Komunikacja człowiek-komputer Wykład 1
Cel Jak użytkownicy postrzegają strony internetowe? Jak poszukują informacji? Zasady projektowania stron internetowych. Najczęściej spotykane błędy. Testowanie funkcjonalności stron internetowych.
Literatura Jakob Nielsen Projektowanie internetowych, Helion Gliwice 2003 funkcjonalnych serwisów Jakob Nielsen Optymalizacja funkcjonalności serwisów internetowych, Helion Gliwice 2007 Alan Cooper Wariaci rządzą domem wariatów. Dlaczego produkty wysokich technologii doprowadzają nas do szaleństwa i co zrobić, żeby tego uniknąć, WNT, Warszawa 2001 Steve Krug Nie każ mi myśleć, Helion, Gliwice 2010 Byron Reeves, Clifford Nass, Media i ludzie, PIW, Warszawa 2000 Tricia Austin, Richard Doust Projektowanie dla nowych mediów, PWN, Warszawa 2008
Jakob Nielsen, Projektowanie funkcjonalnych serwisów internetowych, Helion, Gliwice, 2003 W książce "Projektowanie funkcjonalnych serwisów internetowych" Jakob Nielsen zawarł ogólny opis praktycznych problemów, jakie widzimy w projektach stron internetowych. Opisuje nie tylko to, co jest złe mówi także, co i w jaki sposób naprawić. Pokazuje przykłady i wyjaśnia wady i zalety witryn oglądanych przez miliony internautów, opisując wszystko czystą prozą. źródło: http://helion.pl
Jakob Nielsen, Optymalizacja funkcjonalności serwisów internetowych, Helion, Gliwice, 2007 Jakob Nielsen przedstawia oparte na wszechstronnych badaniach wskazówki dotyczące projektowania wygodnych witryn. Dzięki nim dowiesz się, jak utworzyć idealną stronę startową oraz uniknąć najczęściej popełnianych błędów. Zrozumiesz, jak ułatwić użytkownikom wyszukiwanie informacji oraz nawigowanie po serwisie. Poznasz zasady pisania poprawnych tekstów dla witryn internetowych i stosowania odpowiednich czcionek, a także nauczysz się właściwie korzystać z różnorodnych technologii, które mogą wzbogacić Twój serwis. źródło: http://helion.pl
Steve Krug, Nie każ mi myśleć, Helion, Gliwice, 2010 Znajdziemy tu wskazówki, dzięki którym projektowane przez nas witryny WWW będą spełniały podstawowe wymaganie większości użytkowników internetu będą przejrzyste, czytelne i łatwe w nawigacji. Nauczymy się projektować strukturę witryny, opracowywać logiczny schemat nawigacji i przygotowywać elementy graficzne, które będą uatrakcyjniać stronę, a nie odwracać uwagę użytkownika od jej treści. Dowiemy się także, jak stosować kaskadowe arkusze stylów i radzić sobie z często absurdalnymi zachciankami szefów i klientów. źródło: http://helion.pl
Alan Cooper, Wariaci rządzą domem wariatów. Dlaczego produkty wysokich technologii doprowadzają nas do szaleństwa i co zrobić, żeby tego uniknąć, WNT, Warszawa 2001 Książka o projektowaniu interakcji. Pokazuje, jak tworzyć dobre programy zorientowane na użytkownika. Podsuwa konkretne rozwiązania, pomaga przykładami, wyjaśnia jak sobie radzić z problemami przy tworzeniu oprogramowania. Powinni ją przeczytać zarówno programiści, jak i projektanci, menadżerowie lub potencjalni zleceniodawcy. Źródło: http://rzeczy.blox.pl/2005/09/wariaci-rzadza-domemwariatow-alan-cooper.html
Tricia Austin, Richard Doust, Projektowanie dla nowych mediów, PWN, Warszawa, 2008 Książka opisuje sposoby wykorzystania w projektowaniu graficznym komputerowych technik cyfrowych środka łączącego słowa, obrazy, animacje, dźwięk umożliwiających interakcję z użytkownikiem. Pokazuje też jak ich używać na potrzeby telewizji, przy tworzeniu teledysków, gier, animacji, płyt CD czy wystaw; w Internecie przy projektowaniu witryn, w wyszukiwarkach, blogach, e-learningu, handlu elektronicznym, czy przy tworzeniu gier komputerowych. Źródło:http://warszawa.ksiegarnienaukowe.pl/ksiazka/Austin-TriciaDoust-Richard/Projektowanie-dla-nowych-mediow,59778002470KS
