Łodyga długa do około 180 cm, wymaga podpór, MTN 290-300g. Wrażliwość na choroby: Nie obserwuje się porażenia chorobami wirusowymi i grzybowymi. Duża ilość opadów może spowodować porażenie mączniakiem. Zalecenia uprawowe: Gleba typowa dla grochu I do IV klasy o odczynie zbliżonym do obojętnego. Uprawa po sobie, co 4 lata. Możliwość uprawy na obszarze całego kraju w warunkach przydomowych. Nawożenie: NO ew. dawka startowa 15-20 kg/ha; P2O5 70kg/ha jesienią, K2O 100kg/ha jesienią. Termin siewu: Koniec marca (dla wydłużenia okresu zbioru zielonego, płaskiego strąka zaleca się siew partiami w kilku terminach, co 7 dni). Głębokość siewu: 6-8 cm. Siew: w stadium suchych, pomarszczonych nasion, najlepiej w dwu rzędach, co 25 cm między rzędami, rośliny w rzędzie, co 10-15 cm, koniecznie na podporach (sznurki, tyczki). Zbiór: jako warzywo w fazie płaskiego strąka z zawiązkami nasion. Autor: prof. dr hab. Wojciech Święcicki

Pszenica orkisz odmiana ozima, o dobrej zimotrwałości, wysoka, nie wykazuje jednak skłonności do wylegania. Kłos bezostny, długi (średnio 13,6 cm) o barwie jasnobrązowej. Masa tysiąca ziaren wynosi 72,3g, plon uzyskany w roku 2017 wynosił 830 (g/2m 2 ) tj. 4 dt/h. Odmiana późna, odznacza się wysoką odpornością na rdzę żółtą, mączniaka i rdzę brunatną oraz średnią wrażliwością na septoriozę (na podstawie rocznych obserwacji). Termin siewu: październik, ziarniaki należy wysiewać w plewach na głębokość 4 cm (można siać ręcznie), a następnie płytko kultywatorować. Dla orkiszu ozimego norma wysiewu to 300 kg/ha. Zabiegi pielęgnacyjne: wiosenne bronowanie - przeprowadza się je dwukrotnie na krzyż ostrą broną, a najlepiej broną chwastownik po przymrozkach (należy mieć na uwadze, by po bronowaniu w nocy nie wystąpił przymrozek). Na glebach lżejszych w celu uzyskania lepszego plonu przed bronowaniem należy wsiać wsiewkę koniczyny lub seradeli. Orkisz jest stosunkowo odporny na choroby, wrażliwy na nawozy i środki chemiczne. Łuska orkiszu stanowi naturalną ochronę ziarniaków przed infekcją patogenami i insektami, nie potrzebne jest, więc stosowanie środków chemicznych, co oznacza, że idealnie nadaje się do rolnictwa ekologicznego. Zbiór: ziarniaki zbiera się oplewione, przy zbiorze kombajnowym, sita należy zostawić otwarte w sposób umożliwiający wpadanie oplewionych ziarniaków. Siłę nawiewu trzeba ustawić jak w przypadku owsa. W celu wydobycia ziarniaków z plew przed obłuskaniem oplewione ziarniaki należy rozdzielić na frakcje grubszą i drobniejszą i następnie oczyścić z zanieczyszczeń. Usunięcia plew z pszenicy orkisz: 1. Bukownikiem do koniczyny: należy wymienić siatkę na sitach półokrągłych o oczkach 4 do 5 mm. Siatka musi być stalowa pleciona (bardzo mocna). Trzeba również zmniejszyć obroty. Materiał oczyścić na wialni. 2. Kamieniowym śrutownikiem: szczelinę ustawić na ok. 4 mm, kilkakrotnie przepuścić oplewione ziarniaki. Uzyskany materiał należy za każdym razem odsiewać na wialni. 3. Łuszczarką lub inną maszyną tego typu. Autor: Mieczysław Babalski

Owies Biały Mazur - wyselekcjonowany z odmiany miejscowej przez Zygmunta Mazurkiewicza. Odmiana ta została wpisana do rejestru odmian w 1923 roku. Biały Mazur miał duże znaczenie w uprawie, uprawiano go w Polsce do lat siedemdziesiątych. Cechy gospodarcze: Jest to odmian średnio późna, o dobrej plenności, o ziarnie ościstym, białej łusce i średnim ciężarze tysiąca ziaren (około 30 g). Wymagania glebowe: Biały Mazur dobrze plonuje na średnich i dobrych glebach, dobrze znosi wilgotne gleby. Przygotowanie pola: W celu przygotowania gleby pod wysiew owsa należy wykonać orkę przedzimową na głębokość 20 25 cm, a glebę pozostawić w ostrej skibie. Na stanowisku, na którym były wcześniej rośliny okopowe, orkę przedzimową można zastąpić kultywatorowaniem. Wiosenną uprawę należy rozpocząć od włókowania na glebach zwięźlejszych, a na średnich i lekkich od agregatu, który składa się z brony średniej lub ciężkiej wraz z wałem strunowym. Na polu, którego nie zaorano jesienią, a wcześniej występowały na nim okopowe, należy zastosować agregat z aktywną broną bądź kultywatorem, a uprawę należy wykonać płytko (na 5 7 cm). Siew: Zalecany termin siewu jest zależny od regionu Polski i waha się od 15 marca do 10 kwietnia 15-25 marca dla terenów południowo-zachodnich i zachodnich, 20-30 marca dla terenów Polski centralnej i południowej, 25 marca 5 kwietnia dla Polski wschodniej i północnej oraz 1-10 kwietnia dla terenów północno-wschodnich. Obsada owsa na polu waha się w granicach od 500 na kompleksie glebowym żytnim bardzo dobrym, do 600 szt./m 2 na zbożowopastewnym słabym. Należy zadbać o to, by materiał siewny był przesortowany, gdyż różnice w wielkości ziaren powodują nierównomierne wschody i rozwój roślin. Pielęgnacja pola: W celu walki z chwastami zalecono 2-3 krotne zastosowanie brony. Pierwsze bronowanie owsa można wykonać przed samymi wschodami. Głębokość pracy brony powinna wynosić 1,5-2,0 cm. W późniejszym okresie, od wschodów zbóż do fazy 3-go liścia nie należy wykonywać żadnych mechanicznych zabiegów pielęgnacyjnych. Od fazy 3-go liścia do końca fazy krzewienia można wykonać 2-krotnie bronowanie owsa. Pierwsze powinno być na głębokość 1,5-2,0 cm, natomiast drugie na głębokość 2-3 cm. Zbiór: Zbiór owsa wykonuje się od III dekady lipca do II dekady sierpnia, za pomocą kombajnu zbożowego.

