RYNKI SUROWCÓW ZIELARSKICH. dr hab. Waldemar Buchwald, prof. IWNiRZ Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich

Transkrypt

1 RYNKI SUROWCÓW ZIELARSKICH dr hab. Waldemar Buchwald, prof. IWNiRZ Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich

2 Światowa produkcja ziół dla celów farmaceutycznych szacowana jest obecnie na ponad 0,5 mln ton rocznie. Za najważniejsze, najlepiej zorganizowane rynki surowców zielarskich uważa się rynki europejskie.

3 Na rynkach europejskich znajduje się w obrocie ok gatunków roślin leczniczych i aromatycznych, z czego przerabianych jest w Niemczech. Pochodzą one ze wszystkich rejonów świata. Ponad połowa gatunków pochodzi z Azji. Na obszarze Europy szczególnie bogate w zioła są kraje śródziemnomorskie, jak również kraje Europy Środkowej i Wschodniej. W Europie uprawia się ok. 130 gatunków ziół.

4 BAZA SUROWCÓW ZIELARSKICH W POLSCE Pozyskiwanie surowca plantacje areał ok. 20 tys. ha 11 tys. gospodarstw rolnych średnia wielkość plantacji od 0,5 do 2,5 ha zbiór średnio tys. ton rocznie zbiór ze stanu naturalnego zbiór od 3-5 tys. ton rocznie wg. masy wg. asortymentu Średnia wielkość skupu ogółem rocznie tys. ton 75% 50% 25% 50%

5 Skup surowców zielarskich w ilości ponad ton Menthae piperitae folium ( ) Matricariae flos ( ) Valerianae radix ( ) Thymi herba ( ) Hippocastani semen ( ) Cardui mariae fructus ( ) Melissae folium (ok )

6 Skup surowców zielarskich w ilości ponad ton Hyperici herba ( ) Oenotherae semen (ok. 500) Boraginis semen ( ) Lini semen (ok. 400) Echinaceae purpureae herba ( ) Cynarae herba ( ) Levistici radix (ok. 200) Rosae fructus (ok. 200)

7 Skup surowców zielarskich w ilości ponad ton Tiliae flos, Aroniae fructus, Salviae folium, Crataegi inflorescentia, Crataegi fructus, Frangulae cortex, Sambuci fructus, Betulae folium, Quercus cortex,salicis cortex, Urticae folium, Visci albi herba, Equiseti herba, Sambuci flos, Althaeae radix

8 Skup surowców zielarskich w ilości ton Solidaginis herba, Calendulae anthodium, Taraxaci radix, Millefolii herba, Farfarae folium, Violae tricoloris herba, Agropyri rhizoma, Calami rhizoma, Absinthii herba, Rubi idaei folium w ilości ton Callunae herba/flos, Phaseoli pericarpium, Tormentillae radix, Symphyti radix, Bardanae radix, Chelidonii herba w ilości ton Euphrasiae herba, Cnici herba, Arnicae anthodium, Galegae herba, Angelicae radix, Inulae radix, Cichorii radix, Meliloti herba, Malvae arboreae flos, Convallariae herba

9 Około 30% skupowanych w Polsce surowców zielarskich jest przeznaczona na rynek krajowy do dalszego przetwórstwa. Pozostała część jest eksportowana głównie do krajów Unii Europejskiej.

10 SUROWCE ZIELARSKIE Uprawy Stan naturalny Na własne ryzyko plantatora Kontraktowe Kontraktowe kontrolowane Zakładowe

11 UPRAWA ROŚLIN LECZNICZYCH uprawa na własne ryzyko plantatora ilość i jakość surowca określa plantator ceny surowca uzależnione od aktualnych cen rynkowych (konkurencja tanich oferentów) sprzedaż surowca wg próby ofertowej ryzyko ponosi wyłącznie plantator uprawa kontraktowa ilość i jakość surowca określa kontrakt ceny surowca są przedmiotem kontraktu (częściowo odbiegają od cen rynkowych) odbiorca surowca nie ma wpływu na przebieg produkcji rolnej ryzyko ponosi głównie plantator

12 UPRAWA ROŚLIN LECZNICZYCH kontrolowana uprawa kontraktowa ilość i jakość surowca określa kontrakt ceny surowca są przedmiotem kontraktu (kalkulacja wg nakładów na produkcję rolną, niezależność od cen rynkowych) wytyczne odnośnie uprawy podaje plantatorowi odbiorca surowca (sposób założenia plantacji, nawozy, środki ochrony roślin, parametry zbioru i suszenia) kontrola plantacji przez odbiorcę surowca: - audit - dokumentacja ryzyko ponosi również odbiorca surowca

13 Powierzchnie upraw roślin zielarskich w krajach europejskich Państwa Austria Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Niemcy Polska Wielka Brytania Włochy Powierzchnia upraw w ha

14 Uprawa ziół w Polsce łączna masa pozyskiwanych rocznie surowców z plantacji wynosi według danych z ostatnich lat ton w minionym półwieczu największy zbiór zanotowano w roku ton, najniższy w latach ton, ton plantacje zielarskie zajmują w Polsce powierzchnię ok ha, zioła uprawia ponad 10 tysięcy gospodarstw rolnych, w uprawie znajduje się obecnie już ponad 70 gatunków roślin leczniczych

