FARMAKOGNOZJA I SEMESTR 2018/19 ZAGADNIENIA DO ĆWICZEŃ I SEMINARIÓW ĆWICZENIA Kolejność tematów na ćwiczeniach: 1. Informacje wstępne, zasady zaliczenia 2. Śluzy 3. Saponiny teoria + fitochemia 4. Flawonoidy teoria 5. Flawonoidy fitochemia 6. Garbniki i glikofenole teoria 7. Antrazwiązki i kumaryny teoria + fitochemia UWAGA: Obowiązuje znajomość informacji ogólnych, charakteryzujących daną grupę związków, jak i opis i rozpoznanie poszczególnych surowców roślinnych. Obowiązuje również znajomość wzorów podstawowych struktur, stanowiących szkielet w danej grupie związków. Przy nazwach surowców, jak również nazwach gatunków i rodzin, z których pochodzą poszczególne surowce, obowiązuje znajomość nazw polskich i łacińskich Śluzy - budowa, własności fizykochemiczne, cechy różnicujące śluzy od gum - kierunki i mechanizmy działania, zastosowanie - działania niepożądane - surowce śluzowe opis i rozpoznanie Graminis rhizoma Fucus vel Ascophyllum Agar Althaeae folium Althaeae radix Lichen islandicus Lini semen Folium Farfarae Psylli semen Plantaginis ovatae semen Trigonellae foenugraeci semen Verbasci flos Saponiny: - budowa: steroidowe, triterpenowe typy aglikonów, rozpowszechnienie w świecie roślinnym - przykłady mono, bi i tridesmozydów - właściwości fizykochemiczne i biologiczne (pienienie, hemoliza, toksyczność) - kierunki działania i zastosowania aglikonów (sapogenin) i glikozydów (saponozydów) saponinowych; mechanizmy działania - diosgenina: budowa, zastosowanie, źródła roślinne
- surowce saponinowe opis i rozpoznanie Liquiritiae radix Hippocastani flos Saponariae radix Calendulae flos Pozostałe: Ginseng radix Primulae radix Hederae folium Tribuli terrestri herba Rusci rhizoma Centellae asiaticae herba Flawonoidy i antocyjany: - właściwości fizykochemiczne, reakcje charakterystyczne (zwłaszcza reakcja Shinody) - budowa, podział na grupy (przykłady związków z poszczególnych grup) - kierunki działania i zastosowania - rutozyd: budowa, działanie (mechanizm), biodostępność, pochodne półsyntetyczne, źródła roślinne, przykłady preparatów, zastosowanie - procyjanidyny, izoflawony, flawonolignany - antocyjany budowa, wpływ czynników na barwę, zastosowanie - surowce flawonoidowe i antocyjanowe opis i rozpoznanie Betulae folium Crataegi folium cum flore Ginkgonis folium Equiseti herba Polygoni avicularis herba Hyperici herba Sambuci flos Tiliae flos Violae herba cum flore Helichrysi flos Silybi mariani fructus Myrtilli fructus siccus Sambuci fructus Cyani flos Malvae arboreae flos Pozostałe: Cynarae folium Orthosiphonis folium Solidaginis virgaureae herba Garbniki: - budowa (szczegółowo), podział (hydrolizujące, skondensowane), proces garbowania, - własności fizyko-chemiczne, podstawowe wzory, reakcje charakterystyczne - działanie i zastosowanie lecznicze - tanina chińska, tanina turecka budowa, pochodzenie, różnice, zastosowanie
- flobafeny, depsydy - surowce garbnikowe opis i rozpoznanie - Quercus cortex - Bistortae rhizoma - Tormentillae rhizoma - Gallae Do opisu: - Rubi fruticosi folium - Hamamelidis folium, cortex - Juglandis folium - Epilobii herba Glikofenole: - budowa, cechy wyróżniające, własności fizyko-chemiczne, reakcje charakterystyczne, podstawowe wzory - działanie i zastosowanie lecznicze surowców oraz izolowanych związków, mechanizmy, działania niepożądane - surowce glikofenolowe opis i rozpoznanie - Vitis idaeae folium - Uvae ursi folium - Salicis cortex - Filipendulae ulmariae herba Antrazwiązki: - budowa, elementy struktury wpływające na działanie, - przykłady homo i heterodimerów - właściwości fizykochemiczne, reakcje charakterystyczne (zwłaszcza reakcja Bornträgera) - kierunki działania w zależności od struktury chemicznej, - mechanizm działania przeczyszczającego i żółciotwórczego/żółciopędnego - przeciwwskazania, działania niepożądane, interakcje - rodzaje alony ze względu na pochodzenie i sposób otrzymywania - surowce antralowe opis i rozpoznanie Rhei rhizoma Sennae folium Frangulae cortex Pozostałe: Aloe barbadensis, Aloe capensis Araroba depurata/chrysarobinum Rubiae tinctorum radix Sennae fructus Kumaryny i furanochromony: - budowa, podział, własności fizykochemiczne, reakcje charakterystyczne - podstawowe wzory - działanie i zastosowanie najważniejszych związków kumarynowych i furanochromonowych
- surowce kumarynowe opis Meliloti herba Abrotani herba Rutae folium/rutae herba Angelicae archangelicae radix -surowce furanochromonowe - opis Ammi visnagae fructus ZAGADNIENIA DO SEMINARIÓW 2018/19 Kolejność tematów na seminariach: 1. Formy leku roślinnego 2. Mono- i oligosacharydy; apiterapia 3. Polisacharydy 4. Lipidy 5. Praca z monografiami 6. Praca z monografiami/mieszanki profilowane 7. Mieszanki profilowane UWAGA: przy nazwach surowców, jak również nazwach gatunków i rodzin, z których pochodzą poszczególne surowce, obowiązuje znajomość nazw polskich i łacińskich Mono- i oligosacharydy; apiterapia zagadnienia: Budowa, źródła, pozyskiwanie, aktywność biologiczna, zastosowanie, znaczenie w farmacji: Monosacharydy: glukoza, fruktoza, sorbitol, mannitol, ksylitol, cukier inwertowany. Oligosacharydy: sacharoza, laktoza (laktuloza), akarboza, cyklodekstryny Związki aktywne, pozyskiwanie, aktywność biologiczna, zastosowanie, działania niepożądane: Miód, mleczko pszczele, propolis, pyłek pszczeli Polisacharydy zagadnienia: Podział, budowa, źródła, aktywność biologiczna, zastosowanie, znaczenie w farmacji: Glukany, dekstryny, dekstrany, celuloza, koloksylina, kolodium, Gossypium depuratum, fruktany, inulina, pektyny, kwas alginowy. Polisacharydy grzybowe (lentinan, zymozan, krestin). chityna, chitozan; mukopolisacharydy, heparyna, kwas hialuronowy. Lipidy zagadnienia: Lipidy definicja, budowa (tłuszcze proste, złożone, pochodne, prekursory), własności fizykochemiczne Kwasy tłuszczowe budowa, najważniejsze i podstawowe źródła naturalne, NNKT i ich rola biologiczna, zastosowanie:
kwas mirystycynowy, palmitynowy, stearynowy, arachidowy, oleinowy, rycynolowy, erukowy, linolowy (LA), α- i γ-linolenowy (ALA, GLA), arachidonowy (AA), eikozapentaenowy (EPA), dokozaheksaenowy (DHA), czolmugrowy. Tłuszcze proste źródła, budowa, zastosowanie. Oleje schnące, półschnące i niewysychające. Do opracowania szczegółowego (nazwa, pochodzenie, skład, zastosowanie): olej wiesiołkowy Oenotherae oleum, olej z nasion ogórecznika Boraginis oleum, olej lniany Lini oleum, olej wątłuszowy Iecoris aselli oleum, olej rącznikowy Ricini oleum, olej kakaowy Cacao oleum, olej z pestek dyni Cucurbitae oleum. Dodatkowo (nazwa, pochodzenie, zastosowanie): olej migdałowy Amygdalarum oleum, olej sezamowy Sesami oleum; olej arachidowy Arachidis oleum, olej sojowy Sojae oleum (i lecytyna sojowa), smalec wieprzowy Adeps suillus Woski źródła, budowa, zastosowanie: wosk pszczeli żółty i biały Cera flava, C. alba, lanolina Adeps lanae, olbrot Cetaceum, wosk Carnauba Cera Carnauba, wosk jojoba Masło shea Lipidy złożone glikolipidy GOPO