Jęczmień Refleks jęczmień zwyczajny jary, dwurzędowy. Początek uprawy nastąpił po II WŚ a koniec w 1960. Cechy gospodarcze: Jest to odmiana średnio wczesna, o dobrej plenności. Wykazuje bardzo dużą odporność na mączniaka oraz dużą odporność na rynchosporiozę i plamistość siatkową oraz średnią odporności na wyleganie zwłaszcza przy nadmiarze wody po wykłoszeniu. Wymagania glebowe: Największe i najbardziej stabilne plony jęczmienia uzyskuje się na glebach kompleksów pszennych jednak z dużym powodzeniem można go uprawiać na glebach średnich. Silnie reaguje na odczyn gleby, dlatego najbardziej odpowiednie są gleby o ph 6,5-7. Przygotowanie pola: Orkę przedzimową należy wykonać w październiku na głębokość 20-25 cm. Wiosenną uprawę roli należy rozpocząć możliwie najwcześniej. Na glebach lżejszych sprawdzają się brony średnie lub ciężkie, a na glebach cięższych-kultywator i brona. Glebę należy uprawiać płytko (5 cm), spulchniając tylko wierzchnią warstwę, co zapobiega przerwaniu podsiąkania kapilarnego wody gruntowej do warstwy, w której zostanie umieszczone ziarno podczas siewu. Siew: Nie jest wskazane zbyt wczesne wysianie nasion zwłaszcza w wilgotną i zimną glebę, gdyż przedłuża to okres wschodów i wpływa na zwiększenie zachwaszczenia. Optymalny termin siewu to: w zachodniej i południowozachodniej części kraju 15-30 marzec, a we wschodniej i północnej 25 marzec - 15 kwiecień. Zaleca się stosowanie rozstawy rzędów 12-15 cm, głębokość wysiewu 3 cm oraz normę wysiewu 160kg/ha. Pielęgnacja pola: Pierwsze bronowanie w przypadku zaskorupienia gleby należy przeprowadzić w fazie 1 liścia, następnie w fazie 4 liści i powtarzać w odstępach 1-2 tygodniowych aż do początku strzelania w źdźbło. Zabieg bronowania wykonuje się w kierunku poprzecznym lub ukośnym do siewu. Bronę należy dostosować do fazy rozwojowej oraz ciężkości gleby. Zbiór: Zbioru dokonuje się kombajnem w fazie dojrzałości pełnej. Opóźnienie terminu zbioru powoduje straty związane z łamaniem kłosów i osypywaniem ziarna. Autor: mgr Agnieszka Rachwalska

Pszenica Puławska Twarda odmiana pszenicy twardej jarej (Triticum durum), uprawiana w Polsce do 1957 r., Pochodzi z populacji rosyjskich. Cechy gospodarcze: Rośliny mają średnio 68,2 cm wysokości. Kłos jest ościsty, średnio zbity. Plewa długa i wąska, natomiast ziarno szkliste, twarde, białe i długie. Odmiana charakteryzuje się sztywną słomą. Masa tysiąca ziaren wynosi 47,5 g. Odmiana nie ma dużych skłonności do wylegania, odznacza się również małą wrażliwością na rdzę brunatną, septoriozę oraz rdzę żółtą, a także wysoką odpornością na mączniaka prawdziwego. Odmiana wcześnie dojrzewająca o krótkim okresie wegetacyjnym. Charakteryzuje się krótkim okresem od kłoszenia do dojrzewania. W trakcie chłodniejszych miesięcy letnich z dużą ilością opadów odmiana ta wykazuje dużą odporność na choroby grzybowe. Wymagania glebowe: Odmiana ta najlepiej nadaje się na gleby zwięzłe, najlepiej na cieplejsze gleby wapienne (rędziny). Gleby dobrze utrzymujące wodę o odczynie obojętnym. Najlepszymi przedplonami są: okopowe, motylkowe wieloletnie i ich mieszanki z trawami, strączkowe i ich mieszanki ze zbożami. Termin siewu: Decyduje w znacznym stopniu o wysokości plonu, dlatego należy siać jak najwcześniej, gdy tylko warunki wilgotnościowe umożliwią wejście w pole. Głębokość siewu ok. 3 cm, rozstawa międzyrzędzi 11-15 cm, gęstość siewu 450-550 ziaren/m2, tj. wysiew 190-250 kg Nawożenie: azotowe 60-120 kg/ha 40-60 % przedsiewnie, 40-50 kg/ha w fazie strzelania w źdźbło, fosforowe 30-80 kg/ha P2O5, potasowe 40-100 kg/ha K2O. Autor: prof. dr hab. Wanda Kociuba