Dyskryminacja cenowa Ceny liniowe za każdą jednostkę dla każdego nabywcy w każdych warunkach ustala się jednakową cenę - jednolita stawka żądana jest za jednostkę produktu niezależnie od jakichkolwiek czynników. Taka polityka cenowa ma sens wtedy, gdy tylko zagregowane dane o popycie sąs dostępne sprzedawcom, czyli firma nie ma dostępu do informacji na temat indywidualnych konsumentów w lub ich grup. Dyskryminacja cenowa - wszelkie próby odejścia od liniowych cen - jeżeli eli różnica r cen płaconych p przez nabywców w przewyższa różnicr nicę w kosztach dostarczenia towaru. - identyczny towar jest sprzedawany po różnych cenach w zależno ności od tego kto kupuje, ile kupuje i kiedy kupuje
Dyskryminacja cenowa Podstawowa klasyfikacja polityki cenowej (A.Pigou 1920): Asymetryczna informacja Symetryczna informacja Ceny liniowe brak dyskryminacji cenowej dyskryminacja cenowa III stopnia (monopolista ustala różne ceny dla różnych grup Ceny nieliniowe dyskryminacja cenowa II stopnia (taryfy dwuczęściowe, rabaty ilościowe, sprzedaż wiązana, itd.) konsumentów) dyskryminacja cenowa I stopnia (monopolista sprzedaje każdą jednostkę po cenie równiej maksymalnej skłonności do zapłaty) W rzeczywistości ci istnieje więcej rodzajów w polityki cenowej firm, nie uwzględnionych w tej tabeli.
Inne formy dyskryminacji Dyskryminację jakościową: monopolista jednocześnie wypuszcza na rynek produkty różnej jakości w celu wydzielenia segmentów rynku, np. klasy w pociągach, samolotach, przypadek Paris Metro (klasy w wagonach różnią się wyłącznie ceną biletów, przez to mamy mniej zatłoczony wagon pierwszej klasy) Dynamiczną dyskryminację cenową: gdy cena w różnych okresach jest różna mimo, iż popyt i koszty się nie zmieniają
Dyskryminacja cenowa 1-go 1 stopnia (negocjacje indywidualne) Sprzedawca jest w stanie rozróżni nić poszczególnych nabywców w i znajduje się w posiadaniu wiedzy na temat ich cen granicznych. Sprzedawca ustali dla każdego konsumenta cenę na poziomie jego ceny granicznej Sprzedawca przejmuje cała a nadwyżkę konsumentów (wynik ten jest efektywny w rozumieniu Pareta,, gdyż nie ma sposobu na jednoczesną poprawę sytuacji konsumentów w i producentów) Tak jak w przypadku rynku konkurencyjnego, suma NK i NP jest maksymalizowana. Różnica R jest w poziomie zysków w i podziale korzyści z handlu: monopolista przechwytuje całą nadwyżkę konsumenta, konsumenci nie zyskują nic na handlu
Dyskryminacja 1-go stopnia Zysk z pierwszej jednostki to p(1) MC(1) p, c p(1) MC(q) MC(1) p(q) q
Dyskryminacja cenowa 1-go stopnia Jest to doskonała a dyskryminacja cenowa trzeba być wszystkowiedzącym: monopolista musi dokładnie wiedzieć kto ile jest skłonny zapłaci acić za każdą jednostkę dobra, czyli znać indywidualne krzywe popytu. Ile jednostek sprzeda taki monopolista? Tyle, ile firma doskonale konkurencyjna Jest tak dlatego, że e opłaca mu się sprzedać wszystkie jednostki, za które ludzie sąs skłonni zapłaci acić więcej niż wynosi koszt krańcowy. A więc c przestaje sprzedawać dopiero gdy P D (q)) = MC (q) Przykłady: targowanie się z dealerami samochodowymi targowanie się na bazarze targowanie się z ekipą remontową ceny u koników