Byron Reeves, Clifford Nass, Media i ludzie, PIW, Warszawa 2000 Byron Reevs i Clifford Nass, amerykańscy informatycy od technologii komunikacyjnych, postanowili zbadać - wykorzystując metody psychologii społecznej i socjologii - jak ludzie reagują na media. Otóż okazało się, że uczestnicy eksperymentu bardzo się starali, aby nie zrobić komputerowi przykrości, czuli się fizycznie zagrożeni przez coś, co było tylko wizerunkiem, przypisywali kreskówkom bogatą osobowość bądź reagowali na głosy w komputerze zgodnie ze stereotypami płci. Zachowania te potwierdziły ciekawą i nowatorską tezę autorów: wbrew intuicyjnym wyobrażeniom nasze interakcje z komputerami, telewizją i nowymi mediami są z zasady społeczne i naturalne, tak jak interakcje z innymi ludźmi. Stawianie znaku równości między mediami a realnym życiem nie wynika bynajmniej z niewiedzy lub młodego wieku, lecz jest zjawiskiem powszechnym i niezależnym od naszej świadomości. Traktując media jako istoty społeczne, oczekujemy zatem bezwiednie, że będą one przestrzegać określonych norm i zasad życia społecznego: nasz komputer ma być nie tylko sprawny, ale również "grzeczny"! Źródło: http://archiwumallegro.pl/byron_reeves_clifford_nass_media_i_ludzie688781475.html
Testowanie funkcjonalności Rodzaje testów: Analiza statystyk ruchu na stronie. Badania jakościowe (badania grupowe). Testy funkcjonalności. Eyetracking. Clicktracking.
Badanie ruchu na stronie Analiza ruchu na witrynie internetowej to niezbędny element badania skuteczności działań e-marketingowych. Za jej pomocą można dowiedzieć się m.in.: czy zwiększył się ruch na stronie, skąd ten ruch pochodzi, które strony są najczęściej odwiedzane oraz jaka jest skuteczność dobranych słów kluczowych. Prawidłowo zebrane informacje pozwalają zlokalizować i wyeliminować słabe punkty serwisu, a także optymalizować działania e-marketingowe.
Analiza ruchu na stronie Czy liczba osób odwiedzających Twoją stronę rośnie czy maleje? Ile procent odwiedzających powraca na stronę, a jaki odsetek stanowią nowe wizyty? Czy czas spędzony na witrynie wydłuża się? Jak poruszają się po Twoim serwisie internauci? W co użytkownicy na stronie najczęściej klikają? Czy wszystkie informacje są prawidłowo rozłożone na stronie? Które miejsca w Twoim serwisie są najlepsze na reklamę? Które podstrony Twojego serwisu są dla odwiedzających najbardziej interesujące, a które obszary w ogóle nie uczęszczane? Jakie słowa kluczowe są najodpowiedniejsze do promocji Twojej strony? Czy Twoja strona www jest skuteczna w wypełnianiu celów biznesowych?
Narzędzia bezpłatne Google Analytics (http://www.google.com/intl/pl_all/analytics/): jest darmowy, doskonale integruje się z innymi usługami Google, jest bardzo prosty do zaimplementowania w serwisie www, jest prosty w obsłudze i bardzo czytelny, daje pełną kontrolę nad działaniami SEO (pozycjonowanie) i SEM (ogólnie pojęty e-marketing). płatne gemiustraffic, urchin, stat24.
Badania jakościowe (test grupowy) Zogniskowany wywiad grupowy (nazywany również fokusowym) polega na rozmowie niewielkiej grupy zaproszonych osób, z udziałem doświadczonego moderatora, który ukierunkowuje przebieg dyskusji na zagadnienia, które mają zostać omówione podczas spotkania. Dyskusja odbywa się zazwyczaj w specjalnym studiu, w gronie 6-10 osób (respondentów), celowo dobranych i spełniających określone wymagania.
Zogniskowane wywiady grupowe służą do odczytania opinii, sądów, motywów zachowań i emocji przyszłych użytkowników witryny, pozwalają na ustalenie i zrozumienie nieujawnionych bezpośrednio motywów zachowań. Badania takie ułatwiają generowanie idei związanych z rozwojem witryny.