15 Liczba gospodarstw i powierzchnia upraw zielarskich w Polsce w latach 2005 i 2012 (Olewnicki D, Jabłońska L, Orliński P, Gontar Ł Zeszyty Naukowe SGGW) Wyszczególnienie Pow. w ha w % Liczba gospodarstw w % Pow. w ha w % Liczba gospodarstw w % POLSKA Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie ,0 0,2 17,9 38,5 0,9 3,6 0,6 11,4 0,05 0,9 0,3 6,3 0,1 4,3 1,1 10,2 3, ,0 0,3 11,2 54,0 0,6 7,8 1,4 6,2 0,4 1,9 0,1 4,1 0,2 5,6 0,4 5,0 0, ,0 1,2 19,2 38,4 0,8 2,6 1,5 9,6 0,05 1,9 0,6 3,9 0,0 9,1 1,6 8,6 1, ,0 2,1 10,3 52,4 0,1 5,2 2,9 6,6 0,4 2,2 0,2 2,7 0,0 8,3 2,5 2,5 1,6

16 Uprawy wybranych roślin zielarskich w 2015 roku. (Chmielecki R Sejmik Zielarski. Streszczenia wykładów) Uprawa Pow. w ha Plon w t/ha Plon w sumie w t Mięta pieprzowa Rumianek pospolity Tymianek pospolity Kozłek lekarski Ostropest plamisty Melisa lekarska ,5 0,8 1,7 2,5 1,0 2,

17 Opłacalność produkcji zielarskiej z 1 ha uprawy Przychód: zł Koszty: % Dochód: zł

18 Polskie odmiany roślin zielarskich 1. bazylia pospolita (Ocimum basilicum L.) odm. Kasia * 2. bazylia pospolita (Ocimum basilicum L.) odm. Wala * 3. bieluń indiański (Datura innoxia Mill.) odm. Indianka * 4. cząber ogrodowy (Satureja hortensis L.) odm. Saturn * 5. dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.) odm. Topaz * 6. glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium maius L.) odm. Cynober * 7. jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea Moench.) odm. Ida * 8. kminek zwyczajny (Carum carvi L.) odm. Kończewicki * 9. kminek zwyczajny (Carum carvi L.) odm. Plewiski * 10. kolendra siewna (Coriandrum sativum L.) odm. Nowoursynowska 11. kozłek lekarski (Valeriana officinalis L.) odm. Polka * 12. kozłek lekarski (Valeriana officinalis L.) odm. Lubelski 13. lubczyk ogrodowy (Levisticum officinale Koch.) odm. Amor * 14. majeranek ogrodowy (Origanum majorana L.) odm. Miraż *

19 Polskie odmiany roślin zielarskich 15. mak lekarski (Papaver somniferum L.) odm. KM 16. mak lekarski (Papaver somniferum L.) odm. Przemko 17. malwa czarna (Althea rosea Cav. var.nigra hort.) odm. Czarna Mańka * 18. naparstnica wełnista (Digitalis lanata Ehrh.) odm. Victoria * 19. ostropest plamisty (Silybum marianum (L.) Gaertn.) odm. Silma * 20. papryka roczna (Capsicum annuum L.) odm. Wulkan * 21. rumianek pospolity (Chamomilla recutita (L.) Rausch.) odm. Złoty Łan * 22. rumianek pospolity (Chamomilla recutita (L.) Rausch.) odm. Promyk * 23. rumianek pospolity (Chamomilla recutita (L.) Rausch.) odm. Mastar * 24. rumianek pospolity (Chamomilla recutita (L.) Rausch.) odm. Dukat * 25. rumianek pospolity (Chamomilla recutita (L.) Rausch.) odm. Tonia 26. szałwia lekarska (Salvia officinalis L.) odm. Bona * 27. tymianek właściwy (Thymus vulgaris L.) odm. Słoneczko * 28. wiesiołek(oenothera angustissima R.R.Gates x O.paradoxa Hudziok) odm. Angpar 29. wiesiołek(oenothera paradoxa Hudziok x O. angustissima R.R.Gates) odm.parang

20 Rośliny lecznicze ze stanowisk naturalnych W Polsce ze stanowisk naturalnych pozyskuje się ok. 100 gatunków roślin leczniczych, łączna masa pozyskiwanego rocznie surowca mieści się w granicach ton w minionym półwieczu najwyższy zbiór zanotowano w latach: ton, ton, najniższy w latach: ton, ton zbiór poszczególnych gatunków roślin leczniczych jest różny, waha się od 100 kg do kilku tysięcy ton rocznie

21 Szacunkowa wartość surowców zielarskich pozyskiwanych z upraw i stanu naturalnego w Polsce sięga 200 mln zł rocznie

22 PRZETWÓRSTWO Kierunki przetwórstwa bezpośrednie półprodukty rozdrabnianie wyciągi ziołowe gotowe produkty ( np. zioła pojedyncze) przyprawy zioła do zaparzania zioła mrożone

23 PRODUKTY GOTOWE Klasyfikacja produktów gotowych produkty lecznicze roślinne żywność art. spożywcze suplementy diety środ. spoż. specjalnego przeznaczenia żywieniowego żywność ekologiczna środki żywienia zwierząt ziołowe środki kosmetyczne

24 Współczesne przetwórstwo zielarskie w Polsce to przede wszystkim produkcja leków roślinnych, podobnie jak w większości krajów europejskich.

25 Rosnące znaczenie gospodarcze posiada produkcja środków spożywczych i kosmetycznych.

26 W ostatnich latach pojawiła się tendencja do zastępowania roślinnych produktów leczniczych (będących lekami) przez suplementy diety (stanowiące produkty spożywcze)

27 Dziękuję za uwagę