p, c Dyskryminacja 1-go stopnia I tak dalej... aż do punktu q gdzie p(q ) = MC(q ). p(q ) = MC(q ) MC(q) p(q) q q
Dyskryminacja 1-go stopnia p, c Zachowanie takie jest optymalne w sensie Pareto p(q ) = MC(q ) PS MC(q) p(q) q q
Dyskryminacja cenowa 3-go 3 stopnia (segmentacja rynku) Sprzedawca jest w stanie odróżni nić tylko pewne grupy konsumentów w i potrafi zapobiec arbitrażowi (czyli rynkowi wtórnemu) Sprzedawca ustali różne r ceny dla różnych r grup w zależno ności od elastyczności ci popytu ( ε( i P i ) Sprzedawca traktuje poszczególne grupy konsumentów jako odrębne rynki, stosując c liniowe ceny na każdym z nich Potrzebny jest mechanizm pozwalający na identyfikację poszczególnych grup konsumentów (np.. legitymacje studenckie)
Dyskryminacja 3-go stopnia MR 1 (q 1* ) = MR 2 (q 2* ) = MC p 1* p 2 * p 1 * Rynek 1 Rynek 2 p 1 (q 1 ) p 2 (q 2 ) p 2 * MC MC q 1 * q q * 1 2 q 2 MR 1 (q 1 ) MR 2 (q 2 ) ε 1 < ε 2 p 1 > p 2 oraz p max1 > p max2 p 1 > p 2
Dyskryminacja cenowa 3-go 3 stopnia Jest to wymuszona segmentacja rynku odseparowane grupy konsumentów w w celu ustalenia innej ceny dla każdej grupy Przykłady: zniżki dla studentów w w kinach zniżki na lekarstwa dla emerytów ceny usług ug telekomunikacyjnych (taryfy dla biznesu) Załóżmy, że e monopolista sprzedaje dobro na m odseparowanych rynkach. Separacja może e być geograficzna, wiekowa lub zawodowa (studenci i nie- studenci) Wtedy monopolista po prostu maksymalizuje sumę zysków ze wszystkich segmentów
Dyskryminacja 3-go 3 stopnia Warunek optimum: MC wytworzenia dodatkowej jednostki produkcji musi być równy MR na każdym rynku, czyli MC(q 1 +q 2 +q 3 + ) ) =MR 1 =MR 2 =MR 3 = MC jest taki sam na każdym rynku Dane dobro powinno przynosić ten sam wzrost przychodów, niezależnie od tego na którym rynku jest sprzedawane. Dla porównania, warunek optimum bez dyskryminacji cenowej: MC = MR 1 + MR 2 + MR 3 +
Dyskryminacja 3-go 3 stopnia Marża a na każdym rynku jest równa r odwrotności elastyczności ci cenowej popytu (regu( reguła a odwróconej elastyczności ci) 1 p MC ( Q ) ε i = i p i jeśli MC=const (nie zależy y od q) czyli niezależno ność cen między rynkami jeśli MC(q i ) (koszty produkcji sąs niepodzielne) czyli zależno ność cen między rynkami
Dyskryminacja 3-go 3 stopnia Jak dyskryminacja 3-go 3 stopnia wpływa na dobrobyt? Czy lepiej jest zakazać dyskryminacji? Nadwyżka producenta na pewno wzrasta. Nadwyżka konsumenta wzrasta na rynkach o wysokiej elastyczności ci (spadek ceny), ale spada na rynkach o niskiej elastyczności ci (wzrost ceny) Całkowity efekt jest niejednoznaczny, ale Jeśli założymy stałe e korzyści skali (MC = AC = const.), to dyskryminacja obniża a dobrobyt wtedy i tylko wtedy gdy całkowita ilość sprzedawana zmniejszy się Z drugiej strony, jeśli arbitraż jest możliwy, dyskryminacja powoduje dodatkowe koszty społeczne (np.. niepotrzebny transport) Tak czy owak, dyskryminacja jest przejawem większego problemu: posiadania przez firmę siły y rynkowej