Badanie jakościowe Wprowadzany jest na rynek zupełnie nowy rodzaj serwisu WWW. Wyniki uzyskane w czasie badań jakościowych pozwalają dostosować do oczekiwań przyszłych użytkowników pomysły związane z wyglądem i funkcjami nowej strony. Wprowadzana jest strona, której podobne wersje już funkcjonują w sieci. Badania jakościowe pozwalają zrozumieć zwyczaje i motywy związane z użytkowaniem konkurencyjnych witryn. Dokonywane są zmiany w istniejącej już witrynie (redesign). Badania jakościowe ułatwiają poznanie opinii i odczuć wobec zmian, które nastąpiły lub mają nastąpić. Chcemy poznać opinie docelowych użytkowników na temat wyglądu i słownictwa strony.
Test grupowy W teście grupowym niewielka grupa osób (zazwyczaj 5 do 8) siedzi wokół stołu i reaguje na pomysły oraz projekty, które się im przedstawia. Jest to proces grupowy, w którym odpowiedzi poszczególnych osób w dużej mierze zależą od tego, co mówią w danej chwili inni. Testy grupowe są dobre do szybkiego uzyskania próbek opinii i odczuć użytkowników na temat określonych rzeczy.
Testy funkcjonalności W teście funkcjonalności w danej chwili bierze udział tylko jeden użytkownik, któremu pokazuje się coś (obojętnie, czy jest to witryna internetowa, jej prototyp, czy też projekty pojedynczych stron), a następnie prosi się go, aby określił, co to jest, lub spróbował użyć tego, wykonując jakieś typowe zadanie.
Scenariusz Badanie polega na obserwacji sposobu rozwiązywania zadań nie chodzi o opinie użytkownika, np.:
Opis badania Na początku należy prawidłowo wyjaśnić, na czym polega badanie funkcjonalności oraz że: Badanie dotyczy funkcjonowania strony internetowej. Celem badania jest zdefiniowanie kłopotliwych obszarów witryny. Oceniana jest jedynie witryna, a nie uczestnik badania. Ważne są szczere opinie uczestnika badania; nie ma złych ani dobrych odpowiedzi.
Sprzęt Należy zadbać, aby sprzęt odpowiadał temu, który jest używany przez typowego użytkownika. Zwrócić należy uwagę na: rodzaj sprzętu stacjonarny, notebook, monitor koniecznie standard nie mogą to być duże monitory używane przez projektantów, dostęp do Internetu unikać pracy na kopiach lokalnych witryny.
Pomieszczenie
Nagrywanie sesji Rejestracja obrazu akcji na monitorze, np. z pomocą bezpłatnej aplikacji umożliwiającej nagrywanie ekranu. Ważne jest również ustawienie kamery w pokoju, postawionej w mało zauważalnym miejscu. Należy pamiętać, aby nie ustawiać parametrów programu i nie uruchamiać kamer przy uczestniku badań. Uczestnicy badania powinni zapomnieć o tym, że są filmowani, i czuć się swobodnie w czasie testów.
S. Krug o testowaniu Jeśli chcesz stworzyć dobrą witrynę, musisz ją przetestować. Jeśli nawet pracowałeś nad witryną tylko przez kilka tygodni, nie jesteś w stanie spojrzeć na nią tak, jak zwykły użytkownik po prostu za dużo o niej wiesz. Testowanie przypomina, że nie wszyscy myślą tak jak Ty, wiedzą to, co Ty wiesz i korzystają z Internetu tak, jak Ty korzystasz. Testowanie z jednym użytkownikiem jest o 100% lepsze niż testowanie bez użytkownika. Testowanie zawsze działa i nawet najgorszy test, ze złym użytkownikiem, pokaże Ci coś, co możesz zrobić, aby udoskonalić swoją witrynę.
S. Krug o testowaniu Testowanie z jednym użytkownikiem w początkowej fazie projektu jest lepsze niż testowanie z 50 użytkownikami w jego końcowej fazie. Większość osób zakłada, że testowanie to musi być wielka rzecz. Jeśli jednak zrobisz z tego wielką rzecz, nie uda Ci się przeprowadzić go odpowiednio wcześnie lub odpowiednio często, dlatego nie osiągniesz najlepszych rezultatów. Prosty test przeprowadzony wcześnie gdy jeszcze jest czas, aby poprawić to, co wymagać będzie poprawienia jest zawsze bardziej wartościowy niż wyrafinowany test przeprowadzony później.
S. Krug o testowaniu Pogląd o konieczności zatrudnienia reprezentatywnej grupy użytkowników jest przereklamowany. Jakkolwiek warto przeprowadzać testy z ludźmi podobnymi do tych, którzy będą odwiedzać Twoją witrynę, to jednak o wiele ważniejsze jest to, aby testować wcześnie i często. Testowanie nie ma na celu udowadniania lub obalania czegoś, lecz pokierowanie Twoją opinią. Ludzie często uważają, że np. za pomocą testów udowodnią, iż system nawigacji A jest lepszy od systemu nawigacji B. Tobie tak myśleć nie wolno. Nikt nie posiada środków, aby przeprowadzić dokładnie taki kontrolowany eksperyment, jaki chciałbyś. Testowanie może dać bezcenny materiał wejściowy, który w połączeniu z Twoim doświadczeniem, wiedzą zawodową i zdrowym rozsądkiem pozwoli na podjęcie właściwej z większą pewnością decyzji wyboru między A i B.
S. Krug o testowaniu Testowanie jest procesem powtarzającym się. Testowanie nie jest czymś, co się robi raz. Tworzysz coś, testujesz, poprawiasz i znowu testujesz. Nic nie pobije reakcji prawdziwej publiczności.
S. Krug o testowaniu Użytkowników biorących udział w każdym cyklu testów powinno być trzech lub najwyżej czterech. Pierwsi trzej użytkownicy prawdopodobnie odkryją większość istotnych problemów. O wiele ważniejsze jest przeprowadzenie większej ilości cykli testowania niż wyciąganie wszystkiego co się da z każdego cyklu. Wykorzystanie tylko trzech użytkowników gwarantuje przeprowadzenie kolejnego cyklu testów. Dzięki małej ilości użytkowników (3 4) możliwe jest natychmiastowe przeanalizowanie wyników testowania i wprowadzenie odpowiednich modyfikacji. Jeśli poprawiłeś błędy odkryte w pierwszej fazie testowania, wówczas testujący nie będą zaprzątać sobie nimi głowy i wzrasta prawdopodobieństwo, że wszyscy trzej użytkownicy zauważą nowe problemy w kolejnym cyklu testowania.
Morae http://www.techsmith.com/morae.html Morae to wyspecjalizowany pakiet trzech aplikacji, umożliwiający przeprowadzanie testów funkcjonalności online. W skład pakietu wchodzą: MoraeRecorder, który umożliwia nagrywanie sesji z osobą wykonującą zadania na zdalnym komputerze. MoraeObserver, dzięki któremu osoba odpowiedzialna za przeprowadzenie testu ma możliwość oglądania na żywo i uzupełniania na bieżąco obserwowanego testu notatkami. MoraeManager, który umożliwia zebranie dokumentacji, uzupełnienie o niezbędne elementy i stworzenie prezentacji bądź dokumentacji z przeprowadzonej sesji badawczej.
Eyetracking Badanie eyetrackingowe, zwane także okulografią, polega na śledzeniu ruchu gałek ocznych użytkownika. Eyetracker mierzy czas, w którym oczy badanych koncentrują się na konkretnym punkcie ekranu, wskazuje również kolejność oglądanych elementów na stronie. Położenie wzroku badanego rejestrowane jest z częstotliwością 60 razy na sekundę (lub częściej).
Prezentacja wyników Mapa cieplna tzw. HotSpot na badanej stronie pokazują się barwne plamy: tam, gdzie wzrok internautów koncentrował się najdłużej, plamy mają kolor czerwony, tam, gdzie krócej, żółty i zielony; obszary, na których wzrok nie koncentrował się zupełnie, pozostają niezabarwione.
Prezentacja wyników Mapa fiksacji obszary koncentracji linii wzroku oznaczone są kołami (im więcej czasu trwała koncentracja wzroku na danym obszarze, tym większe koło). Na mapie ukazane są również linie łączące koła, oznaczają one sakady, czyli skoki linii wzroku badanych, i pokazują ścieżkę, jaką pokonało oko podczas oglądania strony.
Prezentacja wyników Wideo w tej formie ukazuje się kolejne obszary koncentracji wzroku, a także skoki pomiędzy nimi.
Clicktracing Narzędzia do clicktrackingu wykorzystują informacje na temat: rozdzielczości, dla której dana strona została przygotowana; wielkości okna przeglądarki internetowej na komputerze osoby odwiedzającej stronę; punktu na ekranie, w którym nastąpiło kliknięcie myszy. Bardziej zaawansowane systemy potrafią także śledzić elementy przestawiane w inne miejsca strony, na przykład przy częstych aktualizacjach obniżający się blok tekstu, zawierający aktywne łącza. UWAGA: Uproszczoną wersję clicktracingu, śledzenie kliknięć łącz, udostępnia za darmo GoogleAnalytics.