Dyskryminacja cenowa 2-go 2 stopnia (wycena nieliniowa) Wszystkie pozostałe e przypadki dyskryminacji cenowej nazwano 2-go stopnia Jest to prześwietlanie rynku Monopolista zna popyt w różnych segmentach rynku, ale nie może ustalać dla nich różnych cen Skoro nie można odseparować grup konsumentów, więc ustanawiamy ceny tak by konsumenci dokonali autoselekcji (tzn. samemu wybrać jaką cenę przeciętną wolą zapłacić) Czyli tworzy ceny nieliniowe: cena przeciętna (z reguły) spada ze wzrostem wielkości zakupu Przykłady: taryfy wieloczęś ęściowe (np( np.. dwuczęś ęściowe) rabaty ilościowe (hurtowe rabaty) sprzedaż wiązana, czyli sprzedaż pokrewnych dóbr d razem (np( np.. MS Office, prenumerata czasopism) Sprzedaż mieszana (kombinacja sprzedaży y wiązanej ze sprzedażą pojedynczą) promocje (np( np.. zbierz X produktów, to dostaniesz nagrodę ) wcześniejszy zakup biletu lotniczego
Dyskryminacja 2-go 2 stopnia Sprzedawca posiada niepełną informację lub w ogóle jej nie posiada na temat cen granicznych i jest w stanie odróżni nić tylko pewne grupy konsumentów Sprzedawca może e jedynie wykorzystać nieliniową strukturę cen Każda osoba, która kupuje tąt samą ilość dobra płaci p taką samą cenę Cena jest określana lana przez nabywcę o najniższej skłonno onności do zapłaty, aty, gdy sprzedajemy dane dobro różnym r osobom. Im bardziej zróżnicowana jest ocena przez konsumentów, tym niższa jest cena. Sprzedaż różnych dóbr d w jednym pakiecie zmniejsza zróżnicowanie skłonno onności do zapłaty, aty, co pozwala na ustalenie wyższej ceny za taki pakiet
Taryfy dwuczęś ęściowe 1. Nabywając q jednostek produktu konsumenci płacp acą liniową cenę jednostkową p oraz uiszczają opłat atę A niezależnie od wysokości zakupów: T = A + pq czyli pozwalamy konsumentowi wybrać samemu wielkość konsumpcji q 2. Cz Często bardziej skomplikowane: konsument wybiera cały y plan taryfowy (T 1 lub T 2 ) a następnie q: T 1 = A 1 + p 1 q T 2 = A 2 + p 2 q 3. Sprzedawca nie wymaga żadnej stałej opłaty, natomiast cena jednostkowa zależy y od nabywanej ilości, zmieniając c się przedziałowo: P = p 1 q i + p 2 q j
Sprzedaż wiązana Czasem oferuje się różne towary w pakietach bez możliwości kupienia oddzielnie z możliwością kupna oddzielnie, ale suma cen jest wyższa niż cena pakietu Daje to szczególnie dobre efekty gdy skłonności do zapłaty za dwa dobra zawarte w pakiecie są negatywnie skorelowane Załóżmy, że skłonność do zapłaty za pakiet jest równa sumie skłonności do zapłaty za oba dobra: v P = v 1 + v 2 wtedy konsumenta opisujemy za pomocą pary (v 1,v 2 ) Przykład 1: Sprzedaż wiązana Dwaj konsumenci (120, 100) i (100, 120) Optymalne rozwiązanie: p P = 220 Przykład 2: Sprzedaż mieszana Trzej konsumenci (130, 0) (120, 100) (100, 120) Optymalne rozwiązanie: p P = 220, p 1 = 130
Rabaty ilościowe Konstruowanie optymalnych rabatów ilościowych polega na znalezieniu optymalnych krańcowych cen za kolejne jednostki dobra. Traktujemy zatem kolejne jednostki jak odrębne segmenty rynku i różnicujemy r ceny w poszczególnych segmentach